Dr. Jan Stroobants Diensthoofd Spoedgevallen ZNA Middelheim De arts en agressie Dr. Jan Stroobants Diensthoofd Spoedgevallen ZNA Middelheim Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011 Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

Feiten en cijfers Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

Een veralgemeend maatschappelijk fenomeen De arts en agressie

Ook de artsen worden niet gespaard De arts en agressie

Huidig cijfermateriaal is evolutief moeilijk wetenschappelijk te interpreteren: verschillende definities vaak geen onderscheid van types van agressie gevolgen van agressie registratiebias vrijblijvende registratie slachtoffer of veroorzaker? waarde-oordeel door betrokkene persistentie in de tijd – systematisch? De arts en agressie

Incidentie rapportering van agressie vs. gevolgen De arts en agressie

Het fenomeen “agressie” in de medische praktijk Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

Vanuit het oogpunt van de patiënt De arts en agressie

Classificatie ifv. oorzaak organisch psychisch mistevredenheid crimineel gedrag voorbeelden frontale bloeding Intoxicatie hypoglycemie Pre-consult Post-consult -wachttijden -gebrekkige communicatie -niet ingeloste verwachtingen -wapendracht -diefstal -psychosen - slecht nieuws actie -therapeutisch ingrijpen -psychofarmaca -sociale dienst -doorverwijzing psychiatrie -preventie -persoonlijk contact postfactum -onmiddellijk politie De arts en agressie

Classificatie ifv. uiting De arts en agressie

Niet ingeloste verwachtingen: de foute relatie de patiënt als “gezondheidsconsument” verstoort de arts-patiëntenrelatie de klant is koning en eist de klant bepaalt wat hij wenst te gebruiken uit de “winkel” de klant bepaalt de dringendheid waarmee de werkzaamheden dienen te worden aangevat, evenals de snelheid waarmee ze moeten worden uitgevoerd de klant onderhandelt (2nd, 3th, 4th opinion) inspanningsverbintenis versus resultaatsverbintenis niet tevreden, geld terug … De arts en agressie

Niet ingeloste verwachtingen: de foute informatie media, internet niet geschoold voor interpretatie PERCEPTIE De arts en agressie

Wat bepaalt iemands perceptie ? Agenda Behoeften Verlangens Vrees Verwachtingen Visie Vooroordelen Gewoontes Waarden Overtuiging Taal Ervaringen Zelfbeeld Wereldbeeld Een grotere variabiliteit binnen deze parameters zorgt voor een grotere variabiliteit van de perceptie, en bijgevolg, EEN COMPLEXERE VISIE OP DE REALITEIT. De arts en agressie

Vanuit het oogpunt van de arts De arts en agressie

a) de arts als slachtoffer De arts en agressie

Effectieve blootstelling aan agressie bij spoedartsen Bron: Onderzoek Dr. F. Somwille De arts en agressie

Effectieve problemen bij spoedartsen Bron: Onderzoek Dr. F. Somwille De arts en agressie

Inschatting van risico Bron: Onderzoek Dr. F. Somwille De arts en agressie

Angst voor agressie bij spoedartsen Bron: Onderzoek Dr. F. Somwille De arts en agressie

Agressie-ervaringen: a) Verbaal (categorie 1) De arts en agressie

Agressie-ervaringen: b) Non verbaal (categorie 1) De arts en agressie

Agressie-ervaringen: c) Serieus bedreigen (categorie 2) De arts en agressie

Agressie-ervaringen: d) Fysiek (categorie 3) De arts en agressie

GEVAAR: de arts bestraft… De operationele en medische autoriteit van de zorgverlener stellen hem in staat om handelingen wel of niet te doen ten voordele van de patiënt… (maar ook ten nadeel van de patiënt, waardoor irritatie of agressie vanwege de patiënt door zijn machteloosheid kan escaleren !) Aangehouden objectiviteit en professionele kalmte zijn moeilijk wanneer de zorgverlener zelf het slachtoffer wordt van agressie De arts en agressie

Voorbeelden van ontoelaatbare “bestraffing” in de zorgsector De patiënt onnodig laten wachten De behandelvolgorde aanpassen zonder medisch gewettigde redenen Negatieve modificatie van werkonbekwaamheid Laattijdig toedienen van pijnstilling Administratieve afwikkeling uitstellen … De arts en agressie

b) de ombudsdienst versus de arts als bemiddelaar in conflicten pro praktisch: uitfiltering van niet strikt medisch gerelateerde klachten de betrokken partij is niet rechtstreeks in het vizier de “onbevooroordeelde” derde contra de oplossing van conflicten rond medisch handelen krijgen vaak de allure van een rechtszaak bemiddeling wordt zo stellingenoorlog de intermenselijke zalving tussen betrokken krijgt minder kans gebrek aan nuance bij patiënten bij indiening van klachten De arts en agressie

Agressie vanuit het oogpunt van derden: de scheidsrechterfunctie Objectiviteit is moeilijk: als getuige onbevooroordeeld – alle elementen gekend? sympathisant de vrije mening van de maatschappij de perceptie (cfr. associaties ) De arts en agressie

De protectie Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

De protectie van de patïent De wet op de rechten van de patiënt Diverse instanties Ombudsdiensten (van lokaal tot federaal) Hiërarchische verantwoordelijken (in ziekenhuizen) De Orde der Geneesheren Mutualiteiten Het Gerecht … De arts en agressie

De protectie van de arts In ziekenhuizen Stewards Collega zorgverleners Voor huisarts Weinig protectie in de onmiddellijke omgeving voor de “solo”-arts Beter georganiseerd in “wachtpostsetting” Algemeen: zorgverleners in gevaar kunnen op snelle prioritaire hulp rekenen van politie! De arts en agressie

Welke aanpak? Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

De arts en agressie

Persoonlijke aanbevelingen Voorkom situaties van niet ingeloste verwachtingen: Goede communicatie Ook door de medewerkers cave stigmatisering Noodscenario bij verbale agressie: Verbale agressie => terrein verlaten (opnemen in “huishoudelijk reglement”) Terrein niet verlaten => tussenkomst politie Noodscenario bij fysieke agressie: Nooduitwegen Bereid alarmering voor Politie ! Laat behandeling over aan collega’s als je zelf niet meer in staat bent om objectief te zijn. Debriefing met lotgenoten en collega’s ! Persoonlijke aanbevelingen De arts en agressie

Besluit Symposium Orde der Geneesheren 14 mei 2011

Agressie: Veralgemeend maatschappelijk fenomeen Uitgebreidheid slecht in kaart gebracht Ook in de zorgsector zeer pijnlijk (hulpverlener wordt target) Neemt verschillende vormen aan en heeft verschillende oorzaken Draagt bij tot burnout van zorgverleners Stelt de arts op de proef om zijn patiënt verder correct te behandelen Elke arts kan zich best voorbereiden op Preventie Aanpak Verder gesystematiseerd onderzoek is nodig Elke maatschappelijke partij draagt verantwoordelijkheid in de aanpak van agressie Agressie: De arts en agressie