Overheidssteun voor kwaliteit in multidisciplinaire zorg 27 maart 2010 Antwerpen Ri DE RIDDER Directeur-generaal RIZIV Orde van Geneesheren - 27 maart 2010 PR Antwerpen Dr. R. De Ridder

Referentiekaders en toepassingen Kwaliteit van zorg Geïntegreerde chronische zorg Multidisciplinariteit

Kwaliteit van zorg

vooropgestelde doelstellingen worden bereikt Kwaliteit is de mate waarin vooropgestelde doelstellingen worden bereikt

Kwaliteit van zorg Welke doelstellingen? Wiens doelstellingen? Welke maten? Wiens maten?

De Patiënt tevredenheid lay knowledge Empowerment Patiëntenrechten over het (verwachte) resultaat over de bejegening (incl rechten) over de kwaliteit over de prijs lay knowledge nieuwe media patiënten en consumentenorganisaties Empowerment Patiëntenrechten

De zorgverlener professionele performantie professionele autonomie job satisfaction honorering/fee for rendered service referentiekaders: kennis (opleiding, navorming, zelfstudie, peer review, EBM,..) en ethiek (specificiteit en uniciteit van de arts-patiëntrelatie)

Gezondheidssysteem Public health system bevolkingsgericht gericht op bescherming, risicobeheersing, veiligheid, hygiëne, ... bvb antibioticabeleid, MRSA,.. bvb vaccinatiebeleid bvb screening uitkomstmaten betreffen populaties organisatiewijze afhankelijk van efficientiecriteria HPV vaccinatie colonkankerscreening

Globale levensverwachting 2050  90+ (?) 2000  77 1900  47 1600  38 1400  36 1200  35 1000  25 Bron: Census bureau, US, 2000

Income-related incidence of chronic illness (2002) Source: Eurobarometer 2003

Wat is duur? Geneesmiddelen Bron: RIZIV, 2008

Uitgaven ZIV gezondheidszorg: spreiding Bron: LCM, 2005

RIZIV: bijdragen tot een performante verzekering gezondheidszorgen Lage kost Hoge kwaliteit Toegankelijkheid Innovatie

Performantie « The use of performance indicators in publicily funded healthcare systems goes beyond arming the « consumer » of health care with relevant information; it is a fundamental question of democratic accountability » (Jackson, T., 2005)

A first step towards measuring the performance of the Belgian healthcare system Vlayen J, Vanthomme K, Camberlin C, Piérart J, Walckiers D, Kohn L, Vinck I, Denis A, Meeus P, Van Oyen H, Leonard C RvB 15-12-2009 Joan Vlayen Orde van Geneesheren - 27 maart 2010 PR Antwerpen Dr. R. De Ridder 15

Patient and practician QUALITY Between Patient and practician Design level PERFORMANCE Orde van Geneesheren - 27 maart 2010 PR Antwerpen Dr. R. De Ridder 16

Kwaliteit meten Gegevensbronnen Farmanet Profielgegevens MKG gegevens MKG-MFG Permanente steekproef EMDMI gegevens (bvb. zorgtrajecten) Gezondheidsenquête

Data-analyse FOD Volksgezondheid KCE RIZIV/RDQ en Farmanetcel IMA Technische Cel

Van gegevens naar informatie Profielcommissies NRKP CEG Colleges van geneesheren Evaluatiecel DGEC Multipartite

Nationale Raad voor Kwaliteitspromotie (NRKP) Raad ingesteld bij RIZIV – Dienst GV cfr. KB 13 juli 2001 (BS 29.08.2001) met 4 banken: streven naar consensus overheid / beroepsverenigingen / mutualiteiten / universiteiten en wetenschappelijke verenigingen + Werkgroep Huisartsgeneeskunde (vast ingesteld) + diverse werkgroepen (ad hoc thematisch) Realisaties, ondermeer: NRKP Feedback campagnes (IMA-gegevens) Q Award voor huisartsen (jaarlijks sinds 2007) Aanbeveling voor correct gebruik van GMD van HA Aandacht voor Professional Health

NRKP feedback campagnes Antibiotica 2001, 2003, 2007, 2009 naar HA 2002 naar SPE Antihypertensiva 2002 naar HA 2003 naar SPE Borstkankerscreening 2006 en 2009 zowel HA, GY, RX Prenatale zorg 2007 zowel HA, GY, vroedvrouw Preoperatieve onderzoeken 2005 naar algemene ziekenhuizen

