effectiviteit en het nieuwe jeugdbeleid Erik Jan de Wilde

Inhoud van deze presentatie Een blik op effectiviteit Transitie / transformatie Indicatoren

Traditioneel effectonderzoek absence of evidence is not evidence for absence Vanuit medisch / farmacologisch model Controlegroep: niets / gebruikelijke zorg / andere interventie Voor- en nameting Random toewijzing Protocol Binnen de methodologie wordt de stelling "absence of evidence is not evidence for absence" gezien als één van de voornaamste argumenten om EBM te bekritiseren[7][8]. De afwezigheid van bewijs is geen bewijs voor de niet-werkzaamheid van een methode, bijvoorbeeld omdat de methode nog te jong is om zichzelf wetenschappelijk te hebben kunnen bewijzen. De kritiek richting EBM houdt in dat binnen EBM alleen die behandelingen en interventies genoemd worden die dit bewijs al wel hebben geleverd, waardoor nieuwe, mogelijk beter of tevens werkzame methoden niet toegepast worden door hulpverleners simpelweg omdat ze niet genoemd worden in de EBM handboeken. BMJ 1995;311:485 (19 August) Absence of evidence is not evidence of absence

Vragen hierbij: Hoe representatief is de uitvoering? Wat is gebruikelijke zorg? Is het uitvoerbaar? Is het nodig? Nodig: hoe zeker moet men zijn over de causaliteit? Voldoende budget? Status van de interventie? Praktisch mogelijk? Ethisch aanvaardbaar? Randomisatie mogelijk? Voormeting mogelijk?

Wat weten we uit effectonderzoek in de jeugdzorg? 95% wordt niet onderzocht Wat onderzocht wordt, wordt zelden toegepast Wat onderzocht wordt en toegepast, heeft hooguit een matig effect.

5 niveaus van werkzaamheid: want: aangetoond door middel van: ? onbeschreven ? potentieel beschreven Interviews / descriptief / Observationeel / documentanalyse veelbelovend + theorie Literatuur / meta-analyse / kennisontlokkend doeltreffend + doelen bereikt Cliënttevredenheid / doelrealisatie / verandering Potentieel: kernelementen interventie en alle randvoorwaardelijke zaken (als organisatorische en personele zaken) zijn duidelijk en begrijpelijk beschreven. Veelbelovend: Potentieel én een acceptabele interventietheorie. Dus hoe zijn de problemen van de doelgroep ontstaan en waarom zal de interventie de beoogde uitkomsten bereiken. Doeltreffend: Potentieel en veelbelovend, daarbij kan empirisch worden aangetoond dat de gestelde doelen zijn bereikt, de problemen zijn afgenomen of de competenties zijn toegenomen en de cliënten tevreden zijn. Werkzaam: Potentieel, veelbelovend en doeltreffend. Daarbij is er bewijs dat de interventie positieve uitkomsten veroorzaakt en is er zicht op wat precies de werkzame ingrediënten van de interventie zijn. Normgerelateerd / veranderings- theoretisch / quasi-experimenteel werkzaam +bewijs N=1 / experimenteel

praktijkgestuurd effectonderzoek in de jeugdzorgpraktijk: Yorneo

Bron: Roosma, 2007 BJZ Drenthe Jeugdzorg Drenthe Formulieren Doel-realisatie Effect Doel- Realisatie Tevreden-heid 1 Aanmelding 2 Analyseren Einddoelen Tussendoelen CBCL YSR NOSI 3. Beoordelen STEP 4 Vaststellen: Indicatiebesluit 5 Afspreken: zorgcontract/ behandelovereenkomst 6 (specifiek) HVP Werkdoelen 7 Evaluatie HVP 8 Tussenevaluatie Inidcatiebesluit 9 Eindevaluatie HVP C toets JZD 10 Evaluatie Indicatiebesluit 11 Nieuw indicatiebesluit Einddoelen Tussendoelen

Trend Effectgroottes IOG 1999-2006 Bron: Roosma, 2007 Trend Effectgroottes IOG 1999-2006  0.80 : Groot effect 0.20-0.49: Klein effect 0.50-0.79: Middelgroot effect < 0.20 : Verwaarloosbaar effect

