Eerste Hulp Bij Logo Halen EHBLH Eerste Hulp Bij Logo Halen

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Een stappenplan 2. De MOS-logo’s: hoe wat en waarom 3. Hoe behaal ik een MOS-logo? MOS-thema’s MOS-criteria Logo-dossier 4. Timing

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Het MOS-stappenplan: 8 stappen  - Ondertekenen van milieubeleidsverklaring en oprichten van milieuwerkgroep - Analyse van de beginsituatie en keuze van MOS-thema('s) - Sensibilisatie: hoe schudden we iedereen wakker? - Inventarisatie van de milieusituatie en opsporing van knelpunten - Strategie: bepalen van de maatregelen - Acties: invoeren van de gekozen maatregelen - Tussentijds meten en registreren: wat is er veranderd? - Beoordeling en terugkoppeling

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Het MOS-stappenplan: 8 stappen  Ondertekenen van milieubeleidsverklaring en oprichten van milieuwerkgroep MBV: ondertekening door directie MWG: liefst uit alle geledingen van de school (leerkrachten – leerlingen – directie – onderhoudspersoneel – ouders - …) Analyse van de beginsituatie en keuze van MOS-thema('s) Gebruik de MOS-enquête (10 vragen per MOS-thema) Keuze ook afhankelijk van: het studieaanbod van de school, het profiel van de leerlingen, de ingeschatte slaagkans van maatregelen, het mediagenieke karakter van een aandachtsveld, de ligging van de school, de schoolcultuur,...

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Het MOS-stappenplan: 8 stappen  Sensibilisatie: hoe schudden we iedereen wakker? Info over MWG, MOS, thema, geplande acties Inleefmoment, milieuproject, affichecampagne, stickeractie, guerilla-actie, freeze-actie, schoolradio, … Informeer en betrek zoveel mogelijk leerlingen, leerkrachten, directies, werkgroepen, onderhoudspersoneel,… Inventarisatie van de milieusituatie en opsporing van knelpunten Meten is Weten! Enquête per MOS-thema  zie website Schakel leerlingen, collega’s, … in Maak de resultaten bekend  sensibilisatie

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Het MOS-stappenplan: 8 stappen  Strategie: bepalen van de maatregelen Eventueel deel van een thema aanpakken (vb. papiergebruik verminderen bij thema afvalpreventie) Kleine haalbare zichtbare blijvende stappen (inidvidueel/klasniveau) Grotere acties (klas-/schoolniveau) Lange termijn-maatregelen ism. directie (schoolniveau) Milieuwinst + educatieve winst Acties: invoeren van de gekozen maatregelen Op verschillende niveaus (individueel-klas-school-overstijgend) Taken verdelen! Leerkracht als procesbegeleider Tijdsschema

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? Het MOS-stappenplan: 8 stappen  Tussentijds meten en registreren: wat is er veranderd? effect van acties nagaan: educatieve en milieuwinst resultaten zichtbaar maken doelstellingen gerealiseerd of bijstellen? Beoordeling en terugkoppeling zelfevaluatie: wat behouden, wat herwerken, waarom werden de doelstellingen (niet) gerealiseerd, … instrument: MOS-spiegel, SWOT-analyse per actie (onmiddellijk) + algemeen (einde schooljaar) laat ook anderen de werking evalueren

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 1. Hoe word ik MOS-school? MBV + MWG Beoordeling en terugkoppeling Beginsituatie-analyse, MOS-thema Meten en registreren Sensibilisatie Acties, invoeren maatregelen Inventarisatie Strategie Maatregelen

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 2. Het MOS-logo: wat en waarom Logo’s: geen must maar een stimulans Op eigen tempo, volgens mogelijkheden van de school  Neem je tijd! School groeit stapsgewijs in milieuzorg: criteria, milieuwinst én educatieve winst Stappenplan: houvast om gestructureerd te werk te gaan Planningsdocument en MOS-spiegel: hulpmiddelen  gebruik ze! Meten en registreren!

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.1 De MOS-thema’s 3.2 De MOS-criteria 3.3 Het MOS-dossier

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo. 3 EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.1 De MOS-thema’s Logo 1: 1 thema, Logo 2: 2 thema’s, Logo 3: 3 thema’s Ook mbt. andere thema’s acties en maatregelen mogelijk! Per thema: themabundel, opgebouwd volgens stappenplan Themabundel: tips per stap, graad, logo Rekening houdend met criteria, milieuwinst, educatieve winst Matrix: mogelijke doelstellingen/acties/maatregelen per ‘niveau’

