Plattelandsontwikkeling door gemeenten, succesfactoren en verbeterstrategieën Pierre van Amelsvoort Arie Meulepas zomer 2011

Plattelandsontwikkeling Integrale aanpak : leefbaarheid in de kernen, natuur, landschap, (verbrede) landbouw, recreatie & toerisme, water, cultuurhistorie Geintegreerde aanpak (gebiedsgericht) Bottom-up Taken gemeente: - kaderstelling: waar welke functies - accomoderen/faciliteren initiatieven - gemeentelijke projecten - regionale projecten Wicked problem

Tendensen plattelandsontwikkeling Stoppers in de landbouw Platteland in relatie tot de stad Stedelingen willen recreëren op platteland Secundaire EHS/landschap Wateropgaven Krimp en leefbaarheid Europees landbouwbeleid

Vraagstelling Wat onderscheidt succesvolle gemeenten bij de wijze waarop ze dat doen van andere gemeenten? Wat doen zij anders? Doen ze iets anders? Welke verbeterstrategieën zijn -mede op basis hiervan- te formuleren? Hoe kan het met minder kosten?

1e vraag Wat onderscheidt succesvolle gemeenten bij de wijze waarop ze dat doen van andere gemeenten? Wat doen zij anders? Doen ze iets anders?

Leiderschap, visie en externe oriëntatie Organisatie op orde Cultuur

Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: leiderschap, visie en externe oriëntatie Er is een bestuurder (geweest) die het College en de Gemeenteraad heeft overtuigd Er is een visie op plattelandsontwikkeling De visie is mede extern (bewoners, ondernemers, gebruikers, maatschappelijke partijen) tot stand gekomen

Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: organisatie op orde Er is een wethouder (burgemeester) die het herkenbaar in zijn portefeuille heeft Er is voldoende ambtelijke capaciteit; interne coördinerende organisatiestructuur Vast bedrag in de programmabegroting

Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: cultuur Pro-actieve, ontwikkelingsgerichte cultuur Oplossingsgericht, dienende overheid Integrale, gebiedsgerichte aanpak

2e vraag Welke verbeterstrategieën zijn -mede op basis hiervan- te formuleren? Hoe kan het met minder kosten?

Tendensen financiën ILG-budgetten bezuiniging en soms al ver besteed Provincies houden regie en dus ook financiën? Europese middelen plattelandsontwikkeling meer mogelijkheden (Interreg, Life+) Middelen GLB ??? Gemeenten bezuinigen Gemeentelijke vastgoedbedrijven wisselend/ in mineur Op zoek naar verdienmodellen!

Effectiever en efficiënter werken Goedkoper aanbesteden Subsidie(s) Samenwerking (met andere gemeenten) Ander financieringsinstrument Zelfsturing Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Ander ontwerp op project-/programma- niveau Slim combineren op projectniveau: veelal ondernemer die investeert in het project wordt het (terug)ver- diend ander ontwerp (tijd, hoeveelheid, kwaliteit) zoeken van combinaties op project- niveau (overheidsdoelen worden ‘meegenomen’) Geen opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie Opbrengstmogelijkheden Ander ontwerp op gebieds- niveau Collectief/gebiedsgericht: overheid investeert in een gebied/programma via een collectief systeem terug te verdienen (heffing/aandelen) middelen komen later terug (soms meteen) zoeken van combinaties op gebiedsniveau Business as usual niks mis mee als budget voorradig is

Ander financieringsinstrument, subsidies Zelfde plannen, zelfde ontwerp, andere financiering voor het zelfde doel Soms andere financier, soms andere overheidspartij Effectiever en efficiënter werken Goedkoper aanbesteden Subsidie(s) Samenwerking (met andere gemeenten) Ander financieringsinstrument Zelfsturing Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Geen opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie Opbrengstmogelijkheden

Ander financieringsinstrument, subsidies Streekrekening Erfpacht i.c.m. institutionele belegger Natuurcompensatie binnen de EHS gebundeld inzetten Sponsoring Inwonersbelasting Europese subsidies (LIFE+, Interreg) Aansluiting zoeken bij middelen nieuw bestuursaccoord provincie

Ander ontwerp op projectniveau Slim combineren op projectniveau: – veelal ondernemer die investeert – in het project wordt het (terug)verdiend – ander ontwerp (tijd, hoeveelheid, kwaliteit) –zoeken van combinaties op projectniveau (overheidsdoelen worden ‘meegenomen’) –naarmate je meer beleidsruimte toestaat is er meer bereidheid, meer mogelijk Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Geen opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie Opbrengstmogelijkheden Ander ontwerp op projectniveau

Voorbeelden slim combineren Woningen in de EHS/landgoederen Melkveehouder, extensief beweiden ( ha), theeschenkerij 300 producten in cafetaria Recreatie-sector Tijdelijke bestemmingen: - windmolens - kersenteelt

Ander ontwerp op gebiedsniveau Collectief/gebiedsgericht: –overheid investeert in een gebied/programma –via een collectief systeem terug te verdienen (heffing/ aandelen/verkoop) –middelen komen later terug (soms meteen) –Zoeken van combinaties op gebiedsniveau (wonen, natuur, landschap, recreatie, energie, werken) Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Geen opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie Opbrengstmogelijkheden Ander ontwerp op gebiedsniveau

Voorbeelden ander ontwerp op gebiedsniveau Toeristenbelasting Ruimte voor Ruimte/Knooperven/BIO Energielandschap

Alliantie-management, co-creatie Combinaties! Kracht van omgeving(spartijen) benutten Goed nagaan wat je zelf kunt; wat kan de omgeving doen Wisselende allianties Regie Gezamenlijk uitvoeren

Tot slot: relatie succesfactoren Ontwikkelingsgericht (welke meerwaarde levert de ontwikkeling op?) Creativiteit Oplossingsgericht Stimuleer ondernemerschap/innovaties Ga overleg met partijen aan Denk over sectoren heen