Integrale jeugdhulp voorstart Oost-Vlaanderen, resultaten en aanbevelingen De Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebeleid van het Vlaams Parlement Jean-Pierre Vanhee Woensdag 19 maart 2014

Voorstart ervaringen en aanbevelingen Brondocument: rapportage door de regionale stuurgroep O-VL maart 2014 Praktijkrapportage met cijfers en de verrijkte ervaringen van de hulpaanbieders Rapportage en aanbevelingen Permanente monitoring en aanpassingen: ICT, communicatie en vorming, overleg en intervisie zowel Vlaams als regionaal (magistratuur, betrokken voorzieningen), aanpassing en verfijning van de werkingsprocessen (website), opmaak van draaiboeken (intern en extern) Eerste reflectie en aanzet tot ‘Actieplan Jeugdhulp’ Geen evaluatie

Communicatie nieuwe landschap

Communicatie Gerichte communicatie over het nieuwe landschap: Voorzieningen nemen initiatieven naar hun medewerkers: Rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp vooral mbt A-doc en M-doc en de opdrachten van de contactpersoon Niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp mbt A-doc en M-doc en jeugdhulpregie crisisaanbod en bemiddeling/cliëntoverleg Via beschikbare kanalen: Vlaams loket jeugdhulp (www.jongerenwelzijn.be ) Via bijzondere acties zoals politie en justitie (regionaal en Vlaams) en ‘belendende’ actoren: OCMW, huisartsen, scholen, jeugdwelzijnswerk Via jeugdhulpaanbieders naar de cliënten zelf. Cliënten willen de nieuwe processen beter leren kennen Voorzieningen stellen dat er ruim voldoende algemene communicatie is geweest

Vorming Gerichte vorming via steunpunten en koepels naar hulpaanbieders In samenwerking met de medewerkers van de nieuwe instanties Educatief materiaal ter beschikking stellen van de voorzieningen Alle sessies meteen volzet en tweede ronde gestart Blijvende inspanningen leveren inzake vorming van de medewerkers van de nieuwe diensten Permanent vormingsaanbod en intervisie INSISTO, Aanvraagdocument en Motivatiedocument Bijzondere procedures in de ITP

Intervisie en helpfuncties Regionale intervisie tussen Centra Leerlingenbegeleiding en Ondersteuningscentrum jeugdzorg (regioverantwoordelijken) Overlegmomenten en samenwerkingsafspraken tussen multidisciplinaire teams en RTJ voorzieningen Vraag naar anoniem casusoverleg Helpdesk Helpdesk via mail en telefonischt Rechtstreekse contacten tussen hulpverleners en de ITP Veel contacten tussen hulpverleners en de gemandateerde voorzieningen o.m. via consult

Vermaatschappelijking van de hulp

Introductie nieuwe methodieken Meer bekendheid geven aan en toegankelijker maken van deze methodieken vb. EKC (trage introductie in Vlaanderen, 2011:18 – 2012:52 – 2013:47 aanmeldingen) Familie Netwerkberaad, e.a. Veralgemeend inzetten van herstelgerichte contextbegeleiding COLUMBUS in Oost-Vlaanderen

Positie Brede instap en Rechtstreeks toegankelijk aanbod

Bekendheid en beschikbaarheid Gezamenlijke bekendmaking van de brede instap Regionale acties door het Intersectoraal regionaal overleg jeugdhulp Meer aanbod in het rechtstreeks toegankelijke Monitoren van de verhoogde instroom Brede instap Art 12 decreet Integrale jeugdhulp is in volle voorbereiding: verschuiving van niet naar wel rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp uitbreiding van het aanbod rechtstreeks toegankelijk aanbod “Columbus” methodiek veralgemeend (herstelgerichte contextbegeleiding) implementeren gezien ook de positieve resultaten van het inzetten ervan

Werking van de Intersectorale toegangspoort

Aanmelding team IS: totaal Cijfers ITP 16/09/2013 tot 28/02/2014 Aanmelding team IS: totaal   Adoc via INSISTO Adoc via Plan B VIST via INSISTO VIST via Plan B VIST SA via INSISTO VIST SA via Plan B JRB 429 23 1 453 OCJ 173 3 7 21 205 VK 13 16 MDT CLB 199 4 12 2 221 MDT niet-CLB 84 11 99 Meldpunt 5 Aanmeld NBM 22 Andere 298 6 8 328 Totaal 1218 57 35 32 1350 Andere zijn: aanmelders van buiten de regio, …