NRKP Feedback is gelinkt aan Q Praktijkrelevante voorschrijfcijfers aanreiken (individueel, LOK, arrondissement, provincie, regio, nationaal) Link met actuele praktijkaanbevelingen, bijv. KCE rapporten, guidelines Domus Medica / SSMG BAPCOC richtlijnen (antibiotica) Multifacet interventie: LOK: opleiding animator, vergoedingen, didactisch materiaal op RIZIV website Samenwerking met artsenorganisaties op terrein

Q Award voor huisartsen Jaarlijks sinds 2007 3 NL en 3 FR laureaten Afgewerkte projecten Van HA (solo, duo of groep) of LOK, Kring, wachtpost… Totaal in 4 edities: 82 projecten Steeds meer projecten op basis van aanbevelingen Meten = weten: Q zichtbaar maken

Aanbeveling voor correct gebruik van GMD Is één van de opdrachten van NRKP (KB 13 juli 2001, Art. 122 ter. §4, 2°) Uitgewerkt door NRKP WG HA-geneeskunde Goedkeuring door NRKP plenum op 26.05.2009 Aanbeveling voor ‘correct gebruik’ richt zich op: Manier van synthese in GMD door HA Wijze van optimale datatransfer van en naar GMD Gepland: ruimere bekendmaking in 2010 Advies inzake zorgplan zorgtrajecten Advies inzake preventiemodule

Kwaliteitspromotie (1) Q op www.riziv.be (1) Kwaliteitspromotie (1) Symposium EFPC van 8 april 2008 - Eerstelijnsgezondheidszorg in Europa Quality Award : Prijs 2010 Prijs 2009 Prijs 2008 Prijs 2007 Informatisering van geneesheren specialisten met ambulante patiënten: resultaten van de enquête Informatisering van de praktijkvoerende huisartsen: resultaten van de enquête Guidelines Antibiotica Endoscopische ingrepen op de prostaat Studie : Verstrekkingen en diensten van intensieve verzorging

Kwaliteitspromotie (2) Q op www.riziv.be (2) Kwaliteitspromotie (2) Rapport trendbreuk voorschrijfgedrag Feedbackcampagnes Informatiecampagne huisartsen : Huisartspraktijken (2008) Voorschrijfgedrag (2004) Minimum voorschrijven van goedkope geneesmiddelen Veel gestelde vragen (FAQ) over geneesmiddelen « Astma en COPD » bibliotheek Interessante links Accreditering Wetgeving Peer review (LOK) Continue navorming (cursussen en andere activiteiten) Individuele accreditering Contact

Chronische zorg

Wijzigingen aan het landschap Van acuut naar chronisch Van intramuraal naar trans- en extramuraal Van mono- naar multidisciplinair Van fragmentering naar samenhang Van aanbod naar vraag, van zorgverstrekker naar patiënt, van patiënt naar consument Van kwantiteit naar kwaliteit Van vrijheid naar verantwoording Van structuur naar proces en resultaat Van competitie naar complementariteit Van kostenplaats naar groeipool Bron: geïnspireerd op CZV - 2005

Toekomstige ontwikkelingen Conclusies van een OESO-onderzoek Geïntegreerde zorg: « een internationale trend » Conclusies van een OESO-onderzoek Interest in coördination of care issues is increasing Targeted programmes appear to improve quality, but evidence on cost-efficiency is inconclusive Care coordination would be facilitated by better information transfer and wider use of ICT The balance of resources going to ambulatory care may be need to be reviewed New ambulatory care models need consideration Care coordination may benefit from greater healthsystem integration Bron: HOFMARCHER, M, Improved health system performance through better care coordination, OECD, 2007

Samenwerking en integratie van zorg : een nieuw vocabularium Zorgprogramma = een coherent georganiseerd antwoord op een gezondheidsprobleem van de patiënt in een gestructureerd geheel van diensten en dienstverlening waarbij, in een gecoördineerd reëel multidisciplinair verband, aan de patiënt de voor zijn concrete situatie meest geëigende zorg, op de meest doelmatige en de meest kosteffectieve manier, wordt gevonden in een continuüm van diagnostiek, behandeling en revalidatie, en dit onder de voor de patiënt meest geëigende vorm, door opname, polikliniek of als ééndagsbehandeling Bron: NRZV, 1994

