Hervorming van het beschermingsstatuut Huisartsenkring Schelde en Leie Dinsdag 10/01/2017 Mr. Francis De Decker Advocaat Balie Gent

Meerdere onbekwaamheidsstatuten Vroeger Meerdere onbekwaamheidsstatuten Minderjarige onder ouderlijk gezag, voogdij of ontvoogd Verlengd minderjarigen, onbekwaamverklaarden, verkwisters Voorlopig bewind ____DE DECKER____ Advocaten

Bekwaam Minder bekwaam of onbekwaam Wet van 17 maart 2013 tot hervorming van de regelingen inzake onbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe beschermingsstatus die strookt met de menselijke waardigheid. In werking sinds 01/09/2014 Meerderjarigen Bekwaam Minder bekwaam of onbekwaam Buitengerechtelijke Gerechtelijke Bescherming Bescherming - Enkel de goederen - Goederen en / of persoon - Enkel vertegenwoordiging - Bijstand en / of vertegenwoordiging

Krachtlijnen van de nieuwe wet Eerste groot onderscheid = meerderjarigen (+18 jaar) en minderjarigen (-18 jaar) Minderjarigen staan in principe onder ouderlijk gezag (of voogdij als de beide ouders overleden zijn) De verlengde minderjarigheid bestaat niet meer (wel overgangsbepalingen voor de lopende dossiers!). Gedaan met stigmatisering en betutteling: geen pupil of verlengd minderjarige, maar wel een minderjarige, een bekwame meerderjarige en een beschermde persoon. Bescherming over de goederen en / of over de persoon. Gerechtelijk of buitengerechtelijk. ____DE DECKER____ Advocaten

Hoofddoel van de wet: Persoon tegen zichzelf of tegen invloeden van buitenaf beschermen & ondersteuning bieden NIET: een persoon onder controle houden !!! Welke persoon? MEERDERJARIGE WILSONBEKWAMEN (medisch geattesteerde toestand) Wilsonbekwaamheid = handelingsonbekwaamheid of persoon of goederen… of allebei definitief of tijdelijk geheel of gedeeltelijk ____DE DECKER____ Advocaten

Wilsonbekwame meerderjarigen kunnen juridisch beschermd en ondersteund worden: welke soorten bewind? Bijstand of vertegenwoordiging Bijstand: Derde helpt beschermde persoon bij zowel dagelijkse als ingewikkelde taken Bij bepaalde handelingen toestemming bewindvoerder nodig Vertegenwoordiging: Bewindvoerder treedt op in naam en voor rekening van de beschermde persoon ____DE DECKER____ Advocaten

BUITEN-GERECHTELIJKE BESCHERMING ____DE DECKER____ Advocaten

BUITEN-GERECHTELIJKE BESCHERMING Waarom ? minder vergaand stimulering zelfbeschikking niet wachten om een bescherming te organiseren totdat er “iets” gebeurt: u organiseert het zelf. Hoe ? via lastgeving (volmacht) lastgever – lasthebber(s) Voorwaarde ? lastgever moet wilsbekwaam zijn Waarvoor ? enkel zakelijke handelingen niet voor persoonsgebonden handelingen Nut ? officialisering volmacht = bescherming lasthebber ____DE DECKER____ Advocaten

BUITEN-GERECHTELIJKE BESCHERMING Geen tussenkomst van een arts nodig. U bepaalt de volmacht “à la carte”. Lastgeving belet niet dat de lastgever zelf nog bekwaam blijft om alle handelingen te stellen. De bescherming is dus verraderlijk ! Geen tussenkomst van justitie nodig. Tenzij: alarmbelprocedure (d.i. bij misbruik door volmachthebber) ____DE DECKER____ Advocaten

GERECHTELIJKE BESCHERMING ____DE DECKER____ Advocaten

UITGANGSPUNT NIEUWE WET Bescherming enkel volgens: noodzaak subsidiariteit: zo dicht mogelijk bij de persoon zelf proportionaliteit: niet enkel meer bescherming als nodig “Zelf doen wat kan, enkel beschermen waar nodig!” ____DE DECKER____ Advocaten

