Kennismakingscollege week 1 Recht P1 Kennismakingscollege week 1

Inhoud college Kennismaken: Wat is recht? Waarom is er recht? (doelen) Met elkaar Met het vak recht (en de rechtsgebieden) Wat is recht? Waarom is er recht? (doelen) Recht in de MER MER P1 INLEIDING RECHT

Doelen van het recht Creëeren van een goede samenleving Ordenen van de samenleving Handhaven van regels MER P1 INLEIDING RECHT

Indeling van het recht: rechtsgebieden Publiekrecht Burger ↔ overheid Overheidsorganisatie Privaatrecht Burgers onderling MER P1 INLEIDING RECHT

Publiekrecht vs. Privaatrecht Strafrecht Staats- en bestuursrecht Onder andere: Gemeente- en provincierecht Milieu, ruimtelijke ordening, volkgezondheid Privaatrecht (=burgerlijk recht / civiel recht) Personen- en familierecht Rechtspersonenrecht Vermogensrecht MER P1 INLEIDING RECHT

Recht binnen de MER Voornamelijk privaatrecht P1: Inleiding P2: Ondernemings- en verbintenissenrecht P3: Belastingrecht P4: Intellectuele eigendom MER P1 INLEIDING RECHT

Les 2 MER P1 INLEIDING RECHT

Indelen van ‘het recht’ Nationaal – internationaal Aantal begrippen: Soevereiniteit, EG-verdrag, EVRM, Monistisch systeem Formeel – materieel Materieel: Regels die betrekking hebben op de rechten en plichten/wat mag en niet mag  inhoudelijk van aard Formeel: Regels die zorgen dat de procedure voor het materiële recht goed gevoerd worden  procesmatig van aard Publiek – privaat Publiek: Overheid – Burger  staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht, … Privaat: Burger – Burger  rechtspersonenrecht, personen en familierecht, vermogensrecht, …

Zoeken in de bundel Zoek in de wet zelf (als je ‘de weg’ kent) of kijk in register Zoek naar letterlijke begrippen. Lukt dit niet, zoek naar synoniemen of aanverwante woorden Zoek het op dmv de vindplaats (door het cijfer voor het wetsartikel) LET OP: cijfer kan bij uitgevers verschillen! Is alleen een zoekmanier voor DEZE bundel! Het cijfer gebruik je niet bij noteren van het wetsartikel Bekijk het artikel goed, of het klopt!

Noteren van artikelen (1) Voorbeeld: Hoe hoog is een geldboete van de 3e categorie? Je zoekt op in welk artikel het staat. Notatie: Art. 23 Wetboek van Strafrecht (naam wet bovenaan de pagina) Je ziet dat de categorie bij nummer 4 in dat artikel staat. Dit betekent dat het in Lid 4 staat. Dus notatie: Art. 23 lid 4 Wetboek van Strafrecht Als je de officiële afkorting kent, mag je die ook gebruiken Dus notatie: Art. 23 lid 4 Sr

Noteren van artikelen (2) Uitzonderingen op voorgenoemd zoeken en noteren: Burgerlijk Wetboek (BW) + Algemene Wet bestuursrecht (Awb) Burgerlijk Wetboek heeft een aantal boeken (art. 1 bijv. staat in élk boek). Stel dat iets in boek 2 staat en het artikel 45 is, dan is de notatie: Art. 2:45 Burgerlijk Wetboek (BW). Algemene Wet Bestuursrecht heeft een aantal hoofdstukken (art. 1 bijv. staat in élk hoofdstuk). Stel dat je artikel 1 van hoofdstuk 7 moet noteren, dan is de notatie: Art. 7:1 Algemene wet bestuursrecht (Awb)

Grondrechten: begrippen Verticale werking: tussen overheid en burger Horizontale werking: tussen burgers onderling Klassieke grondrechten (zie volgende sheet) Sociale grondrechten Beperking van grondrechten Botsing van grondrechten

Klassieke en sociale grondrechten Klassieke grondrechten Vereisen terughoudendheid van de staat Bescherming van de burger Verticale en horizontale werking Rechtsbescherming Sociale grondrechten Vereisen optreden van de staat Ontwikkeling van de burger Alleen verticale werking Opdracht aan regering

Grondrechten Onderdeel van ‘de rechtsstaat’ Art. 1 t/m 23 Grondwet Internationaal (o.a.): IVBP (=BuPo) Universele verklaring van de rechten van de mens Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens (EVRM) Handvest van de grondrechten van de Europese Unie Verdrag inzake de rechten van het kind Vluchtelingenverdrag

Les 3 MER P1 INLEIDING RECHT

De christelijk-gereformeerde predikant Van Sorgeveld vindt dat een protestantse school homofiele leerkrachten moet ontslaan omdat zij niet naar de bijbel leven. Welk grondrecht? Klassiek / sociaal? Verticaal / horizontaal?

