INHOUD CONVENTIE DIABETESPAS VDV EDUCATIE Vandamme Els diabeteseducator

DIABETESCONVENTIE

DIABETESCONVENTIE = een overeenkomst tussen RIZIV en verschillende diabetescentra sinds 1987

WIE IN DIABETESCENTRA? Geneesheer-specialist in endocrino-diabetologie Diabetesverpleegkundige Diëtist(e) Sociaal assistent of sociaal verpleegkundige Psycholoog Podoloog Geneesheer-specialist in pediatrie +

WIE KOMT IN AANMERKING? Personen met diabetes type 1 of type 2 EN Personen die met minstens 2 insulinespuiten per dag behandeld worden Bereidt zijn zelfcontrole te doen en hiervoor de technische vaardigheden aan te leren Bereidt zijn om aanpassingen te doen aan de hand van zelfgemeten glycemiewaarden Bereidt zijn educatie te krijgen over andere aspecten van de diabetesbehandeling (integratie van lichaamsbeweging en voeding, voetverzorging, voorkomen chronische complicaties, … (revalidatie)

zelfcontrole

noteren

WIE KOMT IN AANMERKING? CATEGORIE 1: “zeer intensief” - minstens 3 insulinetoedieningen per dag - minstens 4 glycemiemetingen per dag - minimum 120 metingen per maand  metingen noodzakelijk voor bijsturen, veilig blijven CATEGORIE 2 - geen 4 glycemiemetingen per dag = 4 dagcurves per week - minimum 60 metingen per maand CATEGORIE 3 - minstens 2 insulinetoedingen per dag - minstens 2 dagcurvers per week - minstens 30 metingen per maand  diabetes nauw bewaken, ontsporingen tijdig zien en opvangen, kunnen en (blijven) doen

WIE KOMT IN AANMERKING? SPECIALE GROEPEN vrouwen met diabetes met zwangerschapswens categorie 1 als minstens 2 injecties per dag vrouwen met diabetes die zwanger zijn vrouwen met zwangerschapdiabetes minstens categorie 3 zelfs als ze geen insuline spuiten categorie 2 als 1 injectie per dag met insuline behandelde nierdialysepatiënten categorie 1,2 of 3 volgens het aantal glycemiemetingen (ongeacht het aantal injecties per dag) diabetespatiënten na niertransplantatie categorie 3 als ze geen insuline spuiten als ze insuline spuiten diabetespatiënten na pancreas- of ß-celtransplantatie categorie 2  diabetische kinderen en jongeren (tot 18 jaar) met insuline behandelde blinde diabeten

REVALIDATIE: VEREISTEN Individueel. 4 luiken van diabetesbehandeling : Insulinetherapie Diabeteseducatie Voeding Lichaamsbeweging

Minimale medische preventie : Jaarlijkse oogfundusonderzoek door oftalmoloog Jaarlijkse controlenierfunctie met opsporen micro-albuminurie Jaarlijks klinisch nazicht op perifere neuropathie Jaarlijks klinisch voetonderzoek Cardiovasculaire preventie (door huisarts) Gewicht – Bloeddruk – Lipiden - Rookgewoonten

REVALIDATIEPROGRAMMA : LUIKEN. Tussenkomst diabetesteam : Uitwerken van strategie Aanleren van techniek en therapieaanpassing Controle en onderhouden van kennis en vaardigheden Instrumenteel luik : (door diabetesteam) Lancettenhouder Lancetten : één per zelfcontrole Strookjes voor doseren van glycemie Gebruiksklaar glycemie-afleestoestel

MULTIDISCIPLINAIR DIABETESTEAM. Leiding = verantwoordelijk geneesheer Verpleegkundige(n) : Technische educatie Groep 1 + 2 : 3 uur per jaar Groep 3 : 1 uur per jaar Teamvergadering + educatiedossier Minstens 2 halve dagen “diabetes-raadpleging” Telefonische opvang + urgentiedienst Begeleiding van gehospitaliseerde diabetici Rapportering aan en bijscholing van huisartsen

REVALIDATIEPROGRAMMA : VOORSCHRIFT Aanvraag bij adviserend geneesheer. Informatie door ziekteverzekering. Informatie door inrichting. Medisch voorschrift door verantwoordelijke geneesheer of endocrino-diabetoloog. Maximum 12 maanden.

DIABETESPAS Het waarom De doelstellingen Stimili om de pas te gebruiken De voorstelling Enkele praktische zaken Voor meer info De diabetespas Een handig communicatieboekje dat ook nog recht geeft op bepaalde tussenkomsten. Een aanrader. In de loop van maart 2003 werd de diabetespas, een onderdeel van het zorgvernieuwingsproject, geïntroduceerd. Met een aanvraagformulier, ondertekend door huisarts of specialist, kan je als je diabetes hebt deze pas bekomen bij je ziekenfonds. De diabetespas is een verrijking binnen de diabeteszorg en heeft verschillende voordelen. In feite is het een dun notitieboekje dat beheerd wordt door de huisarts. Elke zorgverstrekker kan er nuttige aantekeningen in maken. Zo heeft iedereen in een oogopslag zicht op medicatiegebruik, onderzoeksresultaten, streefdoelen, enz. Het boekje is daarom ook handig om mee te nemen op reis. Het blijft in het bezit van de patiënt en is uiteraard enkel bedoeld voor zorgverstrekkers. De bezitter van de diabetespas kan bovendien genieten van belangrijke tussenkomsten (ongeveer 75%) bij volgende verstrekkingen: tweemaal een half uur per jaar bij de diëtist, en twee consultaties per jaar bij de podoloog. In een eerste fase geldt dit laatste voorlopig enkel ingeval van ernstig voetrisico. Diëtist en podoloog moeten erkend zijn. Hun namen kan je bekomen bij je ziekenfonds, of op onderstaande website. Eenzelfde pas kan gedurende 3 jaar gebruikt worden. Patiënten, huisartsen, diëtisten, podologen e.a. kunnen ruimere informatie, tarieven, erkenningsprocedure, alsook het aanvraagformulier, vinden op http://www.diabetespas.be

DIABETESPAS HET WAAROM

diabetes type 2 vormt een enorm gezondheidsprobleem in België

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1990 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1991-92 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1993-94 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1995-96 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1995 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1997-98 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2000;23:1278-83.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 1999 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., Diabetes Care 2001;24:412.

Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U. S Diabetes and Gestational Diabetes Trends Among Adults in the U.S., BRFSS 2000 No Data Less than 4% 4% to 6% Above 6% Source: Mokdad et al., J Am Med Assoc 2001;286(10).

