Hoofdlijnen en projecten 11 maart 2013 AGEM Jaarplan 2013 concept Hoofdlijnen en projecten 11 maart 2013

Inhoud Inleiding In de markt zetten van AGEM Bedrijfsvoering organisatie Levering stroom en gas Projecten lokale opwek en besparing Overige kansen en additionele activiteiten Startkapitaal Evaluatie

Inleiding Voor u ligt het eerste jaarplan van de nieuw op te richten AGEM. In dit jaarplan worden de acties en verwachtingen voor 2013 en de volgende jaren uiteengezet en wordt een vertaling gemaakt naar het budget 2013 en de meerjarenbegroting. Was 2012 het jaar van de voorbereiding van AGEM, 2013 wordt het jaar waarin de organisatie wordt opgericht, de eerste projecten worden gerealiseerd en waarin de organisatie zichtbaar en benaderbaar wordt. Voor en door de Achterhoek. Dit jaarplan is nog opgesteld door het kwartiermakersteam; zo spoedig als mogelijk zal in 2013 een nieuw, definitief team starten in de uitvoeringsorganisatie. We kunnen met vertrouwen de eerste jaren van AGEM tegemoet zien. Er is veel draagvlak gegenereerd met de College- en Raadsbesluiten, met het – nog in te dienen – instemmingsverzoek aan de Provincie, met de statuten die worden voorgelegd aan de gemeenteraden , met het Local Action Plan voor een energieneutrale regio, met het startkapitaal, met de – nog nader te selecteren – leveringspartner en met alle mensen en organisaties die hun belangstelling hebben getoond om klant of lid te worden van AGEM en die het initiatief namen tot samenwerking.

AGEM in de markt zetten (1) Momenteel zijn onderdelen van het marketing- en salesplan voor AGEM aanwezig: een eerste aanzet gericht op de klantenwerving een promotieplan gericht op ludieke acties Verder bevat het meerjaren uitvoeringsplan uitgangspunten die worden uitgewerkt in het marketing- en salesplan, zoals : - Profileren als klantgericht, samenwerkend en transparant. AGEM belooft dienstbaarheid, transparantie en coöperatieve samenwerking aan haar klanten, leden en partners - Levering., ontwikkeling en servicepunt een drie-eenheid, samenhang tussen activiteiten (sheet 7 ter illustratie) Lokale duurzame energievoorziening is werken aan een oplossing voor de stijging van de tarieven. Schoon, betaalbaar en betrouwbaar Draagvlak verkrijgen bij private en publieke partijen die willen samenwerken met AGEM. Werken aan de verankering in de lokale energiemarkt.

AGEM in de markt zetten (2) - Feitelijk kan ieder huishouden, bedrijf of organisatie gebruik maken van de energiediensten van AGEM. De kracht zit in de afbakening van het geografische gebied, het afzetgebied, de doelgroep: de Achterhoek . Het focusgebied van de 8 gemeenten omvat: 300.759 inwoners, 124.641 huishoudens (met 199,4 M€ energiekosten) en 18.380 bedrijven (CBS 2011). Lokale energie als streekproduct – verbinden met andere streekproducten “Less” is “more” Ook in eigen bedrijfsvoering staan efficiëntie, de inzet van lokale leveranciers en duurzaamheid hoog in het vaandel