KRACHTLIJNEN WET uitgangsprincipe: persoon = bekwaam bij nagaan onbekwaamheid: belang medisch attest !!! vrederechter bepaalt waarvoor onbekwaam (maatwerk): geheel of gedeeltelijk, persoon en/of goederen vrederechter bepaalt of men tijdelijk of blijvend onbekwaam is autonomie vergroot: na machtiging vrederechter: huwen, scheiden, schenken, testeren … blijven mogelijk persoon wordt zoveel mogelijk betrokken en gehoord versterking rol vertrouwenspersoon ____DE DECKER____ Advocaten

HET BEWIND aanvraag mogelijk vanaf 17 jaar (maar pas in werking v.a. 18 jr) vrederechter van verblijfplaats (dit is niet hetzelfde als domicilie) bescherming wordt vermeld: in Belgisch Staatsblad bevolkingsregister bewindvoerder in rijksregister ____DE DECKER____ Advocaten

DE OMSTANDIGE GENEESKUNDIGE VERKLARING Artikel 1241 Ger.W.: bij het verzoekschrift moet (zoniet is het verzoek onontvankelijk), tenzij spoedeisende gevallen of in geval van verkwisting, een omstandig medisch getuigschrift gevoegd worden. Maximum 15 dagen oud Het attest beschrijft de gezondheidstoestand van de beschermde persoon. De arts die het attest opstelt: mag geen bloed - of aanverwant van de beschermde persoon zijn mag niet verbonden zijn op enigerlei wijze aan de instelling waar de te beschermen persoon verblijft uitzondering: lijst met zeer zware aandoeningen…. maar die bestaat nog niet! Ministers De Block & Geens werken aan een lijst van gezondheidstoestanden die bepalen wanneer een persoon sowieso voor lange duur wilsonbekwaam is. Als de te beschermen persoon in deze lijst past, moet de vrederechter geen maatwerk doen…

OMSTANDIGE GENEESKUNDIGE VERKLARING Toelichting Deze rechterlijke bescherming kan betrekking hebben op de bescherming van zijn persoon (art. 492/1, § 1 Burgerlijk Wetboek), op de bescherming van zijn goederen (art. 492/1, § 2 Burgerlijk Wetboek) of op de bescherming van de persoon en de goederen (art. 492/1, § 3 Burgerlijk Wetboek)] De arts vult dit in op basis van actuele medische gegevens zoals het patiëntendossier bedoeld in artikel 9 van de wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt of een recent onderzoek van de persoon. Ondergetekende, Dr. …………………………… praktijkhoudende te …………………………… verklaart op datum van ………………………………………………………………. te hebben onderzocht: Naam en voornaam: Geboorteplaats en datum: Woonplaats: Huidige verblijfplaats: Ondergetekende kan de volgende relevante en wettelijk voorgeschreven gegevens vermelden: 1) een omstandige beschrijving van de gezondheidstoestand van de onderzochte persoon: …….. ……………………………………………………………………………………………………. 2) welke is de weerslag van deze gezondheidstoestand op het behoorlijk waarnemen van de belangen van vermogensrechtelijke of andere aard. Inzonderheid wat betreft de vermogensrechtelijke belangen, is de te beschermen persoon nog bij machte kennis te nemen van rekenschap van het beheer ervan:…………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………

3) welke is de zorgverlening die een dergelijke gezondheidstoestand met zich meebrengt: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. .............................................................................................................................................................................. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. in welke mate heeft deze vastgestelde gezondheidstoestand gevolgen op het functioneren volgens de International Classification of Functions, Disabilities and Health van de WHA die 22 mei 2001 door de Wereldgezondheidsvergadering werd aangenomen: ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………................ [Toelichting: dit is een classificatiesysteem ontwikkeld door de Wereldgezondheidsorganisatie met als doel een inschatting te maken van de fysieke en mentale beperkingen van een persoon. Dit classificatiesysteem heeft geleid tot een specifieke vragenlijst (Whodas-2.0) die op zes domeinen van het functioneren meet of er sprake is van een beperking, zijnde “begrijpen en communiceren”, “bewegen en zich verplaatsen”, “zelfverzorging”, “omgaan met mensen”, “activiteiten” en “deelname aan de samenleving”]

5) komt de gezondheidstoestand van betrokkene voor op de lijst zoals bedoeld in artikel 492/5, eerste lid B.W. ? [Toelichting: dit is een lijst met de gezondheidstoestanden die geacht worden op ernstige en aanhoudende wijze het vermogen van de te beschermen persoon aan te tasten zodat de belangen van vermogensrechtelijke aard niet meer behoorlijk waar te nemen zijn, zelfs niet met bijstand] □ ja □ nee Nadere toelichting: ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6) kan de te beschermen persoon zich verplaatsen om gehoord te worden in raadkamer van het vredegerecht ? 7) is de te beschermen persoon nog bij machte kennis te nemen van de rekenschap van het beheer van zijn goederen, zo een bewindvoerder wordt aangesteld ?

