Natura 2000-netwerk Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat

17 soorten Elke soort heeft een complexe leefwereld  zomer  winter Kwetsbaar?  netwerk van habitats  nodige rust Vlaamse en Europese bescherming  Habitatrichtlijn (1992)  soortenbesluit Vlaamse Regering (mei 2009) Vleermuizen... kleine natuurpracht!

Specifieke ecologische en klimatologische omstandigheden > 50% in forten in nagenoeg alle forten ‘aanzuig’effect = meer! SBZ 19 forten + 1 schans Vleermuizen en forten

Inrichting:  tocht beperken  luchtvochtigheid (ca. 90%)  rust garanderen (half september – half mei)  hanggelegenheid Met aandacht voor:  stabilisatie van de gebouwen  waardevolle historische aspecten  ruimen stortafval  voorkomen vandalisme en verstoring  omkeerbaar houden van niet-historische aanpassingen  herstel van historisch uitzicht of functies Elk is fort is uniek, dus maatwerk! Vleermuizen in een monument

Eigendom van het Agentschap voor Natuur en Bos Beheer ifv natuur en monument >1000 vleermuizen Stabiliseringsproject met Europese steun:  toegangsbrug  binnenplein  officierslokalen  kruitkamer  liftkokers LHC en RHC  reduit ... Fort van Steendorp

Eigendom van militaire overheid Overeenkomst voor gebruik door de militaire overheid, het belang als monument, en inrichting voor vleermuizen.  Omkeerbare, zonder schade  Afsluiten door herkenbare baksteen  Plaatsing deuren, bevestiging zonder gaten  Herstel toegangen, verwijderen betonstenen  Herstel toegang afwateringskanaal rechtse escarpe keelfront  Herstel muur RHC Fort van Schoten

privé-eigendom Hoofdfrontgedeelte ingericht voor vleermuizen (2000)  3 containers afval  legerkachel, onderstel kipwagentje  terugplaatsen ramen waar mogelijk  knelpunten veiligheid opgelost  te bezichtigen op aanvraag en tijdens activiteiten medegebruik  visserij, café, monumentenvereniging, bungalows Fort van Bornem

Voor na

Origineel onderstel wagen kolonie watervleermuizen inrichting ramen, hergebruik originele kozijnen Fort van Bornem

Habitatrichtlijngebied: Speciale Beschermingszone (SBZ) ‘Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitat’  voor bijlage II-soorten: ingekorven vleermuis & meervleermuis  Verslechtering van het leefgebied voorkomen en verstoring vermijden  Gunstige staat van instandhouding van de soorten Steendorp, Schoten, Bornem,...

Eigendom van militaire overheid  medegebruik als vleermuizenbestemming Inrichting voor vleermuizen (2003):  ruimen gracht  tochtgaten en scheuren dichten  uitgraven van verzand afwateringskanaal  herstel van afwateringskanaal  holle bakstenen Toegankelijk bij evenementen  rondleidingen over vleermuizen en historiek Fort van Brasschaat

Privé-eigendom  Vleermuizenbestemming, natuurgebied Toegankelijk bij evenementen  Rondleidingen over vleermuizen en historiek Fort van Oelegem

Eigendom van Stad Mortsel  Bezoekerscentrum, technische & groendienst, cultuurdienst, verenigingen,...  Vleermuizen aanwezig  Geen Speciale Beschermingszone  Interactie bij uitvoering van renovatiewerken Fort 4 - Mortsel

... behoren niet tot de SBZ ‘historische fortengordels als habitat’:  Brasschaat  SBZ ‘Klein en Groot Schietveld’  Oelegem  SBZ ‘Bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen’  Fort 4  geen SBZ Toch gerichte bescherming: Habitatrichtlijn, bijlage IV-soorten  watervleermuis, baardvleermuis, Brandt’s vleermuis, franjestaart, ingekorven vleermuis, gewone grootoorvleermuis, grijze grootoorvleermuis, gewone dwergvleermuis, meervleermuis, Bechsteins vleermuis, enz.  inclusief rust- en voortplantingsplaatsen  te allen tijde en overal strikte bescherming Soortenbesluit van de Vlaamse Regering (mei 2009)  alle vleermuizensoorten  te allen tijde en overal in Vlaanderen  verboden te bejagen, te vangen, in gevangenschap te houden of te doden, de woon- of schuilplaatsen van vleermuizen te beschadigen of met opzet te verstoren, de dieren te vervoeren, te verhandelen of kosteloos af te staan. Brasschaat, Oelegem, Fort 4,...

Het fort behoort niet tot de Speciale Beschermingszone:  Passieve bescherming: strikte bescherming van de aanwezige vleermuizen en hun verblijfplaatsen  Overal: forten, bunkers, (kerk)zolders, ijskelders, huizen,...  Kan randvoorwaarde vormen bij plannen, activiteiten, werken. Het fort behoort wel tot de Speciale Beschermingszone:  Actieve bescherming: goede staat van instandhouding van de soorten primeert  Geen reservaat, wel belangrijke resultaatgebonden voorwaarden  Passende beoordeling  Dialoog – beheerplan – overeenkomst Samenspraak vanaf het niveau van conceptvorming is aanbevolen. Het verschil tussen SBZ en géén SBZ?

Vleermuizen én monument én verenigingen én recreatie én.... Co-existentie In tijd  overwintering (half september – half mei)  zomerkolonies (mei – augustus)  jachtgebied (april – oktober)  zwerm- en paargedrag (augustus – september) In ruimte Voorbeelden van bestaande co-existentie in forten:  opslagplaats, gemeentediensten, parkfunctie, educatieve ruimten of bezoekerscentra, verenigingsruimte, natuurgebied, erfgoed, musea, sportaccommodatie, militair gebruik, publieke evenementen, bungalowpark, schietclub, motorsporten, dancing, airsoft, mountainbike, café, visserij, enz. Vleermuizen in een monument

Initiatief gemeente, ism: natuurgidsen, Natuurpunt, ANB, historische gidsenwerkgroep Afstemming historisch/natuur:  Welke delen  Bemiddeling inrichting gebouw: vocht/geen vocht  Renovatiewerken dak Fort 5 - Edegem

Fort van Kessel

Samenwerking: gemeente Nijlen, Gidsenwerking Fort Kessel, Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos Hoofdfuncties natuur en monument Inrichting en educatie Beperkt recreatief medegebruik LIFE-project BatAction Fort van Kessel