Van stoornisgericht indiceren naar handelingsgericht toewijzen Jan Bijstra RENN4 Groningen & Hanzehogeschool Groningen Pi Leiden (met ondersteuning van Universiteit Leiden) Pi Den Haag (onderdeel van Haags Centrum voor Onderwijsbegeleiding) RENN4 Groningen (met ondersteuning van Rijksuniversiteit Groningen) Uitvoerende onderzoekers: Bureau Nijland & Kroes, Wijhe

Consequenties Passend Onderwijs Landelijke indicatiestelling en -criteria worden afgeschaft. Geldstroom LGF wordt verlegd naar nieuwe, regionaal bepaalde samenwerkingsverbanden. Dat geld is gebudgetteerd. Geen ambulante begeleiding meer vanuit de REC’s. Samenwerkingsverbanden moeten ervoor zorgen dat dit geld op de juiste wijze wordt verdeeld onder die leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben.

Wat vraagt dat? Handelingsgerichte manier van indiceren: wat heeft een leerling nodig om een zo optimaal mogelijke leerontwikkeling door te maken? Indiceren….. Zo concreet en observeerbaar onderwijszorgbehoeften in beeld brengen dat de leraar daar handelingsgericht op in kan spelen. Nodig is een instrument waarmee leraren (zo nodig ondersteund door intern begeleiders, mentoren, gedragsdeskundigen) dat kunnen doen.

Vraagprofiel Instrument (VPI) Subsidie: landelijke regiegroep Passend Onderwijs. 2009 - heden: VPI PO/VO. 2010-2011: start ontwikkeling VPI MBO en VPI ouder/leerling. Opmerking vooraf: we doen niet de “harde” kant, te weten de kwestie hoe een samenwerkingsverband het geld gaat verdelen.

Uitgangspunten 1-4 Theoretisch fundament + ervaringskennis vanuit het onderwijsveld. Handvatten voor de leraar. Geschikt voor PO en VO. Geschikt voor alle leerlingen die in huidige situatie worden voorgedragen voor CvI, PCL en RVC.

Uitgangspunten 5-8 Preventief gebruik mogelijk. Eenvoudig te lezen en te interpreteren informatie, zodat “verwijzingscommissies” goed kunnen besluiten over beste onderwijsplek……. en die bij preventief gebruik ook door leraren zelf te lezen en te interpreteren is . Naast onderwijszorgbehoeften ook de sterke kanten in kaart. Psychometrische toetsing.

Theoretisch fundament en ervaringskennis Onderlegger: ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health). Classificatiesysteem waarmee gezondheid wordt gekarakteriseerd in lichaamsfuncties, anatomische eigenschappen, activiteiten en participatie; Vertaling in schoolrelevante thema’s; Conceptversie instrument. Toetsing conceptversie via enquête in onderwijsveld: Neem leerling in gedachten “die extra zorg vraagt”; Kijk of thema’s hanteerbaar zijn; Draag concretiseringen aan wat je dan in de klas ziet.

Het Vraagprofiel Instrument, VPI VPI is een handelingsgericht instrument voor het bepalen van: de extra onderwijszorgbehoeften van een leerling; de benodigde extra ondersteuning voor leerling en leraar. VPI is een voorgestructureerde vragenlijst die: leidt tot een vraagprofiel….. inzicht geeft in de onderwijsleersituatie…… en hoe deze te optimaliseren.

Is er onderwijszorgbehoefte op….. (Hoofdcategorieën; indien nee, doorgaan…) Leren leren Mentale eigenschappen Fysieke eigenschappen en mobiliteit Taal Leerontwikkeling Praktische redzaamheid Emotioneel functioneren Sociale participatie

Subcategorieën Voorbeeld hoofdcategorie “leren leren” Leerstijl en leerstrategie Informatieverwerking Taakgerichtheid, concentratie, werktempo Zelfstandigheid en oplossen van problemen Toepassen van kennis, transfer Plannen, maken van (huiswerk)taken Anders, namelijk…..

Hoe uit zich dit in de klas? Subcategorie leerstijl en leerstrategie Denkstappen nemen….. Redeneren….. (Omgaan met) vragen stellen….. Overschakelen….. Aanpakken van werk….. Openstaan voor nieuwe strategieën….. Subcategorie zelfstandigheid / oplossen problemen Werk leveren….. Beslissingen nemen….. Oplossingen zoeken….. Hulp vragen….. Zelfstandig werken…..

Hoeveel inspanning vraagt dit? 0 = geen extra inspanning 1 = enige extra inspanning 2 = veel extra inspanning 3 = heel veel extra inspanning

Welke ondersteuning in de klas is nodig? Pedagogische afstemming Pedagogische begeleiding Didactische begeleiding Lesstof Leeromgeving en middelen Medische zorg- en hulpmiddelen

Concretisering Voorbeeld didactische begeleiding vierpuntsschaal: geen – gering – veel – heel veel De leerkracht moet de leerling…. (verbaal) activeren en stimuleren, regelmatig bij de les halen, afremmen en leren beheersen van impulsen, praktisch begeleiden in de lessen, speciale ondersteuning bieden bij een bepaald vak, tijd en ruimte geven. Anders, namelijk….

Andere vragen Zijn er leerlingkenmerken die de noodzaak van extra ondersteuning verkleinen en zo ja, welke? Zijn er omgevingskenmerken buiten de school die de noodzaak van extra ondersteuning vergroten en zo ja, welke? Zijn er omgevingskenmerken buiten school die de noodzaak van extra ondersteuning verkleinen en zo ja, welke? Is extra ondersteuning – buiten de leraar – voor de leerling nodig (RT, vaktherapie, logopedie etc.) en zo ja, welke? Is extra ondersteuning nodig voor de leraar/school en zo ja welke?

Handelingsgerichte interventie(s) op basis van VPI Handelingsgericht werken in de school Afname VPI Handelingsgerichte interventie(s) op basis van VPI scenario 2: onderwijszorgbehoefte blijft bestaan. Op zoek naar een andere en beter passende leeromgeving. Groep A: leerlingen zonder formele indicatie, maar met extra ondersteuning die geen/onvoldoende vooruitgang tonen. Groep B: leerlingen met een formele indicatie (dus extra ondersteuning ) die geen / onvoldoende vooruitgang tonen. scenario 1: op onderwijszorgbehoefte kan intern naar tevredenheid worden ingespeeld. Groep C: leerlingen zonder formele indicatie en zonder extra ondersteuning. route 2

Kritische blik Geschikt voor VO? Hoe besluitvormingsproces inhoudelijk vorm te geven? Teveel probleemgericht?

Tot slot Intentie om van het VPI een web-based instrument te maken. Ouder- en leerlingversie. MBO versie.