Prestatie-indicatoren in 2013 Sector Status Jeugd–GGZ Vastgesteld Jeugd & Opvoedhulp Jeugdzorg-Plus CJG In ontwikkeling (NJI) Jeugd-LVB In ontwikkeling (diverse) Passend Onderwijs In ontwikkeling (ECPO) Bron: dossier prestatie-indicatoren website NJi

2. Het wordt dus anders!

Samengevat: het huidige stelsel: Accent op problemen Weinig aandacht voor het gewone opvoeden en opgroeien Versnipperd en verkokerd stelsel en aanbod Doorschuifmechanisme domineert Dit stelsel blijkt niet goed te werken. - De aandacht gaat vooral uit naar problemen en weinig naar het gewone opgroeien en opvoeden van kinderen. De eerste lijn ontbreekt nagenoeg, de pedagogische huisartsenpost, zeg maar. De bedoeling was dat BJZ dit zou verzorgen, maar is nooit van de grond gekomen door wettelijke beperking taken BJZ. Gebrekkig gemeentelijk aanbod van opvoedingsondersteuning via de jeugdgezondheidszorg. - Recht op jeugdzorg leidt tot groter beroep op gespecialiseerde zorg. - Exporteren via ‘ketens’ van kinderen naar professionele zorg - Terugtrekken op kerntaken van instituties en burgers - Grote versnippering van voorzieningen. Dat leidt onder meer tot een net zo versnipperde hulp aan gezinnen, met vele hulpverleners die in één gezin soms over de vloer komen. Bovendien werkt de versnippering het zogeheten waterbedeffect in de hand: als je bijvoorbeeld de speciale zorg in het onderwijs gaat inperken, heb je grote kans dat het beroep op jeugdzorg gaat toenemen, en andersom.

Accent op problemen

Wat gebeurt er?

Basis: gewone en ongewone problemen Leef-tijd Belangrijke milieus Normaal gedrag (‘normale problemen) en opvoedvragen  0-2 jaar Gezin; Opvang Voedingsproblemen; slaapproblemen; scheidingsangst; angst voor vreemden, donkerte en geluiden  2-4 jaar Opvang; (Voor)School Angst voor vreemden, donkerte, geluiden; koppigheid; driftbuien; agressie; ongehoorzaamheid; druk/overactiviteit; angst i.s.m. sekserol en identiteit; niet zindelijk  5-12 jaar Gezin; School,opvang; Vriendenkring; Verenigingen; Internet Ruzies en regelovertreding; concentratieproble-men; laag prestatieniveau; school-weigering; kattenkwaad; druk gedrag; pesten; stelen of vandalisme als incident; ritualistisch gedrag  12-16 jaar Gezin; School; Vrienden; Verenigingen; Internet; Werkkring; Diverse gemeenschappen Gebruik psychoactieve stoffen (alcohol, drugs); twijfels over identiteit en/of toekomst; problemen met uiterlijk; problemen met autoriteiten; incidenteel spijbelen Bijvoorbeeld omgaan met druk en ongehoorzaam gedrag. Vraagt om opvoedantwoord om het gedrag in goede banen te leiden: wat zijn de do’s and don’ts van effectief opvoeden? (kolom erachter). Lukt veel opvoeders goed. Problemen vragen om speciale aandacht / speciale zorg als ze te ernstig worden: ze duren langer dan gewoonlijk ze zijn intenser dan normaal het gewone opvoedersgedrag sorteert te weinig effect Hoe moet de ondersteunings- / zorgstructuur er in dat licht uitzien? Bron: Yperen, T.A. van (2009). Betere ketens. In: Graas e.a. (Red.). De Wet Jeugdzorg in de dagelijkse praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