United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS) DM 2 veroorzaakt veel complicaties eigenschappen van de gemiddelde patiënt met pas gediagnostiseerde type 2 DM bij inclusie in de UKPDS 52 j BMI 29 kg/m² man vrouw nuchtere glycemie : 209 230 mg/dl HbA1c : 9.0 9.3 % bloeddruk : 134/82 140/84 mmHg LDL-cholesterol : 139 151 mg/dl United Kingdom Prospective Diabetes Study (UKPDS)

Mevrouw, u hebt een beetje suiker …

DM 2 behandeling : evidence based predispositie gezonde levenswijze tijdige diagnose diabetes mellitus corrigeer risicofactoren vroeg stadium “merkers” rem evolutie af laat stadium “eindpunten”

DM 2 behandeling : evidence based predispositie gezonde levenswijze tijdige diagnose - voeding, lich.bew. (Da Qing, FDP, DPP) diabetes mellitus - glycemie (DCCT, Stockholm, Kumamoto, UKPDS) - BD (UKPDS, HOT, CAPPP, SystEur, Euclid, HOPE) - lipiden (HPS) - overgewicht - roken corrigeer risicofactoren vroeg stadium “merkers” - retinopathie : laser (DRS, ETDRS) - nefropathie : ACE-I (Lewis, RENAAL, …) - neuropathie : educatie, schoeisel - vaatlijden : correctie risicofactoren (cfr. supra) + aspirine (Phys Health, HOT) rem evolutie af laat stadium “eindpunten” - glycemie (Digami) - lipiden (4S, CARE, Lipid, HPS) - aspirine (Phys Health, HOT)

WAAROM NOG ZO VEEL COMPLICATIES

behandeling van type 2 diabetes = zeer complex ingewikkelde medische zorgen vraagt grote inzet van patiënt chronic disease "management"

moderne aanpak van DM 2 glycemieregeling : - voldoende snel reageren - doelgericht - progressief meer medicatie nodig ook andere risicofactoren aanpakken - voldoende snel reageren - doelgericht - progressief meer medicatie nodig realistische, maar toch voldoende strikte therapiedoelen

UKPDS : hypertensiestudie lichte daling van bloeddruk met 10/5 mm Hg (van 154/87  144/82 mm Hg) geeft : mortaliteit door DM  32% p=0.019 CVA  44% p=0.013 hartfalen  56% p=0.0043 microvasculaire complicaties  37% p=0.0092 UKPDS 38. BMJ 1998;317:703-13.

Basic Steps in the Management of Type 2 Diabetes + diet & exercise oral monotherapy oral combination oral plus insulin insulin Dia 3 : Normaal gezien wordt de behandeling van type trapsgewijs gestart. - hypocalorisch dieet en lichaamsbeweging. -          monotherapie (glucophage / metformax ) -          combinatietherapie ( glucophage / metformax en sulfonylurea ) -          combinatietherapie geassocieerd met insuline ( 1 injectie voor het slapengaan) insulinetherapie ( meerdere injecties)

effect van 10 % gewichtsdaling mortaliteit  > 20 % bloeddruk SBD  10 mm Hg DBD  20 mm Hg glycemie nuchtere glycemie  50 % lipiden totale CH  10 % LDL-CH  15 % TG  30 % HDL-CH  8 % Goldstein DJ. Int J Obes 92;16:397-415

behandeling van type 2 diabetes = zeer complex ingewikkelde medische zorgen vraagt grote inzet van patiënt chronic disease "management"

HET BESTE DAT JE KAN DOEN IS STOPPEN MET ROKEN, DRINKEN EN VETTIG ETEN ! WAT IS HET TWEEDE BESTE ?

vraagt grote inzet van patiënt verandering levensstijl : voeding, beweging, regelmaat  sociale druk medicatie, controles kosten  weinig of geen symptomen van hyperglycemie

behandeling van type 2 diabetes = zeer complex ingewikkelde medische zorgen vraagt grote inzet van patiënt chronic disease "management"

chronic disease "management" informatie, educatie, motivatie van patiënt progressief meer medicatie nodig complexe follow-up multidisciplinaire behandeling (shared care)  vraagt veel organisatie - overleg - uitleg (management)  we steken er veel Latijn in

spanningsveld team  patiënt standpunt van de arts aanpassen van levensstijl : voeding, beweging, roken, … gebruik van verschillende farmaca regelmatige opvolging van parameters jaarlijkse nazicht van vroegtijdige merkers van complicaties = onpopulaire maatregelen standpunt van de patiënt ik leef zoals ik mij goed voel ik wil controle over mijn leven houden ze zeggen allemaal wat anders, ze weten het zelf niet

spanningsveld tussen zorgverleners werken niet steeds naar dezelfde doelstellingen geven niet steeds dezelfde boodschappen aan patiënt geven niet steeds alle relevante informatie aan elkaar door werken vaak niet als een team

onvoldoende ondersteuning / omkadering niet duidelijk wie deze zorgen moet coördineren diëtiste niet terugbetaald voetzorg (pedicure, podoloog) niet terugbetaald geen beschikking over een diabetesverpleegkundige gebrek aan specifiek educatiemateriaal voor eerste lijn onvoldoende hulpmiddelen om de communicatie met de patiënt te bevorderen onvoldoende hulpmiddelen om de communicatie binnen het eerste lijnteam te bevorderen geen specifieke follow-upformulieren geen extra vergoeding enz., enz.

Zorgvernieuwingsproject diabetes ontwikkeld door de werkgroep diabetes van het RIZIV-comité chronische ziekten, In de werkgroep diabetes van het comité chronische ziekten van het RIZIV werd een zorgvernieuwingsproject diabetes uitgewerkt. Dit project bestaat uit een reeks maatregelen die de zorg voor type 2 diabetici in de eerste lijn beer moet structuren. Centraal in dit project is de introductie van de diabetespas. in samenwerking met : - de Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV) - de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen (WVVH)

