Intro Plastische opvoeding = “kunstzinnig” doe-vak Esthetica = kunstbeschouwend vak Technologie = praktijkgericht/werkstuk maken U.K. “Craft, Design and Technology” (integratie) www.centrumartvorming.be

Bijzondere didactiek Plastische Opvoeding www.centrumartvorming.be

Werkwijze Onderdompelen in de praktijk door concrete klassituatie na te bootsen → ervaring Deze bevragen en daaraan besluiten vastknopen → reflectie Nodige ondersteunende theorie meedelen Alzo tot inzicht komen: hoe een tekenles concreet vormgeven → concept Jaarplannen en lesmodellen meedelen en inoefenen Alzo aanzet geven tot zelf lessen voor de beeldende vakken leren concipiëren, voorbereiden en uitvoeren → inoefening www.centrumartvorming.be

Opdracht 1 Vertel in beelden dat je achter elkaar Een boom ziet in de winter Het koud aanvoelt en onbehaaglijk In de zomer in vakantiestemming bent Werk dit uit op het opdrachtenblad met kleurpotloden www.centrumartvorming.be

Kleurpotlood tekentechniek inoefenen Wat? Kleurpotloden zijn waskrijtjes (wasco) in een houten omhulsel Belangrijke eigenschappen Je kan met één potlood verschillende lichte en donkere schakeringen bekomen Je kan in verschillende lagen over elkaar werken Verschillende kleuren over elkaar mengen zich Over kleurvlakken kan je figuren, lijnen, streepjes tekenen Je werkt best van licht naar donker Je kan kleuren in elkaar laten overvloeien Je kan met kleurpotloden al bewegende, al kleurende vormen, figuren…tekenen, zonder voorafgaand omtreklijnen te tekenen www.centrumartvorming.be

Opdracht 2 Je krijgt een tekenblad A4 met kleurpotloden en stiften Opdracht: maak een titelblad waardoor jou identiteit of persoonlijke mythologie naar voren komt Beperking: je naam en groep moet erop voorkomen Opgelet! Vertel geen verhaal, je ontwerp moet voor zichzelf spreken door de beeldtaal www.centrumartvorming.be

Besluit Elk beeld dat je maakt is een eigen, persoonlijk beeld, zoals jij de wereld ervaart Elk beeld Heeft een inhoud gebruikmakend van De visuele waarneming (de ervaring) Jouw verbeelding Jouw emoties Bestaat uit beeldaspecten: de bouwstenen Licht, kleur, ruimte en vorm (zie geel A3 blad) Is via materialen gemaakt met een techniek: geeft een eigen karakter aan het beeld Kleurpotlood-tekentechniek www.centrumartvorming.be

Inhoud: hoe tekenles organiseren ? 1 Starten met een gerichte bevraging rond beginsituatie 2 Met thematisch leerplan als steun 3 Vertrekkende van een centraal idee beeld- en vormaspecten: licht, kleur, ruimte en vorm met uitbreiding rond “compositie” techniek: kleurpotloden, aquarel, gouache Inbreng kunsthistorie: “man made” gebied Inbreng nieuwe media: internet, ppt-presentatie 4 Bedenken lesorganisatie via stappenplan 5 Hoe evalueren? www.centrumartvorming.be

1 Starten met gerichte bevraging (BS) Wat betekent voor jou kunst? Heb je tijdens de vakantie een museum of een tentoonstelling bezocht? Welk of wat? Ben je actief met kunst bezig? Wat? Hoeveel uur per week? Wat verwacht je dit jaar voor dit vak? www.centrumartvorming.be

2 Met thematisch leerplan als steun Hulp van een thematisch leerplan: 2e graad elk trimester een thema zowel voor muziek als P.O. 3e jaar Ouder-kind relatie Vrienden, partners Oud worden, ziekte en afscheid nemen 4e jaar De stad als leefmilieu Arbeid, rust en vrije tijd Op zoek naar geluk www.centrumartvorming.be