Informatisering Zorgvuldige overdracht van dossiers is prioritair Informatisering moet aangevuld worden met directe menselijke contacten Oplossen van de problemen is van het grootste belang Faunus en Interfaunus overgenomen door INSISTO Wijziging contactpersoon-aanmelder gerealiseerd Voortdurende feedback op fouten (bugs) in INSISTO Roadmap INSISTO, DOMINO, BINC, VAPH RZ, LARS Beschikbaar maken van een leeromgeving en een helpdesk Ter beschikking

Inhoudelijke elementen Aanvragen van niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en verontrusting kruisen elkaar vb. akkoord van de cliëntpartijen Inhoudelijke ondersteuning vanuit de toegangspoort en de gemandateerde voorzieningen Kwaliteitsbewaking en verbetering van de ingediende A-doc Feedbacklussen naar de multidisciplinaire teams op Vlaams en regionaal niveau Belang van de jeugdhulpwijzer (april/mei 2014) Nog niet alle voorzieningen zijn gemoduleerd en dat is een voorwaarde naast het technische luik om de jeugdhulpwijzer online vrij te geven.

Inhoudelijke elementen Bekendheid met het volledige hulpaanbod dient nog te vergroten Regionale en Vlaamse initiatieven vb. ‘Vreemd gaan’ in Oost-Vlaanderen Via modulering Verfijnen van bijzondere procedures: Persoonlijk Assistentie Budget en Persoonsvolgende Convenanten (VAPH) Sociale Acties Urgentie gerechtelijke dossiers Combinaties van modules uit verschillende sectoren (N=10 voorstart)

Verontrusting als gedeelde verantwoordelijkheid en Maatschappelijke noodzaak

Cijfers Vertrouwenscentra Kindermishandeling 27 aanmeldingen (52 kinderen): waarvan 12 interne dossiers, 7 kennisgeving door parket 4 dossiers dienden niet te worden opgenomen 23 dossiers onderzoek maatschappelijke noodzaak: 8 aanmeldingen parket 7 interveniërend casemanagement 1 observerend casemanagement 6 nog in onderzoek 1 nog niet afgerond 4 dossiers niet opgenomen: 1 K en G niet ontvankelijk, 1 van CLB via overleg naart OCJ, 1 kennisgeving door parket was ook al bij OCJ, 1 kennisgeving parket na vraagverheldering naar reguliere werking.

Cijfers OCJ consultfunctie A. Soort vraag per sector Soort vraag Andere AWW CGG CLB Crisisnetwerk JWZ K&G OCMW Politie School VAPH Ziekenhuis Totaal Algemeen advies 2 1   4 9 Bespreking concrete situatie 10 14 60 8 3 5 117 Informatie 6 13 35 18 77 11 161

Cijfers OCJ transitie dossiers en nieuwe dossiers Van Comité BJB naar Ondersteuningscentra per 16/09/13: 1924 dossiers. Stopzetting 30% (Specifieke acties en +18 jarigen) In OCJ: 1/5 in observerend casemanagement en 4/5 in interveniërend casemanagement Aanmeldingen Ondersteuningscentra: 458 dossiers Jeugdhulpaanbieders binnen toepassingsgebied: 74 Jeugdhulpaanbieders buiten toepassingsgebied: 30 Aanmeldingen door cliënt: 79 Openbaar ministerie: 256 Politie: 3 Andere: 16

Cijfers OCJ nieuwe dossiers Tegensprekelijk debat: 52 Doorverwijzing naar Openbaar Ministerie: 41 Verdere opvolging Ondersteuningscentra: 11 Niet ingegaan op tegensprekelijk debat: 50 Ondersteuningscentra gevat binnen procedure hoogdringendheid door Openbaar Ministerie: 3

Cijfers instroom SDJ Periode1: van 16/09/2012 tem 28/02/2013 SDJ Gent SDJ Dendermonde SDJ Oudenaarde Totaal Aantal opdrachten POS 154 138 61 353 Aantal opdrachten POS bij hoogdringendheid 2 19 21 Aantal opdrachten MOF 92 33 52 177 248 190 113 551 Periode2: van 16/09/2013 tem 28/02/2014 SDJ Gent SDJ Dendermonde SDJ Oudenaarde Totaal Aantal opdrachten PLS 79 120 45 244 Aantal opdrachten POS/PLS bij hoogdringendheid 13 23 2 38 Aantal opdrachten MOF 41 66 31 138 133 209 78 420

