Maatregelencatalogus Omgevingsveiligheid (afstudeeronderzoeken) Kyra Kieskamp Iris van Malsen Daphne Heemsbergen Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Plaatsing geluidsscherm in een plasbrandaandachtsgebied Meegeven van denkrichtingen Iris van Malsen In dit deel wil ik jullie graag denkrichtingen meegeven voor het plaatsen van geluidwerende constructies binnen een gebied waar kans is op het scenario plasbrand. Ik behandel een casus waarbij de input van jullie kant het belangrijkste is. Ik hoop dat het jullie inspiratie geeft. Het is meer om jullie feeling te geven van de mogelijkheden die er allemaal zijn. Dit is wat ik heb gevonden. Jullie mogen aanvullingen geven hierop. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Nieuwe ontwikkeling binnen PAG 23-8-2019 Nieuwe ontwikkeling binnen PAG PAG Er is sprake van een nieuwe ontwikkeling waarbij er nieuwe bouwwerken worden geplaatst in een plasbrandaandachtsgebied. Een plasbrandaandachtsgebied is een gebied van 30 meter gezien vanaf de kant van de weg. Naast veiligheid speelt geluid een rol. Vanwege een te hoge geluidbelasting op de gevels van de woningen is een geluidsscherm noodzakelijk. De vraag is of dit geluidsscherm bescherming kan bieden tegen een plasbrand. PAG Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Plaatsen geluidsscherm? 23-8-2019 Plaatsen geluidsscherm? Beton Aluminium Hout Glas Het is dus noodzakelijk om een geluidsscherm te plaatsen. Nu bestaan er verschillende soorten materialen waaruit een geluidsscherm gemaakt kan worden. Vervolgens gaan we eens kijken naar een paar belangrijke eigenschappen van de materialen. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Materiaal Aluminium 237 Beton 1,7 Hout 0,3-0,5 Glas 0,93 Onbrandbaar Warmtegeleidingscoëfficient (W/mK) Brandbaar? Rookontwikkeling Aanvullende effecten Aluminium 237 Onbrandbaar Mogelijk Smelt Beton 1,7 Nee Spatten Hout 0,3-0,5 Brandbaar Ja Onvolledige verbranding = PAK’s Glas 0,93 Ruitbreuk Warmtegeleiding is de mate waarin een materiaal de toegevoerde warmte doorgeeft. Hoe lager het getal, hoe slechter het materiaal de warmte geleidt, en dus hoe beter het isoleert. Naast warmtegeleiding is het van belang te kijken of het materiaal zelf niet voor extra brand zorgt. Dit komt in de tweede kolom aanbod. Vervolgens kijken we naar de rookontwikkeling. Hout zorgt voor rookontwikkeling wat kan zorgen voor verstikking. De aanvullende effecten dienen ook meegenomen te worden. Beton kan bij hoge temperaturen gaan spatten. Het spatten kan ervoor zorgen dat er stukken beton door de lucht gaan vliegen. Bij een onvolledige verbranding van hout kunnen er polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK) vrijkomen. Dit is een schadelijke stof voor mensen die zich door de lucht kan verspreiden. Glas zal bij hoge temperaturen breken. Door het breken van het glas vindt er geen bescherming meer plaats naar achterliggend gebied. Aluminium smelt rond de 600 graden We kiezen voor beton vanwege: Hoge brandweerstand Produceert geen rook of toxische gassen Onbrandbaar Lage opwarmingssnelheid Grote warmteopslagcapaciteit Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Richtlijn geluidsbeperkende constructies 23-8-2019 Richtlijn geluidsbeperkende constructies We gaan dus uit van een betonnen geluidsscherm. Het proces van het plaatsen van een geluidwerende constructie is weergegeven in het volgende overzicht (gebaseerd op de richtlijn). In dit proces wordt veiligheid meegenomen. De hulpdiensten adviseren ten behoeve van de vluchtmogelijkheden en de bereikbaarheid. De veiligheidsregio kan ook advies uitbrengen. Geluidsschermen zijn onderdeel van een grotere gebiedsontwikkeling en hierbij is de veiligheidsregio of omgevingsdienst betrokken en geeft advies. Wij kijken nu vanuit een andere bril, namelijk de beschermende werking van het geluidsscherm op de omgeving. We trekken het breder. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Warmtestraling Beton heeft een goede brandwerendheid en laat moeilijk warmte door. De gebouwen achter de betonnen muur genieten zo van schaduwwerking waardoor deze beschermd zijn. Wanneer er gebouwen worden geplaatst die hoger zijn dan het geluidsscherm moet er rekening worden gehouden met de straling van de brand op de bovenste verdiepingen. Deze zijn niet beschermd en hier kunnen aanvullende eisen aan worden gesteld. De warmte die van het beton afkomt, is na de brand het heftigst door de lange inwerkingstijd. Dus mensen moeten hier niet na de brand gaan lopen. Er is geen onderzoek gedaan naar de hoeveelheid warmte dat beton tegenhoudt. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Vluchtwegen Sluisopening Vluchtdeur We gaan nu beginnen met het finetunen van het geluidsscherm. In geluidsschermen kunnen vluchtmogelijkheden worden aangebracht. Er zijn 2 mogelijkheden. Bij een plasbrand vormt er zich een brandbare vloeistof. Deze vloeistof zal uitstromen (mogelijk door verkanting nog erger naar de berm). De eerste vraag is: willen we de uitstroming van vloeistof naar achterliggend gebied beperken? Er bestaan 2 vluchtmogelijkheden. Een sluisdeur of een vluchtdeur. Voor welke kiezen we en waarom? Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Kieropeningen wenselijk? 23-8-2019 Kieropeningen wenselijk? • Hemelwater • Maaionderhoud Kieropeningen. Bij geluidsschermen worden kieropeningen gerealiseerd. Deze zijn bedoeld voor hemelwater en makkelijker maaionderhoud. Ook kunnen ze kosten besparen. In sommige gevallen is een kieropening noodzakelijk. De vloeistof kan dan uitstromen. Er kan een opvanglocatie of keermuur worden gerealiseerd. Welke kiezen we en waarom? Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Belevingswaarde Worden we blij van betonnen geluidsschermen? Toepassen beplanting Bij betonnen geluidsschermen kan beplanting worden toegepast. De belevingswaarde van het geluidsscherm gaat zo omhoog. Beplanting kan er echter aanzetten tot secundaire branden. Het is zaak om dode takken weg te halen tijdens onderhoud. Doel van onderzoek is niet heel Nederland vol bouwen met betonnen geluidsschermen Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Suggesties Kwantificeren …? Kwantitatief onderzoek. Het laten testen van geluidsschermen op brandwerendheid en het gedrag. Geluidsschermen hoe ze nu worden uitgevoerd houden hittestraling tegen. Maar wanneer deze voorafgaand al worden ontworpen in het achterhoofd houdende dat er een plasbrand kan optreden, kunnen deze meer bescherming bieden. Beton is gewapend. Er is kennis nodig over het gedrag van beton en staal bij hoge temperaturen in de constructievorm van een geluidsscherm. Verschillende domeinen koppelen met elkaar. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Bescherming van de mens bij explosies met gevaarlijke stoffen vanuit lijnbronnen Voorstellen en aangeven dat ik ze meeneem in het denkproces dat ik heb doorlopen voor mijn onderzoek. 1203 is benzine Daphne Heemsbergen Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Het onderzoek Hoe kan de mens beschermd worden tegen de gevolgen van een explosie vanuit een lijnbron met gevaarlijke stoffen? Toelichting probleemstelling + voorbeelden schetsen van lijnbronnen (Viareggio en Bologna) + uitleg verschil lijnbron en puntbron Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Het onderzoek Hoe kan de mens beschermd worden tegen de gevolgen van een explosie vanuit een lijnbron met gevaarlijke stoffen? Gevolgen Maatregelen Factoren Stap 2 Stap 1 Stap 3 Toelichten dat onderzoek opgedeeld is in drie onderzoeksvragen, drie ‘stappen’ als het ware: Wat zijn de gevolgen van een explosie vanuit een lijnbron met gevaarlijke stoffen voor de mens? Welke beschermende maatregelen zijn er tegen de gevolgen van een explosie vanuit een lijnbron met gevaarlijke stoffen? Welke factoren kunnen invloed hebben op de beschermende werking van de maatregelen? Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Een stelling vooraf.. Informatie over explosiescenario’s en de uitwerking van gevolgen is moeilijk te vinden. Aangeven dat voordat ik meer vertel over het denkproces dat ik doorlopen heb tijdens mijn onderzoek, graag twee stellingen voor wil leggen. Antwoord kan uit eigen ervaring zijn, maar ook uit ervaringen die ze van anderen hebben gehoord. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Stap 1 impact op de mens (letsel) gevolgen drukgolf Aangeven dat het waarschijnlijk niet te lezen is maar gaat om het denkproces en de manier waarop in het in kaart heb gebracht. Ik toon het eerste vlinderdasmodel en vertel dat ik de mogelijke gevolgen van een explosie in kaart heb gebracht. Ik geef aan dat het onderzoek gericht is op de gevolgkant en niet op de kanskant. Deze (meer technische gevolgen) heb ik vervolgens gekoppeld aan de impact op de mens. Dit heb ik aan de hand van zowel literatuur, als ook aan de hand van interviews gedaan. Bij een explosie kan letsel ontstaan door de directe impact van de drukgolf op de mens, zoals letsel aan de longen. Ook kan er letsel ontstaan door indirecte gevolgen van de explosie denk aan instorting, scherfwerking en vliegvuil. Ook het samengaan met andere gevaren, brand en het vrijkomen van gevaarlijke stoffen, kan leiden tot letsel (zoals brandwonden). Een explosie kan dus leiden tot verschillende typen letsel, waarvan sommigen specialistische behandeling nodig hebben. Ook is het te verwachten dat slachtoffers meerdere soorten letsel tegelijk hebben als gevolg van de explosie. psychologische gevolgen verminderde zelfredzaamheid Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Stap 2 Vervolgens toon ik het tweede vlinderdasmodel en vertel ik dat ik na het in kaart brengen van de gevolgen ben gaan kijken waar er ingegrepen kan worden om de gevolgen tegen te gaan, hierbij heb ik de input uit interviews gebruikt. Over deze ‘barrières’ ben ik meer informatie gaan verzamelen en op zoek gegaan naar factoren die invloed hebben op de maatregel.. Bescherming kan geboden worden door afstand te houden, bouwwerken en de omgeving bescherming te laten bieden en vluchtwegen te creëren. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Stap 3 Ik toon vervolgens het model over de factoren en geef aan dat deze factoren naar voren kwamen uit mijn onderzoek, maar dat er wellicht nog andere factoren zijn die ook een rol spelen. Ik geef aan dat mijn onderzoek door andere onderzoekers gebruikt kan worden om verder op door te bouwen en dat het beeld zoals geschetst zeker niet compleet is. Dat zou ook niet realistisch zijn binnen de gegeven tijdsperiode. De effectiviteit van de maatregelen hangt af van een aantal factoren, zoals de tijd die je hebt voorafgaand aan het incident, de zelfredzaamheid van mensen en de afstand tot het incident. In veel gevallen heb je bij een dreigende explosie geen of weinig tijd, waardoor er geen tijd is om te handelen of een handelingsperspectief te communiceren. Daarnaast geldt dat maatregelen op korte afstand van de risicobron, weinig effectief zijn omdat de overdruk daar te hoog is. Ook bij het plaatsen van een aardenwal maakt het voor de effectiviteit uit waar je hem plaatst ten opzichte van de risicobron. Factor blootstelling  koppelen met presentatie Iris (zichtlijnen) als voorbeeld te noemen dat achteraf communiceren via sirenes of omroepinstallaties geen zin heeft als mensen doof zijn van de knal. Dat soort voorbeelden onthouden mensen meestal erg goed. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Stellingen Informatie over explosiescenario’s en de uitwerking van gevolgen is lastig te vertalen naar een concrete praktijk situatie. Om maatregelen te bepalen, zou het helpen om explosiescenario’s te visualiseren (bijvoorbeeld door animaties, foto’s en filmpjes). Er is voldoende kennis om te kunnen adviseren over maatregelen bij explosiescenario’s. Aangeven dat ik nog een aantal stellingen wil voorleggen, weer uit eigen ervaring of uit ervaringen die anderen met hem/haar gedeeld hebben. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Aanbevelingen Visualiseren van explosiescenario’s; Onderscheidt maken tussen type explosies; Aansluiten bij behoeften uit het werkveld; Oog houden voor vertaalbaarheid naar praktijksituaties; … Toelichten dat dit de aanbevelingen zijn die voort zijn gekomen uit mijn onderzoek en in welke mate dit overeenkomt met de resultaten van de stellingen. Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019

Vragen? Iris van Malsen iris.van.malsen@rivm.nl 06-15940392 Daphne Heemsbergen daphne.heemsbergen@rivm.nl 06-34150207 Netwerkdag Omgevingsveiligheid| 22 mei 2019