De Top 10 en Top 6 van dwars gedrag tot gedragsstoornis De 10 vragen en problemen bij kinderen en jeugdigen van dwars gedrag tot gedragsstoornis van druk kind tot ADHD van bang tot angststoornis van gewone dip tot depressie van plagen tot pesten van geen zin hebben in school tot schooluitval van experimenteren met tot misbruik van middelen van ongezonde levensstijl tot obesitas van sociaal onhandig tot autisme van moeilijk lerend tot LVB De 6 vragen en problemen in de opvoeding van hakken over de sloot naar onderwijsachterstand van pedagogische tik tot kindermishandeling van opvoedingsonzekerheid tot OTS van enkelvoudig opvoedingsprobleem tot multi-probleemsituaties van mediagebruik tot mediaverslaafd van gekibbel tot (v)echtscheiding

Stepped care normale ontwikkeling problemen stoornissen instrumenten interventies instrumenten voorzieningen

CAP-J

Weinig aandacht voor gewone opgroeien en opvoeden

Fred en Ria over Opvoeden www.youtube.com/watch?v=pZzjtMt_rZ8

Hoeveel ouders hebben behoefte aan ondersteuning of hulp bij opvoeden SCP 2012: 50% vindt het ouderschap lastiger dan gedacht 40% maakte zich afgelopen jaar zorgen over opvoeding, gedrag, ontwikkeling van kind 20% heeft het gevoel het opvoeden niet in de hand te hebben 15% heeft vaak het gevoel de opvoeding niet aan te kunnen

Wat maakt dat ouders behoefte hebben aan steun bij opvoeden en opgroeien van hun kind? Risicofactoren: langdurige aandoening bij kind of ouder, armoede, werkloosheid, alleenstaand ouderschap, lage opleiding enz. > 3 risicofactoren = kwetsbare gezinnen (RMO 2012)

Versnippering en doorverwijzing

SYSTEEM VAN DOORVERWIJZEN

Hoe anders is Nederland? Universele voorzieningen en family support op lokaal niveau – Kinderbescherming en jeugdzorg op provinciaal niveau Voor ieder ‘probleem’ een andere aansturing, wet en voorzieningen Focus of risico – volgens model van Gilbert niet correct School en kinderopvang niet automatisch onderdeel van ons stelsel Vink & Berg, 2012

Het hele stelsel gaat op de schop! Stelselherziening Jeugdzorg Passend Onderwijs Wet werken naar vermogen Decentralisatie begeleiding (AWBZ) BDU CJG wordt DU CJG Welzijn Nieuwe Stijl Zie verder Passend onderwijs, andere financiering van het onderwijs, kinderen met een handicap naar regulier onderwijs (perverse prikkel) Wa-jong (arbeidsondersteuning Jonggehandicapten), Wij (wet investering jongeren), De Wet Werk en bijstand en de Wet Sociale voorzieningen worden hier ondergebracht per jan 2013 AWBZ wordt voor een deel ondergebracht bij de WMO Brede doel uitkering CJG (geoormerkt) wordt decentralisatie-uitkering (zelf bepalen waaraan besteed) Welzijn nieuwe stijl

Gemeenten moeten zich volgens concept-Jeugdwet richten op: Eigen kracht Demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren Preventie en vroege signalering; Tijdig de juiste jeugdhulp op maat Eén gezin, één plan, één regisseur Inschakelen, herstellen en versterken van het eigen probleemoplossend vermogen (eigen kracht); Bevorderen van de opvoedcapaciteiten van de ouders en de sociale omgeving (demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren); Preventie en vroege signalering; Tijdig de juiste jeugdhulp op maat; Effectieve en efficiënte samenwerking rond gezinnen (één gezin, één plan, één regisseur). a. het inschakelen, herstellen en versterken van het eigen probleemoplossend vermogen van de jeugdige, zijn ouders en zijn sociale omgeving (eigen kracht); b. het bevorderen van de opvoedcapaciteiten van de ouders en de sociale omgeving, opdat de ouders zoveel mogelijk in staat worden gesteld om zelf de verantwoordelijk voor de opvoeding te dragen (demedicaliseren, ontzorgen en normaliseren); c. preventie en vroege signalering; d. tijdig de juiste jeugdhulp op maat; e. effectieve en efficiënte samenwerking rond gezinnen (één gezin, één plan, één regisseur).

