Naar een (bijzonder) Vlaams Bestuursrechtcollege (BRC) ? Martine Van Sande, afdelingshoofd, afdeling Regelgeving, Departement Bestuurszaken

VJV - Brussel, 7 december Stand van zaken 1.Huidige situatie in België 2.Doel van de hervorming 2.VBRC wordt DBRC 1.Organisatiemodel 2.Juridische of wettelijke aspecten 3.Basisprincipes van het administratief recht 1.Stand van zaken 2.Codificatie mogelijk? 3.Principes van BRC in het administratief recht 4.Debat Inhoudstafel

1. Stand van zaken 1.1. Huidige situatie in België Verschillende administratieve niveaus (federaal,regio’s, provincies, lokale besturen) maken regelgeving →  conflicten tussen overheid en burger GEEN “monisme” = de gewone rechtbanken met een administratieve kamer MAAR een duaal systeem = gewone rechtbanken en administratieve rechtbanken VJV - Brussel, 7 december 20123

De Vlaamse Regering is “bevoegd” om een bijzonder administratief rechtscollege op te richten volgens de bevoegdheden toegekend aan de gewesten en gemeenschappen (theorie van de impliciete bevoegdheden) bv. Milieuhandhavingscollege Raad voor Vergunningsbetwistingen Raad voor Verkiezingsbetwistingen … VJV - Brussel, 7 december 20124

Resultaat: verschillende administratieve rechtscolleges met –gebrek aan algemene visie van rechtsbescherming voor een individu ofschoon vaak gemeenschappelijk: schorsing en vernietiging als oplossing voor een probleem –verschillende procedureregels VJV - Brussel, 7 december 20125

1.2. Doel van de hervorming was en is creëren van een bijzonder BRC om meer efficiëntie en (kosten)effectiviteit in de procedures te verkrijgen een set van basisprincipes in (Vlaams) administratief recht opstellen * * * MAAR : Vlaanderen kan geen algemene Vlaamse rechtbank oprichten VJV - Brussel, 7 december 20126

2. Het BRC: elementen van efficiëntie en effectiviteit 2.1. Organisatie – model administratief rechtscollege met gespecialiseerde kamers bevoegd in een juridische materie van een huidige administratieve rechtbank WORDT : → behoud bestaande BRC’s met kamers elke kamer is bevoegd om recht te spreken in beroep de Raad van State blijft de cassatierechter “modulair”: een gespecialiseerde kamer per nieuwe juridische materie WORDT : → inpassen of uitbreiden VJV - Brussel, 7 december 20127

garantie op onafhankelijkheid en onpartijdigheid = de Regering kan niet bepalen hoe de BRC kamers moeten rechtspreken alle kamers zijn gelijk qua organisatie, samenstelling en werking de administratieve ondersteuning gebeurt centraal = DBRC beschikt over eigen personeel (ondersteund door centrale diensten) bv. burelen, bureeluitrusting, documentatie, archief, organisatieontwikkeling, … VJV - Brussel, 7 december 20128

9 Voorzitter VBRC  DBRC Beheerder Hoofdgriffier Kamer- voorzitter 1 Kamer- voorzitter 2 … Kamer- voorzitter 10 Kamer- voorzitter 11 (meerv.kamer) Kamer- voorzitter 12 (meerv.kamer) Administratie f medewerker Hoofdgriffier en Griffiers Administratief medewerker van de griffie MHHC RvVb RvV Referendaris Griffie pool Referendaris pool

Organisatie DBRC –voorzitter: algemeen en dagelijks bestuur opstellen en opvolgen van het beleidsplan –kamers met 1 of meerdere administratieve rechters (=enkelvoudig of meervoudig) –referendarissen: pool –griffie: ook een “pool” (spreiding van de werklast) –“beheerder”:. voorziet administratieve en logistieke ondersteuning (ICT, financiën, …) VJV - Brussel, 7 december

uitwisseling (en samenwerking) tussen de administratieve rechter en de referendaris –administratieve rechter jurist met deskundigheid (kennis en ervaring) in een of meerdere rechtsgebieden en grondige kennis van rechtsprocedures en rechtsbescherming kan ingeschakeld worden in andere materie  polyvalente administratieve rechter –referendaris grote technische deskundigheid in een of meer materies (juristen, wetenschappers, technici, …) kan ingeschakeld worden in alle kamers werkt in een pool om werklast te spreiden VJV - Brussel, 7 december

