Corporate governance-wet Hans De Wulf Instituut Financieel Recht

Wet: behandelde onderwerpen Onafhankelijkheid van de commissaris Legalisering directiecomité Groepsverrichtingen (art. 524) Bestuurder -rechtspersoon Schriftelijke algemene vergadering Registratiedatum voor deelname AVA Afdwinging transparantiewetgeving Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Afwijkingen collegiale RvB Dagelijks bestuur (art. 525 W. Venn.) Zeer beperkt (cass. 1968, 2000) Gedelegeerd bestuurder (art. 522 § 2) Vol vertegenwoordigingsbevoegd Beslissingsbevoegd voor dagelijks bestuur Bijzondere volmachten Adviserende comités Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Directiecomité vandaag Wettelijk geregeld bij Kredietinstellingen Beleggingsondernemingen Autonome overheidsbedrijven RvB richt op (evtl. stat. machtiging) Bestuurders en directeurs Dagelijks beleid en strategiebepaling Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Problemen huidig comité Grondslag: Taakverdeling tussen bestuurders Dagelijks bestuur Extern: 522 § 2 Probleem 1: ruimere bevoegdheid dan dagelijks bestuur Probleem 2: onduidelijke aansprakelijkheidsverdeling RvB-comité Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Nieuwe regeling (art. 524bis) Alleen voor NV. (en commVA) In beginsel alle NV.’s: ook kredietinstelingen Facultatief Dagelijks bestuur en gedelegeerd bestuurder blijven Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Oprichting & bevoegdheid Alleen mits statutaire machtiging Raad van bestuur beslist soeverein RvB heeft concurrerende bevoegdheid Niet: algemeen beleid en voorbehouden bevoegdheden Ook vertegenwoordigingsbevoegdheid Beperkingen derden niet tegenwerpelijk Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 “algemeen beleid” Onduidelijk begrip (Quid Eerste RL ?) Relaties met aandeelhouders Strategische krachtlijnen vastleggen: nieuwe activiteit starten, of in nieuwe regio Afstoten bedrijftstak Goedkeuring begrotingen Belangrijke herstructureringen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Werking; statuut leden Meerhoofdig, bestuurder of niet Collegiaal RvB bepaalt samenstelling, en statuut leden Verantwoording: aan RvB, niet aan AVA ontslag (niet noodz. ad nutum) en aansprakelijkheid alleen door RvB beoordeeld Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Vertegenwoordigings bevoegdheid Vertegenwoordigt vennootschap, binnen grenzen bvgdh. directiecomité Beperkingen bevoegdheid niet tegenwerpelijk Individuele leden kunnen bevoegd gemaakt worden, in statuten Ook dan: Prokuraleer, inclusief doelsoverschrijding Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 aansprakelijkheid RvB en DirCom elk voor eigen terrein RvB moet toezicht uitoefenen Rapporteringsplichten formaliseren Gebrekkig toezicht = schending 528 (? ) 527, 528 ook voor directiecomité Art. 18 WAO blijft gelden Kwijting niet geregeld Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Belangenconflicten: 524ter 523 -regeling +/- overgenomen, maar: Steeds uitsluiting van de stemming geen tussenkomst commissaris, geen openbaarmaking RvB schriftelijk inlichten Alternatief (statuten): RvB beslist Sanctie niet-naleving: nietigheid; 528 Sanctie wel nageleefd, maar onrechtmatig voordeel: aanspr. ex 529 Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Openbaarmaking overgangsregeling Bekendmaking in bijlagen B.S. moet naar art. 524bis verwijzen bestaande DirCom hebben 1 jaar om zich aan regels aan te passen (Art. 54 Wet) Geen verwijzing =onregelmatig DirCom Benaming “directiecomité” verplicht (?) Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Artikel 524 hervormd Doel: objectivering besluitvorming Niet louter procedureel: aansprakelikheid bij onrechtmatige benadeling vennootschap Ruimer toepassinggebied dan voorheen Structureel onafhankelijke bestuurders Verslagplicht over “groepslasten” Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Toepassingsgebied: geviseerde vennootschappen Belgische genoteerde N.V. definitie: art. 4 W. venn. Koning: ook buiten EU genoteerde V § 5: niet genoteerde dochter van een genoteerde Belgische vennootschap Beslissing of verrichting Van vennootschap= van RvB of DirCom Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Geviseerde beslissingen Mbt verbonden vennootschap Definitie: art. 11 W. venn. NIET: mbt dochtervennootschap Mbt relatie tussen dochtervennootschap en met deze verbonden vennootschap Uitz.:dochter van dochter Dus: Lateraal en verticaal, maar niet dochters Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 APPENDIX 1: TOEPASSINGSGEBIED ART. 254 (EX ART. 60 BIS) A) Transacties onderhevig aan het huidige art. 524 Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

