Basisvorming Veiligheid ARBEIDSMIDDELEN AANKOOPBELEID KEURINGEN EN CONTROLES Francis Bruelemans preventieadviseur

STRUCTUUR Aankoopbeleid Keuringen en periodieke controles KB arbeidsmiddelen Europese machinerichtlijn en CE markering, laagspanningsrichtlijn en EMC richtlijn Aankoopprocedure Indienststellingsverslagen Inventarisatie en logboek Keuringen en periodieke controles EDTC logboeken

KB arbeidsmiddelen KB 12/08/1993 betreffende het gebruik van arbeidsmiddelen Omzetting richtlijn 89/655/EEG Sociale richtlijn Toepassing: Arbeidsmiddelen: op de arbeidsplaats gebruikte machines, apparaten, gereedschappen en installaties Gebruik van arbeidsmiddelen o.a.: aanwending, vervoer, reparatie, ombouwing, onderhoud, verzorging, reiniging, aanpassing

KB arbeidsmiddelen Werkgever staat in voor de veiligheid Neemt de nodige maatregelen Bij keuze en aankoopbeleid houdt hij rekening met de arbeidsomstandigheden, werkpost en ervaring werknemers Veilige werkomgeving Ergonomie Aangepaste veiligheden volgens de bijlage 1van het KB

KB arbeidsmiddelen Werkgever staat in voor de veiligheid Risicobeperking Instructies veiligheid Gebruiksinstructies Opleiding HL en werknemers Onderhoud, periodieke controles

KB arbeidsmiddelen Aankoop, bestelling ( art. 8 ) ( toelichting in later hoofdstuk) Offerte Bestelbon of lastencohier Volgens vigerende wetgeving Bijkomende eisen preventieadviseur Documenten bij levering indienststelling

KB arbeidsmiddelen Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 Bedieningssystemen buiten gevaarlijke zones en duidelijk, afbakening veilige werkzone Inwerking stellen enkel door opzettelijke handeling Bedieningssysteem stopzetting veilig en binnen korstmogelijke tijd Stopopdracht heeft voorrang op start Indien nodig noodstopinrichting ( vergrendelbare noodstop paddenstoeltype)

KB arbeidsmiddelen Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 Beveiliging tegen automatisch heropstarten na energiedaling of energieonderbreking Stabiele en verankerde opstelling Afscherming tegen wegvliegende delen en voorwerpen Afscherming bewegende delen Afscherming elektrische delen ( direct / indirect )

KB arbeidsmiddelen Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 Afzuiging gassen / stof Voldoende verlichting Duidelijke alarmsignalen Beveiliging brand en ontploffing

KB arbeidsmiddelen Arbeidsmiddel moet voldoen aan de minimum voorwaarden van bijlage 1 Onderhoud, onderhoudsboekje Loskoppeling of vergrendeling energietoevoer bij onderhoud, reiniging, herstelling Enkel werkzaamheden in geschikte omstandigheden Geen herstellingen, reiniging, smering, handelingen wanneeer deze ongevallen kunnen veroorzaken ( procedures voorzien)

KB arbeidsmiddelen noodstop Stopinrichting, start, vergrendeling, noodstop

KB arbeidsmiddelen Afscherming leias Vergrendelbare hoofdschakelaar

KB arbeidsmiddelen Afscherming Afscherming met microswitch

KB arbeidsmiddelen Afscherming klauwplaat Afschermingen draaibank

KB arbeidsmiddelen Paneelzaagmachine afscherming zaagblad en spouwmes Pennenbank zonder bescherming

KB arbeidsmiddelen Lintzaag afscherming Geen positieve microswtch en stofophoping ( niet OK )

