Plichtenleer van de Accountant en van de Belastingconsulent

OPDRACHT VAN HET INSTITUUT Toezien op de opleiding Permanente organisatie van een korps specialisten Die bekwaam zijn om de functies van Accountant en Belastingconsulent uit te oefenen Organisatie controleren en bijsturen

Noodzakelijke waarborgen qua bekwaamheid, onafhankelijkheid en professionele rechtschapenheid Toezien op de behoorlijke uitvoering van de opdrachten

STRUCTUUR VAN HET INSTITUUT

HET INSTITUUT Algemene Vergadering Raad Uitvoerend Comité Departementen en Commissies Tuchtcommissie Commissie van beroep Externe organisaties

ALGEMENE VERGADERING Alle leden: Natuurlijke personen Stagiairs: hebben raadgevende stem AV kiest voorzitter, ondervoorzitter en leden van de raad Keurt de jaarrekening en de begroting goed Geeft kwijting aan de Raad voor het beheer Kiest de leden van het Instituut voor de Commissie van Beroep

Algemene Vergadering Beraadslaagt over onderwerpen waarvoor wettelijke bevoegdheid Beslissing: bij meerderheid van de aanwezige en vertegenwoordigde leden

RAAD Samenstelling: voorzitter, ondervoorzitter 12 leden Duur mandaat: 3 jaar Secretarissen: Nederlandstalig en Franstalig één vervult de functie van penningmeester

Uitvoerend Comité: dagelijks bestuur: voorzitter,. ondervoorzitter, Uitvoerend Comité: dagelijks bestuur: voorzitter, ondervoorzitter, secretarissen De Raad: vertegenwoordigt het Instituut staat in voor de werking alle bestuurs- en beschikkingsbevoegdheden

De stagecommissie Stagecommissie: Organiseert het toelatingsexamen Stageovereenkomsten onderzoeken en goedkeuren Onderzoek van aanvragen tot inkorting stageduur Toezicht houden op het goed verloop van de stage Praktijkoefeneningen organiseren en leiden Tussentijdse proeven organiseren Organiseert het bekwaamheidsexamen In individuele gevallen de schrapping voorstellen om andere dan tuchtrechtelijke redenen Bemiddelend optreden tussen stagemeester en stagiair ….

Overige commissies Tuchtcommissie Commissie van beroep Commissie van toezicht en begeleiding: Nazicht van de verslagen opgesteld n.a.v. bijzondere mandaten toegekend aan de externe accountants Omzetting van vennootschappen, fusie, splitsing van vennootschappen, ontbinding van vennootschappen, … Consultatieve commissie van beroepsverenigingen Commissie interne accountants Commissie belastingconsulenten Arbitragecommissie: taak: oplossing geschillen tussen leden en hun cliënten Voordelen: snel, procedure is kostenloos, discretie en vertrouwelijkheid Verzoeningscommissie: taak: oplossing geschillen tussen confraters

De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent: wetgeving KB 2/3/1989 huishoudelijk reglement van het IDAC KB 1/3/1998 reglement PLICHTENLEER der accountants Wet 22/4/1999 betr. boekh.&fisc.beroepen Wet 22/4/1999 betr. beroepstucht ACC & BC KB 4/5/1999 betreffende het IAB KB 8/4/2003 betr.toelatingsexamen, de stage en het bekwaamheidsexamen van ACC en/of BC Aandacht voor: B.W., Sw., anti-witwaswetg. + de strafbepalingen in de fiscale wetboeken

De plichtenleer van de accountant en de belastingconsulent:andere bronnen De publicaties van het Instituut (normen, aanbevelingen, …: IAB-info Accountancy & Tax Vademecum van de accountant en de belastingconsulent Andere publicaties

Hoofdstuk I: Algemene Bepalingen: KB 1 maart 1998 – art. 1-4 Regelgeving Artikel 2 wettelijke en reglementaire bepalingen naleven gebruikelijke controlenormen toepassen rekening houden met de aanbevelingen Handelingen vermijden in strijd met de waardigheid, de rechtschapenheid of de kiesheid (art. 3) Mededeling van informatie: ingaan op elk verzoek om informatie vanwege het Instituut (art. 4)

