De gevolgen van het huwelijk voor de kinderen 9. De gevolgen van het huwelijk voor de kinderen

Inleiding Enkele moderne begrippen Gevolgen worden in het B.W. geregeld in het hoofdstuk afstamming en verspreidde bepalingen Begrip afstamming  Soorten afstamming  Huwelijkse en buitenhuwelijkse afstamming  Algemene evolutie  Moederschap  Vaderschap 

Begrip afstamming Moderne begrip : (rechts)band tussen de kinderen en hun ouders (en van deze laatste met hun ouders enz.) Rechtsband : Rechten en plichten van de ouders (moe-der en vader) Rechten en plichten van het kind

Soorten afstamming Biologische afstamming : op grond van een natuurlijke band, de bloedband Huwelijkse afstamming  Buitenhuwelijkse afstamming  Fictieve afstamming : op grond van een overeenkomst, een fictieve band = adoptie Wordt niet behandeld in cursus

Huwelijkse en buitenhuwelijkse afstamming Huwelijkse afstamming : kind van ouders die met elkaar gehuwd zijn Buitenhuwelijkse afstamming : kind van ouders die niet met elkaar gehuwd zijn omwille van: 1° Willen niet met elkaar huwen : eenvoudige buiten-huwelijkse afstamming 2° Kunnen niet met elkaar huwen wegens een huwe-lijksverbod : overspelige of incestueuze (buitenhu-welijkse) afstamming

Moederschap Altijd drie elementen Begrip “moederschap”  Bewijs (= vaststelling) van het moe-derschap  Gevolgen van het moederschap 

Begrip moederschap Twee materiële feiten : Vrouw is van een kind bevallen Identiteit van dat kind en diegene die beweert (of van wie men beweert) van haar af te stammen vallen samen

Vaststelling moederschap Vrij bewijs :alle bewijzen zijn toegela-ten: geschrift, getuigen, vermoeden, bezit van staat ‘Mater semper certa est, etiam si vulgo conceperit’ Gereglementeerd bewijs : Alleen bepaalde bewijzen toegelaten Hiërarchie in de bewijsmiddelen

Bezit van staat Bewijs van een aantal feiten met getuigen waaruit men (de rechter) een ander feit (hier de afstamming) afleidt Drie feiten waaruit men de afstamming afleidt : Naam (nomen) Faam (fama) Behandeling (tractatus)

Gevolgen van het moederschap Naam Levensonderhoud Erfrecht Ouderlijke macht

Vaderschap Altijd drie elementen Begrip “vaderschap”  Bewijs (= vaststelling) van het vader-schap  Gevolgen van het vaderschap 

Bepaalde man is de verwekker van een bepaald kind Begrip vaderschap Bepaalde man is de verwekker van een bepaald kind

Vaststelling van het vaderschap Rechtstreeks bewijs Door DNA-test Pas recentelijk mogelijk en … niet altijd aangewezen Onrechtstreeks bewijs : drie eeuwenoude systemen 

Drie eeuwenoude systemen Arbitrair systeem : de man bepaalt (= de vaderlijke erkenning) Gerechtelijk systeem : de rechter bepaalt (= het onderzoek van het vaderschap) Hieronder rechtstreeks bewijs Systeem van rechtswege : de wet bepaalt (= de vaderschapsregel, geformuleerd als een weerlegbaar vermoeden)

Gevolgen vaderschap Naam van de vader Levensonderhoud Erfrecht Ouderlijke macht

De huwelijkse afstamming Begrip “huwelijkse afstamming” of het be-grip “huwelijks kind” Vaststelling van de huwelijkse afstamming: Aan moederszijde : vaststelling huwelijks moederschap Aan vaderszijde : vaststelling huwelijks va-derschap Gevolgen van de huwelijkse afstamming Aan moederszijde Aan vaderszijde

Hertaling = menu behandeling Begrip (huwelijkse afstamming) “huwelijkse kind” Moederschap Begrip huwelijkse moederschap Vaststelling huwelijkse moederschap Gevolgen huwelijkse moederschap Vaderschap Begrip huwelijkse vaderschap Vaststelling huwelijkse vaderschap Gevolgen huwelijkse vaderschap

Het begrip “huwelijkse kind” Normaal : kind verwekt tijdens het huwelijk Stelt het probleem van de verwekkingsda-tum die alleen vermoedelijk kan worden vastgelegd  Bij uitbreiding : kind geboren binnen (de 180 dagen na) het huwelijk Ratio ?  Samen : kinderen geboren binnen huwelijk en tot 300 dagen daarna 

