Bestuursrecht Hoorcollege II Hasselt, 28 november 2013 prof. dr. Anne Mie Draye RvS administratief rechtscollege, eerste, 1946. Onderscheid tussen preventieve (burger krijg een vorm van bescherming voor de uitspraak) en curatieve rechtsbescherming (eens de beslissing genomen is). Nieuwe administratieve rechtscolleges ontstaan -> bepaalde bevoegdheden verdwijnen. MAAR geen overlappende bevoegdheden Onafhankelijk

De Raad van State: voorgeschiedenis De periode voor 1830 werd gekenmerkt door gebrekkige rechtsbescherming van de burger tegen overheidsoptreden De Belgische grondwet: een onafhankelijke rechterlijke macht zou de burger beschermen tegen mogelijke misbruiken van de uitvoerende macht De rechterlijke macht stelde zich evenwel terughoudend op bij geschillen die rezen tussen rechtsonderhorige en bestuur Het Flandria-arrest: de burgerlijke rechter kan schadevergoeding toekennen bij onrechtmatige daad van het bestuur; op andere vlakken van het bestuursrecht bood dit arrest geen oplossing 1830: België als natie gecreëerd. Optreden indien er problemen zijn tussen burger-overheid WM overheid schade -> vergoeding tegenover Ook weigering kan schade berokkenen Art.160 GW: één RvS bevoegdheden in de wet (zie ook RvS-wet belangrijk)

De Raad van State De Raad van State werd opgericht bij wet van 23 december 1946 Art. 160 GW: “Er bestaat voor geheel België een Raad van State, waarvan de samenstelling, de bevoegdheid en de werking door de wet worden bepaald…” De organieke wetten op de Raad van State, gecoördineerd bij KB 12 januari 1973 regelen de werking en de organisatie van de Raad van State

De Raad van State: bevoegdheden Afdeling Wetgeving: advies op wetgevend en reglementair gebied Afdeling Bestuursrechtspraak: uitspraken over geschillen tussen bestuurde en bestuur Het schorsen en vernietigen van akten en reglementen uitgaande van administratieve overheden vormt de belangrijkste taak van de Afdeling Bestuursrechtspraak De afdeling Bestuursrechtspraak spreekt zich uit bij middel van arresten 2 afdelingen: Wetgeving: verplichting tot het vragen van een advies over reglementaire bestuurshandelingen Bestuursrechtspraak: verschillende functie, 1 belangrijk: mogelijk van die afdeling om bepaalde bestuurlijke beslissingen te schorsen en te vernietigingen. Vonnissen en arresten: administratieve rechtscolleges altijd arresten

De Raad van State: organisatie De Raad van State is samengesteld uit: - de Raad: bestaat uit verschillende kamers (staatsraden) met toegewezen bevoegdheden - het Auditoraat: belast met het onderzoek naar de zaken/verleent advies - het Coördinatiebureau: houdt de stand van de wetgeving bij ( Reflex-databank) - de Griffie: beheert stukken, bundelt en archiveert arresten Zie: RvS-wet, Titel VII, Inrichting van de Raad van State, art. 69 e.v. Rol auditoraat: adviseert de zetel, maakt een vorm van verslag dat wordt overgemaakt aan de staatsraden/rechters die dat bestuderen en het al dan niet opvolgen.

De Afdeling Bestuursrechtspraak: specifieke bevoegdheden - Het doen van uitspraken bij wijze van arresten, over de beroepen tot nietigverklaring ingesteld tegen de akten en reglementen van de onderscheiden administratieve overheden - Het optreden als cassatierechter t.a.v. in laatste aanleg gewezen beslissingen van administratieve rechtscolleges in betwiste zaken - Het toekennen van herstelvergoeding wegens buitengewone schade veroorzaakt door een administratieve overheid Cassatiebevoegdheid van de RvS: heel veel bevoegdheden overgegeven naar andere colleges. RvS heeft de bevoegdheid om te controleren of de beslissingen naar behoren zijn genomen. Milieuhandhaving; vernietigt –> overgedragen naar dezelfde raad Art.11: WM geen andere bevoegdheid

