VUB-IDLO studiedag 4 mei 2011 Luc Vernaillen pedagogisch adviseur GO! Leerlijnen VUB-IDLO studiedag 4 mei 2011 Luc Vernaillen pedagogisch adviseur GO!

Vaststellingen Leerkrachten hebben weinig zicht op de leerdoelen en leerinhouden van voorgaande en volgende leerjaren Vakgroepwerking beperkt zich in veel gevallen tot het maken van praktische afspraken en het formuleren van vaststellingen

Leerlijnen? Leerlijnen zijn een logische schikking van leerdoelen van eenvoudig naar meer complex, rekening houdend met het competentieniveau van de leerlingen. Ze beogen een opbouwende aanpak in een continue lijn en proberen breuken in de verticale samenhang te voorkomen.

Leerlijnen? Met gelijkgericht bedoelen we dat alle leerkrachten op een analoge wijze werken wat betreft didactische aanpak, evaluatie, ICT-gebruik, terminologie, … Met opbouwend bedoelen we dat alle leerkrachten een gezamenlijk doel voor ogen hebben en geleidelijk richting dit doel, dat in complexiteit toeneemt, werken. De leerkrachten beogen een progressieve groei zonder breukmomenten.

Leerlijnen? Overleg is noodzakelijk Zowel horizontaal als verticaal

Verticaal en horizontaal Verticale samenhang wordt gerealiseerd door systematisch relaties en verbanden te leggen tussen de leerinhouden en vaardigheden van de opeenvolgende leerjaren of opeenvolgende modules. Horizontale samenhang wordt gerealiseerd door systematisch relaties en verbanden te leggen tussen leerinhouden en vaardigheden van verschillende onderdelen binnen een vakgebied en tussen onderdelen uit verschillende vakgebieden.

Bieden leerlijnen voordelen? Voor de leerlingen? Voor de leraren? Voor de leerlingen: De overgangen naar volgende leerjaren worden zachter: het aanpassen aan een nieuwe leerkracht wordt eenvoudiger. Vanwege het feit dat er geen (of toch min-der) breuklijnen zijn (wat betreft didactiek, evaluatie, ICT-gebruik, terminologie, …) zal er minder uitval zijn. De lessen worden efficiënter, overbodige herhalingen en overlappingen worden vermeden. Er is een duidelijke opbouw, er wordt verder gebouwd op leerinhouden en strate-gieën die reeds gekend zijn. … Voor de leerkrachten: De leerkrachten hebben een beter zicht op de beginsituatie van hun leerlingen en kunnen verder bouwen op de vorige leerjaren. Er is een grotere continuïteit, de leerkrachten hebben een duidelijker beeld over de te bereiken doelen. Door binnen de vakgroep te werken aan leerlijnen kunnen leerkrachten heel veel van elkaar leren.

Hoe werken aan leerlijnen? Het werken aan leerlijnen kan opgesplitst worden in twee grote categorieën: op schoolniveau op vak(groep)niveau

Hoe werken aan leerlijnen op vakniveau? Waar kunnen leerlijnen voor worden opgesteld?

Voorbeeld leerlijn Actualiteit Verzamelen van teksten 2 A 3 EC 4 EC 5 EC 6 EC Leerkracht brengt zelf tekstmateriaal aan Leerlingen halen zelf tekstmateriaal uit bronnen die door de leraar zijn aangebracht Leerlingen zoeken zelfstandig tekstmateriaal Leerlingen zoeken zelfstandig tekstmateriaal in gespeciali-seerde bronnen

Voorbeeld leerlijn Actualiteit Activiteiten met tekstmateriaal 2 A 3 EC 4 EC 5 EC 6 EC Leerlingen lossen vragen op in verband met de teksten Leerlingen stellen zelf vragen op over een tekst en formuleren de antwoorden Leerlingen vatten een tekst samen en / of schematiseren de tekst Leerlingen halen standpunten uit een tekst en gebruiken deze standpunten voor het vormen van een eigen mening, debatten, rollenspel…

Voorbeeld leerlijn zelfevaluatie 3 EC 4 EC 5 EC 6 EC Leerlingen krijgen een gesloten zelfevaluatie (ja / neen) De vragen van de zelfevaluatie worden aangevuld met een verklaring van het antwoord (omdat …) De zelfevaluatie wordt aangevuld met verbeterpunten (ik heb geleerd dat…) De leerlingen krijgen een open zelfevaluatie (wat is goed verlopen, wat is moeizaam verlopen…)

Voordelen voor de leerlingen De overgangen naar volgende leerjaren worden zachter: het aanpassen aan een nieuwe leerkracht wordt eenvoudiger. Vanwege het feit dat er geen (of toch minder) breuklijnen zijn (wat betreft didactiek, evaluatie, ICT-gebruik, terminologie, …) zal er minder uitval zijn. De lessen worden efficiënter, overbodige herhalingen en overlappingen worden vermeden. Er is een duidelijke opbouw, er wordt verder gebouwd op leerinhouden en strategieën die reeds gekend zijn. … Terug

Voordelen voor de leraren De leerkrachten hebben een beter zicht op de beginsituatie van hun leerlingen en kunnen verder bouwen op de vorige leerjaren. Er is een grotere continuïteit, de leerkrachten hebben een duidelijker beeld over de te bereiken doelen. Door binnen de vakgroep te werken aan leerlijnen kunnen leerkrachten heel veel van elkaar leren. … Terug

Mogelijke onderwerpen voor leerlijnen leerinhouden didactische aanpak evaluatie leren leren ICT

Leerinhouden De leerlijn van de leerinhouden ligt grotendeels vast in de leerplannen Bijzondere aandacht voor: onderzoeksopdracht actualiteitsmap didactische uitstappen herhalingen, overlap en voorkennis projecten (doelstellingen moeten progressief zijn) Terminologie Rekeningenstelsel / formularium Keuzeleerstof / verdiepingsleerstof … Opmerking: gebruik van hetzelfde sjabloon voor het jaarvorderingsplan is sterk aangewezen

Didactische aanpak Welke didactische werkvormen gebruiken we, hoe en wanneer? aanbiedende werkvormen onderwijsleergesprek: wat moeten leerlingen hierbij doen? Powerpoint door de leraar: wat moeten leerlingen hierbij doen? video, dvd, geluidsfragmenten…: wat moeten leerlingen hierbij doen? coöperatieve werkvormen welke werkvormen en wat wordt er van de leerlingen verwacht? groepswerk wat wordt er van de leerlingen verwacht? begeleid zelfgestuurd leren Wat doen we met didactisch materiaal? handboeken, cursusmateriaal…

Evaluatie Hoe evalueren we kennis? reproductie, toepassingen, integratie welke technieken: open vragen, gesloten vragen, multiple choice, oefeningen… Hoe evalueren we (welke) vaardigheden? Hoe evalueren we (welke) vakattitudes? Wat met zelfevaluatie? Wat met peerevaluatie? Wat met co-evaluatie? Welke vormen van remediëring voorzien we? Wat met neveninstromers? …

Leren leren Wanneer ondernemen we welke acties in verband met leren leren? Voorbeelden taalgericht vakonderwijs leren schematiseren leren omschrijven in eigen woorden leren synthetiseren mind mapping leren plannen zelf leren vragen stellen …

ICT Wanneer gebruiken we ICT? Welke ICT-vaardigheden zijn er nodig? Kunnen ze deze vaardigheden al uitvoeren? Terug