wettekst ivm de invoering van de diabetespas Publicatie : 2003-03-17 FEDERALE OVERHEIDSDIENST SOCIALE ZEKERHEID 10 MAART 2003. - Koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 10 januari 1991 tot vaststelling van de nomenclatuur van de revalidatieverstrekkingen bedoeld in artikel 23, § 2, tweede lid, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, tot vaststelling van de honoraria en prijzen van die verstrekkingen en tot vaststelling van het bedrag van de verzekeringstegemoetkoming in die honoraria en prijzen ALBERT II, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. Gelet op de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, inzonderheid op artikel 23, § 2, tweede lid, gewijzigd bij de wetten van 25 januari 1999 en 22 augustus 2002 en bij het koninklijk besluit van 25 april 1997, en op artikel 34, eerste lid, 7°; Gelet op het koninklijk besluit van 10 januari 1991, tot vaststelling van de nomenclatuur van de revalidatieverstrekkingen bedoeld in artikel 23, § 2, tweede lid van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, tot vaststelling van de honoraria en prijzen van die verstrekkingen en tot vaststelling van het bedrag van de verzekeringstegemoetkoming in die honoraria en prijzen, gewijzigd bij de koninklijke besluiten van 10 mei 1996, 28 januari 1999, 26 april 1999, 22 november 1999 en 15 april 2002; Gelet op het advies van het College van geneesheren-directeurs, gegeven op 23 oktober 2002; Gelet op het advies van de Commissie voor begrotingscontrole, gegeven op 6 november 2002; Gelet op het advies van de Raad voor advies inzake revalidatie, gegeven op 21 november 2002; Gelet op de beslissing van het Comité van de verzekering voor geneeskundige verzorging van het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering, genomen op 25 november 2002 en 9 december 2002; Gelet op het advies van de inspecteur van Financiën, gegeven op 10 januari 2003; Gelet op de akkoordbevinding van Onze Minister van Begroting van 20 februari 2003; Gelet op het besluit van de Ministerraad van 21 februari 2003 over het verzoek aan de Raad van State om advies te geven binnen de termijn van één maand; Gelet op het advies 34.957/1 van de Raad van State, gegeven op 27 februari 2003 met toepassing van artikel 84, eerste lid, 1°, van de gecoördineerde wetten op de Raad van State; Op de voordracht van Onze Minister van Sociale Zaken en Pensioenen, Hebben Wij besloten en besluiten Wij : Artikel 1. In de bijlage bij het koninklijk besluit van 10 januari 1991 tot vaststelling van de nomenclatuur van de revalidatieverstrekkingen bedoeld in artikel 23, § 2, tweede lid, van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, tot vaststelling van de honoraria en prijzen van die verstrekkingen en tot vaststelling van het bedrag van de verzekeringstegemoetkoming in die honoraria en prijzen, wordt hoofdstuk I, opgeheven bij het koninklijk besluit van 26 april 1999, hersteld in de volgende lezing : HOOFDSTUK I. - Diëtetiek- en podologie-verstrekkingen A. 771131 Individuele diëtistische evaluatie en/of interventie, zoals bedoeld in het koninklijk besluit van 19 februari 1997 betreffende de beroepstitel en de kwaliteitsvereisten voor de uitoefening van het beroep van diëtist en houdende vaststelling van de lijst van de technische prestaties en van de lijst van handelingen waarmee de diëtist door een arts kan worden belast, met een minimumduur van 30 minuten . . . . . R 17,5. 1. Een verzekeringstegemoetkoming in de hierboven vermelde prestatie mag worden verleend voor elke aan diabetes lijdende rechthebbende op voorwaarde dat : - de prestatie voorgeschreven wordt door de huisarts of door de behandelende geneesheer specialist in de inwendige geneeskunde of pediatrie; - de rechthebbende houder is van een Diabetespas, zoals verder omschreven, en dat daarin de concrete behandelingsdoelen waarbij diëtetiek belangrijk is (gewicht, lipidemie) door de voorschrijvende arts zijn vermeld; - de diëtist de datum van zijn prestaties in de Diabetespas inschrijft; - de diëtist voor de patiënt een voedingsdossier bijhoudt met informatie over zijn huidige voedingsgewoonten, de voorgestelde aanpassingen, de onderwerpen waarover educatie werd gegeven, de afgesproken therapeutische doelen en de resultaten; - de diëtist m.b.t. elke prestatie schriftelijk rapporteert aan de voorschrijvende arts. Bovenvermelde verzekeringstegemoetkoming is beperkt tot twee prestaties per jaar; deze prestaties mogen - in afspraak met de voorschrijvende arts via de Diabetespas - wel dezelfde dag plaatsvinden. In dit geval bedraagt de minimumduur 60 minuten. Er is geen verzekeringstegemoetkoming verschuldigd : - voor prestaties gedurende een hospitalisatie; - als de rechthebbende in een ander reglementair of conventioneel kader reeds verstrekkingen geniet die diëtetiek omvatten. 2. Door een getuigschrift van verzorging verklaart de diëtist dat de geattesteerde verstrekking conform aan de voorgaande voorwaarden van verzekeringstegemoetkoming werd gepresteerd. 3. Deze verstrekkingen van diëtisten voorzien in onderhavig koninklijk besluit komen bovendien slechts voor een tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging in aanmerking als ze gegeven worden door een daartoe door de Dienst voor geneeskundige verzorging van het RIZIV erkende verstrekker. Om erkend te worden als diëtist die de verstrekkingen voorzien in onderhavig koninklijk besluit die in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging kan presteren, moeten de kandidaten hiertoe een aanvraag richten aan de Leidend ambtenaar van deze Dienst met : 1° een voor eensluidend verklaard afschrift van hun diploma dat een opleiding bekroont, die overeenstemt met een opleiding van minstens drie jaar in het kader van een voltijds hoger onderwijs in de voedings- en diëetleer met een leerprogramma zoals bepaald in het hoger aangehaald koninklijk besluit van 19 februari 1997 betreffende de beroepstitel van diëtist, inclusief een afschrift van de met vrucht doorlopen stage voorzien in bedoeld koninklijk besluit; 2° de verbintenis zich op straffe van terugbetaling te houden aan de hoger vermelde voorwaarden om de individuele diëtistische evaluatie en/of interventie te attesteren; 3° de verbintenis zich te houden, voor de in onderhavig koninklijk besluit voorziene verstrekkingen, aan de voorziene honoraria. De Dienst voor geneeskundige verzorging maakt de lijst op van de aldus erkende diëtisten en wijst hun een erkenningsnummer toe. B. 771153 Individueel podologisch onderzoek of podologische behandeling, zoals bedoeld in het koninklijk besluit van 15 oktober 2001 betreffende de beroepstitel en de kwalificatievereisten voor de uitoefening van het beroep van podoloog en houdende vaststelling van de lijst van de technische prestaties en van de lijst van handelingen waarmee de podoloog door een arts kan worden belast, met een minimumduur van 45 minuten . . . . . R 26,25. 1. Een verzekeringstegemoetkoming in de hierboven vermelde prestatie mag worden verleend voor elke aan diabetes lijdende rechthebbende op voorwaarde dat : - de prestatie voorgeschreven wordt door de huisarts of door de behandelende geneesheer specialist in de inwendige geneeskunde, in de heelkunde of in de orthopedische heelkunde; - dit voorschrift vermeldt dat de rechthebbende een verhoogd risico op voetproblemen vertoont uit hoofde van zware eeltvorming, rigiditeit thv. voetgewrichten, een vroeger of actueel ulcus, een amputatie, ernstig perifeer arterieel lijden of Charcot artropatie; - de patiënt houder is van een Diabetespas, zoals verder omschreven; - de podoloog de datum van zijn prestaties in de Diabetespas inschrijft; - de podoloog voor de patiënt een dossier bijhoudt waarin de hem toevertrouwde akten en technische prestaties genoteerd worden. - de podoloog jaarlijks schriftelijk rapporteert aan de voorschrijvende arts. Bovenvermelde verzekeringstegemoetkoming is beperkt tot twee prestaties per jaar die niet dezelfde dag mogen plaatsvinden. Er is geen verzekeringstegemoetkoming verschuldigd voor prestaties gedurende een hospitalisatie. 2. Door een getuigschrift van verzorging verklaart de podoloog dat de geattesteerde verstrekking conform aan de voorgaande voorwaarden van verzekeringstegemoetkoming werd gepresteerd. 3. De verstrekkingen van podologen voorzien in onderhavig koninklijk besluit komen bovendien slechts voor een tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging in aanmerking als ze gegeven worden door een daartoe door de Dienst voor geneeskundige verzorging van het RIZIV erkende verstrekker. Om erkend te worden als podoloog die de verstrekkingen voorzien in onderhavig koninklijk besluit die in aanmerking komen voor een tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging kan presteren, moeten de kandidaten hiertoe een aanvraag richten aan de Leidend ambtenaar van deze Dienst met : 1° een voor eensluidend verklaard afschrift van hun diploma dat een opleiding bekroont, die overeenstemt met een opleiding van minstens drie jaar in het kader van een voltijds hoger onderwijs in de podologie met een leerprogramma zoals bepaald in het hoger aangehaald koninklijk besluit van 15 oktober 2001 betreffende de beroepstitel van podoloog, inclusief een afschrift van de met vrucht doorlopen stage voorzien in bedoeld koninklijk besluit; 2° de verbintenis zich op straffe van terugbetaling te houden aan de hoger vermelde voorwaarden om de individuele podologische evaluatie en/of interventie te attesteren; 3° de verbintenis zich te houden, voor de in onderhavig koninklijk besluit voorziene verstrekkingen, aan de voorziene honoraria. De Dienst voor geneeskundige verzorging maakt de lijst op van de erkende podologen en wijst hun een erkenningsnummer toe. C. De Diabetespas. 1. De Diabetespas waarvan sprake in onderhavig besluit is een document door de adviserend geneesheer gratis overgemaakt aan elke diabetische rechthebbende die erom vraagt aan de hand van een medisch attest. Het doel van de diabetespas, die in het bezit blijft van de rechthebbende, is een instrument te vormen : - voor educatie van de diabetische rechthebbende en zijn omgeving zowel wat betreft de behandelingsdoelen en hoe ze te bereiken als wat betreft de maatregelen te nemen in geval van acute complicatie van de ziekte of haar behandeling; - voor responsabilisering van de diabetische rechthebbende o.m. door het aangeven van de regelmatig terugkerende onderzoeken die moeten gedaan worden; - van communicatie tussen de patiënt en de verschillende betrokken zorgverleners. De Diabetespas is zo ontwikkeld dat hij minstens aan de hierboven aangegeven doelstelling beantwoordt. De voor alle verzekeringsinstellingen geldende basistekst van deze pas wordt op voorstel van het College van geneesheren-directeurs door het Verzekeringscomité vastgelegd. De verzekeringsinstelling kan aan deze minimum inhoud alle andere nuttige informatie toevoegen. 2. De Diabetespas geeft toegang tot de tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging van de in onderhavige nomenclatuur van de revalidatieverstrekingen voorziene prestaties. Art. 2. Dit besluit heeft uitwerking met ingang van 1 maart 2003. Art. 3. Onze Minister van Sociale Zaken en Pensioenen is belast met de uitvoering van dit besluit. Gegeven te Brussel, 10 maart 2003. ALBERT Van Koningswege : De Minister van Sociale Zaken en Pensioenen, F. VANDENBROUCKE Publicatie : 2003-03-17   http://www.staatsblad.beOverzicht>> In het Staatsblad van 17 maart 2003 is het Koninklijk besluit gepubliceerd dat de invoering van de Diabetespas vanaf 1 maart 2003 en de daaraan gekoppelde terugbetalingen regelt.