De Afdeling Bestuursrechtspraak: procedures De vernietigingsprocedure De verzoekende partij moet voldoen aan een aantal ontvankelijkheidsvoorwaarden; zij worden onderscheiden in: - primaire ontvankelijkheidsvoorwaarden - procedurele ontvankelijkheidsvoorwaarden Slechts wanneer een beroep ontvankelijk werd ingediend, volgt een onderzoek over de grond van de zaak, aan de hand van door partijen aangehaalde middelen Op een arrest toepassen VERNIETIGINGSBEROEP: oudste procedure 46 in RvS-wet ingeschreven Objectief contentieux: behelst het geheel van rechtszaken waarbij de overheidshandeling rechtstreeks wordt aangekocht. Beslissing van de overheid uit de rechtsorde verdwijnt (RvS vraagt dat aan). Wnr RvS gevat wordt met verzoek voor vernietiging: 2 stappen -Onderzoek naar ontvankelijkheid: onderzoek door de RvS waarop het antwoord zal luiden of ze zich zullen uitspreken over het verzoek (Ofwel stopt het daar, geen verdere uitspraak, ofwel zegt dat Raad dat ze voldoen aan de voorwaarden, dan zal de Raad een uitspraak doen en zal het gegrond zijn) Ontvankelijkheid wordt heel ruim besproken Primaire ontvankelijkheidsvoorwaarde: persoon die zich tot de RvS wendt en de aangevochten rechtshandeling (voorwerp is dat wel de beslissing van de administratieve overheid? Specifieke bevoegdheid van de RvS Elke burger die zich geschaad voelt moet naar de RvS kunnen gaan, actio popularis willen ze vermijden (=impliceert dat ik bij de RvS in beroep kan gaan tegen de collega’s van Uhasselt (ten boze; RvS zou veel te veel zaken krijgen). Belang impliceert dat je rechtstreeks in verband moet staan bij de aangevochtenen.

De Afdeling Bestuursrechtspraak: procedures (2) Vernietigingsgronden kunnen betrekking hebben op: - de externe of formele wettigheid (bevoegdheid en schending van op straffe van nietigheid voorgeschreven vormen) - de interne of materiële wettigheid (schending van de wet, machtsafwending) De gevolgen van vernietigings- en verwerpingsarresten verschillen grondig Vernietigingsarresten gelden erga omnes met terugwerkende kracht Verwerpingsarresten gelden inter partes naar de toekomst Vernietigingsgronden: NIET ONTVANKELIJKHEID Op welke juridische grond de RvS zich richt Art. 14 RvS-wet Houdt verband met de aantastbaarheid van de wet (heel ruim te interpreteren). Verschillende aspecten van de conformiteit worden getoetst. Bevoegdheidsproblematiek (verschillende organen functioneren op eenzelfde niveau zullen verschillende bevoegdheden hebben). Bestuursrecht = zeer formalistisch Er kan ook een beroep gedaan worden bij RvS voor schending van de wet welke vorm ook Bevoegdheden moogt ge niet misbruiken om politieke tegenstanders af te zetten

De Afdeling Bestuursrechtspraak: procedures (3) De schorsingsprocedure Een beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State werkt niet schorsend Dit kan leiden tot een probleem inzake effectief rechtsherstel: daarom kreeg de Raad de bevoegdheid om de tenuitvoerlegging van een bestreden beslissing te schorsen Het verzoek tot schorsing moet voldoen aan twee cumulatieve voorwaarden:  - een ernstig middel - een moeilijk te herstellen ernstig nadeel Er bestaat tevens een schorsingsprocedure uiterst dringende noodzakelijkheid Vernietigingsarresten; hypothese waarbij de burger naar de RvS gaat om een overheidsproces aan te vechten en gelijk krijgt. Gevolgen zeer drastisch Partij gaat naar de RvS en voert middelen aan ,, HANDBOEK 1946: vernietiging Begin jaren 90: schoring Waarom gekomen? Beroep op RvS wou enkel vernietigen. Voorwaarden: ernstig midddel en moeilijk te herstellen ernstig nadeel. Onderscheid ernstig middel (partij vraag schorsing. RvS vraagt of het een moeilijk te herstellen nadeel berokkent en of er een middel wordt geformuleerd welke regel geschonden wordt en waarom) gegrond middel (door RvS ten gronde is beoordeeld, dit leidt tot de vernietiging; Bij schorsing voltstaat dat er een ernstig middel is aangeroepen Schorsing procedure: korte termijn, zolang er geen uitspraak is, schorsing gaat in van het verzoek van de aangevochten handeling. Verderzetting van de procedure aanvragen. JE kan niet enkel naar de RvS gaan, bij schorsing moet je ook de nietigverklaring vragen in de akte Cummulatief Bijkomende procedure: dringende noodzakelijkheid: in het leven geroepen om op korte termijn uitspraak te doen over een probleem met de over waar geen tijd is voor lange procedure. JE moet duidelijk aantonen dat de dringende .. Er is en waarbij je aantoont dat er geen uitstel dult, ….