KB arbeidsmiddelen Hulpstuk draadsnijden draaibank Afscherming beugelzaagmachine

KB arbeidsmiddelen Handgereedschap OK Handgereedschap niet OK

KB arbeidsmiddelen Verlichting niet OK Verlichting niet ok

Europese machine richtlijn CE Richtlijn 89/392/EEG, gewijzigd 93/68 EG, 98/37 EG, 98/79 EG ( KB 05/05/1995 ) Nieuwe machinerichtlijn 2006/42/EG in voege vanaf 29/12/2009 Economische richtlijn, geen sociale richtlijn Fundamentele veiligheidseisen- en gezondheidseisen betreffende het ontwerp en de bouw van machines en veiligheidscomponenten Bepaalt voorwaarden machines in de handel te brengen in EG Componenten moeten voldoen aan de andere EG richtlijnen ( b.v.: laagspanningsrichtlijn, EMC richtlijn)

Europese machine richtlijn CE Machinerichtlijn. Wat is een machine? Toepassingsgebied Samenstel van onderling verbonden onderdelen en organen In hun samenstel bestemd zijn voor een bepaalde toepassing en bepaalde gebruiker Waarvan tenminste één kan draaien Door een energiebron aangedreven

Europese machinerichtlijn CE Machinerichtlijn. Wat is een samenstel machines, inbouw, samenbouw? Toepassingsgebied Verschillende machines samengebracht in 1 geheel b.v. CE vorkheflift dekt niet CE stapelbak B.v.: een stofafzuiginstalletie: trilmotor Afzuigmotor

Europese machinerichtlijn CE Machinerichtlijn. Wat is een verwisselbare uitrusting? Toepassingsgebied Uitrusting die de functie van de machine wijzigt en bestemd is om door de gebruiker zelf te worden aangebracht B.v. handgereedschapslijpmachine: machine zelf CE, slijpschijf ook CE. Te behandelen als complete machine gezien door de gebruiker samengevoegd worden als verwisselbare uitrusting. Belangrijk : volledig te handelen volgens instructies fabrikant of verantwoordelijke

Europese machinerichtlijn CE Verantwoordelijkheid voor toepassing richtlijn Fabrikant Zijn gevolmachtigde in de EG ( b.v.: invoerder, leverancier) Indien fabrikant of gevolmachtigde hun verplichtingen niet vervullen dan iedereen die machine in handel brengt Iedereen die machines of machinedelen samenbrengen Iedereen die machines bouwt voor eigen gebruik

Europese machinerichtlijn CE Verplichtingen verantwoordelijke Voldoen aan al de eisen machinerichtlijn Technisch constructiedossier opmaken ( bewijsvoering, normen, voor welke werkzaamheden, voor welke arbeidsomstandigheden, voor welke gebruiker) Ingeval machines uit de bijlage 4 onderzoek en keuring laten uitvoeren door aangemelde EG instantie ( b.v.: zaagmachines, lintzagen, freesmachines, pennenbanken ), met attest CE markering Conformiteitsverklaring, veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, onderhoudsinstructies, attest voor machines bijlage 4

Europese machinerichtlijn CE Markering CE: ( vermoeden van veiligheid) Onuitwisbaar en vast aan machine Minimaal 5 mm ( afwijking voor machines met geringe grootte) Volgens grafische vorm richtlijn Andere gegevens: onuitwisbaar, duidelijk leesbaar: Naam fabrikant en zijn adres Serie- of typeaanduiding Serienummer, voor zover bestaand bouwjaar

Europese machinerichtlijn CE Documenten Conformiteitsattest met vertaling in het Nederlands Controle- en keuringsattest van aangemelde instantie ingeval machine bijlage 4 Veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies, onderhoudsinstructies in de originele taal en vertaling in Nederlands en taal gebruiker

Laagspanningsrichtlijn Economische richtlijn Oude richtlijn 73/23/EEG Nieuwe richtlijn vanaf nu is 06/94/EG Alle elektrisch materiaal ( machines, apparaten, elektrische leidingen,…) bestemd voor een nominale wisselspanning tussen 50 en 1000V en een nominale gelijkspanning tussen 75 en 1500V Uitzonderingen? ( ATEX, liften, stopcontacten huishoudelijk gebruik, elektromedisch materiaal) Belangrijke norm EN 60204