de leerlingen starten kleine mobiliteitsacties op binnen de klas visie en planning betrokkenheid communicatie verankering educatieve winst milieuwinst de leerlingen inventariseren hun eigen mobiliteitsgedrag voor het woon-werkverkeer we hebben een werkgroep opgestart waarin leerlingen, leerkrachten, ondersteunend personeel en directie vertegenwoordigd zijn bij de start van het project verdiept de mobiliteitswerkgroep zich in de materie de leerlingen starten kleine mobiliteitsacties op binnen de klas het thema mobiliteit komt aan bod in enkele lessen en we leggen het verband tussen onze mobiliteit en de gevolgen daarvan voor het milieu de school stimuleert gezond, veilig en milieuvriendelijk vervoer we brengen het verplaatsingsgedrag van alle personeelsleden van de school in kaart de werkgroep komt minstens 2 maal per trimester samen we organiseren creatieve en dynamische activiteiten als sensibilisatie we organiseren een algemene laagdrempelige actie voor de school i.v.m. mobiliteit het thema mobiliteit komt aan bod in een aantal lessen in elke graad en we leggen altijd het verband tussen onze mobiliteit en de gevolgen daarvan voor het milieu de infrastructuur op school voor de leerlingen en personeelsleden die met de fiets komen is in orde we inventariseren de knelpunten i.v.m. verplaatsingen in en om de school de werkgroep informeert regelmatig de andere betrokkenen en belangrijke actoren we informeren leerlingen, leerkrachten, ondersteunend personeel en directie er is een mobiliteitsactieplan voor de hele school en we evalueren en sturen bij waar nodig mobiliteit komt aan bod in vakoverschrijdend projectwerk waarbij leerlingen leren kritisch te staan tegenover hun eigen mobiliteitsgedrag schooluitstappen gebeuren indien mogelijk te voet, met de fiets (ev. schoolfietsen) of met het openbaar vervoer we leggen alle informatie samen en stellen een prioriteitenlijst op waaraan we moeten/kunnen werken de leerlingen zijn betrokken bij keuze, planning, evaluatie en bijsturing van MOS-activiteiten i.v.m. mobiliteit we informeren en sensibiliseren de ouders en zorgan dat onze acties i.v.m. mobiliteit opvallen tijdens evenemeneten als opendeurdagen enz… de afspraken over mobiliteit zijn opgenomen in het SWP of schoolreglement en er is controle en naleving de meeste leerlingen zijn bereid om in hun mobiliteitskeuzes rekening te houden met milieuaspecten de meeste leerlingen, leerkrachten en ander personeel komen te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer naar school de mobiliteitswerkgroep heeft een operationeel en dynamisch stappenplan met tijdpad en houdt een logboek bij de werkgroep heeft regelmatig contact met actoren buiten de school we werken samen met politie en gemeente om de sensibilisatiecampagnes succesvoller te maken en breed uit te dragen de school houdt bij beslissingen altijd rekening met de afspraken over mobiliteit en de voorstellen of adviezen van de mobiliteitswerkgroep de meeste leerkrachten kaderen hun lessen over mobiliteit in een mondiale context en in het streven naar duurzame ontwikkeling de school heeft een doordacht en overlegd schoolvervoerplan

we hebben een energiewerkgroep opgestart en een voorzitter gekozen Communicatie ECOS EBS Energiebesparing Energie in lessen   Bewustmaking we hebben een energiewerkgroep opgestart en een voorzitter gekozen als start van het energiezorgproject of bij de introductie van nieuwe maatregelen organiseren we creatieve, dynamische sensibilisatiemomenten een groep leerlingen voert onder begeleiding een energiecheck uit in de school maandelijks noteren we de stand van de elektriciteitsmeter, de gasmeter en het aantal graaddagen het jaarlijkse energiegebruik is gestabiliseerd, verminderd of gestegen. Controleer of de ECOS nog actueel is. energiezorg wordt in één vak van enkele klassen behandeld in de werkgroep zitten leerlingen, leerkrachten, technisch personeel, directeur we communiseren snel en duidelijk over resultaten de energiewerkgroep voert onder begeleiding een energiecheck uit in de school we voeren deze gegevens in in het energierekenblad op het EBS in energiezorg wordt in elke graad in enkele vakken geïntegreerd de werkgroep komt minstens tweemaal per trimester samen we informeren iedereen grondig over energiezorg, de resulaten en REG we gebruiken de resulaten van de energiecheck om het energieactieplan op te stellen we formuleren een te behalen energiegebruik dat gebaseerd op op het verbruik van vorig jaar we vergelijken gegevens met die van andere scholen en wisselen ervaringen uit energiezorg wordt in de schoolwerking geïntegreerd (curriculum, schoolwerkplan, reglement,…) elk lid van de werkgroep heeft een duidelijke taak wat de leerlingen op school leren, passen we ook thuis toe (huiswerk) we lichten de hele school in over het energieactieplan we vergelijken maandelijks het energiegebruik met dat van vorig jaar en met het te behalen verbruik aspecten van energiezorg zijn opgenomen in de takenpakketten van het schoolpersoneel de resulaten van ECOS en EGB worden als materiaal gebruikt voor projectwerk en klasdiscussies de werkgroep brengt regelmatig verslag uit aan de andere actoren in de school we hebben aandacht voor de duurzaamheid van de acties de uitvoering van het energieactieplan is gestart we vergelijken deze gegevens met andere scholen we investeren het uitgespaarde geld in energiezuinige maatregelen energiezorg is een vakoverschrijdende activiteit (milieueducatie en andere VOET)

