Over de kwaliteit van het leren van leraren P. Robert-Jan Simons IVLOS Universiteit Utrecht

Overzicht Commissie Dijsselbloem Negativisme in onderwijsdebat Wat nu? Kwaliteitsverbetering van het leren van leraren Vier positieve benaderingen van leren van docenten

De commissie Dijsselbloem Basisvorming en studiehuis mislukt? Waarop gebaseerd? Spellen en hoofdrekenen? Achteruitgang in prestaties (evidence based?) VMBO / MBO vernieuwing wel gelukt? Ondanks nieuw leren en competentiegericht onderwijs???? Vernieuwingen waren niet verplicht maar docenten dachten dit wel? Schoolleiders als dictators? Politici op de stoel van de wetenschap

Negativisme in onderwijsdebat Ex-rector van UU terug uit Japan Onderwijswetenschappers proberen aan te tonen dat er iets mis is met de kwaliteit van het VO: Van der Werff: 3 generaties VO resultaten Jungbluth: 20 jaar basisonderwijs Hoofdrekenen van Pabo en HBO studenten Internationaal vergelijkend onderzoek Pisa: met een pennenstreek hele discipline weggeveegd op basis van één niet op dit terrein competente wetenschapper maar wel concluderen dat in Nederlandse Pisa data achteruitgang is te constateren in prestaties Commissie Dijsselbloem luistert alleen naar deze wetenschappers en naar BON (dat geen alternatief heeft dan terug naar vroeger): Ogen sluiten voor veranderingen in de samenleving?

Conclusie: Onderwijsvernieuwing meer van onderop Dus kwaliteitsverbetering van het leren van leraren (moet worden verbonden met schoolontwikkeling) Nog hogere eisen aan het docentschap; ook vakinhoudelijke Ook: uitval helpen voorkomen status van beroep helpen verhogen Nieuwe weg IVLOS: selecteren voor universitaire lerarenopleiding

Selecteren Aanvankelijke huiver: er zijn al te weinig studenten die voor lerarenopleiding kiezen! Schrikt dit niet af? Maar eigenlijk proberen we al te selecteren (tijdens opleiding en via stimuleren zelfselectie) Ervaring in andere vakken UU leert: Explicieter selecteren op motivatie en “softskills” bevordert zelfselectie leidt tot toename studentenaantallen is goed voor status vak

4 voorbeelden van positieve benadering van leren van leraren Onderwijskwalificaties in niveaus: BKO en SKO Lerend lesgeven met ICT Vier fasen in het leren van leraren Computer Supported Collaborative Learning in teacher learning

Basis- en senior kwalificatieregeling UU als inspirerend voorbeeld Tutor Opleidingsplan: opleidingen en ook: brede set van leer- en opleidingsactiviteiten Intervisie Supervisie Materiaalontwikkeling Leren op de werkplek Onderwijsportfolio Toetsingscommissie Basis- en seniorkwalificaties Noodzakelijke voorwaarden voor bepaalde functies

Voorbeelden basiskwalificaties een stimulerend, activerend en positief studieklimaat creëren, onder andere door zich enthousiast en betrokken op te stellen; dwarsverbanden te leggen met verwante disciplines en wetenschapsgebieden enerzijds en tussen theorie en praktijk anderzijds een variatie van relevante, motiverende en onderwijskundig verantwoorde werkvormen en leermiddelen te hanteren, waarbij de docent afwisselend de rol van expert en coach speelt

Voorbeelden van Senior kwalificaties de vaardigheid op de hoogte te blijven van ontwikkelingen en vernieuwingen in het universitair onderwijs en om zich blijvend te ontwikkelen diepgaande kennis van (actueel onderzoek op) zijn/haar vakgebied en goed overzicht over de grensgebieden tussen het vakgebied en andere relevante wetenschapsgebieden diepgaand inzicht in kwaliteitszorg en de vaardigheden om kwaliteitszorg te ontwerpen voor curriculumonderdelen en op de uitvoering daarvan toe te zien

Onlangs gemeenschappelijke regeling alle universiteiten Wederzijdse erkenning van kwalificaties Flexibele aanpassingen aan disciplines m.i. Ook goed te vertalen naar / aan te passen aan VO (en andere vormen van onderwijs)

Lerend lesgeven met ICT Maatschappij en ICT prijsvraag i.o.v. ministerie van OCenW Samen met Citowoz (Jos Baeten) Integratie van virtual action learning: (verbetersuggesties en editorial review) met Stimuleren van reflectie (annotatiesysteem van der Pol) Feedback op concreet lesgedrag selecteren van videofragmenten daar feedback op krijgen / vragen