onvoldoende ondersteuning / omkadering zorgvernieuwingsproject niet duidelijk wie deze zorgen moet coördineren diëtiste niet terugbetaald voetzorg (pedicure, podoloog) niet terugbetaald geen beschikking over een diabetesverpleegkundige gebrek aan specifiek educatiemateriaal voor eerste lijn onvoldoende hulpmiddelen om de communicatie met de patiënt te bevorderen onvoldoende hulpmiddelen om de communicatie binnen het eerste lijnteam te bevorderen geen specifieke follow-upformulieren geen extra vergoeding enz., enz.

DIABETESPAS DE DOELSTELLINGEN

maar … laat u toch niet ontmoedigen we kunnen u de hemel niet beloven

Het eerste-lijnsteam stimuleren om te werken volgens de actuele richtlijnen en hen meer houvast geven bij de behandeling en begeleiding van type 2 diabetici. Het informeren van de patiënt over de moderne brede aanpas van diabetes. De communicatie binnen het behandelingsteam verbeteren waarbij de huisarts een coördinerende rol heeft. behandelingsteam = huisarts, internist, diabetesverpleegkundige, thuisverpleegkundige, dietiste, podoloog, apotheek, … Globaal diabeteszorgpakket volgens actuele diabetes-richtlijnen - evidence based - brede aanpak - werken met individuele therapiedoelen Het is de bedoeling dat het een meegenomen wordt op elke raadpleging bij een zorgverlener, zelfs wanneer deze niet direct betrokken is bij de diabeteszorg. (bv cardioloog) Op deze manier is het een communicatiemiddel, enerzijds tussen de verschillende zorgverleners, anderzijds wordt de patiënt eveneens beter geïnformeerd.

STIMILI OM PAS TE GEBRUIKEN DIABETESPAS STIMILI OM PAS TE GEBRUIKEN

Om het gebruik van de pas te bevorderen werden enkele stimili ingebouwd voor de patiënt en het behandelingsteam. Terugbetaling van voedingsadvies Terugbetaling van consult bij gegradueerd podoloog Extra vergoeding voor de huisarts Patiënt krijgt vergoeding voor voedingsadvies door een erkend diëtist Patiënt met een hoog risico voor diabetische voetwonden (vanaf risico 2b) krijgt vergoeding voor 2 consultaties bij een erkend gegradueerd podoloog Diëtist en podoloog worden voor het eerst officieel ingeschakeld en vergoed! Huisarts wordt beter omkaderd

DIABETESPAS DE VOORSTELLING

Mini-dossiertje Informatie patiënt Houvast huisarts Communicatiemiddel - zorgverleners

p2 Persoonlijke gegevens p3 Gegevens van het behandelingsteam p4 info: doelstellingen p5 info: gebruiksaanwijzingen p6-7 Medische informatie p8-11 Geneesmiddeloverzicht p12-17 Opvolgformulieren voor bepalen streefdoelen p18 Info: Behandelingsdoelen p19 Info: Bepaling van het voetrisico p20-23 Nota’s = voor opschrijven van opmerkingen p24 Info: Informatie voor een goede behandeling p25 Info: Verwikkelingen vroegtijd opsporen p26 Info: Waar moet u zelf voor zorgen? p27 Info: Eerste hulp bij diabetes p28 Info: Rijbewijs bij diabetes p29 Info: Security declaration p30-31 Info: Vlaamse Diabetes Vereniging vzw

