“lag phase” = aanpassingsperiode (tekorten; synthese van eiwitten) “exponential phase” = exponentiële groei (bepaling van max. groeisnelheid) einde: 1) voedseltekort 2) productie groeiremmende verbinding 3) O2 limitatie duur van log fase is afhankelijk van groeisnelheid van organisme

Groeimeting 1) Directe telling onder een microscoop m.b.v. een telkamer Petroff-Hausser telkamer voordeel: vlug of Bürker-Türk telkamer nadelen: dode + levende cellen kleine cellen moeilijk nauwkeurigheid dichtheid (> 106 /ml) 2) Tellen na groei op voedingsbodem 3) Optische technieken bijv. spectrofotometer (vitatron) conc. bacteriën is gerelateerd aan mate van lichtverspreiding > 107 is noodzakelijk 4) Microbiëel drooggewicht (schimmels) 5) Andere technieken: eiwitgehalte, chlorofyl, ATP

Totaalplan voor Sanering Totaaloplossing Beslissing ondernemer Aanmelding go no go Voorbereiding en opstellen saneringsplan Resultaat: Weten waar je aan toe bent Advies Kosten van sanering Berekening subsidie Goedkeuring bevoegd gezag Dienstverlening Uitvoeren bodemsanering Verificatie (evaluatie) Uitvoeren/organiseren nazorg Optioneel: financiering Totaalplan voor Sanering

3 categorieën van saneringen resultaatgericht kunnen werken op basis van doelmatigheid (standaard als het kan en specifiek als het moet !) uniformiteit in onderzoek, (uitvoerings)plannen en toetsing duidelijkheid en transparantie in het hele proces voorkomen van discussie over interpretaties Voorstel om te werken met drie categorieën: BUS-saneringen (35 á 40%) standaard saneringen (40 á 50%) maatwerk saneringen (10 a 20%)

Karakteristiek BUS saneringen (1) reikwijdte : oppervlakte- en volumecriterium, aard van verontreinigingen, op perceel van melder, afvoercriterium informatiekwaliteit : minimaal verkennend onderzoek gebaseerd op vooronderzoek en N.O. deel 1 voor mobiel saneringsdoel : saneren tot terugsaneerwaarde in Regeling saneringsresultaat : normatief ingevuld en vastgelegd in Regeling saneringsaanpak : open ontgraving bron en onttrekken van grondwater/ inzet bewezen in-situ technieken saneringsduur : ½ jaar voor immobiel en 1 jaar voor mobiel nazorg : alleen bij immobiel gericht op instandhouden isolatielaag

Karakteristiek standaard saneringen reikwijdte : geen beperkingen informatiekwaliteit : conform Richtlijn Bodemcentrum saneringsdoel : bovengrond functiegericht; ondergrond zo veel mogelijk verwijderen van bron en pluim binnen een korte periode met te garanderen stabiele eindsituatie saneringsresultaat : voor bovengrond standaard isolatielaag; voor ondergrond tot trede 1 of 2 (b.u 3) saneringsaanpak : ontgraven bron, onttrekken grondwater en ondersteund door intensieve in-situ tech. saneringsduur : binnen circa 3 jaar nazorg : geen of passief; isolatielaag instandhouden

Karakteristiek maatwerk saneringen reikwijdte : geen beperkingen informatiekwaliteit : conform richtlijn Bodemcentrum met eventueel specifiek aanvullend onderzoek saneringsdoel : conform van Trechter naar Zeef, eventueel gefaseerde uitvoering, scheiding in bron en pluim, etc. saneringsresultaat : stabiele eindsituatie; isoleren en/of beheersen en controleren saneringsaanpak : - bronverwijdering  in-situ technieken  n.a. - IBC-voorzieningen saneringsduur : binnen maximaal 30 jaar (zo kort als mogelijk!) nazorg : actief; omvang afhankelijk van maatregelen