□ Ik verklaar - ten einde deze omstandige geneeskundige verklaring te hebben opgesteld - bovengenoemd persoon te hebben onderzocht. □ Ik verklaar deze omstandige geneeskundige verklaring - na toestemming van bovengenoemd persoon - op te stellen op basis van actuele gegevens uit het patiëntendossier. □ Ik verklaar deze omstandige geneeskundige verklaring - zonder toestemming van bovengenoemd persoon - op te stellen op basis van actuele gegevens uit het patiëntendossier. Ik verklaar geen bloed- of aanverwant te zijn van de te beschermen persoon of van de verzoeker, noch op enigerlei wijze verbonden te zijn aan de instelling waar de te beschermen persoon zich bevindt. Plaats en datum: Handtekening en stempel van de arts Nota: Gelieve deze omstandige medische verklaring volledig in te vullen.

International Classification of Functions Disabilities and Health (WHA van 22/05/2001) PRAKTISCH INSTRUMENT: WHODAS 2.0 (vragenlijst) Beperkingen op vlak van: Begrijpen en communiceren Bewegen en zich verplaatsen Zelfverzorging Omgaan met mensen Activiteiten Deelname aan de samenleving

MEDISCH-PSYCHIATRISCHE REDENEN VAN WILSONBEKWAAMHEID * Cognitieve stoornis Medisch / psychiatrische toestand met aantasting van: Geheugen, aandacht en concentratie Begrips – en oordeelsvermogen Realiteitstoetsing Stoornis in de praxis door ernstige visuele en/of motore handicap GEVAAR VOOR BEÏNVLOEDING / MISBRUIK DOOR DERDEN * Met dank aan psychiater Dr. Mathieu Vanfleteren

MEDISCH-PSYCHIATRISCHE REDENEN VAN WILSONBEKWAAMHEID * Dementie Ziekte van Alzheimer Syndroom van Korsakov Parkinson dementie Lewy Body dementie Vasculaire dementie … Zwakbegaafdheid Ernstige psychiatrische problematiek Schizofrenie Bipolaire stoornis type 1 Verslavingsproblematiek Impulscontrolestoornis (ADHD, Gilles de la Tourette) Autisme

MEDISCH-PSYCHIATRISCHE REDENEN VAN WILSONBEKWAAMHEID * Belangrijke bijkomende factoren: Ziekte-inzicht Bereidheid tot behandeling / therapietrouw Omkadering / mantelzorg Wens van betrokkene Testinstrumenten: Mini Mental State Examination (MMSE) (…/30) Whodas 2.0

PLAATS AANVULLEND EXPERTISE-ONDERZOEK In geval van twijfel bij de vrederechter omwille van Onvolledig ingevuld omstandig geneeskundig verslag Aanwijzingen voor familiale onenigheid Partijdigheid van de aanvragende arts Complexere psychiatrische problematiek Ook bij vraag tot opheffing vanwege de beschermde persoon Aanstelling van een psychiater - gerechtsdeskundige

DE BEWINDVOERDER: WIE ? Normaal 1 bewindvoerder over goederen en/of 1 bewindvoerder over de persoon (kan dezelfde zijn). Uitzondering: beide ouders kunnen samen bewindvoerder zijn. De vrederechter duidt aan in dalende volgorde: de door persoon gekozen bewindvoerder via voorafgaandelijke wilsverklaring (= een verklaring bij de vrederechter of bij de notaris. De verklaring is steeds wijzigbaar.) ouders, echtgenoot, wettelijke en feitelijke samenwonende lid van naaste familie of vertrouwenspersoon, begeleider, een private stichting, … professionele bewindvoerder ____DE DECKER____ Advocaten

DE VERTROUWENSPERSOON Wie ? in principe iedereen die het vertrouwen geniet van de beschermde persoon meerdere vertrouwenspersonen mogelijk Wie niet ? de bewindvoerder(s) andere beschermde personen personen ontzet uit ouderlijke macht wie geen bewijs kan voorleggen van “goed zedelijk gedrag” een bloedverwant tot en met de 2de graad als ouders bewindvoerder zijn Hoe ? op verzoek beschermde persoon of belanghebbende vrederechter ambtshalve ____DE DECKER____ Advocaten

