Hoe bereiken we ouderen? Ouderen in de Wijk Nationaal Bibliotheekcongres april 2019 Mariska Derks van de Ven Ton van Vlimmeren de Bibliotheek Utrecht

We are not in it for the money De Bibliotheek Utrecht is er voor iedereen; en in het bijzonder voor wie een extra steuntje in de rug nodig heeft Duurzame ontwikkelingsdoelen: Geen armoede, geen honger, goede gezondheid en welzijn Belofte aan de Utrechters

Kenschets Ouderen in de Wijk Europees Fonds Meest Behoeftigen G4: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht Looptijd 2015-2022 5.000 deelnemers, na een jaar: 65% nog in beeld 40% beschikt over versterkt sociaal netwerk 60% beschikt over versterkte competenties

Organisatie Ouderen in de Wijk Projectleiders, gastvrouwen, uitvoerders en partners per stad Projectleidersoverleg en G4 projectleider overkoepelend Stuurgroep van directeuren; Utrecht penvoerder Afstemming en uitwisseling Gezamenlijke scholing en methodiekontwikkeling Jaarlijkse conferentie voor verdieping Gezamenlijk communicatieplan Verantwoording naar SZW en EU i.s.m. extern bureau Implementatie in beleid van bibliotheken

Doelgroep Ouderen in de Wijk AOW-gerechtigd Smalle beurs (armoedepas, huurtoeslag) Sociaal isolement ‘Kwetsbaarheid’ heeft niet altijd te maken met leeftijd (AOW) en/of inkomen (smalle beurs). Allochtonen zijn al op jongere leeftijd (55+) ‘oud’ en wellicht kwetsbaar. Ouderen met veel geld kunnen nog steeds erg eenzaam zijn (sociaal isolement).

Doel Ouderen in de Wijk Na jaar deelname: Versterkt sociaal netwerk en/of Verbeterde (digitale) vaardigheden

Hoe bereiken we ouderen Direct: contact tussen oudere en bibliotheek Indirect: via derde die contact heeft met ouderen Vanuit ‘kracht’ in plaats van ‘kwetsbaarheid’ (inclusieve communicatie) Niet 1 keer bereiken, maar blijvend bereiken Buiten de muren van de bibliotheek Niet 1 keer bereiken maar blijvend: zorg voor warme overdracht van activiteit (computercursus) naar rest van het aanbod (medewerker Digiwijs ook medewerker OidW)

Hoe bereiken we ouderen - direct Juiste communicatiemiddelen Persoonlijk contact beste Papier beter dan digitaal Post wordt enorm gewaardeerd Bezoeken van plekken waar (veel) ouderen (samen)komen Aanspreken bij binnenlopen in bibliotheek Voorbeeld persoonlijk contact: werving Digitale Buddies door studenten op straat Post wordt enorm gewaardeerd: kerstkaart, maandkalender

Lessons learned Uitnodigen voor gerichte activiteit Goed om kunnen gaan met de doelgroep Vertrouwen opbouwen is voorwaarde “Hoe beëindig je een gesprek” net zo belangrijk als “Hoe begin je een gesprek” Vermeld kort en duidelijk de belangrijkste informatie Vermijd uitleg over samenwerkende partijen Vermeld het als het gratis is (spaarzame generatie) Zorg dat je sleutelfiguren aan boord hebt Goed om kunnen gaan met de doelgroep: geduld, vanuit ‘kracht’ ipv ‘kwetsbaarheid Vertrouwen opbouwen is een voorwaarde; als je dat krijgt ben je meteen hun ‘sociale leven’ Zorg dat je sleutelfiguren aan boord hebt (de alfamannetjes en –vrouwtjes onder de ouderen)

Hoe bereiken we ouderen - indirect Via organisaties en initiatieven in de wijk Via stadspassen: U-pasbureau (armoedepas Utrecht) Via (belangen)verenigingen met (groot) ledenbestand Via sleutelfiguren die toegang hebben tot groepen ouderen Organisaties in de wijk: sociaal makelaars, buurtteams, buurthuizen U-pasbureau vooral voor dit project belangrijk gezien het inkomenscriterium Belangenverenigingen: Cosbo (Centraal Orgaan Samenwerkende Bonden van Ouderen), PCOB Protestants Christelijke Ouderenbond, KBO Katholieke Bonden van Ouderen Via sleutelfiguren die toegang hebben tot groepen ouderen (indirect werkt soms beter dan direct) Al Amal is een onafhankelijke organisatie die de participatie van gezinnen, moeders, vrouwen en jeugd in Utrecht en Nederland wil bevorderen. Zij richt zich op diegenen die er niet in slagen op eigen kracht hun weg in de Nederlandse samenleving te vinden.