Verplichting tot betalen van het lidgeld Gevolgen: Verplichting tot betalen van het lidgeld Informatie aanvragen – beantwoorden Telefonisch antwoorden volstaat niet; Spontane meldingen: Wijziging van hoedanigheid Wijziging adres Melding van procedures Melding van samenwerkingsverbanden Commissaris inzake opschorting

Hoofdstuk II: Tuchtprocedure Regelgeving Medewerking aan het onderzoek (art. 5 KB) Gemotiveerd resultaat wordt meegedeeld aan de klager (art. 6 KB) De Raad kan worden gehoord Aanvullend verslag kan aan het lid worden gevraagd Bij schorsing > één maand: plicht om het ter kennis te brengen van ondernemingen (klanten,…)

Wie kan een klacht indienen ? Tuchtstraffen: kunnen opgelegd worden aan Accountants en Belastingconsulenten (art. 4 Wet beroepstucht): die tekortgekomen zijn aan hun beroepsverplichtingen in de uitoefening vd opdrachten die de beginselen van waardigheid, rechtschapenheid en kiesheid hebben geschonden die de rechten van de Schatkist manifest schaden of misbruik maken van de procedures bij de uitoefening van de functie van belastingconsulent (= art. 38 wet boekhoudk. en fisc.beroepen). Vb.: zie memorie van toelichting bij de Wet beroepsticht) Wie kan een klacht indienen ? De procureur-generaals bij het Hof van Beroep De minister van financien Elke belanghebbende Hoge Raad voor economische beroepen, zelfs rechtstreeks bij de Tuchtcommissie

Mogelijke Sancties (art. 5 Wet beroepstucht) Tuchtorganen Eerste aanleg: Tuchtcommissie Beroep: Commissie van Beroep Voorziening in Cassatie: Hof van Cassatie Mogelijke Sancties (art. 5 Wet beroepstucht) Waarschuwing Berisping Verbod om bepaalde activiteiten nog te aanvaarden of verder te zetten Schorsing van ten hoogste 1 jaar Schrapping

De Procedure - beslissing Inleiding: - vooronderzoek - voorlegging aan de Raad - beslissing van de Raad tot het al den niet doorverwijzen naar de Tuchtcommissie Oproeping: - uitnodiging - recht op inzage - schriftelijk of mondeling verweer - zitting in principe openbaar, tenzij Het lid een zitting vraagt met gesloten deuren Openbare procedure gevaar oplevert voor openbare orde, goede zeden, nationale veiligheid, enz… - beslissing Mogelijk beroep Uitwissing en eerherstel: Voor straffen < schorsing: automatische uitwissing na 5 jaar Andere gevallen: aanvraag kan worden ingediend na 5 jaar…

Hoofdstuk III: Onafhankelijkheid Regelgeving Art. 9 KB: afzien van uitvoering van opdrachten indien onpartijdigheid kan aangetast worden waken over onafhankelijkheid van de medewerkers, en personen waarop men een beroep doet geldt ook voor de interne accountant en / of belastingconsulent: i.g.v. onverenigbaarheid tussen instructies werkgever en deontologische regels: Eerst oplossing nastreven met werkgever Indien geen oplossing wordt gevonden: probleem voorleggen aan Voorzitter van het Instituut.

Art. 10 KB: externe accountants: geen monopolieopdrachten aanvaarden in familieverbonden ondernemingen (echtgenoot of familie 2e graad) Art. 11 KB: externe leden: geen opdracht aanvaarden of verderzetten indien belangenconflict dreigt Externe accountants: in elk attest of verslag betreffende monopolieopdracht vermelden of andere prestaties geleverd werden (art. 12 KB) geen controleopdrachten over de jaarr.bij uitoefening van sommige taken (functie bestuurder /zv, of verantwoordelijkheid leiding boekhouddienst binnen de 2 jaar voorafgaand (art. 13 §1 KB) geen functie of mandaat aanvaarden waardoor hij zich zou inlaten met het beheer of vertegenwoordiging (art. 13 §2 KB), met uitz. van vertegenwoordiging in fiscale zaken