EMC richtlijn Elektromagnetische compatibiliteit ( van toepassing op alle elektronische en elektromagnetische nijverheden) 89/336/EEG, gewijzigd door 92/31 EG en 93/68EG Nieuwe richtlijn 2004/108/EG en omgezet in Belgische wetgeving via KB 28/02/2007. de nijverheden die nog voor 20/07/2009 op de markt worden gebracht volgens de oude richtlijn mogen niet worden belemmerd

Aankoopprocedure schema Onderzoek, risicoanalyse: werkgever, HL, PA Welk arbeidsmiddel? Voor welk gebruik? Voor welke gebruiker? ( leerlingen? Ervaring?) Bestemd voor welke werkzone? Offertes met algemene- en veiligheidseisen

Aankoopprocedure schema Demingcirkel ACT Plan Check Do

Aankoopprocedure schema 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) 1 bestelbon art.8.1 (2 levering en 3 indienstneming) Formulering bij bestelling van de algemene en veiligheidseisen Naleving vigerende wetgeving ( CE, andere KB’s zoals …) Bijkomende veiligheidseisen PA B.v.:noodstop EN 418, elektrisch gedeelte EN 60204, dodemansknopbediening, positieve micro-switch, beschermingsgraad IP Formulering technische specificaties Advies BC, eventueel externe dienst Visum preventieadviseur Handtekening verantwoordelijke aankoop

Aankoopprocedure schema 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) levering art. 8.2 ( 1 bestelbon, 2 levering, 3 indienstneming) Controle of levering overeenkomt met bestelbon door HL en werkgever of gemandateerde Controle door HL en PA administratieve documenten ( naleving verantwoording door leverancier/fabrikant eisen) Plaatsing op een conforme en veilige manier

Aankoopprocedure schema 3 groene lichten ( art. 8 KB arbeidsmiddelen) indienstneming art.8.3 ( 1 bestelbon, levering, indienstneming ) Voor de aspecten niet volledig gedekt door CE markering, keuring door erkend organisme en de omgevingsfactoren maakt de preventiedienst een verslag op voor indienststelling Het arbeidsmiddel mag pas in dienst worden gesteld na te hebben voldaan aan de opmerkingen geformuleerd in het indienststellingsverslag PA en na toestemming van de werkgever. De arbeidsgeneesheer ondertekend mede het indienststellingsverslag De werkgever zorgt voor de instructies inzake veiligheid, gebruik en onderhoud en houdt hierbij rekening met mogelijke restrisico’s

Indienststellingsverlag Elk arbeidsmiddel dient een indienststellingsverlag te hebben Controle volgens de vigerende wetgeving en gestelde bijkomende eisen Voor machines aangekocht voor de machinerichtlijn CE ( documenten) Voor alle arbeidsmiddelen die vallen onder het KB arbeidsmiddelen Voor de CE gemarkeerde arbeidsmiddelen voor de aspecten niet gedekt door de CE ( o.a. omgevingsfactoren) Geen enkel arbeidsmiddel mag in gebruik worden genomen zolang er niet is voldaan een de geformuleerde opmerkingen in het indienststellingsverlag en enkel na controle PA, arbeidsgeneesheer, werkgever

Inventarisatie arbeidsmiddelen Aanbrengen van alfa numerieke nummering op elk arbeidsmiddel Logboek samenstellen met inventarisatie arbeidsmiddelen ( Welk?Nummer? Plaats?Gebruikers?Documenten? Risicoanalyse, Preventieregister) Aanleg onderhoudsboek per arbeidsmiddel ( onderhoud, aanpassing, herstelling)

Keuringen en periodieke controles Algemeen onderscheid Keuring en controles verplicht te laten uitvoeren door EDTC ingeval de wetgeving dit eist Keuring en controles door externe firma of EDTC Keuringen en controles door een bevoegd persoon = intern personeelslid met voldoende kennis van zaken