AGEM in de markt zetten (3) Toegevoegde waarde AGEM, aandachtspunten uit het meerjaren uitvoeringsplan: Kennis en ervaring met ontwikkeling van business cases lokale duurzame energie, zodat voor de Achterhoek rendabele business cases ontstaan. Alle betrokkenen zullen transparant zijn over eigen aandeel in business cases en waar nodig bereid tot gezamenlijke flexibiliteit daarin. Zo zullen projecten daadwerkelijk gerealiseerd kunnen worden. Kennis en ervaring in huidige energieproductieketen en met meerjarige financieringsstructurering. Hiermee kan de eerste hobbel waar menig project op strandt (de benodigde investering) beter worden genomen. - Lokale betrokkenheid. Kleinschalige ontwikkelingen opschalen en versnellen door de betrokkenheid van bedrijven en verbreden door mogelijkheden van burgerparticipatie. Particulieren en bedrijven kunnen prosumenten zijn, zowel energie produceren als verbruiken. Zij kunnen dus ook op verschillende manieren bijdragen aan de energietransitie. In elk project wordt bekeken hoe. De coöperatie moet dus zowel kunnen inspireren en instrueren, maar ook faciliteren en adviseren (sheet 8 ter illustratie). Uitgangspunt van overheidsfinanciering is dat lokale energie-initiatieven op middellange termijn economisch zelfstandig moeten zijn. De middelen zijn revolverend. Dit betekent dat de projecten die AGEM mee helpt ontwikkelen ook mede-vormgeven aan het verdienmodel van de AGEM. Een bijdrage van AGEM is een investering die (minimaal) moet worden terugverdiend.

Samenhang activiteiten winsten inkomsten Levering klant Ontwikke-ling afzet winsten lid Energie-coöperatie Diensten servicepunt goodwill lid

Rollen van bedrijven en organisaties Zijn mogelijke AGEM-klanten Bedrijven en organisaties* Mensen achter de bedrijven bereikbaar Medewerkers, leveranciers, klanten Worden Samenwerkingspartners Gezamenlijke acties, producten, marketing, voorlichting; Gunning van opdrachten Zijn aanbieders van product/dienst Te vermarkten via coöperatie * Zoals onderwijs- en onderzoeksinstellingen, woningcorporaties, gemeenten, provincie

Bedrijfsvoering organisatie (1) Over de naam en opbouw van de organisatie: AGEM is voluit de Achterhoekse Groene Energiemaatschappij. Deze naam en het logo zijn geregistreerd bij BBIE (Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom www.boip.int) AGEM zal worden gebruikt als handelsnaam voor de levering aan klanten van stroom en gas. Gekoppeld aan deze levering wordt in 2013 de AGEM Energiecoöperatie opgericht. Inwoners en bedrijven en andere organisaties uit de Achterhoek kunnen lid worden van de AGEM Energiecoöperatie om onder meer ervaringen en kennis te delen, om projectideeën op te doen en deze verder te ontwikkelen in samenwerking met de uitvoeringsorganisatie AGEM. De uitvoeringsorganisatie is op haar beurt in het leven geroepen door de in 2013 op te richten Coöperatie Achterhoekse Groene Energiemaatschappij U.A. Deze Coöperatie is opgericht door de acht Achterhoekse gemeenten die daarvoor tevens startkapitaal beschikbaar hebben gesteld en zal de lokale opwek van duurzame stroom en gas stimuleren en de benodigde energiebesparing faciliteren. AGEM houdt de aandelen in ‘AGEM Holding BV’. AGEM Holding BV houdt op haar beurt de aandelen in ‘Levering BV’ en ‘Ontwikkel BV’. De Coöperatie Achterhoekse Groene Energiemaatschappij U.A. kan worden opgericht zodra de Provincie ermee heeft ingestemd dat de gemeenten een privaatrechtelijke entiteit oprichten.

Bedrijfsvoering organisatie (2) AGEM start in een basale opzet van de organisatie-onderdelen met specifieke bedrijfsactiviteiten op het gebied van Levering, Ontwikkeling en een digitaal energieservicepunt. In een latere fase wordt de organisatie opgeschaald. Het nieuwe team Zodra er een juridische entiteit is die contracten kan afsluiten met (tijdelijk) medewerkers voor de uitvoeringsorganisatie AGEM, kan een nieuw team aan de slag. Tot die tijd neemt het kwartiermakersteam waar. Profiel 0,5 fte Eindverantwoordelijke van uitvoeringsorganisatie AGEM: Ondernemer in het publiek-private domein Bouwer van een netwerkorganisatie, met veelvormige onderlinge relaties Boegbeeld dat kansen ziet in marktfalen en aantrekkingskracht heeft. Uitgroeiend naar 1 fte in 2015.