Externe leden: activiteit niet zodanig beperken dat beroepsinkomsten uitsluitend afhankelijk zijn of van een zeer beperkt aantal onderscheiden opdrachten of functies, of van opdrachten afhankelijk van één belangengroep of gezag (art. 14 KB) geen samenloop van opdrachten die de onafhankelijkheid in het gedrang kunnen brengen (art. 15 KB)

Artikel 31, WBFB Externe accountants en belastingconsulenten mogen zonder voorafgaande toelating Instituut geen commercieel bedrijf of taak als ZV/bestuurder uitoefenen in handelsvennootschappen, tenzij onder houders zelfde hoedanigheid of door de rechtbank ermee belast

Gevolgen geen commerciële activiteit geen bestuursmandaat in een commerciële of burgerlijke vernnootschap met winstoogmerk Raad kan afwijking toestaan nieuw: afwijking kan ook worden toegestaan voor mandaat van onafhankelijk/extern ZV/bestuurder, mits het respecteren van bepaalde voorwaarden zetel van vennootschap – cliënt: opgelet verplichte erkenning van vennootschappen van beroepsbeoefenaars de interne accountant / belastingconsulent en de onafhankelijkheid

IV Uitvoering van de opdrachten Regelgeving (art. 16-19) Elke opdracht gewetensvol en met vereiste zorg uitvoeren Externe accountant / belastingconsulent moet burgerlijke beroepsaansprakelijkheid verzekeren Werkdocumenten dienen vijf jaar bewaard te worden

Externe accountants: bij uitvoering van monopolieopdrachten: enkel bijstand van confraters, stagiairs of vaste medewerkers daarnaast binnen bepaalde grenzen bepaald door de gebruikelijke controlenormen kan men een beroep doen op persoon uit buitenland met dezelfde hoedanigheid onafhankelijke deskundigen, indien vereist voor het onderzoek onderzoeken gevoerd door het personeel van de gecontroleerde vennootschap

Externe accountants: Elke verklaring, certificering of verslag over boekhoudkundige staten moet ondertekend zijn door de natuurlijke personen, die in voorkomend geval optreedt als vertegenw. van een vennootschap van accountants Interne accountants: Uitoefening van het beroep in het kader van een arbeidsovereenkomst: persoonlijk de regels van de plichtenleer naleven De externe accountant die een andere accountant tewerkstelt moet deze de mogelijkheid bieden om de regels van de plichtenleer na te leven

Burgerlijke beroepsaansprakelijkheid Externe leden: verplichte verzekering burgerlijke beroepsaansprakelijkheid: art. 16 KB 1/3/98 en art. 33 WBFB Exoneratieverbod: externe leden + zelfstandige stagiairs (hoofd- of bijberoep)

Gevolgen 1) Individuele of collectieve polis onderschrijven Wie is verzekerd in de polis voorgesteld door het IAB na toetreding: de natuurlijke personen, de erkende vennootschappen, de zelfstandige stagiairs Voorwerp van de verzekering contractuele en extra-contractuele aansprakelijkheid voor Lichamelijke schade Materiële of immateriële schade of nadeel aan derden (incl. klanten) in de uitoefening van het beroep, hetzij voor eigen daad, hetzij voor daad van medewerkers, stagiairs, … extra-contractuele aansprakelijkheid tijdens of t.g.v. uitoefening beroep Uitgesloten elementen: schade uit activiteit vreemd aan het beroep schadegevallen wanneer men is opgetreden als zaakvoerder, sterkmaker, curator, vereffenaar, … opzettelijke daad of zware fout schade uit betwisting van erelonen gerechtelijke, disciplinaire of transactionele boeten

Toezicht Gevolgen: 2) Toezicht op de uitvoering van de opdrachten (art. 28 WBFB) Externe accountants: kopie openbaar te maken controleverslagen overmaken: binnen de 15 d na neerlegging ter griffie verslagen steeds ondertekend door natuurlijk persoon nazicht verslagen door commissie van toezicht en begeleiding Alle leden: andere nazichten door commissie van toezicht en begeleiding