Lessons learned Begin met wijkanalyse en betrek partners in de wijk vanaf het begin Benadruk gezamenlijkheid en samenwerking (voorkom gevoel van ‘concurrentie’) Check beeldvorming over de bibliotheek Houd rekening met de AVG Beeldvorming bibliotheek: betaalde medewerkers tegenover vrijwilligers, “de bieb zwemt in het geld”

Wat doen we in de bibliotheek voor ouderen Informatie verstrekken Informatiebijeenkomsten Doorverwijzen Vaardigheden versterken Workshops Digitale cursussen speciaal voor ouderen Taalcursussen speciaal voor ouderen Samenkomst faciliteren Zelforganisatie van ouderen faciliteren Informatiebijeenkomsten organiseren: verkiezingen, belastingaangifte, digitaal nalatenschap, weet wat je slikt Workshops: valpreventie, weerbaarheid, internetbankieren Samenkomst faciliteren: koffie drinken, leesgroepen, gespreksgroepen Zelforganisatie van ouderen faciliteren (bijv. Ronde Tafel Overvecht)

Lessons learned Weerbarstig om wijkaanbod in beeld te krijgen maar wel van groot belang Plan een informatiebijeenkomst of workshop gelijk in alle wijken Maak afspraken met terugkerende groepen en betrek ze bij eventuele veranderingen Plan een informatiebijeenkomst of workshop gelijk in alle wijken (één keer contact leggen voor meerdere bijeenkomsten)

Wat willen ouderen Vaak geen direct duidelijke hulpvraag Intergenerationeel contact Gehoord en gezien worden Regie over hun leven (SCP) Terugkerend en herkenbaar aanbod Intergenerationeel contact: Digitale Buddies, Oud Gedaan Jong Geleerd, Van Vroeger Voor Later Gehoord en gezien worden (toegankelijkheid van zowel locatie als medewerkers) Terugkerend en herkenbaar aanbod (wekelijks vast tijdstip)

Lessons learned Computercursus is veilige binnenkomer Spreek met de oudere en niet voor de oudere Ga uit van kracht in plaats van kwetsbaarheid Denk bewust na over tijdens openingstijden of juist niet Sommige ouderen leren niet meer Sommigen verlaten het project door overlijden Ga uit van kracht in plaats van kwetsbaarheid: oudere Ronde Tafel nu voorleesvrijwilliger in zorginstelling Denk bewust na over tijdens openingstijden (intergenerationeel contact, jezelf kunnen laten zien) of juist niet (beperking ‘overlast’) Sommige ouderen leren niet meer (zie je iedere digitale cursus weer terug)

Activiteiten - 1 Informatiebijeenkomsten Verkiezingen Digitaal nalatenschap Weet wat je slikt Belastingaangifte Vaardigheden Computercursus: Digiwijs, Digitale Buddies Weerbaarheidstraining Valpreventie

Activiteiten - 2 Sociaal contact Grijze Koppen Orkest Oud Geleerd Jong Gedaan Ronde Tafel Gesprekken Verhalen aan de Leestafel Bij sociaal contact zitten ook vaardigheden op het vlak van kennis delen, gesprek voeren

Wat is de rol van de bibliotheek Bereiken Verwelkomen Faciliteren Verbinden Ouderen onderling Met ouderen om behoefte op te halen Met organisaties en initiatieven voor doorverwijzing over en weer Met organisaties en initiatieven voor het organiseren van activiteiten en bijeenkomsten Focussen: heel veel te doen, maar wat past bij de bibliotheek? Bereiken: opzoeken, contact leggen Verwelkomen (toegankelijkheid van locatie en medewerkers voor deze doelgroep) Faciliteren: zelfstandige groepen, organisaties en/of individuen die iets willen organiseren Focussen: heel veel te doen maar wat past bij de bibliotheek (kan per bibliotheek verschillen)

Waar staan we over 3 jaar Ouderen in de Wijk is er voor alle ouderen Ouderen weten de bibliotheek blijvend te vinden Er is wekelijks aanbod van voorlichting, workshops en andere activiteiten voor ouderen Organisaties en initiatieven in de wijk weten de Bibliotheek te vinden en vice versa Ouderen zijn regulier onderdeel van het bibliotheekbeleid De bibliotheek is verankerd in het gemeentelijk ouderenbeleid

Wat hebben we over 3 jaar te bieden Inzicht en methodieken / modellen: Kwetsbare ouderen effectief bereiken Bereikte ouderen effectief redzamer maken De rol van bibliotheken daar in (organisatie, capaciteit, competenties) De rol van partners daarin Resultaten evaluatieonderzoek

Vragen? Discussie? m.derksvandeven@bibliotheekutrecht.nl t.van.vlimmeren@bibliotheekutrecht.nl