EU-GHS Verordening Joke Herremans, RIVM

Overzicht presentatie VN-GHS De EU-GHS verordening en de VN-GHS De EU-GHS verordening De overgangstermijnen Wat staat u te doen?

Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (VN-GHS) Gevaarsclassificatie: classificatie criteria voor stoffen en mengsels Gevaarscommunicatie: labelling van geclassificeerde stoffen en mengsels Veiligheidsinformatiebladen (VIB) Set met definities Document van Verenigde Naties

Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (VN-GHS) GHS is niet wettelijk bindend, maar… GHS moet worden opgenomen in wetgeving van ‘regio’s’ Building Block approach om implementatie te vergemakkelijken GHS wordt iedere twee jaar aangepast Revisie 3 is verkrijgbaar via website VN

Lijsten Building blocks Transport USA Traag Late adaptors Flammable

Verbind beleidsvelden Wereldwijd Centrale coördinatie Uniform Ontwikkelingslanden Lange adem Verbind beleidsvelden Lijsten discussie start

EU-GHS is niet gelijk aan VN-GHS Revisie 2 VIB INDELEN, ETIKETTEREN REACH CLP Stoffenrichtlijn Preparatenrichtlijn

De EU-GHS: implementatie VN-GHS Criteria voor indeling en kenmerken stoffen/mengsels Symbolen/Pictogrammen Signaal woord Gevarenaanduidingen (H-zinnen) Veiligheidsaanbevelingen (P-zinnen)

De EU-GHS: niet de gehele VN-GHS Veiligheidsinformatieblad, geharmoniseerd in VN-GHS Opgenomen in REACH

De EU-GHS: meer dan de VN-GHS Verpakking Vereisten aan het etiket Vergiftigingen informatiecentrum Specifieke concentratielimieten Nationale Helpdesk Meldingsplicht bij ECHA Lijst met geharmoniseerde indeling en etikettering van stoffen (Annex VI) Inventaris C&L

Verschillen EU-GHS met Stoffenrichtlijn, Preparatenrichtlijn Terminologie (‘hazardous’, mengsels) Criteria gevaarsindeling Gevaarsindeling van mengsels Pictogrammen, Signaalwoord Gevarenaanduidingen (H zinnen) Veiligheidsaanbevelingen (P zinnen) Voorrangsbeginselen C&L inventaris Harmonisatie voorstellen door industrie Nationale Helpdesk

De EU-GHS verordening, EC 1272/2008 Scope Opbouw Indeling van stoffen Indeling van mengsels Het etiket Melding bij ECHA, geharmoniseerde classificatie, C&L inventaris

Doel van de EU-GHS Verordening (art.1) Deze verordening heeft ten doel een hoog niveau van bescherming van de gezondheid van de mens en het milieu alsmede het vrije verkeer van stoffen, mengsels en voorwerpen als bedoeld in artikel 4, lid 8, te waarborgen. Artikel 4, lid 8 (de in bijlage I, punt 2.1, bedoelde voorwerpen)

.. en om het doel te bereiken… a) Geharmoniseerde criteria voor de indeling van stoffen en mengsels en voorschriften voor de etikettering en verpakking van gevaarlijke stoffen en mengsels; b) Verplichting voor de industrie om stoffen in te delen volgens de criteria van deze Verordening; c) Meldingsplicht voor geclassificeerde stoffen bij ECHA; d) Een lijst met geharmoniseerde indelingen en etikettingsvoorschriften voor stoffen; e) Een inventaris van indelingen en etiketteringen van stoffen op de ECHA website.