Hoofdstuk V: Samenwerkingsverbanden Regelgeving: art. 20 KB 1/3/1998 Instituut inlichten over de samenwerkingsverbanden die aangegaan zijn in het kader van de beroepsuitoefening Professionele vennootschappen laten erkennen, elke statutenwijziging of verandering in samenstelling bestuursorgaan meedelen Jaarlijks geactualiseerde lijst overmaken van ZV/bestuurders en vennoten/aandeelhouders Middelenvennootschap is mogelijk

Professionele vennootschappen: = erkende vennootschap van accountants en/of belastingconsulenten Aandeelhouders: Enkel onder leden van het Instituut (nat.pers. of venn.) Of met personen uit het buitenland die daar een hoedanigheid bezitten door ons land als gelijkwaardig erkend Met bedrijfsrevisoren Met stagiair: onder voorwaarden Minderheidsparticipatie max. 24,9 % Stagiair: enkel activiteiten van boekhouder of belastingconsulent uitoefenen Verbintenis stagiair om deel te nemen aan bekwaamheidsexamen Zaakvoerders of bestuurders: Wet: meerderheid lid van het Instituut. Geen wettelijke regeling voor minderheid. Raad besliste evenwel dat ALLE leden lid vh IAB moeten zijn. Raad: alle leden lid van het Instituut of gelijkaardige hoedanigheid in het buitenland. Rechtspersoon ZV/bestuurder: mag, maar dan ook erkende prof.venn.

Professionele vennootschappen: Deelnemingen in het bezit van professionele vennootschappen: Uitsluitend « deelnemingen » in Andere professionele vennootschappen Of interprofessionele vennootschappen van accountants EN belastingconsulenten Middelenvennootschap onder leden van het Instituut of onder familieleden 2e graad, of buitenlandse personen met equivalente titel, …

Middelenvennootschappen: Doel: beroepsuitoefening van haar vennoten ondersteunen. Oefent het beroep niet zelf uit Professionele middelenvennootschap: tussen Accountants of Belastingconsulenten Moet NIET worden erkend door IAB Bestuursmandaat in …: toestemming aanvragen Interprofessionele middelenvennootschap: Ondersteuning beroepsactiviteit diverse vrije beroepen Toegestaan: Tussen Accountants en Belastingconsulenten Met advocaten (F) Balie te Brussel Met bedrijfsrevisoren Niet met andere vrije beroepen

Hoofdstuk VI: Betrekkingen met confraters Regelgeving (art. 22 e.v.) wederzijdse hulp en hoffelijkheid verplicht procedure bij aanvaarding opdracht naleven geschillen tussen confraters: kunnen geregeld worden door de verzoeningscommissie vóór aanvaarding opdracht of mandaat: nagaan of een andere externe accountant belast werd met een opdracht bij dezelfde onderneming

Gevolgen overname van een dossier van een confrater, procedure volgen: Overname dossier schriftelijk melden @ confrater Vragen of erelonen betaald zijn, indien niet aandringen op betaling Onverwijld alle document, eigendom van cliënt, t.b. stellen van opvolgende confrater Eventueel arbitrage bij openstaande erelonen Zelfde regels bij overname dossier lid IBR of BIBF geen confrater dagvaarden zonder voorafgaande toestemming van de Raad verbod tot afwerven cliënteel overeenkomsten tussen accountants / belastingconsulenten dienen te goeder trouw nageleefd te worden

Gevolgen verbod tot afwerven cliënteel overeenkomsten tussen accountants / belastingconsulenten dienen te goeder trouw nageleefd te worden niet-concurrentieclausule tussen stagiair en stagemeester: Tot 3 jaar na einde stageovereenkomst

Hoofdstuk VII: Betrekkingen met de cliënten Regelgeving: art. 26 KB De externe accountant / belastingconsulent is ertoe gehouden alle boeken en bescheiden die toebehoren aan zijn cliënt onverwijld uit handen te geven wanneer deze erom verzocht.