DE VERTROUWENSPERSOON Vervanging ? bij gemotiveerde beschikking ten allen tijde in belang beschermde persoon ambtshalve of op verzoek bewindvoerder of procureur Opdracht ? vrijwillig ! ondersteuning beschermde persoon, sociaal contact verzorgen overleg met bewindvoerder(s) ontvangt alle informatie toezicht op bewindvoering (alarmbel!) ____DE DECKER____ Advocaten

BEWINDVOERDER(S) VERTROUWENSPERSOON - aanstelling door Vrederechter - volledig geldbeheer - geen geldbeheer - jaarlijks financieel verslag - inzicht in verslag - geen personeel instelling - om het even wie - max 3% vergoeding - geen vergoeding - beheerder - tussenpersoon ____DE DECKER____ Advocaten

DE BEWINDVOERING vrederechter kan zich grondig informeren over familiale, morele en materiële toestand van beschermde persoon via alle maatregelen via parket (en sociale dienst) rode draad: beschermde persoon / vertrouwenspersoon wordt zoveel mogelijk betrokken en geïnformeerd (autonomie beginsel) uitzondering: lijst (voorlopig nog toekomstmuziek) met zeer zware aandoeningen (bvb. coma) … ____DE DECKER____ Advocaten

PROCEDURE AANVRAAG BEWINDVOERING verzoekschrift aan vrederechter + medisch attest wie kan het vragen? elke belanghebbende (familie, partner, arts, OCMW, instelling, vrienden,…), ook de persoon zelf vrederechter roept betrokkenen + familieleden op of bezoek ter plaatse bijstand door advocaat mogelijk vrederechter onderzoekt voorstellen van familie, eventuele voorafgaandelijke wilsverklaring of stelt zelf een bewindvoerder voor de vrederechter stelt de bewindvoerder(s) aan bewindvoerder(s) heeft 8 dagen bedenktijd ____DE DECKER____ Advocaten

BEHEER VAN GOEDEREN ____DE DECKER____ Advocaten

CHECKLIST HANDELINGEN GOEDEREN 1° het vervreemden van zijn goederen; 2° het aangaan van een lening; 3° het in pand geven of hypothekeren van zijn goederen alsook het geven van de toestemming tot doorhaling van een hypothecaire inschrijving, met of zonder kwijting, en van de overschrijving van een bevel tot uitvoerend beslag zonder betaling; 4° het afsluiten van een pachtcontract, een handelshuurovereenkomst of een gewone huurovereenkomst van meer dan negen jaar; 5° het aanvaarden of verwerpen van een nalatenschap, een algemeen legaat of een legaat onder algemene titel; 6° het aanvaarden van een schenking of een legaat onder bijzondere titel; 7° het optreden in rechte als eiser en verweerder; 8° het afsluiten van een overeenkomst van onverdeeldheid; 9° het aankopen van een onroerend goed; ____DE DECKER____ Advocaten

CHECKLIST HANDELINGEN GOEDEREN 10° het aangaan van een dading of het afsluiten van een arbitrageovereenkomst; 11° het voortzetten van een handelszaak; 12° het berusten in een vordering betreffende onroerende rechten; 13° het schenken onder levenden; 14° het aangaan of wijzigen van een huwelijkscontract; 14/1° een overeenkomst als bedoeld in artikel 1478, vierde lid, af te sluiten en te wijzigen; 15° het maken of herroepen van een uiterste wilsbeschikking; 16° het stellen van handelingen met betrekking tot het dagelijkse beheer (verder te omschrijven) 17° de uitoefening van het wettelijk bewind over de goederen van de minderjarige ____DE DECKER____ Advocaten

OPDRACHTEN BEWINDVOERDER GOEDEREN lijst met machtiging behoevende handelingen (geen dagelijks beheer) aankopen en verkopen onroerende goederen, leningen, hypotheken handelshuur, gewone huur van +9 jaar aanvaarding / verwerping nalatenschap overeenkomst van onverdeeldheid voorzetting handelszaak dading aangaan bijzondere beschermingsmaatregelen: (bij volstrekte noodzakelijkheid) wegdoen souvenirs, persoonlijke voorwerpen en huisraad, gezinswoning,… beschermde persoon / vertrouwenspersoon worden gehoord ____DE DECKER____ Advocaten

