Toezicht op Maat voor Teamonderwijs op Maat TOM voor TOM

Martine Pol – Inspectie Anton Smithuis – Lucas Stichting Organisatie Martine Pol – Inspectie Anton Smithuis – Lucas Stichting Ineke van Sijl – TOMkernteam Marius Berendse – TOMkernteam Lia van Meegen – TOMkernteam Nora Booij – TOMkernteam

Gasten: Jan Willem Mavis Inspecteur Primair Onderwijs Jos van der Pluijm projectleider Ziezo

Praktijkervaring: SBO De Piramide – Ied Nova Kanteling van het onderwijs en het toezicht van de inspectie Hoe kan ik meten wat kinderen leren? Ontwikkelingslijnen afgestemd op de leerdoelen: Kiezen Maken Delen

Ied legt verantwoording af:

Praktijkervaring SBO De Piramide 21 ontwikkelingslijnen: 7 Kiezen 7 Maken 7 Delen Een ‘compleet’ verhaal voor ieder kind: - doelen voor ieder kind - ontwikkeling vastleggen (digitaal portfolio) - gesprekken met kinderen

Project Ziezo - Jos van der Pluijm projectleider Het Ziezoproject: drie fasen: *zelfevaluatie:zelfevaluatierapport *visitatie:rapport en schriftelijke reactie *PKO: inspectierapport werkwijze: * drie groepen in drie netwerken * de school is zelfstandig aan het werk * ondersteuning op ‘afstand’

Project Ziezo - ervaringen Zelfevaluatie: - heel moeilijk: kwaliteit is mager - heel nuttig: leerproces Visitatie: - succesvol: gericht bij elkaar kijken - succesvol: collega’s die bij jou komen kijken Inspectietoezicht: - nee: inspectie moet volledig PKO uitvoeren - ja: als aanknopingspunt voor dialoog

Project Ziezo - ervaringen doel inspectie: verantwoording doel scholen: ontwikkeling adviezen: - maak gebruik van eigen bronnen (bv. ll. Volgsysteem) - kies instrumenten die passen bij je eigen schoolontwikkeling - werk cyclisch

Vragen aan de inspectie: Ligt de inspectie op koers? - nieuw toezichtskader miv 1 augustus 2005 - al doende leren Wat doet de inspectie met de informatie die vooraf aan een PKO wordt gegeven? - is de informatie relevant voor het onderzoek - is de informatie betrouwbaar/valide e.d

Vragen aan de inspectie: Mijn inspecteur heeft moeite met de keuze voor Kaleidoscoop: wat moet ik daarmee? - Kaleidoscoop levert geen ‘meet’ gegevens die bruikbaar zijn en de inspectie kan dan geen oordeel geven Hoe structureer je scholen zo dat ze hun eigen ontwikkeling ter hand nemen?

Stellingen: Hoe sterker de school zelf kan verantwoorden hoe makkelijker de inspectie kan beoordelen Opbrengsten zoals de inspectie die ziet zijn vooral ‘leer’opbrengsten. De inspectie heeft geen oog voor opbrengsten in de zin van bv. vaardigheden

Vragen: Hoe beoordeelt de inspectie leerkrachtgedrag? - afspraken (m.n. tussen score 2 en 3) over wat we moeten kunnen zien - professionalisering hierop: analyse van videobeelden

Vragen: Op welke manier weet je nu dat je de opbrengsten haalt die je met deze kinderen zou kunnen halen? - indeling in 7 scholengroepen op basis van leerlingpopulatie Waarom staat er niets bij opbrengsten over leerstrategieën (vaardigheden) e.d.? - we hebben geen meetinstrumenten daarvoor en de inspectie kan dan niet beoordelen - wel kan de inspectie hierover een kwalitatieve opmerking maken

Vragen: Wanneer is een leerling een zorgleerling? Staan waar je voor staat, doen wat je moet doen en het kunnen uitleggen De inspectie als gesprekspartner om te laten zien waar je voor staat op je school

Praktijkervaring OBS De Torenuil – Ed Booms Informatie Toezichtkader: Toezicht op Maat – maatwerk Verantwoorden van eigen keuzes De praktijk: Schoolontwikkeling moet bij het toezichtskader passen Verschil tussen ‘gevoel’ mbt bezoek – gesprek – verslag Vooraf : veel invullen, opzoeken, organiseren Indeling van het bezoek: welke lessen/documentanalyse

Praktijkervaring OBS De Torenuil – Ed Booms Was het bezoek goed voorbereid? ‘De school is tè ingewikkeld’ ‘Dat is niet de taak van ons, dat doen wij niet’

Tussendoor Van evalueren moet je leren Inspectie en directie als professionals die van elkaar leren