De Raad van State als cassatierechter De Raad van State fungeert als cassatierechter inzake door andere administratieve rechtscolleges in laatste aanleg gewezen beslissingen in betwiste zaken De procedure bestaat uit een toelatingsprocedure en een procedure ten gronde De uitspraak van de Raad van State over het cassatieberoep geldt inter partes De Raad van State verwijst na cassatie terug naar het rechtscollege dat de vernietigde beslissing nam, desgevallend in een andere samenstelling Dit rechtscollege gedraagt zich naar het cassatiearrest t.a.v. het daarin beslechte rechtspunt

Nieuwe administratieve rechtscolleges De Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen werd opgericht bij decreet van 19 maart 2004 Studenten van universiteiten en hogescholen kunnen voor deze Raad studievoortgangsbeslissingen betwisten De procedure voor de Raad is gericht op einduitspraken op korte termijn Niet de bedoeling dat je artikels kan citeren wel wat de functie is van de nieuwe rechtscolleges Omvang kennen

Nieuwe administratieve rechtscolleges (2) De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen trad in werking op 1 juni 2007 Deze Raad heeft een dubbele bevoegdheid: - uitspraak over beroepen tot weigering van de vluchtelingenstatus en de subsidiaire beschermingsstatus, met volheid van bevoegdheid - uitspraak als annulatierechter voor o.m. beslissingen inzake migratie Vreemdelingenbetwistingen bevoegdheid voor de federale overheid Onderscheid tussen dubbele bevoegdheid: Volheid van bevoegdheid bepaalde onderwerpen kunnen door de Raad behandeld worden door volheid van bevoegdheid of als annulatierechter Volheid van bevoegdheid: herbekijkt het volledige dossier en kan zelf beslissen om een beschermingsmaatregel te geven/nemen bij bepaalde beslissingen Annulatierechter: Raad voor vreemdelingenbetwistingen zal optreden zoals de RvS en kijken of de beslissing op behoorlijke manier genomen is,

Nieuwe administratieve rechtscolleges (3) De bestuurlijke handhaving nam de voorbije jaren een belangrijkere plaats in bij de sanctionering van overtredingen op de Vlaamse milieuwetgeving Het Milieuhandhavingscollege fungeert als beroepsinstantie tegen de beslissing van de overheid om een alternatieve of exclusieve geldboete op te leggen bij een milieumisdrijf of een milieu-inbreuk (1 mei 2009) Evolutie: met name dat men probeert om te sanctioneren niet enkel op een strafrechtelijke procedure Bestuurlijke maatregel: boetes heel belangrijk; zij krijgen die opgelegd door administratieve rechtscollege zonder rechtbanken en hoven. Wanneer te hoog dan moeten ze gaan naar het milieuhandhavingscollege Onderscheid misdrijf (ernstiger, alternatieve sanctionering) en inbreuk (bijhouden van documenten, gerechtelijke instanties zijn niet meer bevoegd enkel de administratie en kan een geldboete opleggen) In beide gevallen is er toegang tot een rechter met name de rechter van milieuhandhaving.

Nieuwe administratieve rechtscolleges (4) Met de inwerkingtreding van de VCRO werden opnieuw bevoegdheden van de Raad van State overgeheveld naar een nieuw administratief rechtscollege: de Raad voor vergunningsbetwistingen De Raad spreekt zich, als administratief rechtscollege, uit over beroepen die worden ingesteld tegen vergunnings-, validerings- en registratiebeslissingen binnen de ruimtelijke ordening en de stedenbouw Het procedurereglement van deze Raad voorziet in een aantal vernieuwingen inzake procedure, met o.m. de invoering van bemiddeling en de bestuurlijke lus Gewestelijk rechtscollege Art. 10 BWHI: impliciete bevoegdheden; gewest heeft bepaalde bevoegdheden gekregen, zij mogen ook maatregelen nemen die niet uitdrukkelijk aan hen toe verbonden zijn maar die noodzakelijk zijn voor de uitoefening van hun taak. Nieuwigheden komen ook terug in de hervorming van de raad van state Bestuurlijke lus gaat uit van de vaststelling zonder meer vernietigt wordt. Hangende procedure kan de RvS vaststellen dat er een klein vormig gebrek is; overheid niet verplicht om erop in te gaan

De Raad van State: een grondige hervorming in het vooruitzicht (1) Aan de oorsprong van de hervorming: - achterstand in het verleden - kritiek op “gedwongen nietigverklaring” van onwettige bestuurshandelingen Niet actueel in het blokboek Hervorming zit in een verder gevorderd stadium, teksten kunnen opgezocht worden op de site van het Vlaams parlement

De Raad van State: een grondige hervorming in het vooruitzicht (2) Doelstellingen en middelen: - de rechterlijke toetsing van de wettigheid van bestuurshandelingen verfijnen bv. moduleren in de tijd van de gevolgen van arresten, de bestuurlijke Ius, de injunctiebevoegdheid… - de toegang tot de Raad van State vergemakkelijken bv. eenvoudigere voorwaarden voor rechtspersonen, een verbetering van de procedure in kort geding… - de vereenvoudiging van de werking van de Raad van State