Teneinde na te gaan of Wim B Teneinde na te gaan of Wim B. - die een alleenstaandenuitkering ontvangt krachtens de Bijstandswet - inderdaad niet samenwoont met Jacqueline V., betreedt sociaal rechercheur Jansen met een valse sleutel het appartement van Wim. Welk grondrecht? Klassiek / sociaal? Verticaal / horizontaal?

Teneinde racisme te bestrijden verbiedt de burgemeester van Utrecht een bijeenkomst van een neonazistische club. Welk grondrecht? Klassiek / sociaal? Verticaal / horizontaal?  

Pieter de Vlaming is al enige tijd werkloos Pieter de Vlaming is al enige tijd werkloos. Nadat hij weer eens een afwijzing op een sollicitatie heeft ontvangen besluit hij het er deze keer niet bij te laten zitten en zich te wenden tot de minister van sociale zaken en werkgelegenheid. Met verwijzing naar de Grondwet stelt Pieter dat de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hem aan een baan moet helpen. Welk grondrecht? Kans op succes bij een rechter?

art. 310 Wetboek van Strafrecht (Sr) art. 1 Wet op de Ondernemingsraden (WOR) art. 1:233 Burgerlijk Wetboek (BW) HRM-P3-MER-2008/2009

Waar kunnen we recht vinden? Wet Jurisprudentie Gewoonte Verdragen

Waarom zouden we ons aan het recht houden? (legitimiteit) Beginselen van de democratische rechtsstaat: Grondrechten De Trias Politica: scheiding van machten Legaliteitsbeginsel Rechtelijke controle Democratie

Trias Politica Machtenscheiding van Montesquieu: Wetgevende macht (art. 81 GW) Bestuurlijke macht (art. 42 GW) Rechtsprekende macht (art. 121 GW)

Wetten: definities Wet in materiële zin: = algemeen verbindend voorschrift Een deel van deze wetten zijn ook: Wet in formele zin: = een wet ‘gemaakt in Den Haag’ door Staten-Generaal en regering gezamenlijk volgens procedure van art. 81 GW

Verschillende soorten wetten (in materiele zin) Je kunt aan de naam van een wet zien, wie die wet heeft gemaakt: ‘wet’: door regering en SG (=w.i.f.z.) ‘besluit’: door regering (=a.m.v.b) ‘verordening’: door lagere overheid (prov./gem.) of waterschap Regering en SG Regering Provincie Gemeente Wet in formele zin AMvB’s Verordeningen Verordeningen

Nogmaals Wetten in materiele zin: Alle wetten ongeacht wie ze gemaakt heeft Wetten in formele zin: Alleen die wetten die gemaakt zijn door regering en SG LET OP: Niet verwarren met materieel en formeel recht!!!! Materieel recht= rechten & plichten Formeel recht = procesrecht

Voorrang van wetgeving/hiërarchie (1) Verdragen/EG-recht Grondwet Wetten in formele zin AMvB’s Ministeriele regelingen Verordeningen van provincie Verordeningen van gemeente/waterschap Zoek eens voorbeelden in jullie wettenbundel!!

Voorrang van wetgeving (2) Hogere wet gaat voor lagere wet Latere wet gaat voor eerdere wet Bijzondere wet gaat voor algemene wet

Les 4 MER P1 INLEIDING RECHT

Ondernemingsrecht Diverse wetten geven een eigen omschrijving van de term ‘onderneming’ Onderneming: het in het economisch verkeer werkzame organisatorisch verband van bedrijfsmiddelen, kapitaal en werknemers waarin de activiteiten van de ‘ondernemer’ zijn georganiseerd en door deze in stand wordt gehouden Ondernemingsrecht gaat (onder andere) over de juridische vorm waarin een bedrijf functioneert

Wetsvoorstel Personenvennootschappen Wetsvoorstel van de baan sinds vorige week!!! We kennen nu de volgende ondernemingsvormen (belangrijkste) Eenmanszaak Maatschap (stil of openbaar) Vennootschap onder firma Commanditaire vennootschap B.V. N.V.