Procedure BUS saneringen (1) saneringsonderzoek : niet aan de orde saneringsplan : niet nodig, sanering conform BUS en maat- regelen op standaard meldingsformulier beschikking : geen, volstaan wordt met een melding start sanering : vijf weken na melding evaluatieverslag : standaardformulier monitoring : niet aan de orde nazorg : alleen voor immobiel gericht op het instandhouden van isolatielaag kwaliteit uitvoering : conform VROM-protocol Kwaliteit uitvoering en begeleiding uniforme saneringen

Procedure standaardsaneringen (2) saneringsonderzoek : niet nodig, onderbouwing in saneringsplan saneringsplan : standaardsaneringsplan (in ontwerp gereed) beschikking : conform normale Wbb-procedure, geen vooroverleg, eventueel verkorte procedure start sanering : na 13 weken standaard (beschikking terstond van kracht afhankelijk van situatie) evaluatieverslag : standaardverslag (in ontwerp gereed) monitoring : geen aanvullende monitoring nadat stabiele eindsituatie is vastgesteld nazorg : geen bij trede 1, passief bij trede 2 kwaliteit uitvoering : conform BRL’s en protocollen of VROM-prot.

Procedure per saneringscategorie (3) saneringsonderzoek : op basis van een saneringsstrategie i.o.m. bedrijf en met vooroverleg bevoegd gezag saneringsplan : specifiek voor voorkeursvariant i.o.m. uitvoerenden o.b.v. checklist (in ontwerp gereed), eventueel deelsaneringen beschikking : standaard procedure voor elk plan start sanering : na beschikking en eventueel na bezwaartermijn evaluatieverslag : gescheiden voor grond en grondwater en met tussenrapportages (sturen/ bijsturen) monitoring : passief of actief na sanering nazorg : actief o.b.v. nazorgplan en beschikking erop kwaliteit uitvoering : conform BRL 6000 en 7000 + protocollen

1. Saneringscriterium en -tijdstip 2 1. Saneringscriterium en -tijdstip 2. Verplichtingen voor, tijdens, na sanering 3. Saneringsbevel 4. Saneringsplicht (bedrijfsterreinen) 5. Subsidie (bedrijvenregeling) 6. Deelsanering 7. Kadastrale registratie 8. Aanhoudingsplicht bouwvergunningaanvraag 9. overgangsrecht

Wetsvoorstel • als risico voor mens, dier of plant gezien gebruik, of verspreidingsrisico, dan “spoedige sanering” (art 37) Hoe saneren? • functioneel saneren (zoals vanaf 1997) - risico verspreiding, en - nazorg zo veel als mogelijk beperken (art. 38)

2. Verplichtingen voor, tijdens, na sanering: • 2. Verplichtingen voor, tijdens, na sanering: • saneren met goedgekeurd saneringsplan (ongewijzigd) • wijzigingen tijdens uitvoering: melden • goed te keuren saneringsevaluatieplan: verplicht • als restverontreiniging én - beperkingen in gebruik, of - maatregelen in belang bescherming bodem dan: goed te keuren nazorgplan verplicht (art. 39d)

verplichting tot correcte uitvoering. goedgekeurd saneringsplan: verplichting tot correcte uitvoering goedgekeurd saneringsplan: - degene die plan heeft ingediend en - degene die plan feitelijk uitvoert (nieuw!) (art 39a) • verplichting correcte uitvoering/naleving goedgekeurd nazorgplan: - t.a.v. gebruiksbeperkingen: eigenaar, erfpachter en gebruiker (nieuw!) (huurovk!) - t.a.v. maatregelen: saneerder of degene die in nazorgplan is aangewezen (art 39e)

3. Saneringsbevel (huidig) •. blijft ongewijzigd • 3. Saneringsbevel (huidig) • blijft ongewijzigd • veroorzaker, eigenaar, erfpachter (art. 43) • veroorzaker: geen disculpatie • eigenaar/erfpachter: wel disculpatie, mits géén veroorzaker en geen bekendheid met verontreiniging ten tijde van verkrijging (geobjectiveerd) (art. 46)

