Participatie van werknemers Campagne ‘Een gezonde werkplek’ 2012-2013 Betrokkenheid bij veiligheid en gezondheid op het werk Datum | Titel van het evenement

Algemene doelstelling: beheersing van een belangrijk economisch risico door goede prestaties op het gebied van veiligheid en gezondheid Grondbeginselen voor dergelijke goede prestaties: Een managementsysteem gebaseerd op risicobeoordeling Uitvoering door: planning, aflevering, toezicht en evaluatie Krachtig en actief leiderschap Participatie van werknemers

Een veiligheids- en gezondheidscultuur gebaseerd op leiderschap en participatie is: Een cultuur waarin iedereen zijn rechten, taken en verantwoordelijkheden op het gebied van veiligheid en gezondheid aanvaardt en samenwerkt om gezondheidsproblemen en letsels te voorkomen Leiderschap en participatie gaan hand in hand. Top-downmanagement: moet aantonen dat het zich heeft verbonden aan veiligheid en gezondheid is verantwoordelijk voor het scheppen van voorwaarden voor partnerschap en participatie Zonder goed leiderschap heeft participatie geen kans van slagen.

Wat betekent participatie van werknemers? (1) Basisparticipatie van werknemers bestaat uit: Voorlichting Instructies & scholing Raadplegen van werknemers en hun vertegenwoordigers Dit zijn wettelijke vereisten in alle lidstaten.

Wat betekent participatie van werknemers? (2) Volledige en wezenlijke deelname van werknemers en hun vertegenwoordigers aan veiligheids- en gezondheidsmanagement gaat verder dan enkel voorlichting, scholing en raadpleging. Werknemers en hun vertegenwoordigers krijgen de gelegenheid en worden gestimuleerd deel te nemen aan besluitvorming over veiligheid en gezondheid op het werk. Er is sprake van doeltreffende communicatie tussen hoog en laag: er wordt naar werknemers geluisterd en naar aanleiding van wat zij zeggen, wordt actie ondernomen. De relatie tussen werkgevers en werknemers is gebaseerd op samenwerking, vertrouwen, respect en het gezamenlijk oplossen van problemen. Dit alles biedt de meeste kans op een betere veiligheid en gezondheid.

Proces van wederkerigheid Betrokkenheid van werknemers bij gezondheid en veiligheid is simpelweg een proces van wederkerigheid waarbij u en uw vertegenwoordigers van werknemers/werkgevers: met elkaar praten naar elkaars zorgen luisteren zorgpunten ter sprake brengen en samen oplossingen bedenken zienswijzen en informatie uitwisselen tijdig problemen bespreken aandacht besteden aan wat ieder te zeggen heeft samen beslissingen nemen

Voordelen van veiligheids- en gezondheidsmanagement Samenwerking met werknemers is voor werkgevers van cruciaal belang om concreet gezondheids- en veiligheidsmanagement te kunnen voeren. Hierdoor is het mogelijk: het aantal beschikbare hulpmiddelen uit te breiden risico’s op de werkplek op te sporen ervoor te zorgen dat gezondheids- en veiligheidscontroles praktisch zijn de betrokkenheid bij deze controles en bij veilig en gezond werken te verhogen Organisaties met een hoge werknemersparticipatie bieden doorgaans veiligere en gezondere arbeidsomstandigheden. Uit voorbeelden van goede praktijken die EU-OSHA heeft verzameld blijkt telkens weer het belang van werknemersparticipatie voor het vaststellen van doeltreffende preventieve maatregelen

De wet Raadpleging van werknemers is verankerd in de gezondheids- en veiligheidswetgeving omdat dit van belang is bij risicopreventie en het vinden van doeltreffende oplossingen. Als onderdeel van het gezondheids- en veiligheidsbeleid zijn werkgevers in Europa minimaal verplicht om: werknemers voor te lichten werknemers instructies en scholing te bieden werknemers en hun vertegenwoordigers te raadplegen In nationale wetten en praktijken zijn specifieke eisen vastgelegd.

In OSH-Kaderrichtlijn 89/391 van de EU zijn minimumvereisten vastgesteld voor raadpleging van werknemers (1) Werkgevers raadplegen werknemers en/of hun vertegenwoordigers en geven hen het recht deel te nemen aan de behandeling van vraagstukken die betrekking hebben op de veiligheid en de gezondheid op het werk. Zij moeten: hun recht respecteren om voorstellen te doen hun evenwichtige participatie organiseren