Samenwerking en integratie van zorg : een nieuw vocabularium Klinisch pad = een verzameling van methoden en hulpmiddelen om de leden van een multidisciplinair en interprofessioneel team in de gezondheidszorg op elkaar af te stemmen en taakafspraken te maken voor een specifieke groep patiënten. Het is de concrete uitwerking van een zorgprogramma met als doel kwalitatieve en efficiënte zorgverlening te verzekeren. Bron: Netwerk klinische Paden, 2001

Samenwerking en integratie van zorg : een nieuw vocabularium Transmurale zorg omvat vormen van zorg die, toegesneden op de behoefte van de patiënt, verleend worden, op basis van afspraken over samenwerkingsafstemming en regie tussen generalistische en specialistische zorgverleners, waarbij sprake is van een gemeenschappelijk gedragen verantwoordelijkheid met expliciete deelverantwoordelijkheden. Bron: NRV, 1995

Samenwerking en integratie van zorg : een nieuw vocabularium Ketenzorg is een samenhangend geheel van doelgerichte planmatige activiteiten en/of maatregelen gericht op een specifieke patiëntencategorie. Zorgketen is een geïnstitutionaliseerd samenwerkingsverband van instellingen en beroepsbeoefenaars gericht op het faciliteren van samenwerking op uitvoerend niveau met het doel te komen tot een samenhangend, integraal aanbod voor specifieke patiëntencategorieën. Bron: RVZ, 1998

Samenwerking en integratie van zorg : een nieuw vocabularium Integrated care is a coherent set of methods and models on the funding , administrative, organisational, service delivery and clinical levels designed to create connectivity, alignment and collaboration within and between the care and care sectors. Bron: KODNER & SPREEUWENBERG, 2002

Tien karakteristieken van een performant ‘Chronic care’ systeem Universele dekking verzekeren Zorg die gratis is op het moment dat ze verleend wordt Het systeem van zorgverlening moet zich focussen op preventie Beheer door patiënten van hun eigen situatie, met de steun van zorgverleners en hun familie, krijgt prioriteit Basisgezondheidszorg krijgt prioriteit Accent wordt gelegd op « population management »

Tien karakteristieken van een performant ‘Chronic care’ systeem Geïntegreerde zorg, zodat teams voor basiszorgverlening een beroep kunnen doen op gespecialiseerd advies en ondersteuning wanneer nodig De noodzaak om de mogelijke voordelen van informatietechnologie te gebruiken om chronische zorg te verbeteren Efficiënt gecoördineerde zorg Verweef deze 9 karakteristieken tot een coherent geheel, als deel van een strategische aanpak tot verandering Bron: HAM, C, The ten characteristics of the high-performing chronic care system, Health Economics, Policy and Law, 2009, p1-20

Chronic Care model Colloque Patiënt Arts Singulier

Multidisciplinariteit

Multidisciplinariteit in de eerste lijn ROB/RVT/DVC (verpleegkundig en verzorgend personeel/reactiveringspersoneel/CRA) GDT-overleg Medico-farmaceutisch overleg Zorgvernieuwingsprojecten ouderenzorg Palliatieve thuiszorgequipes Referentie/liaison in de thuisverpleging Diabetespas Zorgtrajecten : zelfzorg, educatie, lokale multidisciplinaire netwerken

Multidisciplinariteit in de eerste lijn Thuiszorg: Geintegreerde diensten voor thuisverzorging Samenstelling: huisartsen, verpleegkundigen en vertegenwoordigers coördinatiestructuren Opdracht: Organiseren van opvolging van informatie en ondersteuning doorheen het zorgproces. bevorderen van samenwerking. Concretiseren via multidisciplinair overleg van de evaluatie van de zelfredzaamheid van de patiënt, de uitwerking en opvolging van een zorgplan en taakafspraken tussen zorg- en hulpverleners.

Multidisciplinariteit in de eerste lijn Thuiszorg: Geïntegreerde diensten voor thuisverzorging Financiering: GDT: forfait van 0,19 € per inwoner, met max 60.000 € Zorgverleners: vergoeding voor deelname aan overleg Patiënt met verminderde zelfredzaamheid: 30 of 40 € per zorgverlener (1 x /jaar) PVS-patiënt: per zorgverlener: 40 € (max 4x/jaar) Psychiatrische patiënt: 125 € per equipe (max 4x /jaar)

Multidisciplinariteit in de eerste lijn Palliatieve zorg: organisatie Multidisciplinaire begeleidingsequipes Palliatieve zorg in ROB/RVT netwerken/ Palliatieve dagcentra samenwerkings Palliatieve zorgeenheden verbanden Supportteams in de ziekenhuizen