Gedeelde verantwoordelijkheid Nieuwe opdracht voor veel hulpverleners Voor centra leerlingenbegeleiding en algemeen welzijnswerk die zich eerder als brede instap doorverwijzend (ingeval van verontrusting) positioneerden. Niet zo voor de preventieve diensten van Kind en Gezin. Centra leerlingenbegeleiding vragen intervisie met gemandateerde voorzieningen en willen expertise verwerven maar ook opdrachten aflijnen Onderlinge afstemming van de diensten brede instap als opdracht voor intersectoraal regionaal overleg jeugdhulp Consult vanuit de gemandateerde voorzieningen is essentieel

Gedeelde verantwoordelijkheid Scheiding intersectorale toegangspoort en gemandateerde voorzieningen Handelingsverlegenheid bij hulpverleners opheffen met vorming Instemming van de cliënt? Vraag naar richtlijnen Verschil tussen A-doc en M-doc duiden met vorming

Werking van de gemandateerde voorzieningen Zorgvuldige overdracht of afsluiting van de bestaande dossiers bijzondere jeugdbijstand Uitwerking van een procedure gevolgd in Vlaanderen Verhouding ondersteuningscentra en vertrouwenscentra kindermishandeling Goede samenwerking tussen beide gemandateerde voorzieningen Deze afstemming biedt houvast voor de hulpverleners Openheid en onderhandelingsmogelijkheden tussen beide voorzieningen worden sterk gewaardeerd

Positie van het crisisnetwerk

Cijfers crisis aanmeldingen in Vlaanderen Regio 2009 2010 2011 2012 2013 Aantal aanmeldingen Regio Antwerpen 856 884 825 868 1264 Brussel 144 42 79 140 145 Regio Limburg 194 197 270 288 460 Regio Oost-Vlaanderen 461 462 474 485 596 Regio Vlaams-Brabant 175 221 223 245 346 Regio West-Vlaanderen 525 615 625 726 729  % 100 102 106 117 150 TOTAAL 2355 2421 2496 2752 3540

Cijfers Oost-Vlaanderen Aanmeldingen 16/09/12-28/02/13 jongeren 16/09/13-28/02/14 totalen 210 274 376 438 Consult gevraagd 61 62 154 167 Interventie gevraagd 23 30 52 69 Begeleiding gevraagd 32 78 Opvang gevraagd 120 176 169 203 % 100 140

Grootste toename bij aanmelders 2012 - 2013 voorstart cliëntsysteem 8 10 40 sociale dienst rechtbank 14 30 35 CGG 2 7 kinderpsychiatrie 12 CLB 44 49 96 103 jeugdrechtbank 4 15 17

Opmerkelijk Stijging (vooral + 12 jarigen) van het aantal aanmeldingen, vooral van consult Zowel toename vanuit cliënten, de rechtstreeks toegankelijke hulp (CLB) als vanuit de gerechtelijke jeugdhulp overeenkomstig de nieuwe bepalingen van het decreet. Stijging aantal ontvankelijke vragen waardoor de druk op het aanbod verhoogt

Netwerkevoluties Sterkere profilering van het meldpunt als coördinerende toeleiding naar de crisishulp omwille van evolutie naar 1 netwerk dat alle vragen opvangt (buitengerechtelijke en gerechtelijke vragen alsook met en zonder vrijwilligheid) Vraag naar blijvende investering in onderlinge communicatie tussen de partners Engagementen van de partners minder vrijblijvend maken dan vroeger (verzekerd aanbod) Monitoren van het beschikbare aanbod in de hulpprogramma’s en verhogen van het aanbod (CaH en crisispleegzorg)

hulpContinuiteit

Cijfers bemiddeling en cliëntoverleg 16/09/2012 – 28/02/2013: 33 overlegmomenten (19 eerste en 14 opvolging) 16/09/2013 – 28/02/2014: 47 overlegmomenten (21 eerste en 26 opvolging) Bemiddeling 2 aanvragen 12 informatievragen

Positie en inzetbaarheid Volgende vragen leven Meer bekendheid geven aan beide modellen en grotere toegankelijkheid garanderen Benutten van cliëntoverleg in fases 2 en 3 van de jeugdhulpregie

Cliëntperspectief op de veranderingen

Hoe de cliënten bereiken? Cliëntperspectief is opgenomen in de folders, maar hoe bereiken de folders de cliënten? Profiel van het JAC in het nieuwe landschap en hoe wordt dit door jongeren gepercipieerd?