Ontwikkelingen in het toezicht door de Inspectie van het onderwijs Toezicht op Maat Ontwikkelingen in het toezicht door de Inspectie van het onderwijs Voorstellen: sinds 5 jaar ontwikkeling toezichtkaders po en vo. Af en toe mee op schoolbezoek, contactpersoon voor het ziezo-project TOM = teamonderwijs op maat. TOM = Ook Toezicht op maat

Recente ontwikkelingen Maatschappelijke ontwikkelingen Deregulering Informatie voor ouders en leerlingen Resultaat Wet op het onderwijstoezicht 2002 (WOT) Governance-discussie Maatschappelijke ontwikkelingen Onderwijsinstellingen deregulering: meer autonomie en verantwoordelijkheid + afleggen van publieke verantwoording. Dat kan door zelfevaluaties Ouders, leerlingen hebben een toenemende behoefte aan informatie over de kwaliteit van het onderwijs. Informatie van scholen zelf en onafhankelijke informatie uit het toezicht. Resultaat van deze ontwikkelingen: Wet op het onderwijstoezicht 2002 (WOT) Gaat verder in governance discussie: de inspectie moet de feitelijke werking van de governance gaan beoordelen. Hoe is de interne en horizontale verantwoording van de school. Brief 7 juni. Komt later.

Uitgangspunten WOT Scholen: systematische kwaliteitszorg Proportioneel toezicht Alle scholen jaarlijks onderzoeken Openbaarheid inspectierapporten Proportioneel toezicht in 2 betekenissen: Sober waar het kan, intensief waar het moet. Vaker komen en meer diepgaander onderzoek bij z en zz scholen. Inspectie benut de zelfevaluatie school. Alleen onderzoeken wat de school niet zelf onderzocht heeft. Aanvullend onderzoek Jaarlijks onderzoek – eerst bezoek.

Toezichtkader inspectie Waarderingskader: 3 domeinen, 8 aspecten Werkwijze: JO, PKO, NO, IO Rapportage Doelen TK: eenheid handelen inspecteurs Werkwijze transparant Domeinen/ aspecten 1. Zorg voor Kwaliteit (Kwaliteitszorg, Toetsing) 2. Onderwijs en leren (Leerstofaanbod, Tijd, Onderwijsleerproces, Schoolklimaat, Zorg en begeleiding) 3. Opbrengsten Rapportage openbaar, internet

Knelpunten 1e toezichtkader Doortik-effecten in normering Weinig discriminerend Massief Tijdinvestering inspectie Te weinig variëteit Gelaagdheid: centrale vraag, domeinen, aspecten, indicatoren, aandachtspunten. Doortik-effecten Weinig discriminerend. Massief: alle scholen hetzelfde en allesomvattend (37/123). Indicatoren en aandachtspunten Tijdinvestering in relatie tot capaciteit Te weinig variëteit. Hangt samen met massief.

Oplossing: Toezichtkader augustus 2005 Aangepast waarderingskader Aangepaste werkwijze Risico-analyse, JO bezoek Gebruik zelfevaluatiegegevens Vraaghouding: ‘pas toe of leg uit’ Per onderdeel volgt een dia

Aangepast waarderingskader Basisset met 27 indicatoren. Mogelijkheden tot uitbreiding met indicatoren In plaats van 37 /123 nu een basisset met 27 indicatoren welke dat zijn zit in de brochure, blz 19-21. Geen oordeel over het aspect. leidend tot een kwaliteitsprofiel / kwaliteitskaart Continuïteit normering. Normindicatoren blz 8 en 9. ZZS; eindopbrengsten en twee normindicatoren van het olp Mogelijkheden tot verbreding en verdieping (toezicht op maat) op basis van Ambities/wensen school Analyse/oordeel inspectie Gaan we doen vanaf januari: Uitbreiding waar inspectie kennis van zaken heeft en mogelijk ook referentie (75 in map) Uitbreiding met andere zaken waar de inspectie kennis van heeft: ICT, techniek, modules. Variabel Uitbreiding waar zelfevaluatie is Met dit kader: niet massief, wel varieteit

Aangepaste werkwijze (1) Risico-analyse PKO (regulier of uitbreiding) JO - bureauonderzoek JO - bezoek aan de school Cyclus 4 jaar Niet alleen het waarderingskader moet meer variatie toestaan, ook in de werkwijze moet dat terug te vinden zijn. Daarom * Risico analyse: eerdere kwaliteit, context (groot personeelsverloop, veiligheid incidenten, ziekteverzuim) Jaarlijkse vragenlijst PKO plannen: eens in de vier jaar. Of oor zwakke en zeer zwakke scholen een ander arrangement: PKO2 of NO en OKV Jaarlijks Onderzoek. Andere invulling Jaarlijks Onderzoek Bureauonderzoek Bezoek Kwaliteitszorg + opbrengsten Overleg met school over invulling PKO (ruimte voor variëteit)