Blz 2: Persoonlijke gegevens Blz 3: Gegevens ivm behandelingsteam

Blz 4: Info ivm doelstellingen van de diabetespas Blz 5: Gebruiksaanwijzing = inhoud van de diabetespas

blz. 6 en 7 : medische informatie Hier kan de diabetespatiënt samen met de arts de belangrijkste medische problemen noteren

Blz 8 en 9: Geneesmiddelentabel Deze formulieren moeten helpen om de vaak ingewikkelde medicamenteuze behandeling te structureren. Namen van medicatie zijn vaak moeilijk. Nog al te vaak komen personen op raadpleging zonder te weten wat ze nu eigenlijk innemen. Dit is vragen voor moeilijkheden, gezien sommige medicijnen nu eenmaal invloed hebben op je bloedsuikers of niet tezamen met andere medicatie mag ingenomen worden. Zo weet de patiënt zelf ook beter welke medicatie hij inneemt en blijft iedereen goed op de hoogte van de medicatie die de patiënt gebruikt en worden fouten vermeden. Het is belangrijk hierop alle medicatie te laten vermelden, ook medicatie die ogenschijnlijk niets met je diabetes te maken heeft. Blz 10 en 11 is ook een formulier voor de geneesmiddelen.

Blz 12 en 13: Opvolgformulier voor het bepalen van de streefdoelen De linkerkolom dient om individuele therapiedoelen met de patiënt af te spreken (als het ware een contractje met de patiënt) : naar welk gewicht, welke bloedsuiker, welke bloeddruk, enz. gaan we streven. Dit moet er voor zorgen dat er niet alleen aandacht besteed wordt aan de suiker maar ook aan de andere risicofactoren. De rechterkolommen dienen om onderzoeken te plannen en de resultaten summier te noteren. Dit laat toe om duidelijke afspraken binnen het behandelingsteam te maken en moet aanzetten om doelgericht te werken (treat to target). Dit laat toe om duidelijke afspraken te maken waar iedereen die je begeleidt van op de hoogte is. Zo kan de patient zelf opvolgen of alles goed verloopt. Als de patient heeft afgesproken dat zijn cholesterol lager dan 200 moet blijven en hij is al verschillende keren hoger, dan kan de patient de arts hierop attent maken. Zo wordt de patient mondiger en wordt hij zelf meer bij zijn zorg betrokken. Er wordt één opvolgformulier per jaar voorzien.

Blz 18: Info ivm behandelingsdoelen Blz 19: Voetrisicoformulier Dit dient om het risico op voetwonden door diabetes jaarlijks in kaart te brengen. Er wordt dus aan de huisarts gevraagd om minstens een keer per jaar de voet grondig te inspecteren. Zo kan men op tijd maatregelen nemen om voetproblemen te voorkomen. Indien nodig kunnen dan preventieve maatregelen worden genomen (om problemen te voorkomen.) Vanaf risicogroep 2b kom je in aanmerking voor terugbetaling van voetonderzoek en advies door een gegradueerd podoloog (2 x per jaar).

Neuropathie = aantasting van de zenuwbanen door diabetes (sensibele, motorische en autonome neuropathie)

Neuropathie = aantasting van Motorische zenuwen Sensibele zenuwen Vermindering van gevoeligheid Verdwijnen van reflexen Verlies van spierkracht Sensibele zenuwen ↓van warmtegevoel, koude, druk op de huid Autonome zenuwen Blaas: incontinentie Spijsvertering: gastroparese, diarree Geslachtsorganen: impotentie Hypo-unawareness

GECOMBINEERD LIJDEN : diabetische voet Oorzaken Aantasting bloedvaten: Door atherosclerose van kleine en grote bloedvaten in onderbeen Aantasting van zenuwen : Gevoelszenuwen: Verlies van pijnsensatie Bewegingszenuwen : Verlamming van voetspieren -> wijzigen van biodynamiek van voet Autonome zenuwen : Verandering in vasomotoriek van bloedvaten Transpiratieregeling verstoord

- Limited Joint Mobility Verstarring van pezen en bindweefsel->moeilijk afrollen van voet->overdruk - Infecties Verminderde weerstand - Vaak combinatie van verschillende elementen

Opsporen: Klinisch onderzoek : 3 à 4mnden Aantasting van bloedvaten Rustpijn Koude handen en voeten Afwezigheid van enkelpols Roodheid bij neerhangende voet Aantasting van zenuwen : Klauwtenen Droge huid -> kloven Vervorming van voetgewelf Eelt over drukgebieden Gestoord gevoel van pijn, afwezigheid van reflexen Gebruik van stemvork of monofilament

Technische diagnostische onderzoeken: RX-voet Isotopenscan MRI Doppler en EMG Arteriografie Bacteriologisch onderz. Classificatie der ulcera volgens Wagner Ernst van de wonden beschrijven

Preventie Educatie tweeledig: Multidisciplair : Gericht op voorkomen van complicaties in het algemeen Gericht op bescherming van de voet Adviezen over voetverzorging Adviezen bij letsels Fysische activiteit aanraden Multidisciplair : diabetologen huisarts diabetes verpleegkundigen thuisverpleegkundigen pedicure podologen

Educatie : De voetverzorging (dagelijks) In voetbad Met niet irriterende zeep Goed droog deppen T° controleren met thermometer Niet blootvoets lopen Huid insmeren tegen uitdrogen De nagelverzorging Nagels recht en niet te kort knippen Geen scherpe voorwerpen gebruiken

blz. 20-23 : Deze bladzijden kunnen gebruikt worden om belangrijke informatie binnen het behandelingsteam door te geven.

blz. 24-27 : informatie voor de patiënt blz. 24-27 : informatie voor de patiënt. In de pas worden ook een aantal nuttige documenten gebundeld die men kan gebruiken om de patiënt te educeren. Blz. 24 Info: Informatie voor een goede behandeling Blz. 25 Info: Verwikkelingen vroegtijd opsporen Blz. 26 Info: Waar moet u zelf voor zorgen? Blz. 27 Info: Eerste hulp bij diabetes Blz. 28 Info: Rijbewijs bij diabetes Blz. 29 Info: Security declaration Blz. 30-31 Info: Vlaamse Diabetes Vereniging vzw - blz. 2 : informatie voor derden over eerste hulp bij hypoglycemie - blz. 28 : informatie over de rijbewijswetgeving - blz. 29 : een security declaration, die bvb. kan gebruikt worden bij veiligheidscontrole voor vliegtuigreizen. - blz. 30 : informatie over de Vlaamse Diabetesvereniging

ENKELE PRAKTISCHE ZAKEN DIABETESPAS ENKELE PRAKTISCHE ZAKEN Hoe bekomen Terugbetaling Wat met conventiepatiënten? Onvoldoende formulieren in pas

Hoe bekomen? Gratis bij de mutualiteit Op voorschrift van arts (specifiek aanvraag-formulier) Een pas is drie jaar geldig. Bij verlies: nieuwe pas aanvragen De diabetespas kan op voorschrift (een medisch attest waarin wordt verklaard dat de aanvrager diabetes heeft) van de huisarts of endocrinoloog bij de mutualiteit aangevraagd worden. De aanvraag moet zowel door de patiënt als de arts worden ondertekend. De diabetespatiënt bezorgt het voorschrift aan zijn ziekenfonds (t.a.v. de adviserend geneesheer) door het op te sturen, aan het loket af te geven of te deponeren in een ziekenfondsbrievenbus.

