Aansprakelijkheid werkgever voor psychische ziekte Vereniging ambtenaar & recht Marlies Vegter Bosch Advocaten 8 november 2011

Onderwerpen Oorzaken werkgerelateerde psychische ziekten Rechtspraak Dienstongeval en beroepsziekte Aansprakelijkheid en zorgplicht (7:658) Beroepsincident

Oorzaken werkgerelateerd psychisch letsel Schokkende gebeurtenis (agressie, ongeval) Angst(schade) voor ernstige ziekte Werkdruk, overbelasting Seksuele intimidatie, pesten, discriminatie Personeelsbeslissingen Bejegening

Voorbeelden uit de rechtspraak Agressie: CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde Overval: Hof Den Haag, 23 december 2005, LJN: AU9629 – overval op geldautomaat

Angstschade: Hof ‘s-Hertogenbosch, 6 mei 2008, LJN: BD5666 – blootstelling aan asbeststof Werkdruk/overbelasting: Hof ‘s-Hertogenbosch, 9 november 2010, LJN: BO4408 – 40-urige werkweek als norm

Seksuele intimidatie/pesten/discriminatie: Hoge Raad 27 mei 2011, LJN: BP9991 – discriminatie Koerdische medewerker Personeelsbeslissingen & bejegening: Ktr Boxmeer, 9 augustus 2011, JAR 2011/247 – lang dienstverband, plotselinge verwijten, wisselende standpunten over wel/geen ontslag

Dienstongeval of beroepsziekte Als ziekte/ongeval in overwegende mate zijn oorzaak vindt in de aan de ambtenaar opgedragen werkzaamheden of de bijzondere omstandigheden waaronder deze moesten worden verricht En niet is te wijten aan eigen schuld of onvoorzichtigheid

Psychische ziekte Bij psychische ziekten eist de CRvB dat de werkzaamheden of de werkomstandigheden objectief een buitensporig karakter hadden Daarna wordt naar causaal verband gekeken Achtergrond: zeker stellen dat ziekte door het werk komt, ook omdat niet aan zorgplicht wordt getoetst

Buitensporig CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123 – mishandeling piw’er door gedetineerde CRvB 23 maart 2006, TAR 2006/90, LJN: AX1651 – gepeste politieman CRvB 14 oktober 2010, LJN: BO1879 - vliegsensatie

Toetsing aan buitensporigheid komt in feite neer op toetsing aan de zorgplicht. Erkent de CRvB ook met zoveel woorden Terecht in zaken over doorbetaling loon, maar niet bij toetsing aan de norm van 7:658 BW In de praktijk waarschijnlijk vergelijkbaar resultaat als civiele rechter

Vereisten (fout)aansprakelijkheid Schending zorgplicht door werkgever Schade, d.w.z. letsel/arbeidsongeschiktheid Causaal verband schade en schending zorgplicht Geen eigen schuld werknemer

Bewijslastverdeling Werknemer moet bewijzen dat hij schade heeft geleden door het werk Daarna moet de werkgever bewijzen dat hij zijn zorgplicht heeft nageleefd. Soms omkering bewijslast als werknemer schending zorgplicht kan bewijzen + dat verband tussen klachten en werk aannemelijk is

Eigen schuld Opzet of bewuste roekeloosheid Alles-of-niets systeem Strikte invulling: zie Pollemans/Hoondert

Proportionele aansprakelijkheid Als causaal verband tussen werk en letsel niet volledig vastgesteld kan worden Omstandigheden die voor rekening van werknemer kunnen komen: roken, bepaalde genetische aanleg, burn-out door prive-omstandigheden e.d. (Isala klinieken)

Zorgplicht algemeen Geschreven verplichtingen (Arboregelgeving, Arbeidstijdenwet) Ongeschreven verplichtingen: - onderzoeksplicht - optimaal veiligheidsniveau - Kelderluikcriteria

Zorgplicht werkgever bij psychische ziekten Artikel 3 lid 2 Arbowet => beleid gericht op voorkoming en, indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting (PSA) PSA = de factoren seksuele intimidatie, agressie en geweld, discriminatie, pesten en werkdruk die stress teweeg brengen

Algemene preventieve maatregelen Technische voorzieningen (noodknop, camera’s) Voorlichting geven Beleid ontwikkelen en uitdragen RI&E en Plan van Aanpak Training en instructie werknemers, bijv. op het gebied van agressie/geweld

Aanstellen van een vertrouwenspersoon Klachtenregeling Opvangprotocol Toezien op naleving regelingen Functioneringsgesprekken

Maatregelen in concrete situatie: wanneer? Als het risico op ziekte kenbaar is of hoort te zijn Dus als iemand een reële klacht heeft en/of risico uit de omstandigheden blijkt Vgl. Hof Den Haag, 27 sept. 2011, JAR 2011/276 (Rivas); Hof Amsterdam, 20 sept. 2011 JAR 2011/274 (Abn Amro)

Welke maatregelen? Op het individu gericht (bijv. cognitieve therapie) of organisatorische maatregelen

Beter maatregelen die niet blijken te werken dan geheel geen maatregelen Beleid bijstellen Opvang & nazorg

Uitgangspunten opvang & nazorg Eerste opvang: koffie en aandacht Opvang door deskundige? Vrijwillige of verplichte opvang? Contact houden door leidinggevende Tijdelijk verlof Zo nodig doorverwijzen naar professionele hulp

Rechtspraak Is er een protocol, dan dat minutieus volgen. Vgl. Hof A’dam 28 juni 2011, LJN: BR4836 (NS) Regelmatig contact, traumabegeleiding: Ktr Boxmeer, 2 aug. 2005, JAR 2005/194 (speelhal) Idem: CRvB 1 juli 2004, TAR 2004/141 (mishandelde medewerker Sociale Dienst)

Beroepsincident Volledige schadevergoeding Een dienstongeval of beroepsziekte voortvloeiend uit een gevaarzettende situatie die rechtstreeks verband houdt met de uitvoering van een taak waaraan de ambtenaar zich vanwege zijn specifieke functie niet kan onttrekken Rechtspraak?

Vondelstraat 54 1054 GE Amsterdam Telefoon +31 (0)20 589 04 44 Mobiel +31 (0)6 380 077 71 Fax +31 (0)20 685 02 31 E-mail vegter@boschadvocaten.nl Website www.boschadvocaten.nl