KNR 19 februari 2019 St. Catharinadal Studiedag COR ORANS (KNR) Studiedag Cor Orans KNR 19 februari 2019 St. Catharinadal

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) 1950 Apostolische Constitutie Sponsa Christi 1999 Instructie Verbi Sponsa 2014, mei Vragenlijst van de CIVCSVA thema's: autonomie, vorming, clausuur 2016, juli Apostolische Constitutie Vultum Dei Quaerere van paus Franciscus 4 thema's, waarvoor vernieuwingen worden aangekondigd: vorming, autonomie, federaties, clausuur 2018, mei Cor orans, Instructie van de CIVCSVA [paus Franciscus]

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Cor Orans Instructies verklaren de voorschriften van wetten en ontwikkelen en bepalen de wijzen die bij de uitvoering ervan in acht genomen moeten worden (can. 34 § 1 CIC); doen niets af aan wetten (can. 34 § 2 CIC) Auteur Geadresseerden CIVCSVA = Congregatio pro Institutis Vitae Consecratae et Societatibus Vitae Apostolicae ≠ VDQ “de afzonderlijke vrouwen-kloosters van contemplatief of volledig contemplatief leven, wel of niet in federatieverband” VDQ art. 2 § 1 ≈ alle gemeenschappen die als monialen erkend worden Definitie: Cor orans 1 en 2

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Cor Orans Instructie voor de implementatie van de Apostolische Constitutie Vultum Dei Quaerere over het vrouwelijke contemplatieve leven INLEIDING AlgemenE Normen (1-14) HOOFDSTUK EEN: HET AUTONOME KLOOSTER (15-85) HOOFDSTUK TWEE: DE FEDERATIE VAN KLOOSTERS (86-155) HOOFDSTUK DRIE: AFZONDERING VAN DE WERELD (156-218) HOOFDSTUK VIER: vorming (219-289) sLOTBEPALINGEN cONCLUSIE

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Cor Orans WAt: InstruCTIE = verklaren de voorschriften van wetten en ontwikkelen en bepalen de wijzen die bij de uitvoering ervan in acht genomen moeten worden (can. 34 § 1 CIC) doen niets af aan wetten (can. 34 § 2 CIC) Veranderingen van wetten in Cor orans met goedkeuring in forma Specifica door paus Franciscus: Nrs. 52, 81d) en 108 – deze veranderen can. 638 § 4 CIC: het betreft het vervallen van de schriftelijke toestemming van de plaatselijke ordinaris bij vervreemdingen en bij elke handeling waardoor de vermogenspostitie van het klooster slechter kan worden; Nr. 83 g) – dit verandert can. 667 § 4 CIC: het betekent een beperking van de bevoegdheden van de diocesane bisschop met betrekking tot de clausuur van monialen; Nr. 111 – dit verandert can. 628 § 2, n. 1 CIC: die Presidente van de Federatie is nu co-visitatrice van de diocesane bisschop bij de gewone visitatie van het klooster; Nr. 130 – dit verandert can. 686 § 2 CIC: de exclaustratie van een zuster tot één jaar kan door de hogere Overste met instemming van haar Raad toegekend worden; een verlenging tot drie jaar ligt bij de Presidente van de Federatie met instemming van haar Raad; Nrs. 174 en 175 – deze veranderen can. 667 § 4 CIC: dispensatie van de clausuur ligt nu in de hand van de hogere Overste, eventueel met instemming van haar Raad; Nr. 176 – dit heft de beperking op van Verbi Sponsa nr. 17 § 2: d.w.z. ook voor monialenkloosters gelden voor afwezigheid uit het klooster de regels van. can. 665 § 1 CIC. Nrs. 177 en 178 – deze veranderen can. 686 § 2 CIC: het betreft opnieuw de mogelijkheid van de hogere Overste om afwezigheid uit het klooster en exclaustratie toe te staan. CO Slotbepalingen NB: AL DEZE VERANDERINGEN VERSTERKEN HET GEZAG VAN DE ABDIS / PRIORIN EN BEPERKEN HET GEZAG VAN DE DIOCESANE BISSCHOP EN VAN DE h. sTOEL

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Slotbepalingen De Instructie geldt met onmiddellijke ingang, en geldt niet alleen voor zaken in de toekomst. De verplichting om tot een federatie (of een ander verband) van kloosters te behoren, die Vultum Dei quaerere de monialenkloosters al had opgelegd, moet binnen een jaar na publicatie (15 mei 2018) van de Instructie uitgevoerd worden. Gebeurt dat niet, volgt een toewijzing van de kant van het Vaticaan.