Tweede trimester : arbeid, rust en vrije tijd Lesonderwerp Techniek/materialen Doel Media Aanvuloefening watersport A4-tekenblad Kleurpotloden Aanvullen van een realistische Afbeelding meteen denkbeeldig landschap Strook van een kalender/affiche rond watersport Verbeelde wereldmuziek Waterverftechniek Tekenpapier A4 formaat Gericht luisterend de muziek- taal omzetten in kleur en vorm Cassetterecorder en tapes : M. Nyman/E. Varèse/ en wereldmuziek Verbeelde poëzie Omzetten emoties in kleur/vorm Een gedicht of de woordinhoud omzetten in kleur en vorm Tekst gedicht “Februarizon” door Paul Rodenko met voor-bereidende tekening Ontwerpen van een story board van een film A4-tekenpapier met kleur-potloden Van een bestaand story board de ontbrekende schakel ontwerpen Videofragmenten over scène en sequens ook bij minder populaire niet-westerse films Derde trimester : Op zoek naar geluk Lesonderwerp Techniek/materiaal Doel Media Het tarot-spel met verwijzing naar de oorsprong in vreemde culturen (Egypte, Italië, Tempe-liers en zigeuneroorsprong) Kaartmateriaal per leerling aanmaken en in verband brengen Zelfstandig een gerichte opdracht kunnen uitvoeren rond een beeldend probleem Voorgesneden kaart ontwerpen naar kleur en vorm Spiegeloefening Een textuur uitknippen uit tijd-schrift en spiegelen Begrippen structuur/textuur bij-brengen en afbeelding kunnen spiegelen Tijdschriften Uitgewerkt voorbeeld Paradijservaring oproepen via beelden uit de kunstgeschiedenis Waterverftechniek en schetsen Kunnen werken met beeldmateriaal uit de kunstwereld en zelfstandig kunnen verwerken Voorbeelden uit 2000 jaar kunstgeschiedenis : Atlantis en Santorini www.centrumartvorming.be

3 Vertrekkende van een centraal idee IDEE → UITWERKING → PRESENTATIE B+V Man made Techniek Nieuwe media Naar anderen verdedigen Via beelden In woorden PROCES PRODUCT Tekening Maquette Compositie installatie Moet herbeleefbaar zijn in documenten www.centrumartvorming.be

Uitbreiding: De beeld- en vormaspecten Licht, kleur, ruimte en vorm met afgeleiden Vb. uitwerking compositie www.centrumartvorming.be

2 COMPOSITIE: inleiding EVENWICHT www.centrumartvorming.be

2.1.1 SYMMETRIE EN ASYMMETRIE 2 COMPOSITIE: 2. 1 compositorische begrippen 2.1.1 SYMMETRIE EN ASYMMETRIE opstelling voorwerp www.centrumartvorming.be

1.2 STABIEL EN LABIEL 1.3 STATISCH EN DYNAMISCH 2 COMPOSITIE: 2. 1 compositorische begrippen 1.2 STABIEL EN LABIEL 1.3 STATISCH EN DYNAMISCH www.centrumartvorming.be

1.4 ORGANISCH EN GEOMETRISCH 2 COMPOSITIE: 2. 1 compositorische begrippen 1.4 ORGANISCH EN GEOMETRISCH www.centrumartvorming.be

2.1 CENTRALE COMPOSITIE 2 COMPOSITIE: 2.2 uitgesproken composities P. Cézanne www.centrumartvorming.be

2.3 DRIEHOEKSCOMPOSITIE 2 COMPOSITIE: 2.2 uitgesproken composities E. Delacroix, Vrijheid leidt het volk op de barricades www.centrumartvorming.be

2.4 OVERALL COMPOSITIE 2 COMPOSITIE: 2.2 uitgesproken composities M. Broodhaers, coquillles d’oeufs www.centrumartvorming.be

Inbreng kunsthistorie www.centrumartvorming.be

seksuele vrijheid : pin-up “Just what is it that makes today’s homes so different, so appealing ?” -- Richard Hamilton lollypop televisie / radio ford-logo seksuele vrijheid : pin-up de maan(landing) ingeblikte ham stofzuiger gespierde lichaam in het midden, zelfbewust www.centrumartvorming.be

inspiratie KUBISME collage kubisme pop-art www.centrumartvorming.be

inspiratie FUTURISME snelheid futurisme pop-art www.centrumartvorming.be

inspiratie SURREALISME verlangens surrealisme pop-art www.centrumartvorming.be

inspiratie DADAÏSME ‘alles is kunst’ dadaïsme pop-art www.centrumartvorming.be

4 Bedenken les PO via stappenplan 4.1 Bedenk een originele opdracht (leerplan?) 4.2 Lestitel met subtitel: noteren op bord Beeldende probleemstelling Kunst kijken: inbreng kunsthistorie/beschouwing Opdracht uitschrijven in deelstappen: gefaseerde werkontleding Doelen formuleren Leerinhoud: vakspecifieke kant van de opdracht Beoordelingscriteria relateren aan gestelde doelen 4.3 Uitwerking 4.4 Aandachtspunten bij lessen P.O. 4.5 Model jaarplan P.O. www.centrumartvorming.be

