1 © Boot Advocaten U heeft een risicovol bedrijf in uw gemeente; wat dan? Alexandra Boot Erik van der Steen Boot Advocaten 2 juli 2012

Doel: Zelf verantwoordelijkheid nemen en optreden bij rampen en bijna- rampen Welke bevoegdheden heeft een gemeente ten opzicht van risicovolle bedrijven waarvoor Gedeputeerde Staten bevoegd gezag is voor het verlenen van de omgevingsvergunning.? Het heft in eigen hand 2 © Boot Advocaten

•Preventief: Welke maatregelen kunnen vooraf genomen worden met betrekking tot de inrichting? •Curatief: Wat kan/moet worden gedaan als een ramp of bijna-ramp is opgetreden? Wat kan/moet worden gedaan met betrekking tot het bedrijf Wat kan/moet worden gedaan met betrekking tot de omgeving? Zelf optreden: Wanneer? 3 © Boot Advocaten

Uitgangspunt: Alleen een bevoegdheid als die bij wet is toegekend. •Gemeentewet •APV •Wabo/Wet milieubeheer •Wet ruimtelijk ordening •Besluit externe veiligheid inrichtingen •Besluit risico zware ongevallen •Wet Veiligheidsregio’s •Wetboek van Strafrecht Zelf optreden: bevoegdheden 4 © Boot Advocaten

Artikel 172 Gemeentewet: Algemene bevoegdheidsgrondslag burgemeester om maatregelen te nemen bij overtredingen van de openbare orde. Zowel bij een toepasselijk voorschrift (lid 2) als in het geval er geen wettelijke voorschrift is (lid 3). Inbreuk op andere regels is echter niet toegestaan. •Voorwaarde: had niet eerder in de APV geregeld kunnen worden (onmiddelijkheidscriterium) •Voorbeeld: ontruiming van een door seizoenarbeiders bewoond brandgevaarlijk schip. •Toepasbaarheid in uw gemeente? Zelf optreden: Gemeentewet 5 © Boot Advocaten

Artikel 175 Gemeentewet: Bij rampen of de dreiging daarvan kan een burgemeester een noodbevel uitvaardigen. Dit richt zich tegen individuele personen, maar ook tegen individuele bedrijven. Zo nodig kunnen hiermee ook grondrechten, zoals het recht op vergadering, worden ingeperkt. •Voorwaarde: Voorafgaande waarschuwing/evenredigheidsbeginsel •Voorbeeld: personen bevelen om een gebouw te verlaten bij instortingsgevaar •Toepasbaarheid in uw gemeente? Zelf optreden: noodbevel 6 © Boot Advocaten

Artikel 176 Gemeentewet Ligt in het verlengde van artikel 175: De burgemeester kan op dezelfde grondslag als in artikel 175 een verordening opstellen. Deze geldt dan, in tegenstelling tot een noodbevel, voor een onbeperkt aantal personen •Voorwaarde: Noodverordening moet bij eerstvolgende gelegenheid door de raad worden goedgekeurd. •Voorbeeld: Afsluiting van een aantal straten bij dreigend instortingsgevaar. •Toepasbaarheid in uw gemeente? 7 © Boot Advocaten Zelf optreden: Noodverordening

88 © Boot Advocaten Preventief: •Alleen bij (directe) dreiging van een ramp •Ten opzichte van het bedrijf: Stilleggen/ontruimen •Ten opzichte van de omgeving en andere gebieden buiten het bedrijf: ontruimen Curatief: Als een ramp is gebeurd: •Ten opzichte van het bedrijf: Stilleggen/ontruimen. •Ten opzichte van de buurten buiten het bedrijf: Ontruimen. Zelfoptreden: conclusie Gemeentewet:

99 © Boot Advocaten De huidige model APV geeft geen grondslag om op te treden. Overwogen kan worden om aanvullende bevoegdheden op te nemen in de APV Er zijn echter wel grenzen aan de mogelijkheden van een APV: –bescherming openbaar belang gelegen in gemeente –APV mag niet in strijd zijn met bestaande hogere regelgeving –APV wijkt wanneer strijdige hogere regelgeving wordt vastgesteld Omdat de meeste bevoegdheden al geregeld zijn in hogere regelgeving zijn de mogelijkheden om in APV regelingen op te nemen beperkt. Zelf optreden: APV?