Contractuele betrekkingen met de cliënt Vrij beroep: - cliënt heeft vrije keuze - accountant / belastingconsulent kan opdracht al of niet aannemen Aard van de overeenkomst: - beroepsbeoefenaar zal bepaalde prestaties leveren - cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren

Aard van de overeenkomst: Verhuur van diensten of aannemingsovereenkomst: Uitvoering werk volgens vw. en binnen overeengekomen termijn Instaan voor risico keuze vervanger, dus contract intuitu personae Cliënt moet alle gegevens verstrekken om opdracht te kunnen uitvoeren Of Lastgeving: De lastgever geeft aan een andere persoon (de beroepsbeoefenaar bvb.) de macht om in naam en voor rekening van de lastgever rechtshandelingen te stellen Of gemengde overeenkomst

Niet betaling van erelonen Retentierecht algemeen verbod: dus retentieVERBOD uitzonderingen: ontwerpen van jaarrekening, van jaarverslagen, notulen, fiscale aangiften Niet betaling van erelonen opdracht kan stopgezet worden gerechtelijke invordering onder voorwaarden provisie vragen is aanbevolen Opdrachtbrief beroepsaansprakelijkheid kan niet beperkt worden

Hoofdstuk VIII Ereloon van de externe accountant/belastingconsulent Regelgeving Enkel aanspraak maken op ereloon en vergoeding van de kosten Ereloon vaststellen in functie van aard, belang, complexiteit, de omvang en de reikwijdte van de opdracht Geen commissie- of makelaarslonen of welkdanig voordeel toekennen of ontvangen

Gevolgen verantwoordelijkheid en kwalificatie kan ereloon bepalen geen commissie- en makelaarslonen vrije tariefvorming geen verbrekingsvergoeding (nochtans toegestaan door KB…), tenzij voor cliënten die vertrekken vordering van administratieve kosten van beheer of organisatie diversificatie van opdrachtgevers, zodat onafhankelijkheid niet in het gedrang komt

Hoofdstuk IX: Publiciteitsverbod Regelgeving Ronseling en dienstaanbod zijn verboden Openbare mededeling van objectieve informatie over kantoor mag Geen gewag maken van naam van cliënten (uitzonderlijk wel met toestemming van de cliënt en de voorzitter van het Instituut)

Gevolgen Geen gewag maken van ambten of mandaten binnen het Instituut of beroepsorganisme Ronseling en dienstaanbod blijven verboden Objectieve informatie moet rekening houden met de waardigheid van beroep Gratis advies of verminderde tarieven als lokmiddel zijn verboden

Gedragsregels opgesteld door Instituten beantwoorden aan voormelde principes Verbod van misleidende reclame Vergelijkende reclame is door de wet onderworpen aan stringente voorwaarden, voor vrij beroep « nauwelijks te vergelijken »: dus niet.

Hoofdstuk X: Beroepsdiscretie en het beroepsgeheim Regelgeving Ongeacht beroepsgeheim is ieder accountant / belastingconsulent gehouden tot naleving van zijn beroepsdiscretieplicht Verplichting tot geheimhouding van gegevens hem / haar toevertrouwd of zelf vastgesteld in de uitoefening van het beroep

Geen inbreuk op beroepsdiscretieplicht in geval van: afleggen getuigenis in rechte wanneer de wet verplicht tot mededeling verdediging in tuchtaangelegenheden mededeling vertrouwelijke gegevens over de werkgever aan de Raad uitdrukkelijk ontslag door de opdrachtgever Stagiairs moeten vertrouwelijk karakter eerbiedigen

Gevolgen onrechtmatige toeëigening van hoedanigheid van accountant of belastingconsulent: strafrechterlijke vervolging externe leden: artikel 458 van het strafwetboek van toepassing: beroepsgeheim schending beroepsgeheim kan naast strafrechterlijke sanctie ook aanleiding geven tot tuchtrechtelijke of burgerrechtelijke gevolgen/sancties schending van beroepsgeheim: alle constitutieve elementen moeten aanwezig zijn