B) Transacties onderhevig aan het voorgestelde art. 524 Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

C) Transacties niet onderhevig aan het voorgestelde art. 524 Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Uitzonderingen Gebruikelijke verrichtingen, tegen marktvoorwaarden Beslissing vertegenwoordigt minder dan 1% netto-actief vennootschap Uitvoeringshandeling van beslissing die met toepassing 524 genomen is Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

524 § 5: instructies blootleggen Niet genoteerde Belgische venn. Heeft genoteerde Belgische moeder => beslissing niet-genoteerde venn. Mbt venn. verbonden met moeder Moet onderworpen worden aan toestemming van moeder Moeder moet 524 daarbij respecteren Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Verslagplicht mbt groepslasten 524 § 7 geldt voor elke genoteerde NV Jaarverslag vermeldt door moeder opgelegde lasten Voor zover “wezenlijk”: quid? Financieel uit te drukken (?) Ruimer dan ontnomen corporate opportunities Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 procedure RvB kiest drie onafhankelijke bestuurders Die kiezen onafhankelijke expert(s) Schriftelijk advies RvB beslist; motiveert afwijking advies Notuleringsplicht Revisor : beoordeelt getrouwheid gegevens in advies en notulen Publiciteit in jaarverslag Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Advies onafhankelijken Beschrijft beslissing Beoordeelt voor-en nadelen voor V. Begroot vermogensrechtelijke gevolgen Kennelijk onrechtmatig nadeel In licht van beleid van vennootschap Geen dergelijk nadeel=> compensatie aangeven Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Onafhankelijke bestuurders I Benoeming: ondernemingsraad in te lichten Als dusdanig aangeduid in benoemingsbesluit Wettelijke criteria, evtl. door statuten en Koning aan te vullen Onafhankelijk bij benoeming en tijdens mandaat Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Onafhankelijke bestuurders II Geen bestuurder, directeur, kaderlid gedurende 2 jaar voor benoeming Geen maatsch. rechten die 10% of meer van het kapitaal vertegenwoordigen Geen echtgenoot, 3j.samenwonende of bloedverwant 2de graad zijn van vorige categorie Catch-all Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Sancties Art. 528: schending W. venn. Art. 529: naleving procedure maar onrechtmatig nadeel tvv. Groep Vraag: wat is “onrechtmatig” nadeel Antwoord: groepsbelang (Rozenblum) ? Venn. vordert nietigheid indien wederpartij schending 524 kende/moest kennen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Besluit Goede filosofie Redactionele onzorgvuldigheden Moeder-dochterrelaties niet geobjectiveerd Halfslachtig dualisme, maar Volkomen dualisme niet superieur Legalisering DirCom toe te juichen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

De rechtspersoon-bestuurder en zijn vaste vertegenwoordiger Artikel 61, §2 W.Venn.