4.1 Bedenk een originele opdracht Niet te ver gezocht Moet bereikbaar zijn Moet een uitdaging vormen Kijk naar het leerplan Open leerplan: geen beperkende opsomming van leerinhouden Keuze maken uit doelen Houd rekening met vakgebonden minimumdoelen (eindtermen) www.centrumartvorming.be

4.2 Lesonderwerp aanbrengen Beeldende probleemstelling Kunst kijken: inbreng kunsthistorie/beschouwing Opdracht uitschrijven in deelstappen: gefaseerde werkontleding Doelen formuleren Leerinhoud: vakspecifieke kant van de opdracht Beoordelingscriteria relateren aan gestelde doelen www.centrumartvorming.be

4.3 Uitwerking Vakoverschrijdende intro, leerlingbetrokken inspelen op de belevingswereld van de lln Gericht formuleren gewenste activiteit: oorspronkelijk maar niet te ver gezocht met nieuwe combinatie materiaal en techniek Brainstorming en mindmapping met schakel- en kennisassociaties: oplossingen combineren en in de convergente fase combineren; inbrengen buitentextuele inhouden (zie freeware site: http://freemind.sourceforge.net/) Inspirerende (hedendaagse) kunstwerken selecteren en verwerken (voldoende afbeeldingen); beperkt maar ter zake doende www.centrumartvorming.be

www.centrumartvorming.be

Bereikbaar eindproduct beoordelen als gevolg van een ontwerpproces Sfeerscheppende klasactiviteit organiseren afgestemd op het gekozen thema (in kring plaatsen, in groepjes indelen, klasgesprek organiseren, stellingenspel e.d.) Vormgevende principes en van belang zijnde beeld- en vormaspecten (licht, kleur, ruimte en vorm) met korte toelichting techniek met beperkte inoefening Niet beperken tot tweedimensionale producten maar ook ruimtelijk werken met inbreng nieuwe media (dvd, internet e.d.) Bereikbaar eindproduct beoordelen als gevolg van een ontwerpproces www.centrumartvorming.be

4.4 Aandachtspunten bij bedenken opdrachten positief negatief Veel formaten Alleen A4-formaat Veel materialen en ICT-gebruik Alleen met hard potlood Verschillende ondergronden en ruimtelijke werken Alleen op papier Rechtstreekse waarneming Tweedehands kijken documentatie Tekening leidt eigen leven Strikte weergave Formaatvullende compositie met afsnijding Gecentreerde compositie Sfeer en expressie Techniciteit/trukjes/systeempjes/ Fotorrealisme Cross over naar randvlakken Slechts binnen beeldend gebied Presentatie werken/bespreken Alleen cijfer geven www.centrumartvorming.be

Japans scherm Edo-periode (18e eeuw) www.centrumartvorming.be

Degas: cottonexchange www.centrumartvorming.be Degas: cottonexchange

5e jaar menswetenschappen 4.5 Model jaarplan P.O. Plastische Opvoeding 3e gr Menswetenschappen inhoudsopgave kunstenaars en –stromingen ter illustratie van de opdrachten 5e jaar menswetenschappen kunststroming/techniek beeld- en vormaspect kunstenaar/ontwerper fotografie ordening compositie klasfoto componeren Henri Cartier-Bresson fotograaf-schilder surrealisme associatie-oefening René Magritte Salvator Dali Vlaamse primitieven stofweergave Jan van Eyck Rogier van der Weyden Hugo van der Goes abstract-expressionisme action painting automatisme drippings Jackson Pollock kortfilm Martin Scorcese New York story arte povera conceptuele kunst (be-)spiegeling gezichtsbedrog Michelangelo Pistoletti Jan Dibbets www.centrumartvorming.be

5 Hoe evalueren? 5.1 Kennis, vaardigheden en attitudes? % 1 Voorbereiding/documentatie/materiaal % 2 Proces: welke evolutie doorgemaakt? 3 Houding: inzet/zelfredzaamheid/sociale vaardigheden 4 Product: opbouw/beeldaspecten/oorspronkelijk/techniek Bijkomende vraag: Waarom vond je de opdracht leuk/minder leuk? www.centrumartvorming.be