Terugbetalingen Diëtist ! Patiënten opgenomen in de conventie - Voedingsadvies op voorschrift (huisarts, internist of pediater) - Diëtist met RIZIV erkenning - Terugbetaling van 2 consultaties (30 min) per jaar - Honorarium: 15.87 euro (1.58of 3,96 euro remgeld) (tarief 1/1/04) - Datum prestatie in pas inschrijven ! Patiënten opgenomen in de conventie Het voedingsadvies moet door huisarts, internist of pediater worden voorgeschreven en uitgevoerd worden door een door het RIZIV erkende diëtist. Er worden 2 consultaties van 30 min per jaar terugbetaald. Het honorarium bedraagt 15,65 euro en de patiënt betaalt 25% remgeld. (patiënten met voorkeursregeling betalen minder). De pas geeft geen recht op terugbetaling van extra consultaties bij de diëtist omdat het voedingsadvies al wordt voorzien binnen de financiering van de diabetesconventie.

Terugbetalingen Podoloog Enkel patiënten verhoogd risico op voetproblemen Podologisch advies op voorschrift (huisarts, internist, chirurg) met vermelding risicoklasse Gegradueerd podoloog met RIZIV erkenning Voetzorg bij een pedicure geldt niet. Terugbetaling van 2 consultaties (45 min) per jaar Honorarium: 23.80 euro (2.38 of 5,95 euro remgeld) Datum prestatie in pas inschrijven Het podologisch advies wordt enkel terugbetaald bij patiënten in risicoklassen 2b en 3. Deze klassen staan vermeldt op het voetrisicoformulier. Het moet worden voorgeschreven door huisarst, internist of chirurg). De risicoklasse moet op voorschrift worden vermeld. De prestatie mag enkel geleverd worden door een door het RIZIV erkende gegradueerde podoloog. Er worden 2 consultaties per jaar terugetaald (van telkens 45 min). Het honorarium van de podoloog bedraagt 23,48 euro. Het remgeld voor de patiënt wordt op dezelfde manier geregeld als bij de diëtist. Voetzorg bij pedicure wordt niet terugbetaald. Maar voor een routine voetzorg kan de patiënt gerust bij de pedicure terecht.

Conventiepatiënten? Kan de diabetespas verkregen patiënten die opgenomen zijn in de diabetesconventie de pas aanvragen? ja geen recht op extra consultatie bij dietist wel recht op terugbetaling van podologische zorg bij een hoog risico profiel goed communicatiemiddel tussen patiënt en behandelingsteam Kan de diabetespas verkregen patiënten die opgenomen zijn in de diabetesconventie de pas aanvragen? Patiënten die opgenomen zijn in de diabetesconventie kunnen de pas aanvragen, maar ze komen niet in aanmerking voor een extra consultatie bij de diëtist omdat dit al binnen de diabetesconventie wordt voorzien. De pas geeft wel recht op terugbetaling van podologische zorg bij een hoog risico op voetwonden. De pas kan ook bij hen fungeren als belangrijk communicatiemiddel tussen patiënt en zorgverleners.

Ik kom niet toe met de formuliertjes in de diabetespas. Dit is mogelijk. Ofwel formulieren afprinten van de website Ofwel een nieuwe pas aanvragen. Ik kom niet toe met de formuliertjes in de diabetespas. Dit kan gebeuren. Wanneer je heel veel medicatie moet nemen of veel verschillende onderzoeken moet ondergaan kan het zijn dat de formulieren in de diabetespas te snel opgebruikt zijn. Ofwel kan je dan formulieren van deze website uitprinten en in je pasje steken (of vastnieten), ofwel kan je een nieuwe pas aanvragen bij je mutualiteit.

pro's en con's : patiënt pro : contra : meer garanties voor optimale zorg beter op de hoogte, meer inspraak (patient empowerment) doelstellingen therapie individueel aangepast minder kans dat zaken vergeten worden betere screening naar voetcomplicaties behandeld door beter communicerend team terugbetaling voedingsadvies terugbetaling podoloog (als hoog risico) meer administratie kans dat verloren gaat (te) grote verwachtingen contra :

pro's en con's : huisarts pro : contra : meer hulpmiddelen om patiënt te motiveren minidossiertje overal beschikbaar (ook bij pat. thuis) bundeling van nuttige formulieren inhoudelijke ondersteuning, protocollair werken betere omkadering (vergoeding diëtiste, podoloog) betere communicatie binnen het team coördinerende functie vergoeding voor extra werk erkenning centrale rol in chronic disease management meer administratie (dubbel noteren) kans dat verloren gaat tijdsinvestering binnenkort pasje voor BD, lipiden, COPD, …? had meer verwacht (vergoeding, omkadering) pro : contra :

pro's andere zorgverleners diëtiste : zal meer systematisch ingeschakeld worden betere communicatie met andere zorgverleners (meer info) erkenning essentiële rol in diabeteszorg krijgt vergoeding zinvollere interventie in vroeger stadium mogelijkheid om actieve rol te spelen in diabeteszorg podoloog : apotheker :

pro's andere zorgverleners thuisverpl. : betere communicatie met andere zorgverleners (meer info) ziet juiste soort patiënten betere tussentijdse opvolging van patiënten in de 1ste lijn erkenning rol bij opleiding en ondersteuning van 1ste lijn zal meer systematisch ingeschakeld worden zinvollere interventie in vroeger stadium diabetoloog : oogarts :

pro's andere overheid : alg. bevolking : goede kwalitatieve zorg op het juiste echelon optimale inzet van middelen mogelijkheden om extra gegevens te verkrijgen over de e epidemiologische evolutie van de aandoening, de kwaliteit van de zorgen, de kostprijs, enz. zal het opzetten van analoge projecten voor andere chronische aandoeningen stimuleren reclamecampagne rond diabetespas zal een sensibiliserend effect hebben alg. bevolking :

Meer informatie Website: - www.diabetespas.be Diabetes Infolijn: - www.riziv.fgov.be/homenl.htm Diabetes Infolijn: - 0800/96 333 - infolijn@diabetes-vdv.be

VLAAMSE DIABETES VERENGINGVZW Een volgend onderdeel bespreken we de VDV, Vlaamse Diabetes Verenging.

