SOCIAAL ZEKERHEIDSRECHT

Hoofdstuk 1 Inleiding tot de sociale zekerheid Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1. 1. Historische & ideologische achtergrond 1.1. Historische & ideologische achtergrond* *Bron: Brochure “Sociale Zekerheid. Alles wat je altijd al wilde weten.”- FOD SZ, januari 2013 Historisch: Eerste industriële revolutie – kapitalisme Armoede → samenlevingsprobleem →Oprichting ‘burgerlijke godshuizen’ en ‘burelen voor weldadigheid’ Nieuwe risico’s →Oprichting ‘maatschappijen voor onderlinge bijstand’→omvorming naar mutualiteiten Kinderbijslagkassen Crisis→nationale stakingen (1886): overheidsinterventie ! Subsidiëring van mutualiteiten Verzekering blijft op vrijwillige basis Eerste verplichte verzekering: arbeidsongevallenverzekering (1903) Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.1. Historische & ideologische achtergrond Historisch (vervolg): Interbellum: uitbreiding verplichte verzekeringen: Rust- en overlevingspensioen Beroepsziekten Gezinsbijslag Betaald verlof (nu: jaarlijkse vakantie) Zelfstandigen: enkel gezinsbijslag Eerste wet moo gewaarborgd inkomen voor gehandicapten Tijdens WO II: sociaal pact: Sociale vrede solidariteitsgedachte Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.1. Historische & ideologische achtergrond Historisch (vervolg): Naoorlogse periode: sterke evolutie SZ-systeem: 1967: sociaal statuut van zelfstandigen Inbreng van de overheid nam toe Evolutie van een gewone verzekering tegen sociale risico’s naar een waarborg voor bestaanszekerheid Economische crisis (‘70): inkomsten verhogen – sociale uitkeringen verlagen Einde 20ste eeuw: WGbijdragen worden verlaagd en vervangen door alternatieve financieringsbronnen Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.1. Historische & ideologische achtergrond Bismarck (Duitsland): Duitse kanselier – einde 19de eeuw Financiering SZ door WG & WN en staatsbijdrage vr pensioenen Uitkeringen aan loon verbonden → solidariteit onder de werkenden Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.1. Historische & ideologische achtergrond Ideologisch (vervolg): Lord Beveridge (Verenigd Koninkrijk): eerste helft 20ste eeuw Totale bevolking recht op bestaanszekerheid: ongeacht type tewerkstelling: eenzelfde forfaitaire uitkering Belgisch systeem: kenmerken van beide: Pensioenen obv betaalde bijdragen (Bi) Iedereen recht op terugbetaling ziekenhuiskosten (Be) Regeling van sociale bijstand (Be) Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.2. Wat is sociale zekerheid ? Traditioneel 7 takken + « sociale bijstand » of de « residuaire regelingen » Sociale risico’s: Inkomen vermindert Uitgaven stijgen Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.3. Kenmerken Solidariteitsprincipe Verplicht karakter Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.4. Stelsels van sociale zekerheid Stelsel van de loontrekkenden Stelsel van de zelfstandigen Stelsel van de ambtenaren Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

Begrippen: brutoloon, nettoloon en totale loonkost 1.5. Structuur van de RSZ Begrippen: brutoloon, nettoloon en totale loonkost Werkgeversbijdragen S.Z.-bijdragen Totale loonkost Werknemersbijdragen Bedrijfsvoorheffing Brutoloon Nettoloon Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2 Sociaal Recht in Essentie - Deel 3 Hoofdstuk 1 Inleiding tot de sociale zekerheid 11

1.5. Structuur van de RSZ Werknemers Overheid Werkgevers RSZ RIZIV RVA RKW RVP RJV FBZ FAO Arbeids-ongeval-lenver-zeker-aars Zieken-fondsen Vakbonden of HVW Kinderbijslag-fondsen Vakantie-kassen Zieken Slachtoffers Gepensioneerden en langstlevende echtgenoten Zieken Werklozen Gezinnen Arbeiders Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2 Sociaal Recht in Essentie - Deel 3 Hoofdstuk 1 Inleiding tot de sociale zekerheid 12