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria VISIE EN PLANNING Groeit het MOS-verhaal planmatig en met visie? 2. BETROKKENHEID VAN DE LEERLINGEN Welke rol krijgen leerlingen in het MOS-verhaal? 3. VERBREDING VAN HET DRAAGVLAK Wie wordt in de MOS-werking betrokken? 4. COMMUNICATIE Hoe wordt over MOS gecommuniceerd? 5. VERANKERING Hoe doorleefd is de MOS-werking? Groeikansen !!!

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria Je school kan aantonen dat ze een duidelijk doel voor ogen heeft en daar planmatig werk van maakt. Beginsituatie van de school in kaart brengen, inventarisatie van bestaande initiatieven Haalbare doelstellingen per schooljaar + per actie De MOS-werkgroep komt op geregelde tijdstippen samen De MOS-werkgroep koppelt terug naar het team Milieuzorg krijgt een plaats in het pedagogisch project: integreren in projectwerk, vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen De MOS-werkgroep slaat bruggen naar andere werkgroepen. PDCA: plan-do-check-act(ualize) Volhouden en herhalen van vroegere verwezenlijkingen Goed onderbouwde visie op milieuzorg groeit VISIE EN PLANNING Groeit het MOS-verhaal planmatig en met visie?

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria 2. BETROKKENHEID VAN DE LEERLINGEN Welke rol krijgen leerlingen in het MOS-verhaal? Je school kan aantonen dat leerlingen actief aan MOS deelnemen. Participatie van de leerlingen: meer dan uitsluitend ‘uitvoeren van taken’ * voldoende leerlingen van alle leeftijden zijn betrokken bij keuze, planning én evaluatie van de acties:mee-plannen, mee-beslissen én mee-evalueren * MOS-werkgroep met leerlingen en leerkrachten óf vast punt op leerlingenraad * voldoende verantwoordelijkheid bij leerlingen: uitdenken en uitwerken * leerlingen kunnen invloed uitoefenen * eigenaarschap over acties: MOS is van en voor de leerlingen

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria 3. VERBREDING VAN HET DRAAGVLAK Wie wordt in het MOS-verhaal betrokken? Je school kan aantonen dat ze met zoveel mogelijk betrokkenen, zowel intern als extern, samenwerkt voor het MOS-project. Voldoende groot draagvlak voor milieuzorg op school Directie, leerkrachten, onderhouds- en administratief personeel en ouders staan achter het MOS-project, betrokken bij keuze, planning en evaluatie van de MOS-acties MOS is een zaak voor álle (vak-)leerkrachten: ook in talen, wiskunde, LO, techniek,… - Taakverdeling: niet alle ‘last’ op de schouders van de MOS-verantwoordelijke. Delegeer! - Erkenning en vertrouwen vanuit de directie - Samenwerking met de gemeente/de afvalintercommunale/de buurtbewoners/lokale (natuur)vereniging/…

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria 4. COMMUNICATIE Wie wordt over MOS ingelicht ? Je school kan aantonen dat ze met zoveel mogelijk betrokkenen, zowel intern als extern, communiceert over het MOS-project. Ludieke acties, frisse campagnes, grappige slogans, beelden, … MOS duidelijk op website, SmS, schoolkrant, opendeurdag, … Communiceer over ‘onzichtbare’ ingrepen: energiemaatregelen, waterverbruik, afvalbeleid, afvalarm schoolfeest, … - MOS-infohoek in de inkomhal - (Schooleigen) MOS-logo, spandoek; affiches; MOS-raam - Milieutips in agenda, schoolkrantje en website berichten over MOS, roepen op … - “Gluren bij de buren”, een kijk- en doedag voor buurtbewoners

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.2 De 5 MOS-criteria 5. VERANKERING Hoe doorleefd is het MOS-verhaal? Je school kan aantonen dat ze voldoende tijd voor het milieuproject vrijmaakt en dat hiervoor heel wat inspanningen gebeuren in de klas, in de school en in de schoolomgeving. Milieuzorg wordt vanzelfsprekend. MOS wordt vast agendapunt op de personeelsvergadering MOS wordt gelinkt aan: aankoopbeleid,gezondheidsbeleid, energieboekhouding, mondiaal project, muzisch project,… Milieuzorg-afspraken krijgen een plaatsje in het schoolreglement, in de onthaalbrochure, op de website … Milieuzorg krijgt een plaats in het pedagogisch project MOS als doorlopend proces: nieuwe uitdagingen, impulsen + doorlopende en herhaalde acties MOS-activiteiten als rode draad door hele schooljaar, de milieuafspraken verankerd in het hele schoolgebeuren, controle op de naleving ervan het herhalen, opvolgen en bestendigen van de MOS-acties

