Opbrengstgericht werken Een dubbele opdracht voor DOO? Guuske Ledoux Kohnstamm Instituut Universiteit van Amsterdam 7 maart 2013

Inhoud Wat is OGW, waar komt het vandaan? Voordelen en valkuilen Gebeurt het al? Kwesties en voorwaarden Stellingen & vragen

Achtergronden Kwaliteitsagenda OCW: accent op opbrengstgericht werken en basisvaardigheden Inspectie: evalueren van de onderwijsopbrengsten ligt aan de basis van onderwijsverbetering Onderzoek: feedback geven verhoogt de prestaties, bij leerlingen en leraren

What’s in a name? Alle onderwijs is opbrengstgericht…. Internationale term: data driven teaching Het gaat om: verzamelen en gebruiken van gegevens over leer- en andere resultaten om onderwijs te sturen of te verbeteren Betere termen: meetgestuurd onderwijs of evaluatiegericht onderwijs Essentie: de evaluatieve cyclus

De evaluatieve cyclus 1. vastleggen van doelen en standaarden 2. verzamelen van informatie 3. registreren 4. interpreteren 5. beslissingen nemen

Wat zijn de voordelen? Sterker bewustzijn eigen onderwijskwaliteit Nauwkeuriger zicht op zwakke plekken Voorkomt (ongemerkte) niveaudaling Helpt bij gericht & planmatig verbeteren Betere beslissingen over leerstofselectie Stimuleert differentiatie

Nog meer voordelen Leraren en lerenden werken doelgerichter Focus op ontwikkeling: wie leert wat en hoe, wie heeft welke uitdaging of steun nodig Stijgende prestaties > lerenden meer plezier en zelfvertrouwen > docenten enthousiast Side effect: betere informatie voor afleggen van maatschappelijke verantwoordelijkheid (wat bereiken we, waardoor)

Dat doen we toch al lang? Beelden uit het PO: Analyses vooral gericht op opsporen achterblijvers Analyses op groeps- en schoolniveau soms; vaker op zwakke scholen (‘voldoende’ scholen luier?) IB-ers zijn de spil, groepsleerkrachten nog te weinig in beeld, schoolleiders ook…. Beelden uit het VO: Veel minder data, sterke focus op inspectienormen, (nog) minder eigenaarschap bij leraren? Hoe is dat in het HBO/bij DOO?

Docenten centraal Het begint met ambities – gericht zijn op voortdurende verbetering Willen weten, niet voor de inspectie of ‘de bovenbazen’ maar voor jezelf Docent moet zelf data-onderlegd zijn Doelgericht zijn, met meetbare doelen De lat hoog leggen, maar met oog voor verschillen

Een open houding Je resultaten laten zien maakt je kwetsbaar Open klimaat in het team is een voorwaarde Geef zelf het goede voorbeeld aan studenten (vraag feedback en neem die serieus) Het doel is verbeteren, niet ‘afrekenen’ Analyseer samen; twee zien meer dan een Onderzoek weerstanden – waar komen ze vandaan?

Valkuilen Analyseren zonder vraag of doel Alleen kijken naar de laagpresteerders Doelen te extern: ranglijstjes niet onbelangrijk, maar gaat om de eigen doelen ‘Oneerlijke’ vergelijkingen (tussen studenten, groepen, opleidingen)

Doelen en normen Transparantie: leg vast welke gegevens je wilt zien Formuleer normen: wanneer is het goed? Er is een maatstaf nodig. Bespreek de zinvolheid van indicatoren. Alleen resultaten of ook proces?

Welk niveau mag worden verwacht? Studenten verschillen, opleidingen verschillen In type studenten, keuzes, spankracht, omvang Is dezelfde maatstaf voor iedereen mogelijk/zinvol? Wanneer zijn resultaten ‘onder de maat’?

Kwesties Scholen houden niet zo van benchmarken. Opleidingen in het HBO ook niet? Meeste leraren zijn voor opbrengsgericht werken, maar deel vindt het werkdruk (!) of is bang voor prestatiedruk Analyseren is een kunst, maar conclusies omzetten in acties nog meer En om die acties gaat het natuurlijk

De dubbele opdracht Studenten moeten principes & vaardigheden OGW in de opleiding leren Practice what you preach: dan moeten DOO-docenten het ook zelf laten zien

Stelling & vraag 1 Een opleiding duurt maar vier jaar. In die tijd wil je een maximaal leerrendement bereiken. Bij iedereen tenminste minimum eindtermen, maar bij wie dat kan liefst meer. Hoe krijg je dat in beeld? Is het begrip leerwinst of toegevoegde waarde bruikbaar in het HBO? Welke rol voor competenties en portfolio?

Stelling & vraag 2 Meten is weten… Maar het staat of valt met betrouwbare en toegankelijke gegevens. Zijn er voldoende gegevens? Waar en bij wie? Wat mist er nog?

Stelling & vraag 3 Opbrengstgericht werken moet niet een speeltje van het management zijn. Het werkt pas als ook docenten zich bezig houden met doelen stellen, evalueren, data analyseren, leren van feedback en gericht verbeteren. Hoe bereik je eigenaarschap bij docenten?

Stelling & vraag 4 Verbeteren gaat beter met behulp van een critical friend: iemand die kritisch durft te zijn en lastige vragen stelt maar ook steun en aandacht geeft. Is een leidinggevende altijd een critical friend? Kunnen docenten dat voor elkaar zijn? Hoe organiseer je dat?

Stelling & vraag 5 Studenten zijn een belangrijke bron voor feedback. Wordt de STM voldoende benut? Is de STM voldoende specifiek? Kan er meer gerichte curriculumevaluatie door studenten plaatsvinden?