Keuringen en periodieke controles algemeen overzicht Brandalarminstallatie Brandbestrijdinsmiddelen Centrifuges Hefwerktuigen Elektrische installatie hoogspanning Elektrische installatie laagspanning Gasinstallatie Gasopslagplaats Ladders en verplaatsbare trappen Goederenliften Personenliften Luchtcompessoren Persoonlijke beschermingsmiddelen Rook- en gasdetectoren Stellingen Stookolietanks Veiligheidsverlichting Verwarmings-installaties lasmateriaal

Keuringen en periodieke controles Brandalarminstallatie ( C1) De aanwezige brandalarminstallatie o.a. branddrukknoppen, waarschuwings- en alarmmiddelen te controleren op regelmatige tijdstippen op goede werking ARAB art.52.10.1 Periodiek: Internaat: maandelijks Externaatgebouw: minimaal jaarlijks en voor elke manifestatie binnen de schoolinfrastructuur Door bevoegd persoon= persoon met kennis van zaken

Keuringen en periodieke controles Brandbestrijdingsmiddelen ( C2) Brandhaspels + slangen, hidranten, blusapparaten, automatische blusinstallatie ARAB art. 52.11 Periodiek: Jaarlijks Uitvoering; intern persoon met kennis van zaken of externe firma, of voor hydranten brandweer/watermaatschappij

Keuringen en periodieke controles Centrifuges ( C3) Toestel voor het droogzwieren van goederen in dienst voor 31/12/1994 Enkel toepasselijk op centrifuges waarvan de waarde L, berekend volgens formule kleiner is dan 25 L=Pxd²xn² : 14.400 P= het gewicht in kg van de max.toelaatbare lading droge toestand D= gemiddelde inwendige trommellijn trommel in m. N= maximaal toerental per minuut van de trommel Jaarlijks Uitvoering door EDTC

Keuringen en periodieke controles Hefwerktuigen ( C4) Verplichte keuring controle hijs- en hefwerktuigen o.a.: giraf, hefbruggen, takels en toebehoren Wetgeving: ARAB art.280-281 Periodiciteit: toestel jaarlijks, aanslagwerk-hijstoebehoren 4x per jaar Uitvoering: EDTC

Keuringen en periodieke controles Elektrische installatie hoogspanning ( cabine) ( C5) Hoogspanningstransformatoren, toebehoren, cabine Wetgeving: AREI art. 272 en 267 Periodiciteit: algemeen jaarlijks en 3 maandelijks visuele controle ( BA4/BA5) Uitvoering: jaarlijks door EDTC ( copie controleverslag bewaren) 3 maandelijks visueel nazicht door bevoegd persoon BA4/BA5

Keuringen en controles Elektrische installatie laagspanning ( C6) laagspanningsborden en toebehoren ( scholen hebben een industriële laagspanningsinstallatie) Wetgeving: AREI art.270 en 271 Periodiciteit: 5-jaarlijks en bij uitbreiding installatie Uitvoering: EDTC, (copie controleverslag bewaren)

Keuringen en controles Gasinstallatie ( C7) Periodieke controle van de aanwezige gasinstallatie: vaste leidingen, soepele leidingen zoals slangen labo, kranen, koppelingen …. Wetgeving: ARAB art.52.1 Periodiciteit: bij indienststelling dichtheidsproef en minstens jaarlijks Uitvoering: bij indienststelling of uitbreiding installatie EDTC of via gehabiliteerd installateur bij plaatsing toestellen met leidingen Minstens jaarlijks door bevoegd persoon g

Keuringen en controles Gasoplslagplaats ( (C8) Opslagplaatsen voor samengeperste, vloeibaar gemaakte of in oplossing gehouden gassen, in vast opgestelde reservoirs ( b.v. acetyleen, butaan) Periodiciteit: Bij indienststelling 5 jaarlijks ( gashouder) 10 jaarlijks ( veiligheidsapparatuur Uitvoering: EDTC Minstens jaarlijks controle koppelingen en darmen door bevoegd persoon

Keuringen en controles Ladders en verplaatsbare trappen ( C9) Ladders en verplaatsbare trappen met aanbrenging alfanumerieke indentificatie Wetgeving: ARAB art. 43 en KB 31/08/2005 Periodiciteit: Regelmatig , na elke herstelling en voor elk gebruik 2x per jaar en met registratie Uitvoering: bevoegd persoon met kennis van zaken( b.v. met Checklist)