Energetische gedragsveranderingen VISIE EN PLANNING: streven naar een energiezuinige school + uitzetten tijdspad, nadelen van fossiele brandstoffen, hernieuwbare energie,… LEERLINGENPARTICIPATIE: energie-onderzoek van de school, energieagenda bijhouden,met de energiemeter op stap, leerlingen zelf laten denken over het zuinig omspringen met energie, … DRAAGVLAK: toonmoment voor ganse school en ouders, betrekken van onderhouds- en technisch personeel, samenwerking met: gemeente (sponsoring structurele ingrepen – lenen energiemeter),… COMMUNICATIE: energietip in nieuwsbrief, slogans en affiches aan de schoolpoort of op het infobord,… VERANKERING: kleine technische aanpassingen, energiekapitein als onderdeel van het takenbord,…

Maak je school een beetje groen VISIE EN PLANNING: vergroenen, creëren van een aantrekkelijke, natuurlijke speel- en/of leerplek, plannen van een buitenwerk- en speeldag, .. LEERLINGENPARTICIPATIE: informeer bij de leerlingen naar de interesse voor de schooltuin, laat hen een tuin ontwerpen, takenbord onderhoud ,… BREED DRAAGVLAK: vraag naar de mening van de ouders, de ouderraad, informeer via de nieuwsbrieven, vraag naar medewerking bij een doemoment, openingsmoment,… COMMUNICATIE: publiceer foto’s op de website, een verslag in de schoolkrant,… VERANKERING: gebruik de educatieve schooltuin, leerlingen kunnen in de tuin vertoeven op afgesproken momenten, wieden en opknappen, een openluchtklas is beschikbaar,…

Aandacht voor dubbel doel! Milieuwinst  schoolniveau (nulmeting, meterstanden,…)  structurele maatregelen Educatieve winst  klas & omgeving (lessen, leeruitstappen,…)  gedragsverandering

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.3 Het MOS-dossier Planningsdocument * Denk samen met de MOS-werkgroep na over Te behandelen thema(’s) Beginsituatie en na te streven doelen Werkpunten m.b.t. criteria Acties, activiteiten en maatregelen Bijgewerkt planningsdocument (logboek) * vul je planningsdocument doorheen het jaar aan met nieuwe acties * vul na elke actie de evaluatie in en pas aan * wacht niet tot mei om dit te doen! MOS-spiegel Documentatiemateriaal Zelfevaluatiedocument

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.3 Het MOS-dossier Planningsdocument Bijgewerkt planningsdocument (logboek) MOS-spiegel Biedt een zicht op de te bereiken doelen (thema’s én criteria) Door school én MOS-begeleider ingevuld Quotatie op punten (‘eindrapport’), maar inhoud is belangrijkst: er wordt niet enkel naar de punten gekeken Gebruik je werkpunten als uitgangspunt voor volgend werkjaar Documentatiemateriaal Stuur van elke actie, vergadering, … iets door Doe dit doorheen het jaar, onmiddellijk na elke actie Zelfevaluatiedocument Zie voorbeeld http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/secundair/downloads

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 3. Hoe behaal ik een logo? 3.3 Het MOS-dossier Het volledige MOS-dossier (15/05) bestaat uit 1. Het herwerkte planningsdocument 2. Relevante bewijsstukken Bij voorkeur digitaal bezorgen (E-mail, cd-rom) doorheen het jaar! Verslagen MOS-werkgroep, oudercomité, leerlingenraad Relevante foto’s van acties Krantenartikels Schoolkrantje + nieuwsbrieven Verwijzingen naar schoolwebsite … 3. Logo 3: milieuvergunning  TA neemt contact op met milieu-ambtenaar 4. MOS-spiegel + SWOT als zelfevaluatie (5. Het begeleidersdossier: opgemaakt door MOS-begeleider o.b.v. actieplan, schoolbezoeken, docu.)

EERSTE HULP BIJ LOGO HALEN 4. Timing/tijdspad (Milieubeleidsverklaring: eenmalig, om MOS-school te worden) 1/11: Wij doen mee-formulier 15/12: Planningsdocument insturen 15/05: Dossier met -herwerkt planningsdocument (logboek) -MOS-spiegel -zelfevaluatie -documentatiemateriaal 15/06: Jurering dossiers Eind juni: Beslissing van de jury Begin september: Motivatie van de jury Eind september: Logo-uitreiking (Logo 1 en 2)

Vragen ???