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) het autonome Klooster

autonoom klooster in Cor Orans 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) autonoom klooster in Cor Orans Definitie CO 6: De aanduiding klooster sui iuris beschrijft het huis van een monastieke gemeenschap van vrouwen, die met de voorwaarden voor een werkelijke autonomie van leven rechtmatig door de H. Stoel opgericht is en juridische autonomie volgens het kerkelijk recht geniet. uitgewerkt in CO 15, 16, 18 CO 15: het klooster sui iuris is een religieus huis dat juridische autonomie bezit: de Overste is een hogere Overste, de gemeenschap is stabiel qua aantal en kwaliteit van de leden. Van rechtswege is het een plaats van het noviciaat en van vorming, het is een publieke rechtspersoon, en zijn goederen zijn kerkelijke goederen.

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) autonoom klooster juridisch VDQ art. 8 § 1 gemeenschap Abdis/Priorin is hogere Overste volgens het canoniek recht Kapittel = alle zusters met eeuwige professie Raad van de Overste eigen noviciaat economische zelfstandigheid eigen gebouw met gebedsruimte aan de juridische autonomie moet een ware autonomie van leven beantwoorden minimum aantal zusters de meerderheid niet op vergevorderde leeftijd vitaliteit om het charisma te beleven + door te geven capaciteit voor vorming + bestuur waardigheid en kwaliteit van het liturgische, broederlijke en zusterlijke en geestelijke leven gegarandeerd betekenis voor en de invoeging in de lokale Kerk mogelijkheid van bestaan adequate gebouwen

autonoom klooster in Cor Orans 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) autonoom klooster in Cor Orans Definitie CO 6: De aanduiding klooster sui iuris beschrijft het huis van een monastieke gemeenschap van vrouwen, die met de voorwaarden voor een werkelijke autonomie van leven rechtmatig door de H. Stoel opgericht is en juridische autonomie volgens het kerkelijk recht geniet. uitgewerkt in CO 15, 16, 18 Inhoudsopgave: Stichting (CO 20-38) Canonieke oprichting (CO 39-53) Affiliatie (CO 54-64) Transfer (CO 65-66) Opheffing (CO 67-73) Het kerkelijke toezicht op het klooster (CO 74-82) Verhouding tussen het klooster en de diocesane bisschop (CO 83-85)

Verlies van het recht om de Overste te kiezen (CO 45) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Verlies van het recht om de Overste te kiezen (CO 45) Wanneer? (nog maar) vijf eeuwig geprofeste zusters Gevolgen? (1) de president van de federatie is verplicht de H. Stoel in te lichten (2) H. Stoel stelt eventueel een ad-hoc-commissie in (3) de voorzitter van het kieskapittel benoemt met toestemming van de H. Stoel en na het horen van iedere zuster afzonderlijk een administratrice