Probleem van de (vermoedelijke) verwekkingperiode Geboortedatum

Probleem van de (vermoedelijke) verwekkingperiode 180 dagen Geboortedatum

Probleem van de (vermoedelijke) verwekkingperiode 300 dagen 180 dagen Geboortedatum

Probleem van de (vermoedelijke) verwekkingperiode 300 dagen 180 dagen Geboortedatum Vermoedelijke verwekkingsperiode

Vermoedelijke verwekkingperiode toegepast op een huwelijkse kind Huwelijksdatum Einde huwelijk

Vermoedelijke verwekkingperiode toegepast op een huwelijkse kind Huwelijksdatum Einde huwelijk Verwekt in deze periode

Vermoedelijke verwekkingperiode toegepast op een huwelijkse kind 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen Verwekt in deze periode

Vermoedelijke verwekkingperiode toegepast op een huwelijkse kind 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen Verwekt in deze periode Geboren in deze periode

Vermoedelijke verwekkingperiode toegepast op huwelijkse kind 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen Huwelijks kind bij uitbreiding … maar verdacht Huwelijks kind

Waarom uitbreiding? A fortiori-redenering Huwelijk 180 dagen Verwekt Geboren Verwekt Geboren Gewettigd Wettig

Uiteindelijke definitie van een huwelijkse kind 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen = geboren binnen huwelijk en tot 300 dagen daarna (art. 326 B.W.)

Moederschap Begrip huwelijkse moederschap  Vaststelling huwelijkse moederschap  Gevolgen huwelijkse moederschap 

Begrip huwelijkse moederschap Een ‘gehuwde’ vrouw is bevallen van een kind dat verwekt is door haar echtgenoot Identiteit tussen dat kind en diegene die beweert (of van wie men beweert) van haar af te stammen

Vaststelling van het huwelijkse moederschap Tot C.C. vrij bewijs  Vanaf C.C. gereglementeerd bewijs “Code Civil” tot de wet van 1987  BW vanaf 1987

Vaststelling van het huwelijkse moederschap ME en NT : alle bewijsmiddelen zijn toe-gelaten (Mater semper certa est’) ‘Code Civil’ tot 1987 : geboorteakte (subsi-diair : bezit van staat, getuigen) B.W. vanaf 1987 : geboorteakte (subsidiair : erkenning(akte), onderzoek naar het moeder-schap)

Gevolgen van het huwelijkse moederschap Naam (van de vader!) Levensonderhoud (zeker vanaf C.C.) Ouderlijke macht en voogdij Volwaardig erfrecht in de moederlijke lijn  Worden samen met de gevolgen van het vaderschap behandeld

Vaderschap Begrip huwelijkse vaderschap Vaststelling huwelijkse vaderschap Gevolgen huwelijkse vaderschap

Begrip “huwelijkse vaderschap” Man die gehuwd is met de vrouw die een kind ter wereld brengt, is de ver-wekker van dat kind

Vaststelling van het huwelijkse vaderschap Door toepassing van het (weerlegbaar) vaderschapsvermoeden : ‘Pater is est quem nuptiae demonstrant’ Ratio (en pijlers) : huwelijksverplichtingen van geslachtsverkeer en getrouwheid Weerleggen van het vaderschapsvermoe-den : betwisting van (het vermoeden van het huwelijkse) vaderschap 

Betwisting van vaderschap ‘Begrip’ : wat is een betwisting van vaderschap?  ‘Hoe’ kan men betwisten?  ‘Wie’ kan betwisten?  ‘Wanneer’ kan men betwisten? 

‘Begrip’ betwisting van vaderschap Aantonen dat de echtgenoot van een bepaalde gehuwde vrouw niet de va-der kan zijn van haar huwelijks kind Of : het weerleggen van het vader-schapsvermoeden voor een huwelijks kind

‘Hoe’ kan men betwisten? Door tegenbewijs : Rechtstreeks bewijs : via een wetenschappelijke proef (bloed- of DNA-onderzoek)  Onrechtstreeks bewijs : bewijs van fysische of morele onmogelijkheid van geslachtsverkeer tijdens de vermoe-delijke verwekkingsperiode  Door eenvoudige verklaring van man dat hij vader niet is  Zonder bewijsvoering : door te verwijzen naar de wet die het vaderschap uitsluit 

Is een techniek van het moderne recht namelijk een fysiologische proef Rechtstreeks bewijs Is een techniek van het moderne recht namelijk een fysiologische proef

Onrechtstreeks bewijs Bewijs van fysische onmogelijkheid tot geslachtsverkeer in de vermoedelijke verwekkingperiode  Bewijs van morele onmogelijkheid tot geslachtsverkeer in de vermoedelijke verwekkingperiode 

Bewijs van fysische onmogelijkheid Begrip : bewijs van de onmogelijkheid van ge-slachtsverkeer tijdens de vermoedelijke verwek-kingsperiode door 1° fysische verwijdering 2° ongeval [3° impotentie] Van toepassing : altijd, behalve impotentie vanaf 17de eeuw tot 1987 (zie o.a. art. 313 C.C.)