ONTSTAAN DOELSTELLINGEN WERKING Hierin drie onderdelen: het ontstaan van de VDV, de doelstellingen en de werking.

Ontdekking van insuline door Banting en Best Het ontstaan van de VDV. Insuline werd in 1921 ontdekt door Banting en Best. Het werd voor het eerst uitgetest op de hond, Marjorie.

VEREENINGING TOT BEVORDERING VAN DE DIABETESLIJDERS Opgericht in 1942 als VEREENINGING TOT BEVORDERING VAN DE DIABETESLIJDERS Het beschikbaar stellen en verdelen van insuline Omruilen ravitailleringszegels voor suiker voor vleeszegels Blijven bestaan na de oorlog als ALGEMENE BELGISCHE DIABETESBOND In 1972 gefederaliseerd tot de BELGISCHE VERENIGING VOOR SUIKERZIEKEN In 1993 omgedoopt tot VLAAMSE DIABETES VERENIGING Tijdens de barkoude oorlogswinter van 1941 ontstaat in ons land ondervoeding, hongeroedeem en zelfs hongersnood, en er dreigt een angstaanjagend tekort aan insuline. Een groep geneesheren sticht in de lente van 1942 de ‘Vereeniging tot Bevordering van de Belangen der Diabeteslijders’, onder impuls van professor J. P. Hoet. Een klein lokaal van het Rode Kruis van België wordt hun toegewezen. De Vereeniging zorgt voor het beschikbaar stellen en verdelen van insuline. Daarnaast maakt ze ook mogelijk dat ravitailleringszegels voor suiker ingeruild kunnen worden voor vleeszegels. Zij vervult dus tijdens deze oorlogsjaren een belangrijke, dikwijls levensreddende functie. Na de oorlog blijft de vereniging bestaan onder de naam ‘Association Belge du Diabète’ / ‘Algemene Belgische Diabetesbond’, omdat de behoefte aan voorlichting en begeleiding duidelijk is gebleken. In 1958 wordt de vereniging nieuw leven ingeblazen door de uitgave van een klein driemaande­lijks tijdschrift en door de organisatie van voordrachten. Het aantal leden, dat op dat moment gedaald is tot 250, stijgt geleidelijk. De oplage van het tijdschrift (eerst 1000 exemplaren) vervierdubbelt op korte tijd. De eerste tijdschriftjes verschijnen enkel in het Frans, later worden artikels in twee talen gepubliceerd. In 1960 wordt de ‘Gids voor de Diabeteslijder’ uitgegeven, met onmisbare gegevens voor een correcte behandeling. In 1972 wordt een volledige opsplitsing van de tot dan toe tweetalige vereniging doorgevoerd; een zelfstandige Vlaamse ‘Belgische Vereniging voor Suikerzieken’ wordt een feit. De twee groepen blijven onderling verbonden door een coordinatiecomité, vooral in de contacten met beleidsvoerders. De Vlaamse vleugel gaat van start met 2081 leden en vestigt zich in Gent. Het tijdschrift verschijnt volledig in het Nederlands sinds 1971. De tijdschriften uitgegeven door de vereniging in de jaren ‘70 komen vandaag nogal oubollig over. Toch is het verstrekken van medische informatie over zelfbe­handeling in die tijd revolutionair: In een periode dat het woord van de arts onaantastbaar is en de patiënt geen vragen mag of durft stellen, valt de boodschap die de vereniging via haar publicaties verspreidt niet bij iedereen in goede aarde. Maar de invloed van de vereniging groeit en het basis­idee dat de behandeling van diabe­tes voornamelijk berust op zelf­zorg, mét steun van professione­len, wordt doorheen de afgelopen 60 jaar blijvend verkondigd: durf vragen stellen, verzamel informa­tie, maar neem dan ook zelf je ver­antwoordelijkheid.

Evolutie ledenaantal diabetici en zorgverleners Diabetesbeurs Start VDV Start BVS Levenslijn Een thema dat ook vandaag nog steeds actueel is, is de terugbe­taling van het zelfzorgmateriaal voor diabeten. Vanaf 1983 pro­beert de vereniging dit op de poli­tieke agenda te plaatsen. Dat leidt tot een conventie tussen het RIZIV en een aantal diabetescen­tra, in 1987. Hierbij wordt voor bepaalde categorieën diabetici een beperkte terugbetaling toegestaan voor testmateriaal, een allereerste stap in de goede richting. Wel blij­ven er onderhandelingen lopen om het systeem uit te breiden. In april 1990 wordt een terugbetaling van de insulinespuiten een feit (mits een remgeld van 50%). In 1998 wordt het BTW tarief op testmate­riaal verlaagd naar 6%. Vandaag lopen nog steeds onderhandelin­gen o.m. in het kader van de Diabetespas. In 1988 organiseert de vereniging de eerste cursus voor diabetesedu­catoren. Een twintigtal verpleeg­kundigen en diëtisten werkzaam in de afdeling diabetologie binnen de ziekenhuizen volgen een gespecia­liseerde opleiding met stages. Vandaag zijn reeds meer dan 300 diabeteseducatoren gevormd. De vereniging heeft als pionier in het opzetten van deze opleiding ondertussen de organisatie overge­dragen aan de hogescholen. Weliswaar onder erkenning en supervisie van de vereniging. In 1989 wordt de kaap van 10 000 leden overschreden. In 1991 wordt een extra nummer van BVS-nieuws verspreid op 35 000 exemplaren, ter gelegen­heid van werelddiabetesdag. Het tijdschrift krijgt een moderne vormgeving en een nieuwe naam: ‘Diabetes Info’. Een grootse lus­trumviering ‘20 jaar BVS’ vindt plaats op 24 oktober in het Paleis voor Congressen te Brussel. De vereniging wordt gereorganiseerd, en herdoopt tot Vlaamse Diabetes Vereniging (VDV). In 1992 staat de actie ‘Levenslijn’ in het teken van diabetes, met als resultaat 205 817 000 Belgische franken. Deze opbrengst wordt besteed aan wetenschappelijk onderzoek, ook - en dat is nieuw - voor de maatschappelijke proble­men van diabetes: tewerkstelling, rijbewijs en verzekering, en aan de oprichting van de Diabetes Infolijn. 1997: start van het Diabetes­project Vlaanderen, in samenwer­king met het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de huisartsverenigingen, met veel aandacht voor de vroegtijdige opsporing en de behandeling van type 2 diabetes. 1998: ‘Diabetes, verhalen uit het leven’. Elk hoofdstuk van dit boek begint met een verhaal, een getui­genis van een diabeet, gevolgd door een uitgebreide medische duiding. In 1999 verhuist het secretariaat naar het diabeteshuis, een mooie functionele werkruimte, maar ook een ontmoetingsplaats voor ieder­een die actief is binnen de vereni­ging. VDV organiseert een grote ‘voetzoekerscampagne’ voor alle eerstelijns-hulpverleners die bij diabetes en voetzorg betrokken zijn. De uiteindelijke bedoeling van dit ‘Nationaal Project Diabetische Voet’ is om het aantal amputaties ten gevolge van diabe­tes te voorkomen. Professionele leden krijgen een extra aanbod met de elektronische Nieuwsbrief voor professionelen, snelle bericht­geving over actuele topics in de diabeteswereld. 1999: het grootste EASD diabetes­congres van de 20ste eeuw in de wereld, werd in 1999 georgani­seerd op de Heizel te Brussel. Met meer dan 10000 deelnemers. De nieuwste ontwikkelingen om diabetes te behandelen en compli­caties te voorkomen werden hier­op voorgesteld. De Vereniging bracht voor haar leden op het einde van dit congres de hoogte­punten in een aantal lezingen voor eigen publiek. Deze informatie ‘heet van de naald’ maakte duidelijk dat pre­ventie en behandeling van diabetes zeker niet behoren tot het science fiction domein maar realistische doelstellingen bevatten. 2001: een gedeelte van de op­brengst van het EASD-congres wordt besteed aan een weten­schappelijk onderzoeksproject met sociale inslag. Een universiteit is bereid om in samenwerking met VDV een onderzoek te doen naar de tewerkstellingsproblematiek in Vlaanderen. Dit zal harde cijfers en feiten leveren om sociale discri­minatie aan de kaak te stellen. Het ligt nog vers in ons geheugen, een primeur voor België, een onge­looflijk overdonderend succes: De diabetesbeurs. Dit gebeuren krijgt zeker navolging. De volgende beurs is gepland voor 2004. De eerste-steenlegging van de Diabetespas, er is hier al veel rond gezegd en geschreven. Eén ding is zeker hij komt er, alleen wanneer is nog niet duidelijk. Enkele mijlpalen in de diabeteszorg 1921 Ontdekking van insuline door Banting en Best. 1955 Ontdekking van de bloed­suikerverlagende tabletten. 1971 Intrede van de wegwerp­spuiten. Eerste bloedglucosemeters voor self-monitoring. 1987 Eerste insulinepennen doen hun intrede. Start van de diabetescon­ventie. Postzegel uitgegeven in België ter her­denking van de ontdekking van insu­line 50 jaar geleden.