•. saneringsplicht: alleen voor “bronperceel” • • saneringsplicht: alleen voor “bronperceel” • effectuering: middels dwangsom of bestuursdwang • in plaats van saneringsbevel (art 43 Wbb)

Bij overdracht van bedrijfsterrein: • Bij overdracht van bedrijfsterrein: • blijft saneringsplicht mede rusten op oude eigenaar of erfpachter totdat • nieuwe eigenaar of erfpachter financiële zekerheid stelt: - ter hoogte van de saneringskosten - instemming bevoegd gezag • uitwerking in “Besluit financiële bepalingen” (tekst nog onbekend)

Subsidie (“Bedrijvenregeling”): •. grondslag: art 76m • Subsidie (“Bedrijvenregeling”): • grondslag: art 76m • voor sanering in gebruik zijnde en blijvende bedrijfsterreinen • in verlengde (en ter verlichting) van saneringsplicht • uitwerking in Besluit financiële bepalingen (tekst nog onbekend)

subsidie analoog aan “Convenant. bodemsanering in gebruik zijnde en subsidie analoog aan “Convenant bodemsanering in gebruik zijnde en blijvende bedrijfsterreinen” van 11/6/01 • in gebruik zijnde en (5 jaar) blijvende bedrijfsterreinen • alleen voor verontreiniging veroorzaakt voor 1/1/75 • ernstig en spoedeisend geval • géén subsidie als eigendom/erfpacht na 1995 verkregen

hoogte subsidie afh. veroorzaking, hoogte subsidie afh. veroorzaking, moment verkrijging, MKB (15 - 70%) • nu: aanmelden voor 31/12/2005! verlenging? • aanspraak op subsidie overdraagbaar? - nu wel, mits financiële zekerheid door koper

Deelsanering: Nu: •. enkel bij verplaatsing “gering gedeelte” Deelsanering: Nu: • enkel bij verplaatsing “gering gedeelte” van een ernstig geval Wetsvoorstel: • als belang bescherming bodem zich daartegen niet verzet • ook al bestaat er saneringsplicht voor het gehele geval (art. 40) • NB: bij bedrijfsterrein: géén subsidie bij deelsanering

Kadastrale registratie (art 55): • Kadastrale registratie (art 55): • beschikkingen: ernst en (al dan niet) spoedeisendheid • goedkeuring saneringsplan • goedkeurng evaluatierapport en nazorgplan • saneringsbevelen (ex art 43)

Aanvangsbeoordeling Fysieke inspectie Bemonstering en verificatie onderzoek Beoordeling monitoringsrapporten en evaluatieverslagen Administratieve controle en ketentoezicht

Twee anaerobe behandelingen

Mislukte projecten Gelukte projecten

Roltoewijzing aan partijen

Verlenende Vergunning T11 T7 Financierende 1 2 3 Initiërend CPC T1 Participerend ? infrastructuur T2 T4 Ontwerpende sanering T5 Opstellende kwaliteitsplan T6 Opdrachtgevende Uitvoerend Werk PER TRI Sanering Verlenende Vergunning T11 T7 Beschikkend Saneringsplan T12 T8 Toetsende accepterende Reinigende grond T9 In depot nemende T10

Biodegradación de Disolventes Clorados Jim Field, Universidad de Arizona, Dpto Ingeniería Química y Medioambiental http://superfund.pharmacy.arizona.edu/outreach.html

Biodegradación Anaerobia de Cloroetenos Ejemplo de Biotransformacion Anaerobica de Tetracloroeteno suma de etenos E cDCE PCE TCE VC (Hunkeler et al 1999)

Atenuación Natural de Cloroetenos

Bioremediación en Breda, Holanda

Bodemluchtextractie Referentie : http://www.emis.vito.be/boss/

Definiëren van de handhaving Protocol SIKB 8001/8002 Leidraad adequaat toezicht HUM bodemsanering