BEHEER OVER DE PERSOON ____DE DECKER____ Advocaten

CHECKLIST HANDELINGEN PERSOON 1° de keuze van zijn verblijfplaats; 2° het geven van toestemming tot huwen bedoeld in artikel 75 en 146; 3° het instellen van en zich verweren tegen een vordering tot nietigverklaring van het huwelijk, bedoeld in artikelen 180, 184, 192; 4° het instellen van en zich verweren tegen een vordering tot echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk, bedoeld in artikel 229 5° het indienen van een verzoek tot echtscheiding door onderlinge toestemming bedoeld in artikel 230; 6° het instellen van en zich verweren tegen een vordering tot scheiding van tafel en bed bedoeld in artikel 311bis; ____DE DECKER____ Advocaten

CHECKLIST HANDELINGEN PERSOON 7° het erkennen van een kind overeenkomstig artikel 328; 8° het voeren van gedingen als eiser of als verweerder betreffende zijn afstamming bedoeld in boek I, titel VII; 9° de uitoefening van het ouderlijk gezag over de persoon van de minderjarige, bedoeld in boek I, titel IX en van de ouderlijke prerogatieven; 10° de aflegging van een verklaring van wettelijke samenwoning bedoeld in artikel 1476, § 1, alsook de beëindiging van de wettelijke samenwoning, bedoeld in artikel 1476, § 2; 11° in voorkomend geval, het afleggen van een verklaring tot verkrijging van de Belgische nationaliteit, bedoeld in hoofdstuk III van het Wetboek van de Belgische nationaliteit van 28 juni 1984; ____DE DECKER____ Advocaten

CHECKLIST HANDELINGEN PERSOON 12° de uitoefening van de rechten bedoeld in de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer; 13° de uitoefening van het recht betreffende het recht tot antwoord; 14° het richten van een verzoek tot naams- of voornaamswijziging; 15° de uitoefening van de rechten van de patiënt; 16° het verlenen van de toestemming om een experiment op de menselijke persoon uit te voeren; 17° het verlenen van de toestemming tot het wegnemen van organen; 18° de uitoefening van het recht op weigering om een autopsie uit te voeren op zijn kind van minder dan achttien maanden; 19° het verlenen van de toestemming tot het wegnemen van lichaamsmateriaal bij levenden . ____DE DECKER____ Advocaten

HOOGST PERSOONLIJKE RECHTSHANDELINGEN kunnen enkel uitgevoerd worden door betrokkene nooit door bewindvoerder(s) sowieso enkel met machtiging door vrederechter: die oordeelt over de bekwaamheid op het ogenblik van verzoek door beschermde persoon die de handeling zelf moet stellen (indien nodig stelt de vrederechter een psychiater – deskundige aan om te onderzoeken) Bijvoorbeeld: huwen, wettelijke samenwoning, echtscheiding erkenning kinderen opstellen huwelijkscontract schenken en testament opmaken ____DE DECKER____ Advocaten

OPDRACHTEN BEWINDVOERDER Beheer van gelden en goederen Leggen van nodige sociale en administratieve contacten Verdedigen van belangen Uiten van wil beschermde Regelen van financiën Afsluiten van contracten Bijstand in dagelijks leven … Verslaggeving (jaarlijks & omstandig, goed te keuren door de vrederechter) Kostprijs: Indienen verzoekschrift: enkel de verplaatsingskosten van de vrederechter Ereloon professionele bewindvoerders: 3 % van het inkomen + dossierkosten voor gewone ambtsverrichtingen. Buitengewone prestaties: fortaits. Familieleden – bewindvoerders: geen vergoeding. ____DE DECKER____ Advocaten

Bedankt voor uw volgehouden aandacht! VERDERE INFO ? U vindt modellen (te downloaden in Word / PDF – versie): www.vredegerechtenoostvlaanderen.be zowel info, als modellen (van de omstandige geneeskundige verklaring, verzoekschriften, verslagen,…) als een voorbeelddossier ter handleiding. Advocaat Francis De Decker: Steendam 77, 9000 Gent tel. 09.225.03.41 – fax. 09.225.21.03 francis@dedeckeradvocaten.be Bedankt voor uw volgehouden aandacht! ____DE DECKER____ Advocaten