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) ad-hoc-commissie WIE? ordinaris, de Presidente van de Federatie, de religieus assistent van de federatie (assistens religiosus), Abdis/Priorin van het klooster WIE STELT IN? de H. Stoel WANNEER? als de reële autonomie van leven bedreigd wordt of feitelijk niet meer bestaat 1. Als de reële autonomie niet meer voorondersteld kan worden (CO 43) – De Presidente van de Federatie is verplicht de H. Stoel te informeren, met het oog op benoeming van een ad-hoc-commissie 2. Het aantal geprofeste zusters is gedaald naar vijf: verlies van het kiesrecht (CO 45) 3. Voorbereiding van affiliatie (CO 56) 4. Voorbereiding / uitvoering van opheffing (CO 69)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Affiliatie (CO 54-64) 55. Affiliatie wordt opgevat als een ondersteuning van juridische aard, waarmee moet worden beoordeeld of het onvermogen om te functioneren als autonoom klooster in al zijn dimensies, tijdelijk is of onomkeerbaar, en waarmee de gemeenschap van het geaffilieerde klooster geholpen wordt om de moeilijk-heden te overwinnen of om te doen wat nodig is om het klooster op te heffen. WAT: Verlies van onafhankelijkheid, afhankelijkheid van een ander klooster of van de federatie (CO 57) WIE: H. Stoel (CO 56; 57) DOEL: Stabilisering oder opheffing (CO 55) CONCREET: Abdis/Priorin van het affiliërende klooster of de president van de federatie = hogere Overste van het geaffilieerde klooster; geen Kapittel, geen Raad (CO 58; 64)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Opheffing (CO 67-73) WANNEER? affiliatie vruchteloos (CO 67) ontbreken getuigenis (CO 68) CRITERIA: - het aantal monialen (CO 70) - meerderheid van de zusters op vergevorderde leeftijd - al of niet aanwezig zijn van de capaciteit voor bestuur en vorming - het ontbreken van kandidates gedurende een aantal jaren - gebrek aan de noodzakelijke vitaliteit in het beleven en doorgeven van het charisma; WIE? H. Stoel (CO 71) ad-hoc-commissie (CO 69) vermogen (CO 72; 73)

SAMENWERKINGS-VERBANDEN VAN KLOOSTERS VOLGENS COR Orans 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) SAMENWERKINGS-VERBANDEN VAN KLOOSTERS VOLGENS COR Orans in het bijzonder de federatie

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Wat is wat? Cor Orans 7-12 Naam Wat Wie Doel FEDERATIE CO 7 gemeenschapsstructuur autonome kloosters van dezelfde orde doorbreken van isolement naleven van de Regel, versterken van het contemplatieve leven VERENIGING (ASSOCIATIE) VAN KLOOSTERS CO 8 samenwerking CONFERENTIE VAN KLOOSTERS CO 9 autonome kloosters van verschillende ordes bevordering van het contemplatieve leven, samenwerking CONFEDERATIE CO 10 samenwerkingsstructuur federaties van dezelfde orde coördinatie en eensgezindheid in het delen van het charisma MONASTIEKE CONGREGATIE CO 12   structuur van leiding de Presidente = hogere Overste volgens CIC c. 620 Generaal Kapittel ASSOCIATIE MET EEN MANNELIJK INSTITUUT structuur van leiding volgens CIC cc. 614 en 615 autonome kloosters van dezelfde orde ♂♀ de hogere Overste van de mannelijke orde is de hogere Overste van het vrouwenklooster

kerkelijk toezicht: visitatie CO 81 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) kerkelijk toezicht: visitatie CO 81 Naam Wat Visitator FEDERATIE (CO 7) gemeenschapsstructuur Bisschop en Presidente van de Federatie als co-visitator & VerenigIngen (AssoCiatiE) vAn KlOOsterS CO 8 Bisschop cONFERENTIES VAN KLOOSTERS CO 9 MonastieKE CongregatiE (CO 12) structuur van leiding Presidente GEASSOCIEERD MET MANNELIJK INSTITUUT structuur van leiding volgens cc. 614 + 615 CIC ordinarius religiosus = Overste van het instituut van mannen

Federatie Presidente Raad Federale Vergadering ≠ hogere Overste 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Federatie econome CO 142-143 secretaris CO 144-147 vormings-verantwoordelijke CO 148 Presidente CO 110-122 ≠ hogere Overste assistens religiosus CO 149-166 Raad CO 123-132 ≠ Raad van overste Federale Vergadering CO 133-141 klooster sui iuris klooster sui iuris klooster sui iuris klooster sui iuris klooster sui iuris