26 plaatselijke afdelingen In 1977 overweegt men te starten met plaatselijke afdelingen, naar analogie met buitenlandse zuster­verenigingen. De eerste afdeling die van start gaat is Brugge, al snel gevolgd door Groot Gent. In 1979 wordt er druk vergaderd in Antwerpen en omgeving en in Landen. Vandaag telt de vereniging 26 afdelingen, verspreid over gans Vlaanderen. Opvang door lokale vrijwilligers Informatie / sensibilisatie Toegang tot goedkoper materiaal (vrijwilligers) observator van “wat er leeft” rekruteren van vrijwilligers

De vereniging telt meer dan 20 000 leden, waaronder niet alleen mensen met diabetes, hun familieleden of vrienden, maar ook geneesheren, diëtisten, ver-pleegkundigen, podologen en weten-schappers, die beroepshalve met diabetes bezig zijn. De samenwerking tussen diabetici en professionelen geeft de VDV extra diepgang en slagkracht!

De Vlaamse Diabetes Vereniging Raad van Beheer Dagelijks Bestuur Algemene Vergadering Deelgroep Diabeten Deelgroep Professionelen Subgroep artsen / apothekers Commissies Werkgroepen Provinciale Contact Commissies Subgroep verpleegkundigen diëtisten paramedici 26 plaatselijke afdelingen Diabetes Infolijn Algemeen Secretariaat Diabeteshuis

Commissies Diabetische kinderen en ouders Preventie type 1 Voeding Lichaamsbeweging en vakantie Insulinetherapie en zelfcontrole Acute situaties Type 2 en cardio-vasculaire preventie Diabetische voet Sexualiteit Redactieraad Opleidingscommissie Sociale commissie Consensusontwikkeling Communicatiemiddelen Financiële commissie Diabetesconventie Diabetisch Project Vlaanderen Commissies

Doelstellingen stimuleren van preventie van diabetes bevorderen van vroegtijdige diagnose van diabetes bevorderen van de preventie van complicaties door optimalisatie van de behandeling en de begeleiding van mensen met diabetes,en door stimulatie van zelfzorg bestrijden van sociale hinderpalen stimuleren van wetenschappelijk onderzoek over diabetes

Door middel van publicaties

Door middel van website

Door middel van vorming BREDE PUBLIEK / ORGANISATIES Thematische voordrachten Informatieverstrekking op vraag Website LEDEN Publicaties Voordrachten Educatie (zelfzorgmateriaal) MEDEWERKERS Intern communicatieblad Cursussen (medisch – psycho-sociaal – technieken) ZORGVERLENERS Deskundigheidsbevordering artsen Navorming diabeteseducatoren

Door middel van richtlijnen voor zorgverleners Consensusdocument voor artsen Richtlijnen voor paramedici

door middel van Gezinsdagen Vakantiekampen

door middel van verkoop van materiaal

Door middel van diabetesinfolijn Opgericht in 1996 via fondsen van Levenslijn Verstrekken van duidelijke, persoonlijke, anonieme informatie door ervaringsdeskundigen 31500 oproepen (eind 2003) 19 à 40 oproepen per dag 70% type 2 53% heeft < 5 jaar diabetes 14,5 % = zorgverlener

Door middel van ondersteuning campagnes en projecten Diabetespas Geef diabetes een gezicht Werelddiabetesdag

Door middel van diabetesbeurs

Door middel van bestrijden sociale hinderpalen Aanbevelingen aan ministers ivm Toegang tot de zorgen Rijbewijs Verzekeringen Tewerkstelling

Diabeteshuis Ottergemsesteenweg 456, 9000 Gent VDV-secretariaat 09/220.05.20 VDV secretariaat Ontmoetingsruimte

Voor 20 euro wordt je lid ! Als lid krijgt je Hoe Informatie via diabetes info Toegang tot intranet Goedkoper zelfzorgmateriaal Werking plaatselijke afdeling (opvang, info, …) Hoe Telefonisch: secretariaat van de VDV 09.220.05.20 Via website : www.diabetes-vdv.be

Vragen stellen Diabetes Infolijn – 0800/96333 056/30 51 02 diabetescentrum@azgroeninge.be michiel.vandamme@pandora.be