Uitzonderingen in rechtsleer: Beroepsgeheim: Uitzonderingen art. 458 Gegevens die moeten worden bekend gemaakt als de wetgever het verplicht (bvb. melding anti-witwaswet) Gegevens mogen maar moeten niet worden bekend gemaakt: bij getuigenis in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie Uitzonderingen in rechtsleer: Het recht van verdediging van de beroepsbeoefenaar De noodtoestand Is niet beperkt in tijd Alle documenten

Beroepsgeheim tegenover fiscus: art. 334 WIB: Indien men beroepsgeheim inroept t.o.v. de fiscale administratie verzoekt deze om tussenkomst bij de tuchtoverheid 2 mogelijkheden: Ofwel bevestigt tuchtoverheid dat beroepsgeheim van toepassing is. Gevolg: controleur moet belastbare basis bepalen a.h.v. andere onderzoeks- en bewijsmiddelen Ofwel geeft tuchtoverheid de A of BC geen gelijk: dan antwoorden aan fiscus, zoniet sanctie mogelijk Noteer: men kan het beroepsgeheim niet inroepen voor eigen fiscale toestand.

Hoofdstuk XI: Permanente beroepsopleiding 40 uur permanente vorming: 30 uur extern en 10 uur intern of zelfstudie Jaarlijks (oktober) verslag overmaken aan het Instituut: bewijsstukken bijhouden Evenwicht - diversificatie nastreven Niet voldoen kan aanleiding zijn tot tuchtvordering of verzwarende omstandigheid

Hoofdstuk XII: Anti-witwaswet: Meldingsplicht externe accountant en / of belastingconsulent www.ctif-cfi.be Wet van 11/01/1993 van toepassing op externe accountants en / of belastingconsulenten

Identificatieplicht Identiteit van cliënten en lasthebbers cliënten controleren Bewijsstukken identificatie bijhouden Zowel voor natuurlijke personen als rechtspersonen Voorwerp en verwachte aard van de zakenrelatie Hoe ? Via bewijskrachtig document Fysiek persoon: identiteitskaart, paspoort, enz… Rechtspersoon: publicatie bijlage B.S., … Identificatie van de werkelijke begunstigde Ook identificatie van de geplande verrichting

B. Bewaarplicht: Kopie bewijsstukken ter identificatie Stukken nuttig voor nauwkeurige reconstructie transactie Termijn: 5 jaar na einde relatie klant 5 jaar na uitvoering transactie Hoe ? Elke informatiedrager

C. Waakzaamheidsplicht Bestendige waakzaamheid Geen naleving waakzaamheidsplicht mogelijk ? Verbreking zakenrelatie met klant Eventueel melding aan CFI

Meldingsplicht Van feiten of vermoedens die verband houden met witwassen van geld of het bewijs kunnen inhouden voor het witwassen van geld Enkel (gepoogde) witwasoperatie m.b.t. basismisdrijven opgesomd in art. 3 anti-witwaswet O.m. ernstige en georganiseerde fiscale fraude (niet de « gewone fiscale fraude), drugs, oplichting, misbruik van vennootschapsgoederen…. Termijn: onmiddellijk Indien mogelijk: meedeling vóór verrichting Geen beroepsgeheim Geen burgerlijke, straf- of tuchtvordering mogelijk tegen de melder

Meldingsplicht Basismisdrijven opgesomd in art. 3 anti-witwaswet, waaronder: « ernstige en georganiseerde fiscale fraude »: nieuw artikel 14 quinquies in de wet Gevolg indicatoren-KB van toepassing vanaf 1/9/2007: lijst van 13 indicatoren Bijvoeglijke interpretatie: lijst indicatoren-KB is een hulpmiddel Of autonome interpretatie: indicator van het KB aanwezig: automatische plicht tot melding = standpunt van de vorige minister van Justitie in de Commissie voor de Justitie.

Passende maatregelen i.v.m. vorming personeel kantoor inzake E. Opleidingsplicht Passende maatregelen i.v.m. vorming personeel kantoor inzake Kennis detecteren witwasoperatie Wettelijke verplichtingen witwaspreventie F. Bijdrageplicht