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Basiswetgeving: wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders (RSZ-wet) wet van 29 juni 1981 houdende de algemene beginselen van de sociale zekerheid voor werknemers Een aantal bijhorende uitvoeringsbesluiten, o.a. het KB van 28 november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1967 (RSZ-uitvoeringsbesluit) Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Algemeen: openbare orde ! Territoriaal: werknemer die in België werkt: Van wie de WG in België gevestigd is Van wie de WG in buitenland gevestigd is, maar in België een exploitatiezetel heeft waarvan de WN afhangt. (nationaliteit van geen belang) Veel afwijkingen Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Territoriaal: Werknemer die tewerkgesteld is in één of meer lidstaten van de Europese Unie: Verordening 883/2004: regelt de onderlinge coördinatie van de sz-stelsels van de landen van de EU Beginsel van gelijke behandeling: personen die in een lidstaat wonen waarvan zij niet de nationaliteit hebben, hebben toch dezelfde rechten en plichten als onderdanen van die lidstaat Beginsel van samenvoeging van tijdsvakken Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Territoriaal: Voornaamste bepalingen uit verordening 883/04: Wetgeving van het land waar het werk in loondienst wordt verricht is van toepassing Bij een tijdelijke detachering ≤24 maanden: wetgeving van het land waar WN normaal tewerkgesteld is Gelijktijdige twstelling in ≠ landen voor 1 WG: wetgeving van het land waar WN woont, op vw dat hij een substantieel deel van activiteiten in het woonland uitoefent (≥25%) Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Territoriaal: Voornaamste bepalingen uit verordening 883/04: In geval van Twstelling bij ≠ WG in ≠ landen: wetgeving van het woonland van de WN Idem voor WN uit sector van internationaal vervoer Iemand met activiteit als zelfstandige én als WN= szregeling van de lidstaat waar hij zijn activiteit als WN uitoefent Bilaterale verdragen Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Personeel: principe: op WN & WG die verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst Zeelieden: eigen regeling ! Gelijkstellingen: vb. studenten, … Uitbreidingen: vb. kunstenaars, onthaalouders, … Beperkingen: vb. leerlingen, betaalde sportbeoefenaars, … Uitsluitingen: vb. vrijwillige brandweerlieden, … 19 Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.6. De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers Basis waarop bijdragen worden geïnd, verschilt naargelang het gaat om : Een arbeider: brutoloon + 8% (= enkel vakantiegeld) Bedienden: brutoloon Begrip loon: Geld of elk in geld waardeerbaar voordeel Dat de WG aan zijn WM toekent Als tegenprestatie van arbeid krachtens een AOV Alsook datgene waarop de WM recht heeft ingevolge de dienstbetrekking Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.7. Financiering van de sociale zekerheid Loontrekkenden: Werkgevers (globale + bijzondere bijdragen) en werknemers (enkel globale bijdrage = 13,07%) Tussenkomst van de staat Vermindering van sociale bijdragen: Structurele vermindering Doelgroepverminderingen: Eerste aanwervingen Langdurig werklozen – plan activa Oudere werknemers Jonge werknemers (19- 26 -activa start - 30 & laag loon) Collectieve arbeidsduurvermindering & 4-dagenweek) Herstructurering mentors Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.8. Verplichtingen van de werkgever Inschrijving DmfA-kwartaalaangifte Limosa-aangifte Betaling van de bijdragen sancties Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.9. Kruispuntbank van de sociale zekerheid Elektronisch netwerk, uitgebouwd tussen de verschillende instellingen van de sociale zekerheid ≠ databank 1 enkele identificatiesleutel per persoon: INSZ-nummer Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.9. Kruispuntbank van de sociale zekerheid Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.10. Handvest van de sociaal verzekerde = wet die een aantal belangrijke principes groepeert ivm rechten en plichten van de bevolking in contact met de SZ-instellingen Doel: bevolking beschermen door een geheel van regels waaraan instellingen zich moeten houden O.a.: informeren, verplichting tot uitkeren, snel antwoord geven, vermelden beroepsmogelijkheden, ... Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

1.10. E-government = uitbouw van de dienstverlening van de overheden met maximaal gebruik van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën Voordelen Via drie kanalen: DIMONA ASR DmfA Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2

Nuttige websites www.rsz.be www.rsvz.be www.socialsecurity.be www. aandeslag.be www.belgium.be www.dosz-ossom.fgov.be www.limosa.be Academiejaar 2013-2014 Sociaal Recht 2