Kenmerken kansarmen

Auteur Tine Van Regenmortel Psychologe Hoofd van de onderzoeksgroep “Armoede, maatschappelijke integratie en migratie” aan het HIVA. Professor in de Master Sociaal werk aan de Faculteit Sociale Wettenschappen van de K.U.Leuven. Lector “Empowerment en maatschappelijk kwetsbare groepen”.

Inhoudstafel Multicomplexe problematiek Gevoelens van machteloosheid Gevoelens van wantrouwen Gestoorde communicatie Verbintenisproblematiek als het centrale kenmerk Verbintenis met zichzelf Verbintenis met anderen Verbintenis met de maatschappij Besluit verbintenisproblematiek

Multicomplexe problematiek web van problemen die onontwarbaar zijn Meervoudige achterstelling = wanneer er zich moeilijkheden voordoen, raken die weer verstrikt met andere moeilijkheden. (gevolg: beïnvloeding en versterking) Problemen op 4 centrale levensdomeinen (4 w’s) Wonen Werken Weten Welzijn

Gevoelens van machteloosheid Het gevoel zelf weinig aan hun situatie te kunnen veranderen. (ontwikkelt zich vaak al in de kindertijd) Denkwijze: “alles wat met mij gebeurt heeft weinig of niets te maken met mijn eigen handelingen.” Oorzaak volgens hen: “mijn lot ligt in handen van anderen of van de omstandigheden.”

Gevoelens van wantrouwen Vaak ontbreken er bij kansarmen tijdens de kindertijd warme en hechte vertrouwenspersonen. Ontbreken van het gevoel van basisveiligheid of basisvertrouwen. Gevolg: men kan op latere leeftijd moeilijk hechte vertrouwensrelaties aanknopen. Gehechtheid is enorm belangrijk. Dit ontbreekt vaak bij kansarmen. Gevolg: meer kans op een verstoorde ontwikkeling en een ongelukkig bestaan.

Gestoorde communicatie Voortdurend in botsing met de maatschappij wegens een andere taal en gedrag. (bv. Andere accenten leggen) Talrijke communicatiedefecten. (bv. Stoer doen met veel lawaai, maar daarachter verschuilt zich een grote hulpeloosheid naar de buitenwereld toe.) Vaak de angst om steeds opnieuw te falen. Dit uit zich in bijvoorbeeld isolement, agressie,verslaving,.. Minder gericht op het overbrengen van inhoudelijke boodschappen. -> dit alles versterkt enkel nog meer de negatieve etikettering aangezien ze bevestigd wordt.

Verbintenisproblematiek als het centrale kenmerk Verstoord op verschillende vlakken: Met zichzelf Met anderen Met de maatschappij en haar instituties Met de toekomst

Verbintenis met zichzelf Door dat gevoel van machteloosheid ervaren de kansarmen hun eigen handelen als niet-effectief. “Wat ik ook doe, het doet er niet toe.”

Verbintenis met anderen Belang van interactiepatronen tussen ouders en kind en tussen gezinsleden. Veelal parentificatie. (= kinderen die voor hun ouders een ouderlijke rol gaan vervullen) Enerzijds: het kind moet gehoorzamen Anderzijds: het kind wordt als volwassene beschouwd. Het kind kan nooit aan beide verwachtingen voldoen Gevolg: hevige schuldgevoelens, maar ook boosheid doordat het kind zich tekortgeschoten voelt door de ouders. Ervaring: “Je inzetten voor anderen wordt niet beloond.” Vaak een gevoel dat rijkere mensen op hen neerkijken.

Verbintenis met de maatschappij De dagelijkse confrontatie met o.a woonproblemen en werkloosheid is vernederend en onrechtvaardig. Ze voelen zich uitgesloten en gaan zo wantrouwig, asociaal en negatief staan tegenover de maatschappij. “Wij zijn niemand binnen de maatschappij, en hebben geen toekomst.”

Besluit verbintenisproblematiek De problematiek is duidelijk een reactie op bepaalde omstandigheden. Het ontbreken van verbintenissen kan evenwel een bevrijdend positief effect hebben. (geen verantwoordelijkheid, geen confrontatie,..) Een negatief effect is dat het een klem zet op verandering. Ingaan op deze problematiek is noodzakelijk.

Bron artikel Van Regenmortel, T. (1996). Maatzorg een methodiek voor het begeleiden van kansarmen. P. 23 - 41

Bronnen afbeeldingen http://195.13.9.242/event.aspx?id=251882&LangType=2067 http://www.mooiemondenmijnogengroen.nl/?p=2 http://www.branchewijzers.nl/verslaving-zuidholland http://www.ru.nl/wetenschapsagenda/jaargangen/jaargang_2007-2008/@755462/niet_meer_moe_na/ http://www.hiva.be/nl/overhiva/onsteam_detail.php?id=73