Bedrijfsvoering organisatie (3) Profiel 1 fte (gezamenlijk) aan projectmanagerscapaciteit: Ontwikkelaar en realisator van projecten voor lokale hernieuwbare energie uit zon, wind, warmte en/of biomassa; Idem van projecten voor energiebesparing in de gebouwde omgeving Vasthoudende multiparty samenwerker, open voor participatie door anderen Creatief in vinden van oplossingen Uitgroeiend naar 1,5 fte in 2015 en 2 fte in 2017. Aanvullend hierop wordt nauw samengewerkt met o.m. programmamanager BION Achterhoek, met netbeheerder Alliander en met Stichting Achterhoek Duurzaam Verbouwen. Profiel 0,5 fte In- en extern communicator: Proactieve klantencommunicatie vanuit Levering BV Secure back-office voor Ontwikkeling BV, inclusief financiële administratie Aanspreekpunt voor communicatie met zowel Coöperatie u.a. als met de Energiecoöperatie Accountmanager voor de O’s, voor het Achterhoekse verenigingsleven etc. Uitnodigend, anderen betrekkend en verbindend Uitgroeiend naar 1 fte in 2015 en 2 fte in 2017

Levering van stroom en gas (1) De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft eind 2012 bekend gemaakt dat zij met ingang van 1 april 2013 de zogenoemde whitelabel-constructie niet langer goedkeurt. Deze constructie biedt de lokale energie-initiatieven de meeste ruimte om een eigen identiteit en look-and-feel op te bouwen. Verschillende van de bestaande lokale energie-initiatieven opereren als whitelabel en ook AGEM was hierop voorgesorteerd. Met dit besluit van NMa lopen we vertraging op wat betreft de levering van stroom en gas aan klanten. De voorbereidingen waren erop gericht om januari 2013 hiermee te starten. In de laatste stuurgroepvergadering is de kwartiermakers gevraagd om een tweede selectie te doen en vervolgens advies te geven voor een nieuwe leveringspartner. Het vooruitzicht is dat de levering over ca. vier maanden kan starten. Er is zicht op een goede alternatieve constructie om de bestaande leveringvergunninghouders mee te benaderen. Alle leveringvergunninghouders uitgenodigd om een aanbod uit te brengen op het verkrijgen van een concessie op de merknaam AGEM zodat levering onder die merknaam mogelijk wordt. Dit wordt beschouwd als een tussenstap in de ontwikkeling naar een eigen leveringsvergunning voor AGEM.

Levering van stroom en gas (2) De feitelijke levering wordt ondersteund met een publiciteitscampagne en communicatieplan (zie sheets 4-6). Specifiek voor de levering zal hierin worden rekening gehouden met resultaten van recent onderzoek: - De prijsstelling is cruciaal: inwoners willen niet meer gaan betalen voor groene stroom en gas. - De boodschap uitdragen dat overstappen niet moeilijk is, lijkt een belangrijke uitdaging aangezien een derde van de respondenten vermoedt dat switchen van leverancier problematisch is. Het is zaak klanten via indirecte communicatiemiddelen te bereiken en te binden. Persoonlijke benadering wordt door bijna twee op de drie ondervraagden als hinderlijk ervaren. Zo zou een samenwerking met Achterhoekse sportverenigingen kunnen worden opgestart.