2. kiest Leerarrangementen 4. maakt Leer/Werkproducten De 11 VAL-Stappen 2. kiest Leerarrangementen 3. verzamelt informatie 1. Competentieprofiel Assessment 10. Assessment 4. maakt Leer/Werkproducten Publicaties Cursist stapt in waar en wanneer hij wil 9. Plaza Leeractiviteiten Leerprocesanalyse 5. Virtuele Leerinteractie 8. Redactie 6. Bijeenkomsten CampfireStories Voortgangsbespreking Storytelling Forum Practicum Training 7. Verbeteren & Best Practising 11. Beoordeling & Feedback

De Virtual Learning Community

Opschaling VLC + Integratie met andere tools + Verbinding met vakspecifieke inhoud + Koppelen leermateriaal van studenten + Ander doelgroepen (sluimerend potentieel) = Verrijkte VLC qua en inhoud ter beschikking stellen aan leraren-opleidingen + Community of Practice open stellen + Onderwijsplaza: meeleren van andere scholen

Leeftijdsbewust ontwikkelingsbeleid IVLOS projecten Nestoraat en de Uitdaging Scholen geven docenten de gelegenheid om nieuwe weg in te slaan Frits Achterberg, Els Haak Promotie onderzoek Maud Slaats (Fontysaio o.l.v. Sanneke Bolhuis)

4 fasen startfase, gericht op opleiding, competenties en stabiliteit groeifase, waarin uitbouw van het beroep plaats vindt: ervaring, ontwikkeling fase van uitdaging: nieuwe initiatieven, extra taken, aanpak van twijfels   fase van afronding: oogst en overdracht, coaching van starters   20-25 Imitatie 25-35 Exploratie 35-50 Creatie 50-65 Inspireren

Nestoraat (50+) hoe succesvol en effectief kunnen oogsten: kennis en inzichten overdragen aan jongere collega’s, coachen, raad geven en inspireren. de kwaliteiten van de nestor centraal.

Halfweg: de uitdaging (35-50) Loopbaanontwikkelingstraject voor ambitieuze en ervaren docenten. Die toe zijn aan een nieuwe uitdaging in hun loopbaan als docent, maar nog niet precies weten welke. Helpt docenten om op basis van hun kwaliteiten en ambities een weloverwogen keus te maken voor een nieuwe rol – binnen of naast het lesgeven én te zorgen dat deze ook werkelijkheid wordt.

Hoe? Uitvoering Afscheidsrede Plan van aanpak Kernkwaliteiten Atlas Verkenning Acti vi- teiten Inspiratie Kernkwaliteiten Motivering Uitdaging Plan Plan van aanpak + Ik - Afscheidsrede Uitvoering

Voorlopige resultaten Aanpak lijkt uitermate effectief Uitkomsten zijn verschillend maar Iedereen maakt een verandering door, groot of klein. Er is tijd en ruimte om stil te staan bij jezelf! Ervaren docenten een kans te geven om naar zichzelf te kijken levert een meerwaarde voor zowel de school als de docent zelf!

NWO Proo aandachtsgebied Field of special interest: Teacher professional development though computer supported collaborative learning Ontwikkelen van communities van docenten VO door middel van computer ondersteund samenwerkend leren NWO Proo aandachtsgebied Patricia Brouwer (UU), Inne van Dijk (VU), Marjolein Dobber (UL), Ditte Lockhorst (UU) 22

NWO-aandachtsgebied Doel: formuleren van ontwerpprincipes voor computer ondersteund samenwerkend leren die de ontwikkeling van docent communities stimuleren

Samenwerking tussen docenten Goed functionerende schoolorganisatie Professionele ontwikkeling Docent community: Samen werken & samen leren

Gedeelde omgangsnormen Docentcommunities Gedeelde identiteit Gedeelde omgangsnormen Gedeelde identiteit Gedeelde omgangsnormen Gedeelde doelen Sociale competenties Gedeelde doelen Nodig: Sociale competenties

Computer ondersteuning ICT kan samenwerken ondersteunen: tijd en plaatsonafhankelijk en herlezen, heroverwegen en reflecteren ELO, email, portfolio

Voorlopige resultaten Model voor ontwikkeling van communities Voorlopige ontwerpprincipes voor community facilitering (op basis van literatuur) Instrument voor meten sociale competenties Eerste ronde cases bij Lio’s Opleiden in de school (maatwerk + ervaren docenten) Zittende docenten

Tot slot Laten we ons als lerarenopleiders richten op: Kwalificatietrajecten naast / in plaats van opleidingen Nieuwe vormen van leerbegeleiding (bijvoorbeeld via ICT) Helpen voorkomen van uitval uit beroep in alle 4 fasen Faciliteren van samenwerking en communityvorming