Dit betekent voor jou … Hoofdstuk 11 § 2.1 en § 3 eenmanszaak en B.V. worden in les besproken (dit gaat soms verder dan het boek; collegestof moet je ook kennen voor tentamen!) § 2.2 en §4: worden niet in de les behandeld, puur zelfstudie (hierover krijg je op tentamen alleen pure kennisvragen, geen toepassingsvragen of zoekvragen!) § 5: gewoon verplicht

Weet je….. Ik ben er helemaal klaar mee! Elke dag lang in de auto naar kantoor, Een vervelende baas die er niets van snapt, Collega’s die niet gemotiveerd zijn, Het salaris is ook niet geweldig, Bovendien: ik kan dit veel beter dan mijn baas! Ik ga voor mezelf beginnen

Ondernemer worden kan iedereen (toch ?) Maar niet iedereen houdt het vol (na 5 jaar is het merendeel van de starters al weer gestopt) “ZZP-er” zijn blijft, ondanks de recessie, populair Mag ik aan je voorstellen: onze ondernemer Maarten Profiel: Maarten werkt al 10 jaar bij een gerenommeerd accountantskantoor en heeft nu sterk de behoefte om voor zichzelf te beginnen. Maarten is belastingadviseur.

Maarten begint….. een onderneming als belastingadviseur Wat heb je nodig voor een eigen onderneming? Kantoorruimte (slaapkamer ombouwen) Personeel (of is dat te vroeg) Computer (en bijbehorende zaken) Auto (kopen of leasen) Verzekeringen (arbeidsongeschiktheid, aansprakelijkheid) Reclame/website Administratie (oef) En………..Klanten

Rechtsvorm? Wat zal Maarten voor rechtsvorm kiezen? Maarten is een natuurlijk persoon en net als een rechtspersoon dragen van rechten en plichten (art. 2:5 BW) Bestuur en eigendom zijn bepalende factoren Bestuur: wie heeft de leiding van de onderneming Eigendom: wie bezit de onderneming

Maarten begint Maarten kiest voor een eenvoudige opzet van zijn onderneming: een eenmanszaak Kenmerken: Eigendom en bestuur zijn in één persoon verenigd Geen afgescheiden vermogen, gevolg De ondernemer is privé en zakelijk verbonden ZZP-er = zelfstandige zonder personeel. Geen wettelijke term Eenmanszaak: zegt niets over aantal werknemers. Er kan veel personeel zijn!!

Wat houdt hem tegen? Maartens handen jeuken, maar waar moet hij aan denken? Inschrijven Kamer van Koophandel ( art. 18 Hrgw) Mededeling Staatscourant (art. 24 Hrgw) Belastingtoestanden (bijv. Aanvragen BTW-nummer) Dus: wat Maarten zou moeten doen:kvk (hrgw is handelsregisterwet)

Maarten start zijn onderneming Het is gelukt…. Hij is eigen baas Wat is kenmerkend voor zijn onderneming: Hij is eigenaar en bestuurder tegelijk! Hij bepaalt wat er gebeurt maar hij betaalt het ook Voordeel: de winsten zijn voor hem Nadeel: hij loopt risico (ook privé) Nadeel: omzet is niet hetzelfde als winst (geen scheiding inkomen)

De onderneming groeit… Het gaat goed, na een half jaar huurt Maarten al een kantoor Weer een jaar later heeft hij 10 personen in dienst. Wat zijn de verplichtingen die hij dan heeft? Werkgeversaansprakelijkheid (art. 7:658 BW) Instellen OR, bij 50 werknemers (art. 2 Wet op de Ondernemingsraden) Betalen minimumloon ( art. 8 Wet Minimumloon & Vakantiebijslag) En nog veel meer …

Verplichtingen én …. risico’s! Als de zaken slecht gaan (de inkomsten vallen tegen), heb je toch je kosten nog, bijv.: Huur (langlopende contracten) Loon (het duurt wel even voordat je mensen ontslagen hebt) Overige kosten (verzekeringen, lease-auto, gas-water-licht) Maarten is met zijn privévermogen aansprakelijk (en zijn vrouw ook!) Maarten krijgt het advies een B.V. op te richten

De besloten vennootschap Rechtspersoon: drager van rechten en plichten en kan als zodanig deelnemen aan het rechtsverkeer. De rp wordt in het vermogensrecht gelijk gesteld aan een natuurlijk persoon (art. 2:5 BW) Nu is Maarten niet degene met verplichtingen en risico’s, maar is de rechtspersoon/B.V. dat!