Levering van stroom en gas (3) Ook de ledenwerving voor de Energiecoöperatie komt aan de orde in het marketing- en salesplan: De Energiecoöperatie verwacht als eersten de “donkergroene” doelgroep aan te trekken (mensen en organisaties die zich uit overtuiging nauw verbonden voelen met het thema duurzaamheid). De crux zal liggen in het vinden en binden van de “lichtgroene” doelgroep, (de grote groep die weliswaar openstaat voor duurzame handelingen, maar zich niet intrinsiek betrokken voelt bij de transitie naar een duurzame energiehuishouding) Verder: ledenbinding, aanbod bedrijfsleden aan consumentenleden, activiteiten voor en door leden

Projecten lokale opwek en besparing (1) Uit de veelheid aan mogelijke projecten om lokale opwek te stimuleren en te helpen realiseren wordt een keuze gemaakt voor 2013. Uitgangspunt wordt gevormd door het meerjaren uitvoeringsplan (bedrijfseconomisch kader) en het Local Action Plan (technologische mogelijkheden op weg naar een energieneutrale regio). Voor het ontwikkelen van projecten zal een besluit moeten worden genomen over de selectiecriteria. Mogelijke criteria kunnen zijn: - Het project moet een bijdrage leveren aan de klimaatdoelstellingen van de Regio Achterhoek; - Het project moet zichtbaar zijn; - Het project moet reproduceerbaar zijn; - De risico’s van het project zijn overzichtelijk en beperkt; - Het project wordt zonder bemoeienis van de AGEM niet ontwikkeld door marktpartijen. De besluitvorming over de selectie van projecten wordt gedaan door het bestuur van de coöperatie op voorspraak van de manager van het projectontwikkelingsbedrijf c.q. door de stuurgroep op voorspraak van het kwartiermakersteam. De Tafel van Groenlo is gevraagd met suggesties te komen voor de meest urgente projecten. Zo ook de afzonderlijke gemeenten. Een veelgevraagde rol van AGEM zal zijn het bieden van ondersteuning bij het structureren van business cases en het verkrijgen van financiering middels methodieken als crowdfunding. Daarnaast zal de rol steeds worden afgestemd met de rollen die de andere betrokkenen kunnen spelen, zodat de rol van AGEM zich kan toespitsen op de gebieden waar sprake is van marktfalen.

Projecten lokale opwek en besparing (2) Uitgangspunten: Projecten ontstaan bottom up, bestuur beoordeelt jaarplan op risico’s en accordeert zodat beoogde inzet van tijd en middelen vastligt. Wijzigingen daarin gedurende het jaar worden separaat voorgelegd. Werkwijze met betrokkenheid 3O’s Zon: Gemeentelijk vastgoed verduurzamen met behulp van PV-installaties Aanbod voor nieuwe huishoudelijke klanten (stroom en/of warmte), Aanbod voor bedrijfsdaken (Laarberg, logistiek bedrijf, grafisch bedrijf, sportpark), inclusief enkele grote particuliere daken (teruglevering overproductie) Aanbod voor grootschalig grondgebonden (Laarberg, Wonion, Langenberg, overzicht niet-te-ontwikkelen gronden) Wind: Aanbod participatiemodel voor initiatiefnemers, w.o. Netterden 1 en 2 Initiatieven Achterhoek ondersteunen o.a. met oog op Gelderse wind-opgave van 210 MW. Afstemmen met Provincie (contact W.Bruggink). Verkennen mogelijkheden om “Winddelen” te vertalen naar de Achterhoek Verkennen business case “kleine windmolens”

Projecten lokale opwek en besparing (3) Biomassa: BION faciliteren (werk uit adhv target 2013 BION Achterhoek), BION Strategie helpen uitvoeren (financieringstructuren). De niet-biogas onderwerpen. Aanbod houtachtige biomassa i.s.m. Bosgroep Midden Nederland - voorstel volgt. Verkennen mogelijkheid Alternatieve verdiensten uit afval dat nu buiten de Achterhoek wordt verwerkt (HVC, VAR): stroom in ruil? Haalbaarheid gezamenlijke vergisting van alle verzamelde Achterhoekse biomassa Besparing: Aanbod voor nieuwe klanten, aansluiten bij verhuizingen. In afstemming en samenwerking met St.ADV Smart grid: Verkennen mogelijkheden ontwikkeling praktijkcases, w.o. Pilot PowerRouter. In afstemming met M.Arentsen (TvG, UT) Specifieke thema’s Beperking energielasten sociale woningbouw, lagere inkomens (H1: verkennen met Sociale Diensten en Woningcorporaties, H2: plan ontwikkelen, 2014: besparing realiseren) Ontwikkelen financieringsproducten bij bepaalde concepten