Bewijs van morele onmogelijkheid Begrip : bewijs van 1° overspel van de moeder en 2° van het waarschijnlijk(er) vaderschap van de medeplichtige Hoe te leveren? Van toepassing : In ME en NT : onbeperkt (ratio?) In ‘Code Civil’ tot 1987 op voorwaarde dat de geboorte verborgen werd (ratio?) Vanaf 1987 : niet meer van toepassing (ratio?)

Door een eenvoudige verklaring Voor C.C. van 1804 : niet gekend C.C. tot 1987 : voor kinderen geboren binnen de (verdachte periode van) 180 dagen na huwelijk (art. 314 C.C.) 

Wanneer een eenvoudige verklaring in de C.C. ? Huwelijksdatum 180 dagen Einde huwelijk Eenvoudige verklaring mogelijk

Zonder bewijsvoering Door te verwijzen naar wet die het vaderschap uitsluit Ingevoerd door de wet van 1987 : artikel 318 §3 Gewijzigd door de wet van 27 december 2006 Drie gevallen in artikel 316bis B.W.  Twee andere gevallen (zie cursus Familierecht tweede semester)

Art. 316bis B.W. Huwelijksdatum 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen

Verzoek tot echtscheiding Art. 316bis B.W. Verzoek tot echtscheiding 300 dagen na verzoek Huwelijksdatum 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen 300 dagen

Verzoek echtscheiding Art. 316bis B.W. Verzoek echtscheiding 300 dagen na verzoek Huwelijksdatum 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen 300 dagen Zonder bewijsvoering

Art. 316bis B.W. Zonder bewijsvoering 300 dagen Verzoek na verzoek tot echtscheiding Huwelijks datum 180 dagen Einde huwelijk 300 dagen 300 dagen Zonder bewijsvoering

Betwisting van vaderschap (vier problemen: herhaling) Begrip : bewijs van het niet-vaderschap van huwelijks kind of het weerleggen van het vaderschapsvermoeden Hoe kan men betwisten? ‘Wie’ kan betwisten?  ‘Wanneer’ kan men betwisten? 

‘Wie’ kan betwisten? ME en NT (oud-canonieke recht): elke belanghebbende (man, kind, moeder, erfgenamen, schuldeisers) Ratio? Vanaf 17de eeuw tot 1987(o.a. C.C. (art. 313-317 C.C.): alleen de aangewezen echtgenoot (of zijn erfgenamen) B.W. vanaf 1987 : echtgenoot (of zijn erfgenamen), moeder en kind (art. 332 B.W.) B.W. vanaf 2007 : echtgenoot (of zijn erfgenamen), moeder, kind … en de persoon die het vaderschap opeist (art. 318 §1 B.W.)

‘Wanneer’ kan men betwisten? ME en NT : altijd Ratio : rechtvaardigheid C.C. : kort na de geboorte Ratio : integratie in gezin gewenst Vanaf 1987 : relatief korte termijnen na de geboorte, verschillend naargelang diegene die betwist Bijgewerkt in 2007 (zie art. 318 §2 B.W.)

Gevolgen van het huwelijkse vaderschap Naam van de vader  Levensonderhoud  Volwaardig erfrecht  Ouderlijk gezag (en voogdij) 

Naam van de vader Gewoonterecht van de 11de eeuw tot 1987 ME en NT : vrije naamskeuze ook naar de administratie toe, tenzij bedrog Decreet van 23 augustus 1794 : wettelijke verplichting om de (familie)naam te dragen die in de geboorteakte voorkomt Art. 57 C.C. : geboorteakte moet voornamen van het kind bevatten en voornamen en namen van vader en moeder Wettelijke verplichting sinds 1987 (art. 335 B.W.) De lege ferenda: naam van vader en/of moeder in de toekomst?

Levensonderhoud, opvoeding en opleiding Begrip = verschaffen van Voeding, kleding, huisvesting en scholing Opleiding recenter ingevoegd Geen stand of huwelijksuitzet (art. 204 B.W.) Regeling : Gewoonterecht tot C.C. : in theorie voor beide ou-ders, in praktijk vader Wettelijk geregeld in 1804: art. 203 C.C. B.W. art. 203 (1995) : wettelijke opleidingsplicht zelfs na de meerderjarigheid indien kinderen nog studeren

Erfrecht Huwelijkse kinderen altijd in de eerste orde om ab intestato te erven (lees en ken art. 745 B.W.)