EU-GHS verordening 62 artikelen 7 titels 7 bijlagen I Algemene aspecten II Gevarenindeling III Etiket VI Verpakking V Harmonisatie van indeling en C&L inventaris VI Bevoegde instanties en handhaving VII Slotbepalingen 7 bijlagen I Indelings- en etiketteringseisen stoffen en mengsels II Aanvullende EU-eisen (PPP, kinderveilige sluitingen) III H-zinnen IV P-zinnen V Pictogrammen VI Geharmoniseerde indeling (vgl. Bijlage I Stoffenrichtlijn) VII Transponeringstabellen

De verordening geldt niet voor: Radioactieve stoffen en mengsels Stoffen en mengsels onder douanetoezicht Niet-geïsoleerde tussenproducten Stoffen en mengsels voor wetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke ontwikkelingen die niet in de handel worden gebracht Afvalstoffen Het vervoer van gevaarlijke goederen door de lucht, over zee, over de weg, per spoor of over de binnenwateren. (m.u.v. artikel 33, lid 2). Geneesmiddelen Diergeneesmiddelen Cosmetische producten Medische hulpmiddelen Levensmiddelen of diervoeders (Verordening (EG) 178/2002) 

Indeling van stoffen (0) Gebruik van transponeringstabel in Bijlage 7

Indeling van stoffen (1) Artikel 5 Inventarisatie en bestudering van de over stoffen beschikbare informatie

Indeling van stoffen (2) Inventariseren relevante beschikbare informatie M.b.t. de fysische vorm van de stof zoals in de markt gebracht Beoordeel of de informatie adequaat, betrouwbaar en wetenschappelijk geldig is

Indeling van stoffen (3) Beschikbare informatie: volgens testmethoden uit de testmethodenverordening Epidemiologische gegevens, menselijke ervaringen Punt 1, bijlage XI van REACH Wetenschappelijke informatie Informatie uit andere internationale regelgeving

Indeling van stoffen (4) Toepassen criteria uit Bijlage 1 van de EU-GHS verordening

Criteria vergelijkbaar maar niet gelijk: BRANDBARE/ONTVLAMBARE VLOEISTOFFEN f.p. < 23 °C, b.p. ≤ 35 °C Cat 1 f.p. < 0 °C, b.p. ≤ 35 °C extremely flammable F+, R12 f.p. < 23 °C, b.p. > 35 °C Cat 2 f.p. < 21 °C, highly flammable F, R11 f.p. ≥ 23 °C, b.p. ≤ 60 °C Cat 3 21 °C ≤ f.p. ≤ 55 °C, flammable R10 Gevaar Gevaar Waarschuwing

! Criteria vergelijkbaar maar niet gelijk: Very toxic (T+) <25 Toxic (T) >25-200 Harmful (Xn) >200-2000 EU (>2000: not classified) Cat 1 <5 Cat 2 >5-<50 Cat 3 >50-<300 Cat 4 >300-<2000 GHS ! Cat 5: VS and SE for additional consumer protection Danger Danger Danger Warning

Indeling van mengsels (0) Gebruik de transponeringstabel in Bijlage 7

Indeling van mengsels (1) Artikel 6 Inventarisatie en bestudering van de over mengsels beschikbare informatie

Indeling van mengsels (2) Inventariseren relevante beschikbare informatie M.b.t. de fysische vorm van de stof zoals in de markt gebracht Beoordeel of de informatie adequaat, betrouwbaar en wetenschappelijk geldig is CMR, biologische afbreekbaarheid, bioaccumulatie niet aan het mengsel te bepalen

Indeling van mengsels (3) Mengsel indeling volgens criteria in Bijlage 1 Op basis van testresultaten Op basis van extrapolatie van een ander vergelijkbaar mengsel Rekenregels; lijkt veel op wat we kenden, niet gelijk (e.g. corrosief) Let op verborgen verplichting wanneer niet van alle componenten informatie beschikbaar is.

Indeling van mengsels (4) Artikel 11 Indien een stof/mengsel een andere, op zichzelf als gevaarlijk ingedeelde stof bevat, hetzij als geïdentificeerde verontreiniging, additief of afzonderlijk bestanddeel, wordt hiermee voor de indeling rekening gehouden als de concentratie gelijk aan of groter is dan de toepasselijke ondergrens.