Motieven voor oprichting van een BV: de eenmanszaak vs. de BV Beperking van de aansprakelijkheid Tot de inbreng van het vermogen Continuiteit gewaarborgd

‘Organen’ van de B.V. Aandeelhouders Bestuur (=directie) Kapitaalverschaffer Stemrecht over een aantal zaken Recht op winstuitkering ‘economisch’ eigendom Bestuur (=directie) Besturen Vertegenwoordigen Raad van Commissarissen Toezicht en advies

Maarten = ‘DGA’ directeur-groot aandeelhouder

De ondernemingsraad Wat is een onderneming volgens de Wet op de ondernemingsraden (WOR)? Rechten van de OR Recht op overleg Recht van advies Recht van instemming Recht op informatie

Les 5 MER P1 INLEIDING RECHT

Bronnen van IAO-recht IAO = individuele arbeidsovereenkomst BOEK 3, TITEL 2 BW (RECHTSHANDELINGEN) BOEK 6, TITEL 5 (OVEREENKOMSTEN IN HET ALGEMEEN) BOEK 7, TITEL 10 BW (ARBEIDSOVEREENKOMST) !!! INDIVIDUELE ARBEIDSOVEREENKOMST TOEPASSELIJKE CAO BUITENGEWOON BESLUIT ARBEIDSVERHOUDINGEN (BBA) !!! ONTSLAGBESLUIT 1999

Arbeidsovereenkomst Sprake van een arbeidsverhouding (art 7:610 BW) als: Er een gezagsverhouding is, Arbeid wordt verricht gedurende zekere tijd Loon wordt betaald

Einde arbeidsovereenkomst 4 manieren einde arbeidsovereenkomst Van rechtswege Wederzijds goedvinden (wn. moet duidelijk en ondubbelzinnig verklaren het eens te zijn met de beëindiging) Opzegging/ontslag Rechterlijke ontbinding Belangrijke bronnen: Boek 7 BW en het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen (BBA) belangrijk!

Ontslag Mag niet altijd zo maar! Uitwerktijd (opzegtermijn) Direct ontslag nemen: voorwaarden! Staande voet werknemer ontslaan: voorwaarden! Normaal ontslag (zonder faillissement oid): goedkeuring CWI Proeftijd uitgezonderd 3 tijdelijke contracten: vast (36 mnd).

Overzicht Door wie wijze Art. 1. Van rechtswege - automatisch art. 7:667 + 7:674 BW 2. wederzijds goedvinden wg + wn wilsovereenstemming Boek 3 + 6 BW 3. Opzegging wg of wn gewoon dringende reden proeftijd art. 6 lid 1 BBA + art. 7:667 v. BW art. 6 lid 2 sub a BBA + art. 7:677 + 7: 678 + 7:679 BW 7: 676 BW + artikel 6 lid 2 sub b BBA 4. Ontbinding Wg of wn naar kantonrechter gewichtige redenen art. 7:685 BW

Les 6

Hoeveel dagen vakantie heeft een werknemer minimaal per jaar bij een volledig dienstverband? Kan een werknemer meebeslissen over het opleidingsplan van een organisatie? Welke regels gaan gelden wanneer een uitzendkracht een half jaar voor een uitzendbureau heeft gewerkt? Hoelang mag een proeftijd maximaal duren bij een jaarcontract duren? Hoe lang is de opzegtermijn vanuit een werkgever als iemand 1 jaar bij het bedrijf werkt?

