HEDENDAAGSE STIJLEN VAN VRIJWILIGHEID Een sociologisch onderzoek bij de vrijwilligers van het rode kruis Vlaanderen

VRIJWILLIGERS VANDAAG: EEN GROEIENDE DISCREPANTIE TUSSEN BEELD EN WERKELIJKHEID A. Vaste pilaren waarop onze samenleving traditioneel steunde zijn aan het wankelen geraakt: 1. Vertrouwde begrippen = deels voorbijgestreefd 2. pogingen om veranderingen toch te doorgronden = veelal lege doos VRIJWILLIGERSWERK DAVERT OOK OP Z’N GRONDVESTEN

B. Traditionele betekenis beeld van vandaag Iemand die zich onvoorwaardelijk voor anderen inzette, iemand waarop steevast gerekend kon worden en die als het ware aan de organisatie toebehoorde. Iemand die zich wegcijferde en zijn/haar goede werken niet teveel in de kijker zette Minder oprecht Minder betrouwbaar Willen geen verplichtingen Willen duidelijke afbakening Enkel kortlopende projecten Ze willen vooral zelf wat aan hun inzet hebben!! Gemeenschappelijke individuele eigenbelang Autistische of anorectische maatschappij / een vervreemde of verzuurde maatschappij / ellebogen- , ego- of ik- maatschappij

C. Beeldvorm over vrijwilligerswerk nieuwe stijl = problematisch 1. Nauwelijks cijfermateriaal om trendbreuk tussen ‘vroeger’ en ‘nu’ te staven: -> steeds moeilijker om vrijwilligers te vinden Maar: deelname aan het vrijwilligerswerk blijft betrekkelijk stabiel Redenen? - Meer vrijwilligerswerk dan vroeger - Intensiteit van vrijwilligerswerk afgenomen - klagende bestuursleden onderschatten de bereidheid doordat ze mensen zoals zichzelf zoeken -> toenemende discrepantie tussen beeldvorming over vrijwilligers en vrijwilligersrealiteit: ‘voor - en – na’ contrasten: discussie gekneld tussen twee ‘vrijwilligersgedrochten: - realiteit op basis van geromantiseerd beeld van ‘de vrijwilligers van vroeger’ - gebukt onder de ‘tirannie van de nieuwe vrijwilliger’

2. Veranderende aard van vrijwilligerswerk; herleid tot een mentaliteitswijziging bij de vrijwilligers. -> ‘anders’ gedrag bij vrijwilligers -> ‘afwijkend’ opstellen van vrijwilligers -> afgeschilderd als individualist MAAR: Men houdt echter geen rekening met de wijzigende context waarin het vrijwilligerswerk zich situeert.

II. Naar een nieuwe onderzoeksagenda Nood aan: een meer verfijnd vocabularium een bredere vrijwilliger- én organisatiegewijze contextualisering anderzijds

Vier sleutelcriteria op basis van inhoud en vorm: Een typering van stijlen van vrijwilligheid bij de vrijwilligers van het rode kruis. Vier sleutelcriteria op basis van inhoud en vorm: -> Inhoudelijk : - biografisch ingebedde realiteit Wisselwerking tussen de objectieve leefomstandigheden van vrijwilligers en subjectieve ingesteldheid -> Vormelijk: - Meergelaagd : objectief <-> structureel - Meerdimensionaal: Subdimensies in acht nemen; biografische referentiekader – de motivationele basis – de duur en intensiteit – de organisatorische context keuze van de activiteit – de verhouding - Meervoudig: radicale pluralisering van hedendaagse vrijwilligersstijlen

Vier verschillende ‘culturen van de vrijwilliger’: -> onvoorwaardelijke -> kritische -> betrouwbare -> afstandelijke Vijf verschillende types van rodekruisvrijwilligers: -> rand: - gelegenheidsbijdragers -> tussenpositie: - gevestigde bestuurders - betrouwbare medewerkers -> centrum: - dienstgerichte kernvrijwilligers - kritische sleutelfiguren Het gebruikelijke onderscheid tussen ‘traditionele’ en ‘nieuwe’ vrijwilligers = veel te zwart/wit

B. Een verklaring van variaties in stijlen van vrijwilligheid bij de vrijwilligers van Rode Kruis Vlaanderen Er zijn een vijftal mechanismen in de richting van effecten: -> objectieve beschikbaarheid -> beroepsgebonden kennis en vaardigheden -> leeftijdsgebonden ervaring -> smaken voor vrijwilligerswerk -> de greep van de organisatie

III. Vrijwilligerswerk vandaag: geen ‘of/of’ - kwestie De wijze waarop mensen aan vrijwilligerswerk doen, moet worden begrepen als: ->Een ingewikkeld en dynamisch samenspel van : - klassieke groepsgebonden kenmerken - individuele mogelijkheden en beperkingen -> de verschillende voorkeuren en prioriteiten van vrijwilligers -> eerder situatiegebonden invloeden in termen van doorgroeimogelijkheden binnen de organisatie en ervaringen in een specifieke vrijwilligerssetting en groep

Bronvermelding Hustinx, L., (2004). Hedendaagse stijlen van vrijwilligheid ( Een sociologisch onderzoek bij de vrijwilligers van het Rode Kruis Vlaanderen). Tijdschrift voor welzijnswerk,263, 5-14. Rode Kruis. Geraadpleegd op 19/11/ 2013, op http://www.rodekruis.nl/paginas/home.aspx Nieuws: vrijwilligers maken het verschil. ( 2011). geraadpleegd op 19/11/2013, op http://www.herent.be/content/press/record.php?ID=1597 K. ( 2013). Persoonlijk: ik doe vrijwilligerswerk. Geraadpleegd op 19/11/2013, op http://birdsandbeez.nl/persoonlijk-ik-doe-vrijwilligerswerk/