Ouderlijk gezag en voogdij In de middeleeuwen en nieuwe tijd  Vanaf de Franse Revolutie 

Ouderlijk gezag in ME en NT Begrip : rechten en vooral plichten van de ouders (in sommige perioden en streken vader) tegenover hun kinderen (en omge-keerd) Inhoud  Einde 

Inhoud in ME en NT Rechten en plichten Over de ‘persoon’ van het kind Hoederecht (plicht): het geven van : Dagdagelijkse toestemmingen over huisvesting, gezond-heid, opvoeding, opleiding , ontspanning en godsdienstige keuze van het kind (cfr. art. 374 §1 B.W.) Belangrijke toestemmingen (bijv. huwelijk en zelfstandige zaak) Tuchtigingsrecht van de ouders (slaan en opsluiten, zij het redelijk) Over de ‘goederen’ van het kind De goederen waren aanvankelijk eigendom van de ouders. Onder invloed van Romeinse recht konden de kinderen een eigen vermogen hebben Later beperkt tot een recht (plicht) van beheer (= recht van bewaring en vruchtopbrenging en niet beschikking) en recht van genot Sanctie indien beschikking : nietigheid

Einde van het ouderlijke gezag Emancipatie Negatieve benadering (Germaanse recht) Positieve benadering (Romeinse recht) : overweegt vanaf 16de eeuw Soms bij bereiken van bepaalde leeftijd Huwelijk Klooster- of priesterschap of het uitoefenen van een ander eerbaar ambt

Voogdij in ME en NT Vier punten Soorten voogdij  Aanstelling van de voogd  Verplichtingen van de voogd  Einde van de voogdij 

Soorten voogdij Familiale voogdij : familie beslist Franse costumiere recht C.C. tot 2001 Gerechtelijke of bestuurlijke voogdij : rechtbank of bestuur beslist In het costumiere recht in de Nederlanden, Duitsland, enz. Belgische recht vanaf 2001

Aanstelling van de voogd in ME en NT Drie soorten regelingen: Costumiere voogd : gewoonterecht bepaalt van rechtswege de voogd Testamentaire voogd : het testament van langstlevende ouder stelt de voogd aan Datieve voogd : gerecht of bestuur stelt de voogd aan Meestal mengeling van drie soorten

Verplichtingen van de voogd in ME en NT Bij het begin van de voogdij  In de loop van de voogdij  Op het einde van de voogdij 

Bij het begin van de voogdij Eed Boedelbeschrijving Borgstelling

In de loop van de voogdij Zorg over de ‘persoon’ van weeskind Idem als ouders maar op kosten van weesgoederen of openbare kas! Zorg over de ‘goederen’ van weeskind : strenger geregeld dan ouderlijke macht Voogd had geen genotsrecht en geen beschik-kingsrecht Beheer en beschikking zonder toestemming van rechtbank Beheer en beschikking met toestemming van rechtbank

Bij het einde van de voogdij Eindafrekening opmaken Rekenschap geven Inbezitstelling van weesgoederen

Einde voogdij in ME en NT Emancipatie Altijd bij bereiken van een bepaalde leef-tijd Huwelijk Kloosterschap, priesterschap, eerbaar ambt

Ouderlijke macht in het Franse revolutionaire recht Afbouw van de veel te sterke “vaderlijke” macht Ratio … Concrete maatregelen : Einde ouderlijke gezag op 21 jaar Huwelijkstoestemming maar tot 21 jaar Geen opsluiting zonder toestemming rechtbank

Ouderlijke macht in de ‘Code civil’ Terugkeer naar een sterke vaderlijk gezag Ratio … Concrete maatregelen in C.C. : 1° Kind was absoluut handelingsonbekwaam : vader was zijn vertegenwoordiger 2° Absolute gehoorzaamheidsplicht ingevoerd, o.a. een ver-bod van het verlaten van de ouderlijke woning Sanctie : slaan en opsluiten (zonder en met toestemming van rechtbank) 3° Ouderlijke toestemming bij huwelijk : hogere leeftijd en akten van eerbied 4° Genotrecht van de ouders wettelijk geregeld

Latere evolutie ouderlijke macht Van vaderlijke macht naar ouderlijk gezag Controle van de rechtbank waardoor bijna geen verschil meer met voogdij Minderjarig van 21 naar 18 jaar Lees en interpreteer art. 371-387bis B.W.

Voogdij in de nieuwste tijd Eerst familiale nu gerechtelijke voogdij Voogdij van rechtswege en datieve voogdij Handelingen zonder en met toelating Nauwkeurig rekenschap geven Lees en interpreteer art. 389-420 B.W.