CLB en crisismanagement in school Crisisinterventie in school Meerwaarde van het CLB

Inhoudstafel Inleiding… Kader Rol CLB Stappenplan begeleiding critical incident Schoolbegeleiding Leerlingenbegeleiding Externen Opvolging crisis Debriefing

1. Inleiding Een jaartje crisissen… februari: zelfdoding directeur basisonderwijs februari: poging tot zelfdoding op school van ll 6e SO maart: open TBC-besmetting in SO-school april: leerkracht verongelukt in paasverlof mei: leerling uit SO pleegt moorden in Antwerpen mei: copycat gedrag in Kortrijk ll uit zelfde SO-school juni: leerling 3 kl overleden na lange ziekte september: leerling 2e lj verongelukt met de fiets naar school december: onrustwekkende verdwijning drie ll uit BaO-school

2. Kader Wat is een crisis? Verschil tussen gewone crisis en critical incident (ernstige crisis)? Wanneer doet CLB een interventie? Wat doet CLB – wat doet de school?

2. Kader Een “gewone” crisis versus “critical incident” Een gewone crisis beschouwen wij als een gebeurtenis die een dusdanige impact heeft op de emoties van leerlingen en leerkrachten dat zij tijdelijk niet in staat zijn om op een normale manier te functioneren binnen het klas- en schoolgebeuren. -> crisis van individuen Bij een critical incident zijn er gebeurtenissen die een dusdanige impact hebben op de emoties van zowat alle leerlingen en zowat alle leerkrachten dat de school tijdelijk zelfs niet in staat is om op een normale manier te functioneren. -> crisis van de school als systeem

3. Rol CLB Moet / kan CLB hierin een rol spelen? Werkingsprincipes zonder twijfel: ja niet expliciet voorzien in opdracht van CLB (cfr CLB-profiel) in de praktijk: gevraagd door school / politie / ped. begel. / … is niet mogelijk “vanuit de losse pols” Werkingsprincipes Deskundigheid en kwaliteit -> voorafgaande vorming noodzakelijk -> samenstellen van crisisbegeleidingsteam -> uitwerking stappenplan, draaiboek Multidisciplinair werken -> alle disciplines betrokken (zeker artsen niet vergeten!) -> volledig team (CLB) kan betrokken worden Vraaggestuurd werken -> bij voorkeur, maar stap naar school kan ook vanuit CLB Subsidiair werken -> wat de school kan, doet de school -> CLB kan wel proces bewaken en ondersteuning bieden

3. Rol CLB Crisisbegeleidingsteam Identificeerbaar team van CLB-medewerkers Terug te vinden ledenlijst Ruim team nodig (zekerheid op teamsamenstelling) Multidisciplinair samengesteld Niet te vergeten: directeur, onthaalmedewerker, arts Voorafgaand opleiding te volgen Algemeen: inzicht in crisisprocessen op individueel niveau en schoolniveau, strategie van benadering, opbouw stappenplan, … Psychologisch aspect: rouw- verlies- verdrietreacties bij diverse actoren (ll, lkr, directie, ouders, …) Medisch aspect: fysische reacties (shock, hyperventilatie, …) Sociaal aspect: betrokkenen, ouders, omgeving, pers

4. Stappenplan begeleiding critical incident Aanmelding Vraagverheldering Interne planning crisisbegeleiding door CLB checklist Begeleiding school checklist Begeleiding leerlingen Omgaan met externen Opvolging crisisbegeleidingsteam en afsluiting Debriefing

4. Intern stappenplan (1) 1. Aanmelding (onthaal) draaiboek bij aanmelding betrokkenheid onthaalmedewerker samenroepen crisisbegeleidingsteam

4. Intern stappenplan (2) 2. Vraagverheldering ontvangst van de aanmelding en opvang van de aanmelder info uit eerste contact info uit vervolgcontact eerste voorlopige maatregelen externe hulpdiensten? slachtoffer/dader? wie nog verwittigen? onmiddellijke opvang van wie? pers? afspraak timing voor komende twee uur nog dingen te melden?

4. Intern stappenplan (3a) 3. Planning crisisbegeleiding (bijeenkomst crisisteam) Samenstelling bepalen samenstelling persoonlijke betrokkenheid / afstand engagement voor het hele centrum Briefing incident Betrokkenen (slachtoffer/dader) Andere crisishulp Acute situaties?

Checklist intern stappenplan (3b) CLB-personeel Onthaal en telefonieopvang Opvolgen pers Achtergrondinfo Opsplitsing crisisteam (in school / standby) Kennis/vaardigheden Actieplan schoolbegeleiding Actieplan leerlingenbegeleiding Beperkingen Wat zijn we vergeten? Afspraken over communicatie (intern) Plannen nieuw overleg

5. Schoolbegeleiding Actieplan schoolbegeleiding Doel Samenstelling Eerste opvang Overlopen checklist vraagverheldering Update nieuwe informatie Planning opmaken voor komende uren Afspraak CLB-begeleiding Afspraak nieuw overleg

Checklist schoolbegeleiding Beleid iedereen op de hoogte? emotionele toestand leden schoolteam de lopende zaken doorgaan of niet? langere termijnplanning Dader stand van zaken begeleidende stappen bezittingen ouders en verwanten aanwezigheid op school

Slachtoffer Bij sterfgeval stand van zaken begeleidende stappen Vervolg checklist Slachtoffer stand van zaken begeleidende stappen Bezittingen ouders en verwanten herstelproces? Bij sterfgeval mededeling initiatieven op korte termijn initiatieven op lange termijn

Leerlingen zie actieplan leerlingenbegeleiding Leerkrachten Vervolg checklist Leerlingen zie actieplan leerlingenbegeleiding Leerkrachten briefing leerkrachten (kerngroep) korte termijn personeelsvergadering opvang leerkrachten in crisis Ouders briefing betrokken ouders korte termijn benadering ouders middellange termijn

6. Leerlingenbegeleiding de klasgroep korte termijn de klasgroep lange termijn de andere leerlingengroepen opvang leerlingen in crisis primaire reactie secundaire reactie risicoleerlingen lijst op te volgen leerlingen

6. Checklist externen relevante betrokkenen de media ouders / buren inrichtende macht, ouderraad politici de media pers volgen (anticiperen / reageren) persconferentie (wie, welke vragen, welke antwoorden) (in geen geval CLB) andere interventies van de media briefing leerkrachten of directie briefing leerlingen wat met verdere persvragen

7. Opvolging crisis Verdere planning overleg crisisteam korte termijn (maximum drie dagen) Planning, opvolging Interne draagkracht en ventilatie opvolging crisis in school Schoolsysteem Individuele leerlingen

8. Debriefing Afsluiten voor CLB afsluiten crisisbegeleiding voor centrum formeel beëindigen crisisbegeleidingsteam plannen verdere opvolging crisis door schoolteam Afsluiten van crisisbegeleiding met school(systeem) Essentieel punt, heel belangrijk Evaluatie van aanpak (positief en werkpunten) Opvolging en afspraken over toekomst Met wie? Directieteam/schoolteam (samen met CLB) Leerkrachten (bij voorkeur met directie school) Leerlingen (bij voorkeur met leerkrachten) Crisisbegeleidingsteam (intern in CLB) De adrenaline… De humor…

9. Slot Never try this at home! vragen