10 © Boot Advocaten Bij overtreding van een bepaling uit de APV kan de last onder bestuursdwang of de last onder dwangsom worden opgelegd. Dan is afdeling van de Awb van toepassing: •Aanzegging vooraf met aanzegging kosten. •Overtreder moet in de gelegenheid worden gesteld om zelf aan de overtreding een eind te maken. •Doet hij dit niet, dan kunnen de kosten op hem worden verhaald. Artikel 5.23 Awb: afdeling is niet van toepassing op optreden ter onmiddellijke handhaving van de openbare orde. Zelf optreden: kostenverhaal

11 © Boot Advocaten Wat kan worden gedaan op grond van de Wet milieubeheer/Wabo ten aanzien van het bedrijf zelf? Uitgangspunt: Degene die bevoegd gezag is voor het afgeven van een vergunning is ook bevoegd gezag voor de handhaving De provincie (GS) is bevoegd gezag voor inrichtingen waar het Brzo op van toepassing is. Zelf optreden: Wet milieubeheer/Wabo

12 © Boot Advocaten Conclusie: De provincie is bevoegd gezag op grond van de Wm en Wabo, zowel voor vergunningverlening als voor toezicht. Voor de gemeente is in de handhaving van de Wm geen rol weggelegd. Omdat in hogere regelgeving eisen aan de inrichting zijn gesteld, mag de Gemeente mag zelf geen eisen meer stellen aan het bedrijf Zelf optreden : Wet milieubeheer/Wabo

Besluit externe veiligheid inrichtingen Doelstelling: Het gezag dat bevoegd is op grond van de Wet milieubeheer en de Wet ruimtelijke ordening wordt verplicht om afstand te houden tussen kwetsbare objecten en risicovolle bedrijven. Het Bevi geeft de normen ( ). • Het BG o.g.v. de Wm moet zorgen dat door afgifte van de omgevingsvergunning de risicocontour niet over kwetsbare objecten komt te liggen. • Het BG ogv de Wro moet zorgen dat er geen kwetsbare objecten binnen de risicocontour kunnen worden gerealiseerd. 13 © Boot Advocaten Zelf optreden: BEVI

Gedeputeerde staten is bevoegd gezag voor de omgevingsvergunning. De gemeenteraad is bevoegd gezag voor het opstellen van het bestemmingsplan. Bepalend is de veiligheidscontour. •Het bedrijf is verplicht om bij de omgevingsvergunning een QRA te overleggen waarmee deze veiligheidscontour kan worden vastgesteld. •De gemeenteraad is aan de veiligheidscontour die door de provincie wordt vastgesteld gehouden. Conclusie: De gemeente heeft geen directe mogelijkheden om op te treden ogv het Bevi 14 © Boot Advocaten Zelf optreden: ogv het Bevi

Besluit risico zware ongevallen Het gezag dat op grond van de Wabo bevoegd gezag is, is ook bevoegd gezag op grond van het Brzo Omdat dit de provincie is zijn er op grond van het Brzo geen extra bevoegdheden. Het Brzo is wel van belang voor de vraag wie bevoegd gezag is voor de omgevingsvergunning. ik kom hier later op terug. Strafrecht; Aanwijzing handhaving milieurecht Er kan altijd in het driehoeksoverleg worden gevraagd voor specifieke handhaving t.a.v. het bedrijf ogv het milieustrafrecht. “Aanwijzing handhaving milieurecht”, (geldend tot ) is hiervoor leidend. Externe veiligheid en calamiteiten zijn voorlopige kernbepalingen in deze regeling en dat biedt perspectief bij het bedrijf 15 © Boot Advocaten Zelf optreden: Brzo en strafrecht:

•Centrale rol voor burgemeester en B&W •Burgemeester: Opperbevel bij rampenbestrijding •Zowel reactief als anticipatief (“ernstige vrees voor het ontstaan) •Als een ramp bovenlokaal wordt gaan veel bevoegdheden over naar de voorzitter van de Veiligheidsregio. •Zo gaan de noodbevoegdheden van artikel 175 en 176 over naar de voorzitter van de Veiligheidsregio Conclusie bij een bovenlokale ramp gaan de bevoegdheden al snel naar de voorzitter van de Veiligheidsregio. 16 © Boot Advocaten Zelf optreden: wet veiligheidsregio’s

De wettelijke mogelijkheden om direct op treden tegen een risicovol bedrijf in de gemeente zijn beperkt. Dit terwijl er wel grote gevolgen kunnen zijn: zowel direct voor de veiligheid van de inwoners Als indirect door de onmogelijkheid om een toereikend bestemmingsplan op te stellen. Er zijn desondanks wel degelijk mogelijkheden voor de gemeente om op te treden, deze liggen met name in de beïnvloeding van de processen. Dit is zowel mogelijk op bestuurlijk vlak als via juridische maatregelen. Hiervoor is een goede analyse van de juridische situatie en een strategische visie noodzakelijk 17 © Boot Advocaten Zelf optreden:conclusies

Boot Advocaten, Postbus 75810, 1070 AV Amsterdam Tel: © Boot Advocaten