Etiketteringselementen volgen uit gevaarsindeling voor ontvlambare vaste stoffen/mengsels Voorbeeld Indeling categorie 1 2 GHS - pictogrammen Signaalwoord: Gevaar Waarschuwing Gevarenaanduiding H228: Ontvlambare vaste stof H228: Ontvlambare vaste stof Voorzorgsmaatregelen i.v.m. preventie P210 P240 P241 P280 i.v.m. reactie P370 + P378 i.v.m. opslag i.v.m. verwijdering

Het etiket Titel III (art. 17 e.v.) + Bijlage I + Bijlage II Standaard informatie: gegevens over de leverancier (naam, adres, telefoonnummer) productidentificatie (incl. identificatienummer uit Annex VI of C&L inventaris) gevaarspictogram(men) signaalwoord gevarenaanduiding(en) voorzorgsmaatregelen

Het etiket Voorrangsbeginselen pictogrammen Ontploffende bom, dan vlam en vlam boven cirkel facultatief Doodshoofd, dan geen uitroepteken Corrosie, dan geen uitroepteken Gezondheidsgevaar ivm inhalatie allergeen, dan geen uitroepteken voor huidallergeen, huid- of oogirritatie 5 pictogrammen is mogelijk

Het etiket Voorrangsbeginselen H-zinnen Alle H-zinnen vermelden, tenzij dit leidt tot dubbele of overbodige aanduidingen

Het etiket Voorrangsbeginselen P-zinnen ‘Niet meer dan 6 P-zinnen, tenzij dat nodig is om de aard van de gevaren aan te geven’ Voorbeeld ontvlambare vloeistof, cat 1 -> 15 P-zinnen Guidance nog niet beschikbaar.

Het etiket - Bijlage II Voorschriften etikettering en verpakking Deel 1: Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels Deel 2: Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen die op het etiket van bepaalde mengsels moeten worden aangebracht Deel 3: Speciale voorschriften voor de verpakking kindveilige sluiting en voelbare aanduiding Deel 4: Speciaal voorschrift voor de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen

Bijlage II: Deel 1 Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels Toekenning onder voorwaarden van EUH-zinnen zoals: EUH018 – "Kan bij gebruik een ontvlambaar/ontplofbaar damp-luchtmengsel vormen" EUH044 – "Ontploffingsgevaar bij verwarming in afgesloten toestand" EUH029 – "Vormt giftig gas in contact met water" EUH066 – "Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken" EUH070 – "Giftig bij oogcontact"

Het etiket - Bijlage II Voorschriften etikettering en verpakking Deel 1: Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels; Deel 2: Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen die op het etiket van bepaalde mengsels moeten worden aangebracht Deel 3: Speciale voorschriften voor de verpakking kindveilige sluiting en voelbare aanduiding Deel 4: Speciaal voorschrift voor de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen

Indeling en etikettering melden bij ECHA Wat? Wie? Met Wie? Hoe? Wanneer? Meldingsplicht voor chemische stoffen over xxx dagen.

Indeling en etikettering melden bij ECHA Melding van gevaarsindeling en etikettering voor stoffen verplicht vanaf 1 december 2010. Fabrikanten of importeurs die een stof op de markt brengen (Ook voor stoffen < 1 ton/jr, ook stoffen in mengsels) Alleen of als groep Via een webformulier van ECHA & IUCLID file Reeds geregistreerd, hoeft niet meer gemeld

Annex VI – geharmoniseerde classificatie Europese classificatie voor supply and use Wettelijk bindend 1st ATP (~30ste & 31ste ATP)

Inventaris C&L Waar Wat staat er op Wanneer

Verplichtingen op een rij Indelen en etiketteren volgens voorschriften (artikel 4) Inventarisatie en evaluatie beschikbare informatie (artikel 5) Indeling en etikettering melden bij ECHA (artikel 40) Verpakken volgens voorschriften (artikel 35) Bewaarplicht productdossier, tien jaar na laatste levering (artikel 49)

Overgangstermijnen REACH GHS 3.5 y. HPV etc. 2.5 y. > 100 t/a 5 y. > 1 t/a 1 June 2015 . 1 Dec 2010 GHS <2 y. Subst 4.5 y. Mixtures For substances and mixtures: Exist. system: binding CLP: optional; Label: CLP if class. For substances: CLP: obligatory* SDS must contain exist. and CLP classification For mixtures: EU-System: binding CLP: optional; Label: CLP if class. After the entire transition period: For substances & mixtures: CLP: obligatory* *derogation for already placed on the market: - substances until 1.12.2012 - mixtures until 1.6.2017