In OSH-Kaderrichtlijn 89/391 van de EU zijn minimumvereisten vastgesteld voor raadpleging van werknemers(2) Werknemers moeten worden geraadpleegd over: alle maatregelen die van wezenlijke invloed kunnen zijn op veiligheid en gezondheid de aanwijzing van werknemers die verantwoordelijk zijn voor activiteiten op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk en over de werving van diensten van buitenaf informatie over de evaluatie van risico’s en groepen werknemers die bloot staan aan risico’s, waaronder raadpleging over: beschermingsmaatregelen een lijst van ernstige ongevallen en incidenten die bij de autoriteiten moeten worden gemeld trainingen voor werknemers op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk Werknemers moeten worden geraadpleegd over: alle maatregelen die van wezenlijke invloed kunnen zijn op de veiligheid en gezondheid de aanwijzing van werknemers die verantwoordelijk zijn voor veiligheid en gezondheid op het werk en eerste hulp, activiteiten betreffende evacuaties en brandveiligheid, en over de werving van deskundige diensten van buitenaf de aard en het gebruik van informatie met betrekking tot risicobeoordeling en tot groepen werknemers die blootstaan aan bijzondere risico’s, waaronder raadpleging over: te nemen beschermingsmaatregelen een lijst van arbeidsongevallen welke voor de werknemer hebben geleid tot een arbeidsongeschiktheid van meer dan drie werkdagen en verplichte ongevallenrapportages bij de bevoegde autoriteiten planning en organisatie van trainingen op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk voor werknemers

In OSH-Kaderrichtlijn 89/391 van de EU zijn minimumvereisten vastgesteld voor het raadplegen van werknemers (3) Vertegenwoordigers van werknemers hebben het recht de werkgever te vragen passende gezondheids- en veiligheidsmaatregelen te nemen. Werkgevers moeten vertegenwoordigers van werknemers: vrijstelling van werk met behoud van loon bieden, alsmede de middelen hun rechten uit te oefenen de gelegenheid geven hun bevindingen aan de autoriteiten over te maken gedurende inspecties In nationale wetgeving en praktijken zijn specifieke eisen bepaald op het gebied van voorlichting en raadpleging, vertegenwoordigers van werknemers en veiligheidscomités. Vertegenwoordigers van werknemers hebben het recht de werkgever te vragen passende gezondheids- en veiligheidsmaatregelen te nemen en voorstellen te doen Werkgevers moeten vertegenwoordigers van werknemers vrijstelling van werk met behoud van loon bieden en hun van de nodige middelen voorzien om hun taken uit te oefenen Vertegenwoordigers van werknemers moeten hun bevindingen kunnen overleggen tijdens inspectiebezoeken van de autoriteiten In nationale wetgeving en praktijken zijn specifieke eisen vastgelegd op het gebied van voorlichting en raadpleging, in het bijzonder met betrekking tot vertegenwoordigers van werknemers en fora zoals gezamenlijke veiligheidscommissies

Regels voor participatie (1) De participatie moet systematisch, consequent en gepland zijn. Het is van essentieel belang te zorgen voor wezenlijke en doeltreffende participatie tijdens risicobeoordelingen. Participatie hoeft niet ingewikkeld te zijn. Ze kan worden bewerkstelligd: door vertegenwoordigers van werknemers en veiligheidscomités met behulp van werkgroepen die specifieke problemen aanpakken door werknemers tijdens trainingen hun mening te laten geven over de desbetreffende onderwerpen.

Regels voor participatie (2) Persoonlijke communicatie en feedback kan worden bereikt door: rapportageprocedures op het gebied van letsels, bijna-ongelukken, enz., in te stellen en feedback te geven over ideeën voor verbetering van de gezondheid en veiligheid gezondheid en veiligheid op het werk als onderwerp op te nemen in werkoverleg (‘toolboxmeetings’), briefings, afdelings-/teambijeenkomsten, via het intranet van een organisatie, ideeënprogramma’s, enz. enquêtes en ander onderzoek uit te voeren

Regelingen voor participatie (3) Vertegenwoordigers van werknemers versus rechtstreekse participatie van werknemers: Rechtstreekse participatie van werknemers en vertegenwoordigers van werknemers zijn geen alternatieven maar verschillende benaderingen die doeltreffend moeten worden gecombineerd Het onder de aandacht brengen van zienswijzen van werknemers door een van hun vertegenwoordigers is een doeltreffende manier om het hele personeel bij gezondheid en veiligheid te betrekken In nationale wetgeving en praktijken zijn vereisten bepaald op het gebied van werknemersvertegenwoordigers en formele structuren zoals veiligheidscomités.