Algemene conclusie

Implementatie is een leerproces! Actieve feedbacklussen zorgen voor kwaliteitsverbetering Informatisering: meer functionaliteiten en koppeling met sectorale systemen; “roadmap” voor INSISTO en koppeling naar andere systemen in 2014. Bijzonder aandachtspunt. Kennis van het nieuwe landschap en de nieuwe werkwijze en het vertrouwen bij alle hulpverleners (in elkaar) moet groeien Monitoring van cliënt- en dossierstromen en van daaruit bijstellen van het concept Persoonlijke, directe contacten tussen de voorzieningen en de instanties lossen veel moeilijkheden op en staan voor de cliëntvriendelijkheid van het nieuwe landschap

Eerste reflectie en aanzet tot “Actieplan Jeugdhulp” Vermaatschappelijking en contextgerichtheid: Bekendmaken en ondersteunen van het gebruik van specifieke methodieken, Eigen Kracht Conferenties, Familie Netwerk Beraad (pleegzorg) Goede resultaten met herstelgerichte contextbegeleiding en dus uitbreiding van dit aanbod Vertrouwdheid met specifieke acties doen groeien

Toegang tot de jeugdhulp Versterking van de brede instap: zowel inzake expertise als inzake capaciteit Subsidiair en contextgericht werken worden met IJH versterkt cf. gedeelde verantwoordelijkheid ingeval van verontrusting en scheiding toegang tot de niet rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp en maatschappelijke noodzaak Versterken van het aanbod in het rechtstreeks toegankelijke noodzakelijk Toegang tot kortdurende vormen van intensieve hulp (verblijf en contextbegeleiding) wordt gescheiden van toegang tot de niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp (Agentschap Jongerenwelzijn en Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn)= flexibilisering van de hulp

Goede werking van de intersectorale toegangspoort is mee afhankelijk van een efficiënte ondersteuning door ICT en contacten van het werkveld en cliënten met de medewerkers van de teams ITP, maar werpt wel eerste vruchten af: Interactionistische en holistische benadering van de cliënt wordt de regel – A-doc Multidisciplinaire teams werken zich helemaal in Verkorte procedures (VIST) zijn efficiënt Inzetten van intersectorale combinaties is opgestart Prioritering is opstartend en eerste ervaringen met toewijzingsmandaat van de jeugdhulpregisseurs Meer benutten van specifiek aanbod (GES+) voor prioritair te bemiddelen dossiers

Verontrusting en maatschappelijke noodzaak Consult wordt sterk benut en geapprecieerd Verontrusting als gedeelde verantwoordelijkheid werkt Positionering en verhouding beide gemandateerde voorzieningen probleemloos

Gerechtelijke jeugdhulp Overleg met magistratuur is noodzakelijk ook met betrekking tot de positionering en ervaringen van de politiediensten het nieuwe landschap en de vernieuwde rol van de crisisnetwerken Verhouding indicatiestelling en jeugdhulpregie (ITP) en sociale dienst bij de rechtbank vraagt bijzondere aandacht

Crisisjeugdhulp Staat veel centraler in het landschap dan vroeger en Wordt veel vaker benut omwille van 7/7 en 24/24 Crisishulp (ook voor jongeren in de gerechtelijke jeugdhulp) snel inzetbaar maken onafhankelijk van ITP= flexibilisering van de hulp Versterking van de expertise en de capaciteit is noodzakelijk Meldpunten Aanbod in het hulpprogramma (ook voor vragen vanuit het gerechtelijke)

Hulpcontinuïteit Toegankelijker maken van cliëntoverleg en bemiddeling

Cliëntparticipatie Nog weinig directe feedback van cliënten op processen Opstartende beleidsafstemming met vertegenwoordiging in de intersectorale regionale overlegplatformen en in het Managementcomité IJH Bijkomende investering naar cliëntvertegenwoordigers (zowel kinderen als ouders) is noodzakelijk