Taken/bevoegdheden Presidente 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Taken/bevoegdheden Presidente ≠ is geen hogere Overste handelt volgens de bevoegdheden die haar door CO zijn toebedeeld (CO 110) ze is co-visitatrice van de bisschop bij de gewone visitatie; ze schrijft het verslag (CO 111; 115) ze is visitatrice in de buitengewone visitatie (CO 113) toezicht / zorg voor vorming op alle niveaus (CO 117-120) licht de H. Stoel in, als een klooster niet (meer) over werkelijke autonomie van leven beschikt (CO 120) zit altijd in de ac-hoc-commissie (CO 43; 45; 56; 69); roept de Federale Vergadering bijeen en zit haar voor (CO 118) gekozen voor zes jaar (CO 110) informeert de H. Stoel bij problemen over de overgang van een moniale naar een ander klooster (CO 122)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Federale Raad geen “Raad van de Overste” in de zin van can. 627 CIC 4 personen, gekozen door de Federale Vergadering (CO 123) bevoegdheden alleen zoals door Cor Orans en Statuten geregeld; de Presidente kan de Raad op elk moment horen (CO 124) rechten van consultatie en instemming zijn opgesomd; bijv. instemming bij verlenging exclaustratie (CO 125-131) treedt op als Raad van de Overste in het geval dat een klooster aan de Federatie is geaffilieerd (CO 132)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Federale Vergadering teken van gemeenschap; bescherming van het charisma; bevordering van aangepaste vernieuwing (CO 133) leden: de Presidente, de Raadszusters, de Econome, de hogere Oversten van de kloosters, één gedelegeerde per klooster (CO 134) elke zes jaar een gewone Vergadering, na drie jaar tussentijdse Vergadering (CO 135-136)) bevoegdheden (CO 141): krijgt verslaglegging (Presidente, Econome, …); verkiezing (Presidente, Raad, Econome) bespreekt belangrijke onderwerpen besluiten over normen die iedereen betreffen, zijn alleen bindend nadat ze door de H. Stoel goedgekeurd zijn stelt vormingsplannen op wijst een vormingshuis aan stimuleert nieuwe stichtingen

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) assistens religiosus vertegenwoordigt de H. Stoel bij de Federatie, echter niet bij de afzonderlijke kloosters priester – “omdat hij tot op zekere hoogte deelheeft aan de jurisdictie van de H.Stoel” benoemd door de CIVCSVA – recht van voordracht (drie namen) „151. De Federale Assistent is geen Hogere Overste en vervult zijn taak in een geest van samenwerking en dienstbaarheid ten opzichte van de Federatie door het behoud van de echte geest van het Instituut aan te moedigen en de Presidente en haar Raad te helpen bij het leidinggeven aan de Federatie, met name bij de vorming op federaal niveau en bij het oplossen van de belangrijkste financiële vraagstukken.“ steeds lid van de ad-hoc-commissie wanneer die ingesteld wordt brengt jaarlijks een kort verslag uit; aan het einde van zijn ambtsperiode een gedetailleerder verslag (Vgl. CO 149-155)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Die clausuur

Hoofdstuk drie – Afzondering van de wereld 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Hoofdstuk drie – Afzondering van de wereld Het begrip en relevantie voor het beschouwend leven (CO 156-167) De communicatiemiddelen (CO 168-171) De Clausuur (CO 172-182) Pauselijk slot (CO 183-188) Normen betreffende het pauselijk slot (CO 189-203) Het Slot omschreven in de Constituties Constitutioneel Slot (CO 205-207) Monastiek Slot (CO 208-211) Voorschriften betreffende het Constitutioneel Slot (CO 212-218)