Tsjah… voor het jeugdbeleid:

Kansen in Rotterdam (Veel winst te behalen) Uitgebreide monitortraditie & expertise Integraler jeugdbeleid

Leren van jezelf? Jeugdbeleid JGZ anonieme database collectieve actie vragenlijst leerlingen anonieme database terugkoppeling ouders/kind analyse terugkoppeling school collectieve actie terugkoppeling gemeente individuele analyse jeugd-vpk'er Jeugdbeleid JGZ terugkoppeling deelgemeente individuele actie

collectieve monitor op PI nodig: zicht op actie: uitvoering bereik vragenlijst leerlingen anonieme database terugkoppeling ouders/kind analyse terugkoppeling school Jeugdbeleid JGZ individuele analyse jeugd-vpk'er terugkoppeling gemeente terugkoppeling deelgemeente individuele actie collectieve actie monitor op PI nodig: zicht op actie: uitvoering bereik 32

Basisopzet Prestatie-indicatoren CJG Missie en ambities jeugdbeleid: jeugdigen groeien gezond en veilig op Maatschappelijk resultaat in beeld met jeugdmonitor, o.a.: Meer participatie vereniging Minder problemen Minder zorggebruik Kwaliteit programma’s en uitvoeders Kwaliteit resultaten Bereik Tevredenheid Uitval Afname problemen Realisatie via diensten van o.a. Algemene jeugdvoorzieningen Centrum Jeugd en Gezin Voorzieningen voor intensieve zorg Beste mensen, wat u hier ziet is een algemeen kader voor het werken met indicatoren zoals dat in de ziekenhuizen met succes is gehanteerd om het aantal post-operatieve infecties terug te dringen, het aantal ligdagen op de intensive care te verminderen, doorligwonden bij zieken te voorkomen, de doorlooptijd van screening en diagnosestelling bij borstkanker te versnellen etc. In de jeugdzorg is dit gebruikt om de doorlooptijd van onderzoek na een melding bij het AMK te versnellen, de wachttijden bij indicatiestelling bij Bureau Jeugdzorg te verkorten en de diagnosestelling bij de jeugd-ggz te verbeteren. Meten en verbeteren van Yperen & Bartelink, 2012

Kansen: Van ziektebestrijding naar gezondheidsbevordering? Van risico-scanners naar talententrekkers Ontwikkel indicatoren! Naast middelengebruik en overgewicht ook burgerschap, sociale sterkte, tolerantie, talent, schoolbeleving, ondernemerszin, life skills, probleemoplossingsstrategieën, veerkracht, buurtbeleving, opvoedstrategieën, …?

5 niveaus van werkzaamheid: want: aangetoond door middel van: ? onbeschreven ? potentieel beschreven Interviews / descriptief / Observationeel / documentanalyse veelbelovend + theorie Literatuur / meta-analyse / kennisontlokkend doeltreffend + doelen bereikt Cliënttevredenheid / doelrealisatie / verandering Potentieel: kernelementen interventie en alle randvoorwaardelijke zaken (als organisatorische en personele zaken) zijn duidelijk en begrijpelijk beschreven. Veelbelovend: Potentieel én een acceptabele interventietheorie. Dus hoe zijn de problemen van de doelgroep ontstaan en waarom zal de interventie de beoogde uitkomsten bereiken. Doeltreffend: Potentieel en veelbelovend, daarbij kan empirisch worden aangetoond dat de gestelde doelen zijn bereikt, de problemen zijn afgenomen of de competenties zijn toegenomen en de cliënten tevreden zijn. Werkzaam: Potentieel, veelbelovend en doeltreffend. Daarbij is er bewijs dat de interventie positieve uitkomsten veroorzaakt en is er zicht op wat precies de werkzame ingrediënten van de interventie zijn. Normgerelateerd / veranderings- theoretisch / quasi-experimenteel werkzaam +bewijs N=1 / experimenteel

Conclusie We gaan naar een nieuw jeugdbeleid Dat beleid vraagt om meer positieve invulling, met aandacht voor gewone opvoeden en opgroeien We hebben monitoring en PI nodig om iets over de doelmatigheid van dat beleid te zeggen Rotterdam kan dat.