Succesfactoren (1) Leiderschap dat laat zien grote waarde te hechten aan dialoog en betrokkenheid van werknemers: Een open benadering Altijd feedback geven Zorgen voor voldoende tijd Werknemers stimuleren mee te doen, ook als vertegenwoordigers van hun collega’s Gebruikmaken van een combinatie van formele en informele methoden Iedereen de mogelijkheid bieden om te participeren ... werknemers in ploegendienst, deeltijdwerkers, thuiswerkers, enz. Voor een effectieve participatie van werknemers is een leiderschap vereist dat grote waarde hecht aan dialoog en betrokkenheid van werknemers – directeuren en topmanagers moeten werknemersparticipatie ‘zichtbaar’ ondersteunen. Dat kan door: Een open benadering: luisteren, actie ondernemen op basis van wat ze horen en leren van wat ze horen Altijd feedback geven op punten die werknemers ter sprake brengen, ook als moet worden gezegd dat het probleem niet te verhelpen is. Het is frustrerend voor werknemers om problemen aan de orde te stellen en vervolgens niet te horen wat voor actie er wordt ondernomen Accepteren dat het tijd kost om doeltreffende regelingen voor werknemersparticipatie te ontwikkelen. Het principe van continue ontwikkeling moet hier gelden Betrokkenheid van werknemers stimuleren en hen aanmoedigen de taak van vertegenwoordiger op zich te nemen Gebruik maken van een combinatie van formele en informele methoden is het meest doeltreffend Iedereen moet dankzij de regelingen volledig kunnen deelnemen aan het creëren van gezondheids- en veiligheidsmaatregelen, ook werknemers in ploegendienst, deeltijdwerknemers, thuiswerkers, enz.

Succesfactoren (2) Systematische participatie in alle managementprocessen op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk Scholing van managers, opzichters en vertegenwoordigers van werknemers Een cultuur waarbij het bewaken van gezondheid en veiligheid tot ieders taken behoort Succes hangt ook af van: Systematische deelneming aan alle managementprocessen op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk – het opsporen van gevaren, risicobeoordeling, beslissingen over preventieve maatregelen, uitvoering, controle en evaluatie Scholing van managers, toezichthouders en vertegenwoordigers, zodat zij werknemersparticipatie doeltreffend kunnen ondersteunen Een cultuur waarbij het bewaken van gezondheid en veiligheid tot ieders taken behoort

Conclusie (1) Volledige participatie van werknemers: vergt doeltreffende communicatie en raadpleging, vertrouwen en respect, medewerking en partnerschap, praten, luisteren en samenwerken

Conclusie (2) Voordelen van een goede participatie van werknemers: Een zo goed mogelijk gebruik van ieders kennis Economisch voordeel door minder letsels Vaak resultaten op het gebied van toegenomen productiviteit, kwaliteit en doelmatigheid Grotere betrokkenheid van werknemers Intensievere samenwerking Gezamenlijke probleemoplossing

Een campagne gebaseerd op netwerken Een sterke basis: nationale focal points en tripartiete netwerken. Maar ook … andere belanghebbenden/partners laten meedoen Officiële campagnepartners (pan-Europese en internationale organisaties), waaronder de sociale partners, ngo’s, brancheorganisaties en -netwerken, particuliere bedrijven EU-instellingen, zoals de Europese Commissie, het Europees Parlement, EU-vertegenwoordigingen, EU-agentschappen, Enterprise Europe Network 19

Zo doet u mee De campagne staat open voor alle particulieren en organisaties. U kunt meedoen door: campagnemateriaal en -informatie te verspreiden deel te nemen aan een van de vele evenementen, conferenties, wedstrijden, publiciteitscampagnes die gedurende de campagne plaatsvinden uw eigen activiteiten te organiseren 20

Campagnepartner Pan-Europese organisaties kunnen ook een aanvraag indienen om campagnepartner te worden. Het Agentschap biedt partners de volgende voordelen: Partnercertificaat Welkomstpakket Promotie op EU-niveau en in de media Online communicatieplatform Webpagina’s voor partners 21

Europese Awards voor goede praktijken Erkenning voor uitmuntende en innovatieve bijdragen Aanmoediging van managers en werknemers tot samenwerking Meer veiligheid en gezondheid op het werk EU-lidstaten, EER-landen, Westelijke Balkanlanden en Turkije Twee categorieën: bedrijven of organisaties met minder dan 100 werknemers bedrijven of organisaties met 100 of meer werknemers De winnaars worden gekozen uit de inzendingen die zijn ingediend door de nationale focal points http://osha.europa.eu/nl/about/competitions 22

Campagnemateriaal Campagnegids Praktische handleidingen voor werknemers en managers Voorbeelden van goede praktijken Nieuws over campagne-evenementen Presentaties en video-animaties Beschikbaar in 24 talen www.healthy-workplaces.eu 23

Belangrijke data Start van de campagne 18 april 2012 Europese Weken voor veiligheid en gezondheid op het werk oktober 2012 en 2013 Uitreiking Europese Awards voor goede praktijken april 2013 Top ‘Een gezonde werkplek’ november 2013 24

Meer weten Bezoek de campagnewebsite: www.healthy-workplaces.eu Neem contact op met uw nationale focal point om meer te weten te komen over evenementen en activiteiten in uw land: www.healthy-workplaces.eu/fops 25