2.2. Juridische aspecten Actieve rechter (met een breed beoordelings- en inspraakvermogen) V OORAFGAAND AAN HET INITIEEL ONDERZOEK EN RECHTSZITTING -vereenvoudigde procedure  kort onderzoek openbaart wat het oordeel zal zijn  bv. beroep is zinloos is duidelijk (on)gegrond  kortere proceduretijd  BRC behandelt het beroep onmiddellijk (zonder bijkomende zitting) VJV - Brussel, 7 december

T IJDENS DE BESLUITVORMING -interim oordeel  schorsen van de aangevochten beslissing  bestuurlijke lus = laat de administratie toe om een rechtsgebrek recht te zetten = alleen onwettelijkheden die kunnen rechtgezet worden = voorkomt “ping-pong arresten” (het geschil kan opgelost worden en komt niet meer voor het BRC) - bemiddeling  vrijwillig en vertrouwelijk proces  partijen doen beroep op een neutrale derde partij = de bemiddelaar → oplossing van het geschil zonder vernietiging VJV - Brussel, 7 december

O P HET EINDE VAN DE PROCEDURE - rechtsgevolgen identificeren die overeind blijven (zet tekortkomingen inzake vorm en inhoud in perspectief) -omschrijven hoe de administratie herstel kan of moet aanbieden -het vonnis de plaats laten innemen van de administratie zodat deze geen beslissing hoeft te nemen (vervanging) →alleen in zaken waar de administratie beperkte discretionaire bevoegdheid tot nemen van beslissingen heeft →NIET: “regering van rechters” - een boete opleggen voor een opzettelijk onredelijk beroep (!) VJV - Brussel, 7 december

3. Algemene beginselen van bestuursrecht 3.1. Stand van zaken Vlaams bestuursrecht afzonderlijke regels in de wetgeving verdeling van het bestuursrecht overeenkomstig het administratieve niveau invloed van het Belgisch en Europees niveau → bestuursrecht is gefragmenteerd VJV - Brussel, 7 december

3.2. Codificatie mogelijk? Doelstellingen –bereiken van eenheid in bestuursrecht EN/OF –bewaren van de rechtszekerheid –vereenvoudigen van het bestuursrecht –maximale rechtsbescherming waarborgen –codificeren van ontwikkelingen in rechtspleging –bijdragen tot kenbaarheid van bestuursprocesrecht en de algemene principes van deugdelijk bestuur –… VJV - Brussel, 7 december

Mogelijke inhoud vooraf: respecteer principes van goede regelgeving –administratief recht: georganiseerd administratief beroep bezwaar en beroep –algemene regels over administratieve handelingen: openbaarheid motivering van bestuurlijke handelingen VJV - Brussel, 7 december

–algemene principes van deugdelijk bestuur informatieplicht hoorrecht verbod op vooringenomenheid verplichting van beroepsgeheim belangenvermenging non-discriminatie –handhaving –administratief toezicht VJV - Brussel, 7 december

3.3.Principes van het BRC in bestuursprocesrecht actieve rol van de rechter: –een breder evenwicht tussen algemeen en particulier belang overwegen –zorgen voor een ruimere beoordelingsbevoegdheid en mogelijkheid tot tussenkomst –zorgen voor bemiddeling oplossingsgerichte rechtspraak - een discussie definitief oplossen - zo ver mogelijk bijdragen tot het herstel VJV - Brussel, 7 december

4. Vragen ZIN EN ONZIN ALGEMEEN DECREET BESTUURSRECHT ( OVER DE NIVEAUS HEEN ) 1. Is een algemene codificatie van bestuursrecht (of aantal principes voor goed bestuur) mogelijk of leidt dit ons enkel naar meer uitzonderingen op de algemene regel? Voor- en nadelen? VJV - Brussel, 7 december

2. Waarom kiezen voor een bestuurs- rechtscollege i.p.v. voor een georganiseerd administratief beroep ? Quid effect op Raad van State? VJV - Brussel, 7 december

3. Efficiënte en effectieve rechtsbedeling: alleen zaak van juristen? VJV - Brussel, 7 december