Geef aan of in onderstaande situaties in geval van beëindiging van de arbeidsovereenkomst toestemming van de CWI vereist is. Motiveer het antwoord! De zaken gaan slecht bij aannemersbedrijf Timmer, een van de personeelsleden moet afvloeien. Mevrouw Y slaat haar baas en wordt op staande voet ontslagen. Eén werknemer besluit elders te gaan werken. Het bedrijf gaat failliet en ook de laatste werknemer moet worden ontslagen. De heer Z. wordt aangenomen bij V&D voor een periode van één jaar met een proeftijd van een maand. Twee weken na zijn eerste werkdag krijgt hij te horen dat hij niet meer hoeft te verschijnen.

Belangrijkste bronnen van het recht Wetgeving (inclusief verdragen) Jurisprudentie Rechterlijke uitspraken

Jurisprudentie: uitspraken van rechters Let op: Rechterlijke uitspraak is bedoeld voor specifieke case Uitspraak niet zonder meer toepasbaar op andere case Maar: Wet niet altijd duidelijk: rechter legt de wet in zijn uitspraken uit. Wet geeft niet altijd een antwoord: rechter moet toch uitspraken doen. www.rechtspraak.nl

Rechterlijke macht Ander onderdeel dan de wetgevende (en uitvoerende) macht is de rechterlijke macht Rechterlijke macht in Nederland: 19 rechtbanken, 5 gerechtshoven, 1 HR Taak rechterlijke macht Handhaving regels (artikel 112 e.v. GW), afgedwongen door middel van sancties.

Belangrijke wetten rechtsprekende macht Algemeen Hoofdstuk 6 Grondwet Wet RO (wet op de Rechterlijke Organisaties) Specifiek voor drie belangrijke rechtsgebieden Burgerlijke rechter: Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) Strafrechter: Wetboek van Strafvordering (Sv) Bestuursrechter: Algemene wet bestuursrecht (Awb)

Rechters moeten rekening houden met… … Eerlijke behandeling (Art. 6 EVRM) … Terechtzitting openbaar (Art. 6 EVRM en Art. 121 GW) … Uitspraak openbaar (Art. 6 EVRM en Art. 121 GW) … Rechter onafhankelijk en onpartijdig (Art. 6 EVRM) … Uitspraak gemotiveerd (Art. 6 EVRM) … Hoor en wederhoor (Art. 19 Rv) … Redelijke termijn (Art. 6 EVRM) … Beroepsrechters (Art.1d Wet rechtspositie rechterlijke ambtenaren)

Openbaar Ministerie Taken en bevoegdheden OM (‘staande magistratuur’) staan in art. 124 v. Wet RO. Belangrijkste is strafrechtelijke handhaving rechtsorde (bevoegd tot de vervolging van strafbare feiten). Politieke verantwoordelijkheid OM ligt bij Minister van Justitie. Verschil met ‘zittende magistratuur’ (ofwel rechters): Rechter geeft oordeel, OM vraagt om oordeel Rechter actief in burgerlijke, straf en bestuurlijke zaken, OM vrijwel alleen strafzaken Rechter is onafhankelijk, OM valt onder Minister

Rechters 1. Rechtbank: ‘Lagere’ rechter, ook wel ‘eerste aanleg’ genoemd. De rechtbank heeft verschillende kamers (straf-, familie-, handel-, bestuurs-, enz). De kantongerechten maken onderdeel uit van de rechtbanken 2. Gerechtshof: In ‘hoger beroep’ tegen uitspraak lagere rechter. Het gerechtshof heeft aparte kamers. 3. Hoge Raad: Hoogste rechtscollege. ‘Beroep in cassatie’ (Art. 78 v. Wet RO).

Absolute competentie Bij welke soort rechter moet je zijn? Eerste aanleg  Rechtbank, inclusief kantongerecht (Art 42 v. Wet RO (uitz. Art. 93 Rv en Art. 382 Sv e.v.)). Hoger beroep  Gerechtshof (Art. 60 Wet RO) Cassatie  Hoge Raad (Art. 78 v. Wet RO)

Relatieve bevoegdheden Relatieve bevoegdheid/competentie: In welk arrondissement (waar) moet een zaak ‘aanhangig worden gemaakt’? Burgerlijk recht  Woonplaats gedaagde (Art. 99 Rv) /(Art. 262 Rv)) Strafrecht  Plaats waar het delict is gepleegd (Art. 2 Sv) Bestuursrecht  Centrale overheid: woonplaats belanghebbende, Lagere overheid: waar de zetel van het bestuursorgaan is (Art. 8:7 lid 1 Awb)