5.2 Taakgerichte zelfevaluatie rond opdracht: maak een postzegelserie via een stappenplan Wat? Hoe Wat is belangrijk? 1 Voorontwerp voor 3 zegels Met dunne omtreklijnen Zijn de zegels een serie geworden? 2 voorwaarden Grootte: 3x de grootte van een zegel Tekst: land/waarde/munteeneid Zijn de zegels niet te groot/klein? Zegel met juiste voorwaarden? 3 Ontwerp tonen aan docent Bewust nagedacht over vorm/plaatsing tekst? 4 Voorontwerp omzetten in pentekening met O.I.-inkt e Aanwenden van penstructuren en omtreklijnen Hulplijnen aangewend voor tekst? 5 Bedenk welke kleurcontrasten je gaat aanwenden? Noteer de bijhorende kleuren onder elk van de 3 zegels Bewust nagedacht over de vormgeving van de achtergrond (meer dan egale kleur?) www.centrumartvorming.be

Toon de tekening aan de leraar Heeft de zegel een eigen voorstelling? 6 Toon de tekening aan de leraar Heeft de zegel een eigen voorstelling? Ook de kartelrandjes getekend? 7 Tekening drogen Gum het potlood van de voortekening uit Heb je de potloodtekening omgezet in een pentekening? Heb je de voortekening gegumd? 8 Kleur de pentekening met kleurpotlood en gebruik voor elke zegel: gemengde kleuren Al of niet dekkend Twee kleurcontrasten naar keuze Gelaagde werkwijze Heb je je aan deze voorwaarden gehouden? www.centrumartvorming.be

5.3 Algemeen: zelf- en “peer” evaluatie Stap 1. Kennismaking Voldoende interesse voor de opdracht? Stap 2. Inspiratie Waar inspiratie opgedaan Hoe info en documentatie verwerkt? Stap 3. Uitvoering Met deze opdracht kon ik moeilijk/gemakkelijk starten Verklaar waarom? Beschrijf in volgorde je werkwijze Stap 4. Zelfevaluatie Ben ik authentiek (persoonlijk, origineel geweest? Verklaar Uiteindelijk ben ik tevreden over het eindresultaat, omdat… Welk ander werk van je medeleerlingen sprak je aan en waarom? Heb ik goed zelfstandig of in groep kunnen werken? Wat heb ik van deze oefening onthouden? www.centrumartvorming.be

Evaluatie: verwerking van opdracht Reflectieverslag: leren nadenken over je eigen leeractiviteit (over het bezoek, de opdrachten, het groepswerk en over jezelf) Bezoek Hoe heb je deze manier van werken ervaren? Wat is de meerwaarde of minwaarde van deze manier van leren in vergelijking met lessen in de klas? Opdrachten Wat vond je van de opdrachten in het algemeen? De allerleukste? Waarom? Andere leuke opdrachten? En waarom? Welke vond je niet tof? Waarom? Bedenk zelf een opdracht die wij vandaag hadden kunnen doen. www.centrumartvorming.be

Vervolg verwerking Groepswerk Hoe was het klasoverschrijdend werken binnen je groepje? Geef elke leerling van je groep een cijfer tussen 1=onvoldoende en 5=uitblinkend A=samenwerken in je groep B=actief zoeken naar antwoorden/oplossingen C=creativiteit/inventiviteit Naam A B C 1 2 3 4 www.centrumartvorming.be

Noteer op twee lijntjes van elke leerling: Vervolg verwerking Noteer op twee lijntjes van elke leerling: Kwaliteit: iets waarin hij/zij uitblonk tijdens het samenwerken Leerpunt: waarin kan hij/zij zich in het groepswerk nog verbeteren, waar volgende keer meer aandacht geven? Naam kwaliteit leerpunt 1 2 3 www.centrumartvorming.be

Over jezelf Hoe voelde je jezelf binnen de groep? Vervolg verwerking Over jezelf Hoe voelde je jezelf binnen de groep? Hoe kwam je over bij je medeleerlingen? Geef jezelf een cijfer van 1 tot 5 Samenwerking Actief zoeken naar oplossingen/antwoorden Creativiteit Wat heb je geleerd van jezelf als lerende? Als functionerende in groep? Als kunstliefhebber? Dochy, Schelfhout en Janssens, Anders evalueren, Assessment in de praktijk www.centrumartvorming.be

Besluit Tendens naar meer competentiegericht leren Samenspel van kennis, vaardigheden en attitudes toepassen in een didactische context (het atelier) Voor P.O. : integratie tussen inbreng man-made gebied, beeld- en vormaspecten en techniek (via stappenplan) www.centrumartvorming.be