Aangepaste werkwijze (2) Intensiever gebruik zelfevaluatiegegevens Relevant Recent Betrouwbaar Ambitieniveau school Verwijzen naar de map

Aangepaste werkwijze (3) ‘Pas toe of leg uit’ groepen of individuele scholen Uitgangspunten: Bewuste afwijkingen, onderbouwd, visie Verantwoording resultaten eigen ambities Hoe interpreteer je het wk zodat het past bij deze school? groepen: er wordt een katern gemaakt voor vrije scholen, jenaplan scholen maar ook voor scholen die werken onderwijs geven volgens het “nieuwe leren””. Meestal komen we er zo goed uit. Als een indiv. School een eigen invulling bepleit, kan dat ook. Wel expliciteren, onderbouwen. In theorie ook mogelijk: deze - kan ook voor indiv. school: wel eisen aan zelfevaluatie Deze dag: wat is voor jullie school de ambitie, hoe onderbouw je dat, hoe verantwoord je dat? Als jullie daar duidelijk eigen opvattingen hebben en die onderbouwen, dan kan de inspectie in haar toezicht daarop aansluiten. Wel geleerd uit het ziezo project dat het lastig is om op alle terreinen tegelijkertijd je te verantwoorden. Kies een speerpunt, richt je daarop.

Toekomst Toezicht op maat: al doende leren Governance en geïntegreerd toezicht Toezicht op maat is leren voor inspectie en voor scholen. Ziezo project, aandacht: zelfde oordelen bij scholen waar je je op een ze baseert als bij scholen met eigen onderzoek, hanteren we de juiste criteria, de goede bril op zetten. WOT evaluatie: moeilijk. Governance: de praktische werking beoordelen van het interne toezicht en het horizontale toezicht Wat is governance, hoe integreren we het toezicht van CFI, AD en IvHO STRUCTUUR: scheiding TO en BO -        Is de benoeming en samenstelling van de bestuurs- en toezichtfunctionarissen ordelijk geregeld? -        Is het toezicht onafhankelijk? -        Is het toezicht en het bestuur transparant? -        Is er een heldere taak- en bevoegdheidsafbakening tussen het bestuur en het toezicht? -        Heeft de school een overzicht van haar doelgroepen en is haar organisatie- en overlegstructuur daarbij passend?   PROCES: de dialoog -        Stelt de school aan de diverse doelgroepen die informatie beschikbaar, die voor hen van belang is? -        Is die informatie kwalitatief toereikend? -        Is die informatie voor de betreffende doelgroep toegankelijk (taalgebruik, presentatie)? -        Heeft de informatie de diverse doelgroepen tijdig bereikt? -        Zijn de doelgroepen op adequate wijze bevraagd? -        Hebben de diverse doelgroepen de gelegenheid gehad en gebruikt om invloed te hebben op de onderwijsprestaties die voor hen van belang zijn? -        Wordt de ontwikkeling van de onderwijsprestaties bewaakt? -        Heeft de dialoog plaats gevonden in een open communicatiecultuur? -        Vindt de dialoog met de diverse doelgroepen planmatig plaats?

Het Periodiek Kwaliteitsonderzoek – Martine Pol Vragen: Wat is Governance: ‘eigen’ toezicht en verantwoording van de school in haar omgeving; de inspectie sluit zich dan hierbij aan Is dit toezichtkader een antwoord op de vragen/verhalen van vandaag: - meer dialoog - meer ruimte/toevoegingen - 27 indicatoren blijven

Het Periodiek Kwaliteitsonderzoek – Martine Pol - reacties: Voorbeeld van een ‘geslaagd’ voorbereid inspectiebezoek (gesprek vooraf) Nieuw toezichtkader, zoals beschreven, kan een goede tegemoetkoming zijn aan de behoefte van TOMscholen

Aanbevelingen: Laat een inspecteur een (deel van de) ochtend meelopen met een kind; Zelfbewustzijn als speerpunt nr.1 Vaardigheden opnemen als toegevoegde indicator Ga in dialoog – ‘gebruik’ het voorgesprek Vraag aan de inspecteur: hoe kunnen wij een (voor ons) belangrijke indicator laten zien Laat de inspecteur zelf (portfolio)gesprekken met kinderen voeren De indicator aansluiting leerstof mag vervangen worden door leer- ontwikkelingslijnen

Aanbevelingen: Leraren kunnen (waar van toepassing) ook onderwijsassistenten zijn Nodig de inspecteur uit (startende school) Flexibele scholen met flexibele inspecteurs Wat is de 28e indicator voor het TOM keurmerk?

Evalueren is omzien in bewondering (met dank aan Ed Booms) Tot slot: Evalueren is omzien in bewondering (met dank aan Ed Booms)