Energieservicepunt Voor uitgebreidere beschrijving: zie meerjaren uitvoeringsplan Het Energieservicepunt is een ontmoetingsplek van vraag en aanbod qua diensten en producten op het gebied van energiebesparing en kleinschalige lokale opwek. Zal in eerste instantie een digitaal servicepunt zijn; in een later stadium kan worden gekozen voor een fysieke locatie. Het energieservicepunt biedt: - Producten & Diensten - Informatie & Voorlichting Projectbureau

Duurzaamheidsfonds Voor uitgebreidere beschrijving: zie meerjaren uitvoeringsplan Het fundament onder de gehele coöperatie. Bij het realiseren van duurzame projecten vormt de financiering de grondslag van de drie takken; acties en campagnes die vanuit het energieservicepunt worden geïnitieerd, kunnen alleen worden gerealiseerd als hier voldoende financiering voor beschikbaar is. Datzelfde geldt voor de zon-, wind-, biomassa- en warmteprojecten die uit de projecttak voortvloeien. Partijen: Provincie Gelderland Gemeenten Banken/derden

Doelstellingen eerste 2 jaar (1) 2013 2014 Opmerkingen Projecten (opwek) 4 7 Gem. omvang 250.000 euro Levering klanten - Huishoudens 300 500 Kan veranderen nav - MKB-bedrijven 30 50 leveranciersselectie - Groot-zakelijk 5 15 Energiecoöperatie - Particuliere leden 1000 - Bedrijven-leden 20 40

Doelstellingen eerste 2 jaar (2) 2013 2014 Opmerkingen Servicepunt - PB projecten 8 10 PB=projectbureau - PB Evenementen w.v. bedrijfsuitjes, informatie-avonden 9, w.v. 6 3 16, w.v. 12 4 P&D Service in een doos 200 dozen 275 dozen P&D=producten &diensten P&D Webshop (Greenem) 4 banners/week 8000 clicks-lead through 5 preferred suppl.s 5 banners/week 10.000 clicks lead-through 10 preferred suppl.s P&D Shop-in-Shop 1 resp. 2 Greenem I&V 1 congres, 1 lezing, 1 workshop; 1 informatiepunt 2 congressen, 2 lezingen; 2 informatiepunten I&V=informatie- en voorlichtings-centrum

Overige kansen en additionele activiteiten Met de goede uitgangspositie die AGEM heeft, is het verder van belang voor een duurzame ontwikkeling van de organisatie om alert te blijven op nieuwe marktkansen voor AGEM. Actuele voorbeelden: Contact houden met project “Scholder an Scholder” waarin De Graafschap, de Regio en de KNVB samen werken. Via de Gelderse Sport Federatie zijn relaties te leggen naar andere sportverenigingen (zowel buiten- als binnensport) (contactpersonen P.Kamperman resp. J.Roeterdink). Aansluiten bij plannen “Sport en duurzame energie”) Contact houden met LochemEnergie over de ontwikkeling van waterturbines, monumentale windmolens e.d. (contactpersoon H.Stemerdink)

Startkapitaal In het eerste jaar faciliteit regelen bij bank(en) op basis van meerjarenplan en het al aanwezige startkapitaal. 2012/jaar 1 (€) 2013/jaar 2 (€) Oude IJsselstreek 39.880 31.904 Oost Gelre 30.084 24.068 Doetinchem 60.000 48.000 Bronckhorst 37.626 30.101 Montferland 35.000 28.000 Aalten 27.365 21.892 Berkelland 44.941 35.952 Winterswijk 29.000 23.200 Totaal (euro) 303.896 243.117

Evaluatie Conform de besluitvorming in de gemeenteraden van Berkelland en Winterswijk vindt na 2 jaar een evaluatie plaats van de resultaten van AGEM.