Multidisciplinariteit in de eerste lijn Palliatieve zorg: Multidisciplinaire equipes Momenteel 28 begeleidingsequipes (tweedelijnsfunctie) opgericht in de schoot van regionale samenwerkingsverbanden Opdrachten Adviezen te verlenen over alle aspecten van palliatieve zorg (pijn, gespecialiseerd materiaal) Psychologische en morele steun verlenen aan de patiënt, familie en zorgverstrekkers eerste lijn Permanente toegankelijkheid 24/24 Wekelijks inderdisciplinair overleg Samenwerking met huisartsen en andere zorgverleners

Multidisciplinariteit tussen de eerste en tweede lijn Multidisciplinariteit eerste/tweede lijn Psychiatrische thuiszorg Therapeutische projecten Externe liaison/ontslagmanagement (geriatrisch zorgprogramma, coma, MS, ALS, Huntington, pediatrie) Multidisciplinair oncologisch consult Zorgtrajecten

Multidisciplinariteit tussen de eerste en tweede lijn Geestelijke gezondheidszorg: Therapeutische projecten Verzekeren van een betere tenlasteneming van de patiënten, via een verzorging op maat en continuiteit Vermijden van overtollige verzorging en het aanvullen van het behandelingsproces indien lacunes Uittesten innoverende behandeling door het ontwikkelen van samenwerkingsverbanden en de complementariteit van de partners

Multidisciplinariteit tussen de eerste en tweede lijn Geestelijke gezondheidszorg:Therapeutische projecten Doelgroep: patiënten met een complexe en chronische psychiatrische problematiek behorend tot een van de 3 vastgestelde leeftijdscategorieën Partners: minstens de volgende 3 diensten of instellingen psychiatrische ziekenhuizen of PAAZ centrum geestelijke gezondheidszorg (of gelijkwaardig pilootproject) een dienst in het kader van de eerstelijns gezondheidszorg

Multidisciplinariteit in de tweede lijn Zorgprogramma’s (inclusief interne liaison) Revalidatieovereenkomsten K30 / K45 / K60 in fysiotherapie Recente evoluties: Outreach transmurale zorg (mobiele equipes, ergotherapie, …) “artikel 107”

Multidisciplinariteit in de tweede lijn Oncologische zorg: zorgprogramma Zorgprogramma oncologie stelt kwaliteitsnormen en kwaliteitsopvolging vast, o.m. via: Multidisciplair oncologisch handboek Oncologisch behandelplan per patiënt Multidisciplinair consult bij afwijking richtlijnen Federaal multidisciplinaire commissie oncologie

Multidisciplinariteit in de tweede lijn Geriatrie Zorgprogramma geriatrisch patiënt (KB 29 januari 2007) Vernieuwing nomenclatuur (KB 1 mei 2006) Pluridisciplinaire raadpleging op vraag huisarts, welke een fysische, psychische en sociale functionele evaluatie van de patiënt omvat vanaf 75 jaar Liaisongeriatrie Ontslagonderzoek

Multidisciplinariteit in en vanuit de derde lijn Revalidatieovereenkomsten Zeldzame erfelijke monogene aandoeningen Mucoviscidose Hemofilie AIDS Referentiecentra spina bifida Referentiecentra autisme Cerebral Palsy Refractaire epilepsie Referentiecentra chronische pijn Referentiecentra CVS

Multidisciplinariteit in en vanuit de derde lijn Overeenkomst chronische pijn Verwijzing/terugverwijzing huisarts/specialist (o.m. schriftelijk verslag) Vergoeding deelname aan teamoverleg Samenwerkingsplicht met minimum 5 tweedelijnsziekenhuizen (elk tenminste 20 patiënten) Akkoordraad

Knelpunten Betrokkenheid van de huisarts Proximiteit voor de patiënt Tijdigheid van de zorg Integratie van de interventies Deskundigheid in eerste/tweede lijn Beschikbaarheid en financiering van de eerste/tweede lijn interventies Empowerment van de patiënt Effectieve deskundigheidsbevordering vanuit derde naar eerste/tweede lijn

Tot slot “ Health care for the future needs doctors and nurses who understand that cooperation, not heroism, is a primary professional value, and people committed to new norms of transparency, measurement and continual improvement.” (Don Berwick, Institue for Healthcare Improvement, 2005)