De rechtspersoon-bestuurder Alle vennootschappen met RPheid kunnen door rechtspersoon bestuurd worden Ook BVBA, gewijzigd art. 255 W. Venn. Uitzondering: ESV (art. 854 W. Venn.) Waarom ? Fiscaal en sociaalrechtelijk Vroeger: aansprakelijkheidsbeperking Voortaan: verplichte vertegenwoordiging door “vaste vertegenwoordiger”(VV) Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Ratio legis Gelijkschakeling ivm aansprakelijkheidsregime Gelijkschakeling inzake benoembaarheidsvoorwaarden Transparantie tegenover derden Continuïteit tov de bestuurde vennootschap Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Toepassingsgebied Bestuurder bij elke vennootschap met rechtspersoonlijkheid Niet: maatschap, T.V., stille V. noch ESV Ook: buitenlandse rechtspersonen bestuurder in Belgische vennootschap Aard bestuurder-rechtspersoon irrelevant: Stichtingen, vzw’s Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Toepassingsgebied VV voor bestuurder; lid directiecomité Niet: voor dagelijks bestuurder Onlogisch wanneer 1 rechtspersoon zowel bestuurder als dagelijks bestuurder is: kan voor laatste functie door iedereen vertegenwoordigd worden Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Benoeming Door rechtspersoon-bestuurder Bevoegd orgaan: RvB, zaakvoerder(s), of directiecomité, niet dagelijks bestuur Bekendmaking: door bestuurde vennootschap Alsof vaste vertegw. zelf bestuurder was (art. 74, 2° W.Venn.): griffie en B.S. Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Benoeming VV moet natuurlijke persoon zijn Staat niet in wet, maar argumenten: Ratio legis Voorbereidende werken Cascadesysteem evenmin toelaatbaar Belangenconflictprocedure wellicht toepasbaar indien VV over eigen bezoldigde benoeming beslist Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Vaste vertegenwoordiger VV moet bestuurder, vennoot of werknemer van RP-bestuurder zijn Indien RP geen WN heeft en alle vennoten en bestuurders RP zijn: 1 aandeel overdragen Zelfde statutaire en wettelijke benoembaarheidsvoorwaarden alsof VV zelf bestuurder was Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Ontslag VV Door raad van bestuur of statutair bevoegd gemaakt orgaan Suppletiefrechtelijk ad nutum (ook VV-WN?) Tegelijk dient opvolger benoemd te worden Bestuurde vennootschap komt juridisch niet tussen in benoeming of ontslag Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Cumulatie van hoedanigheden 1 VV per RP-bestuurder Is 1 RP bij meerdere vennootschapen bestuurder, dan mag VV per vennootschap verschillen Meerdere RP-bestuurders mogen ook binnen 1 RvB eenzelfde VV gebruiken Mag VV ook in eigen naam in RvB zetelen? Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Vertegenwoordiging door VV Exclusief op raadsvergaderingen Exclusief bij stellen van vertegenwordigingshandelingen als bestuurder =>in kader van tweehandtekeningclausule bij bestuurde RP mag alleen VV optreden Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Aansprakelijkheid van VV Alsof hij in eigen naam bestuurder was Ook strafrechtelijk Hoofdelijke aansprakelijkheid van de RP-bestuurder Verzekeringspolis controleren ! Quid art. 18 WAO ? (zie Prof. van Eeckhoutte); ik: niet inroepbaar Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instructies en kwijting VV moet wellicht instructies (in groepsverband) opvolgen Opvolgen onrechtmatige instructies geen hinderpaal voor aansprakelijkheid VV Kwijting van RP-bestuurder= kwijting VV VV theoretisch wel nog aansprakelijk tov RP-bestuurder Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Belangenconflicten Niet wettelijk geregeld RP heeft strijdig belang met bestuurde V art. 523 W. toepasselijk VV zelfs heeft strijdig belang, zonder dat RP er één heeft twijfel: VV is formeel geen bestuurder meest voorzichtig: VV vereenzelvigen met bestuurder => 523 toepassen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Inwerkingtreding Geen overgangsregeling in de wet voorzien onmiddellijke inwerkingtreding op 1 september 2002 Regularisering door bekrachtiging Niet benoemen VV is fout (art. 528 W.Venn.) van bestuurders RP Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