Afzondering van de wereld: clausuur 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Afzondering van de wereld: clausuur voorschriften tot nu: can. 667 CIC VDQ / Cor Orans § 1 algemene clausuur geldt voor ieder religieus huis § 2 strengere regels voor de clausuur in kloosters gericht op het beschouwende leven § 3 clausuur van monialen: pauselijk constitutioneel § 4 speciale bevoegdheden van de diocesane bisschop over clausuur monialen pauselijk slot = normen opgesteld door H. Stoel; extern apostolaat uitgesloten (CO 183) constitutioneel slot: vastgelegd in de Constituties of in een ander wetboek van het eigen recht (CO 204) monastiek slot: strenger dan de algemene clausuur; verder reikende vormen van gastvrijheid mogelijk; vastgelegd in de Constituties of in een ander wetboek van het eigen recht (CO 211)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Wat is er veranderd? Proces van onderscheiding mogelijk en nodig VDQ art. 10 §1: Ieder klooster dient na een serieuze onderscheiding en met eerbiediging van de eigen traditie en van hetgeen de constituties vereisen, aan de Heilige Stoel te vragen welke vorm van clausuur het wil aannemen, mocht er om een andere vorm dan de vigerende worden gevraagd. Uitbreiding bevoegdheden Abdis/Priorin exclaustratie tot één jaar (CO 177) dispensatie van de clausuur (CO 175) afwezigheid uit het klooster (CO 176) exclaustratie gaat niet meer via Rome = verandering van can. 686 §2 CIC inperking bevoegdheid diocesane bisschop = verandering van can. 667 § 4 CIC

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Die vorming

Hoofdstuk vier - Vorming 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Hoofdstuk vier - Vorming Inhoud: Algemene beginselen (CO [219-220] 221-230) Permanente vorming (CO 231-241) Instrumenten van Voortgezette Vorming (CO 242-249) Initiële vorming (CO 250-261) Aspirantschap [kandidatuur] (CO 262-268) Postulantschap (CO 269-276) Noviciaat (CO 277-284) Junioraat (CO 285-289)

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Algemeen Cor orans… ... stelt om te beginnen vast ‘dat het in het vormingsporces niet zozeer gaat om het verwerven van concepten, als wel om “het kennen van de liefde van Christus die alle kennis te boven gaat”’(CO 223) … onderstreept de waarde en betekenis van permanente vorming … beschrijft verantwoordelijkheden en wijst die toe: (kandidate, postulante, novice, juniore, Abdis, Vormingsverantwoordelijke, Presidente van de Federatie) … maakt gezamenlijke initiële vorming binnen de Federatie mogelijk … hecht grote waarde aan het mogelijk maken en werkelijk doormaken van een proces van onderscheiding … hecht grote waarde aan de persoonlijke begeleiding in alle fasen van de initiële vorming … waarschuwt voor het opnemen van zusters uit andere culturen, als dit alleen het doel heeft, het overleven van de eigen gemeenschap veilig te stellen NB: de CIVCSVA heeft aangekondigd met richtlijnen te komen voor de vorming

Vernieuwingen: etappes en duur van de initiële vorming 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Vernieuwingen: etappes en duur van de initiële vorming verplichte kandidatuur van minstens 12 maanden, ten hoogste 2 jaar postulaat minstens 12 maanden, hoogstens 2 Jaar [≠ can 597 § 2 CIC: “passende voorbereiding”] noviciaat duurt altijd 2 Jaar [≠ can. 648 § 1 CIC: minstens 1 jaar, hoogstens 2] junioraat: “287. De tijdelijke geloften worden afgelegd voor een periode van drie jaar en jaarlijks verlengd tot het einde van de periode van vijf jaar, totdat de initiële vorming ten minste negen jaar heeft geduurd.” 1 kand.+ 1 post. + 2 nov. + 5 jun. = minstens 9 jaar intiële vorming ≠ alle andere religieuzen

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) Tenslotte HET RECHTENS ZELFSTANDIGE KLOOSTER DE FEDERATIE VAN KLOOSTERS DE CLAUSUUR (AFZONDERING VAN DE WERELD) vorming

Studiedag COR ORANS (KNR) 19 februari 2019 Studiedag COR ORANS (KNR) ‘“Jezus veroordeelt mensen met goede manieren maar slechte gewoontes”, want het is één ding om “er goed en mooi uit te zien”, maar de waarheid van binnen is iets anders. Zo is het ook niet goed, alleen aan de letter van de wet gebonden te zijn, want “het recht alleen geeft geen redding”. De wet redt als ze je naar de Bron van het Heil voert.’ – paus Franciscus (14 oktober 2014) URL: https://www.facebook.com/140900652751891/photos/a.147197238788899.1073741826.140900652751891/347723398736281/?type=3. 08/21/2018. Dank voor uw aandacht!