Keuringen en controles Goederenliften ( C 10.1) Goederenliften verplichte controle Wetgeving: ARAB art. 280 en 282 + KB 10/08/1998 art. 10 Periodiciteit: minstens jaarlijks of in functie gebruik ( advies EDTC) Uitvoering: EDTC

Keuringen en controles Personenliften ( C 10.2) Alle personenliften in gebruik gesteld voor 01/07/1999 ( uitgezonderd trapliften voor personen met verminderde mobiliteit, niet begeleide goedernliften Wetgeving: KB 10/08/98, KB 09/03/2003, KB 17/03/2005, KB 13/05/2005 Periodiciteit: risicoanalyse om de 10 jaar ( EDTC) Preventief onderhoud = instructies constructeur of 2x per jaar Preventieve inspecties EDTC: 1x per jaar + halfjaarlijks nazicht bij onderhouddoor ISO 9001 gecertificeerde firma 4x per jaar bij onderhoud niet gecertificeerde firma door EDTC

Keuringen en controles Luchtcompressoren ( C11) Drukvat waarin lucht van een compressor onder druk wordt geplaatst Wetgeving: Vlarem II- art.5.16.3.2 voor drukvaten met inhoud groter dan 300 liter Periodiciteit: 1e keuring binnen 3 jaar na indienststelling, nadien om de 5 jaar Uitvoering: EDTC

Keuringen en controles Persoonlijke beschermingsmiddelen en collectieve beschermingsmiddelen (C12) Wetgeving: PBM: CODEX en ARAB, CBM ARAB art. 54 quater 3 Periodiciteit: PBM en CBM: regelmatig in functie gebruik, PBM klasse 3 jaarlijks en na ongeval Uitvoering: Bevoegd persoon ( intern) EDTC volgens CODEX ( b.v. valbeveiliging)

Keuringen en controles Rookdetectie en gaslekdetectie ( C13 ) Wetgeving: ARAB art. 52.11 Periodiciteit: Internaten 1x per maand Externaten: minstens jaarlijks en bij elke manifestatie binnen de school Uitvoering: bevoegd intern persoon

Keuringen en controles Stellingen , vaste of rolbare ( C14 ) Wetgeving: ARAB art. 438 en 458 + 31/08/2005 Opmaken risicoanalyse Periodiciteit: Bij elke indienststelling of nieuwe Minstens 1xper week Na elke langdurige onderbreking werken Telkens de stabiliteit of weertsand in gevaar is gebracht ( b.v. storm) Uitvoering: bevoegd persoon

Keuringen en controles Stookolietanks ( C 15 ) Ondergrondse en bovengrondse tanks Wetgeving: Vlarem II deel 5.17.2, CODEX en KB 13/03/1998 Periodiciteit: Vlarem II deel 5 hoofdstuk 5.17 Uitvoering: extern erkend technicus of deskundige

Keuringen en controles veiligheidsverlichting ( noodverlichting) ( C 16 ) Wetgeving: ARAB art. 63 bis Periodiciteit: Internaten: maandelijks Externaten: minstens 1x per jaar en bij elke manifestatie in de school Avondonderwijs: 1x per maand Uitvoering: bevoegd intern persoon of externen

Keuringen en controles Verwarmingsinstallaties ( C 17) Gas Controle om de 2 jaar door erkend technicus Opgepast: de doorlichting vraagt een jaarlijkse controle Stookolie 1 x per jaar door erkend technicus Attest steeds vragen van onderhoud

Keuringen en periodieke controles Logboeken Er dient een logboek bijgehouden van alle controles en keuringen Inhoud: Onderwerp Plaats Datum Bevindingen en pmerkingen Herstellingen of aanpassingen

Vragen ?

Nuttige Websites en documenten WWW.META.FGOV.be WWW.G-O.be Portaal Centrale diensten Stafdiensten Preventiedienst Preventieregister