Andere termijnen GHS *derogation for already placed on the market: 1st ATP REACH C&L notificatie QA fys-chem Intrekken 67/548; 1999/45 1 Jan 2014 1 June 2015 1 Dec 2010 GHS Substances 4.5 y. Mixtures For substances and mixtures: Exist. system: binding CLP: optional; Label: CLP if class. For substances: CLP: obligatory* SDS must contain exist. and CLP classification For mixtures: EU-System: binding CLP: optional; Label: CLP if class. After the entire transition period: For substances & mixtures: CLP: obligatory* *derogation for already placed on the market: - substances until 1.12.2012 - mixtures until 1.6.2017

Handhaving Samenwerking VWA, Arbeidsinspectie, VROM-inspectie Forum

Vergiftigingen informatie centrum (art.45) Lidstaten dienen Vergiftigingen informatie centrum/centra op te richten. Industrie levert informatie over de chemische samenstelling van mengsels die in de handel worden gebracht en wegens hun gevolgen voor de gezondheid of hun fysische effecten als gevaarlijk worden ingedeeld. EC verricht onderzoek naar mogelijkheden tot harmonisatie (deadline januari 2012)

Communicatie Schadelijk Xn  giftig Cat 3 C Xn  “radiant man” Vergiftig T  Zeer giftig/fataal Licht ontvlambaar  Zeer licht ontvlambaar Ontvlambaar  Licht ontvlambaar Niet ingedeeld  ontvlambaar Het gevolg is dat Schadelijk Xn  giftig Cat. 3 C Xn  “radiant man” Vergiftig T  Zeer giftig/fataal Licht ontvlambaar  Zeer licht ontvlambaar Ontvlambaar  Licht ontvlambaar Niet ingedeeld  ontvlambaar Het is duidelijk dat goede communicatie richting zowel consumenten als eigen werknemers erg belangrijk is. De indeling en etiketting van stoffen en mengsels veranderen, maar daarmee nog niet de eigenschappen van deze stoffen en mengsels.

Gevaar Communicatie Waarschuwing Overgevoeligheid inh  “radiant man” Overgevoeligheid huid  Uitroepteken CMR cat 1A of 1B CMR cat 2 Overgevoeligheid inhalatie Gevaar Dat die voorlichting niet altijd eenvoudig is mag uit de twee volgende voorbeelden blijken. De indeling voor sensibiliserende stoffen is afhankelijk van de blootstellingsroete waarbij dit effect zich manifesteert; Een stof die overgevoeligheid veroorzaakt na inademing wordt geetiketteerd met een “radient man”, terwijl een stof die overgevoeligheid veroozaakt na contact met de huid, wordt geetiketteerd met een uitroepteken. Nog minder logisch is dat voor CMR-stoffen hetzelfde symbool wordt gebruikt als voor een stof die overgevoeligheid veroorzaakt na inademing, terwijl in dit geval de signaalwoorden weer verschillend zijn. Waarschuwing

Veiligheidsinformatieblad, Bijlage II REACH Implementatie GHS Registratienummer Overgangstermijnen EU-GHS Verordening REACH Committee 9 november, publicatie nog dit jaar?

Wat staat u te doen? Stoffen herclassificeren Stof classificaties melden bij ECHA VIB’s aanpassen Mengsels herclassificeren RI&E aanpassen Afnemers/klanten informeren Werknemers informeren Classificatie bijwerken i.g.v. nieuwe info Product dossier opstellen Vervolg regelgeving in de gaten houden

Achtergrond informatie en toelichting Guidance document beschikbaar op ECHA website http://guidance.echa.europa.eu/docs/guidance_document/clp_en.htm?time=1253624252 Nationale Helpdesk (GHS-Helpdesk) http://www.ghs-helpdesk.nl/ Website Verenigde Naties – GHS http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html Website Europese Commissie – DG Enterprise http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/chemicals/documents/classification/index_en.htm

Bedankt !