De onafhankelijke commissaris: cooling off en vergoeding

Onafhankelijkheid: wettelijk kader W. 22 juli 1953 op het IBR: algemeen onafhankelijkheidsprincipe (artt.7bis, 8) Tucht-toezicht door IBR Uitwerking: K.B. 10 januari 1994 op revisorale deontologie, artt. 8-12 Commissaris: art. 133 W. Venn (principe, zoals revisor) 134 (transparantie vergoeding) Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Vernieuwingen wet 2/8/2002 Beroep beoordeelt onafhankelijkheid niet exclusief: Verlenen bepaalde non-audit diensten (NAS)= verlies onafhankelijkheid Oprichting comité voor advies en controle Afkoelingsperiode van twee jaar Beperking remuneratie NAS Duidelijker transparantie vergoedingen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Cooling off: Ratio legis Beperkte verantwoording door wetgever Vrees voor inschikkelijkheid t.o.v. vroegere collega Inschikkelijkheid met oog op overstap Boswachter wordt stroper=>kent te omzeilen procedures goed Tegenstanders: schrikt talent af Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Toepassingsgebied I Enkel commissaris, niet bedrijfsrevisor Niet: verbonden personen Mandaat bestuurder of enige andere functie Dus: leidinggeven of contact met financiële informatie niet vereist Strenger dan Europese aanbeveling Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Toepassingsgebied II Gecontroleerde vennootschap Verbonden vennootschap Verbonden persoon, lees rechtspersoon Dus ook vzw’s, verenigingen, stichtingen Binnen-of buitenlands “functie in” de vennootschap=> zelfstandige consultancy toegelaten Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Sancties Art. 170, 1° W. Venn.: strafsanctie Reden: geen tucht voor ex-lid IBR Art. 133 raakt openbare orde Nietigheid aanstelling in nieuwe functie Aanstelling door AVA: art. 64, 3° W. venn.: bevoegdheidsoverschrijding Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Beperking vergoedingen Geen bijkomende diensten door commissaris en invloedssfeer bij: Genoteerde vennootschappen Ondernemingen deel van consolidatieplichtige groep: Niet alleen consolidatieplichtige vennootschappen Evtl. ook niet geconsolideerde ondernemingen Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Noemer: 134 § 1-vergoeding Controle (geconsolideerde) jaarrekening, jaarverslag Bijstand ondernemingsraad Door AVA of vz. Rb. Kh. vastgelegd NIET: bijzondere opdrachten Bv. Inbreng in natura, belangenconflicten Vast bedrag per jaar te bekijken Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Teller: andere diensten Alles wat niet onder 134 § 1 valt BEHALVE: opdracht door of krachtens wet aan commissaris toevertrouwd BEHALVE: due diligence -vergoeding Per vennootschap, niet geconsolideerd te berekenen Gevolg: vooraf vaste vergoeding afspreken + interne verslaggeving Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Voorafgaande machtiging Auditcomité binnen raad van bestuur Statutair Permanent toezicht op afgewerkte dossiers In elke groepsvennootschap… Comité voor advies en toezicht College van van elkaar onafhankelijke commissarissen Niet gedefinieerd=>minimaal niet verbonden Geen gezag van gewijsde tov elkaar Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Transparantie vergoedingen Commissarisopdracht : vaste vergoeding, geen openbaarmaking Al de rest=uitzonderlijke werkzaamheid/bijzondere opdracht Ook wanneer door verbonden persoon Voorwerp en vergoeding in jaarverslag Volgens schema uit K.B. Sanctie lichter dan vroeger Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Bijzondere opdrachten bij Gecontroleerde vennootschap Belgische verbonden vennootschap of persoon (art. 11) Buitenlandse dochter van een Belgische vennootschap Dus: ruimer toepassingsgebied qua opdrachten dan 133 lid 5 Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Extraterritoriale V.S.-regels Sarbanes- Oxley Act 2002 Toepassellijk op alle vennootschappen genoteerd in V.S. of op Nasdaq Niet-genoteerden die registraties bij SEC moeten doen Strafrechtelijk gesanctioneerd Onderhandelingen over vrijstellingen bezig Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003 Sarbanes- Oxley Verbod om negen soorten niet-revisorale diensten aan te bieden Discussie over fiscaal advies Andere diensten: slechts mits toelating audit comité dat volledig uit onafhankelijke bestuurders bestaat Verplichte rotatie van auditor om de 5 jaar Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Bedreiging onafhankelijkheid Dé les van L&H, Enron, WorldCom etc: “Gatekeepers” dienen belang van cliënt, niet van de markt in het algemeen Druk op managers=> druk op revisoren Inroepen van “expectations gap” en misleiding door management Geen concurrentie=> peer review werkt niet Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003

Bedreiging onafhankelijkheid Toenemend belang consultancy: 3 tot 4X auditinkomsten per cliënt (USA) Carrieremogelijkheden talentvol personeel Gevolg: onzichtbaar drukkingsmiddel in handen van management Auditpartner (itt kantoor) afhankelijk van enkele cliënten Nog erger: interne incentive fees Instituut der Bedrijfsrevisoren - 6 november 2003