School-Wide Positive Behavior Support (SWPBS) Naam school Datum (45 minuten) 10:00 – 10:45 De opleider heet de groep welkom op de laatste dag van de coachopleiding. De opleiders noemen actuele nieuwtjes en ontwikkelingen. Naam coach & logo bedrijf 1 1

Schoolwide PBS is een: Schoolbrede, preventieve aanpak van gedrag, gericht op alle leerlingen Gericht op het verhelderen, aanleren en positief bekrachtigen van gewenst gedrag Paraplu waar andere interventies met dezelfde uitgangspunten onder passen SWPBS is ‘research based’ (Horner, Golly, Sugai e.a.)

Doel van SWPBS Een veilige omgeving scheppen die: leerling- en leerkrachtvriendelijk is bevordert dat leerlingen zich sociaal gedragen en zo goed mogelijk presteren © Picapedia/Yorneo/PI Research, versie 1.0 (oktober 2011)

Het SWPBS kader (1): de piramide Leren Gedrag

Het SWPBS kader (2): vormgeven aan vijf pijlers 1. Schoolbreed werken vanuit gedeelde waarden 2. 5. Samenwerken met Ouders en met de Zorg Preventie zoveel mogelijk problemen voorkomen 3. 4. Helder zijn in wat je wilt zien en horen, dit actief aanleren en positief bekrachtigen Besluitvorming over gedrag op basis van Data

Concreet starten met SWPBS: een 3-jarig implementatietraject

Concreet starten met SWPBS (jaar 1): Bepalen wat de school al doet wat goed werkt en aanvullende ‘groene interventies’ ontwikkelen (schooljaar@ @@@-@@@@) De coach noemt dat geinventariseerd wordt met het hele schollteam waar krachten liggen van de school en waar veranderwensen liggen. De coach refereeert ook aan de oefening met de flap.

1. Basiswaarden van de school bepalen Bijvoorbeeld: Verantwoordelijkheid Respect Veiligheid Welke waarden wil de school aan de leerlingen meegeven? ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

2. Heldere gedragsverwachtingen formuleren vanuit gedeelde waarden ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

2. Heldere gedragsverwachtingen formuleren Voor alle plekken in en om de school: Gangen Kantine Schoolplein…..etc Waarden en verwachtingen visueel maken: Posters Foto’s Werkstukken van leerlingen Heldere gedragsverwachtingen helpen niet alleen in het verkeer. De kans dat het leerlingen lukt om zich sociaal te gedragen neemt toe als er duidelijke gedragsverwachtingen zijn in de school. Belangrijk is natuurlijk wel dat het er niet te veel worden (het moet behapbaar blijven) en dat de gedragsverwachtingen relevant zijn en iets toevoegen. Denk in 2-tallen even na over gedragsverwachtingen voor het schoolplein ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

3. Waarden en gedragsverwachtingen visualiseren NET ALS IN HET verkeer worden gedragverwachtingen gevisualiseerd om ze sterk te maken. Deze zijn duidelijk zichtbaar en herkenbaar in alle ruimtes van de school.

4. Gedrag is een ‘vak apart’: lessen ontwerpen om gedrag actief aan te leren Filmpjes Model staan en oefenen Quiz Andere werkvormen

5. Systeem ontwerpen om gewenst gedrag schoolbreed systematisch positief te bekrachtigen Sociale bekrachtiging Tokensysteem “You never know when you get a surprise…”

6. Oefenen met het minimaal houden van aandacht voor ongewenst gedrag en een menu opstellen van eenduidige consequenties Reactieprocedure ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

7. Data verzamelen over gedrag Incidentenregistraties geven informatie over: Leerlingen Locaties Type incident Periode Alleen relevante data met een zo laag mogelijke inspanning voor het schoolteam Data is basis voor het overleg van het PBSteam en maakt inzichtelijk waar en wanneer er problemen zijn. De coach noemt dat er zal worden gekeken naar wat de school al verzameld. En dat daarna zal worden besloten wat er eventueel aanvullend nodig is. ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

Concrete activiteiten in jaar 2: Starten met ‘groene interventies’ op de werkvloer, gele interventies ’ ontwikkelen , SWPBS in de klas, oudercontacten vormgeven De coach noemt dat geinventariseerd wordt met het hele schollteam waar krachten liggen van de school en waar veranderwensen liggen. De coach refereeert ook aan de oefening met de flap.

Jaar 2: ‘Gele interventies’ ontwikkelen Check in Check out De coach noemt dat de interventies die in jaar 1 ontwikkeld en uitgeprobeerd zijn in jaar 2 worden toegepast op de werkvloer. De coach noemt verder wat er aan bod komt in jaar 2 en 3 De coach herhaalt verder dat deze interventies bedoeld zijn om leerlingen te ondersteunen die net iets meer nodig hebben om zich de waarden van de school eigen te maken qua gedrag. De coach noemt dat geïnventariseerd wordt wat de school al doet op geel en rood. En hoe deze interventies ‘PBS-proof’ kunnen worden gemaakt. Pijler samenwerking met de zorg vormgeven

Jaar 2: de pijler ‘samenwerken met ouders’ vormgeven De school werkt aan een positief contact met alle ouders Bijvoorbeeld door: Ouderavond over SWPBS Telefoontje, kaartje of mail naar huis met positief bericht over de leerling Tijdens informele momenten iets positiefs terugkoppelen over de leerling

Concrete activiteiten in jaar 3: ‘Rode interventies ’ ontwikkelen , samenwerken met de zorg & borging van de aanpak De coach noemt dat geinventariseerd wordt met het hele schollteam waar krachten liggen van de school en waar veranderwensen liggen. De coach refereeert ook aan de oefening met de flap.

Jaar 3:‘Rode interventies’ ontwikkelen PMTO Triple P Agressieregulatietraining De coach noemt dat de interventies die in jaar 1 ontwikkeld en uitgeprobeerd zijn in jaar 2 worden toegepast op de werkvloer. De coach noemt verder wat er aan bod komt in jaar 2 en 3 De coach herhaalt verder dat deze interventies bedoeld zijn om leerlingen te ondersteunen die net iets meer nodig hebben om zich de waarden van de school eigen te maken qua gedrag. De coach noemt dat geïnventariseerd wordt wat de school al doet op geel en rood. En hoe deze interventies ‘PBS-proof’ kunnen worden gemaakt. Pijler samenwerking met de zorg vormgeven

Jaar 3: de aanpak borgen Inwerkpakketten nieuwe schoolmedewerkers en leerlingen Implementatiedata SWPBS opnemen in sollicitatieprocedure, etc. ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

Hoe ziet het traject er organisatorisch uit? Formatie PBSteam Maandelijkse PBSteam bijeenkomsten van twee uur Twee studiedagen per jaar voor schoolteam Deelname schoolteam aan werkgroep om verschillende ‘producten’ aan te passen voor de school (zes uur op jaarbasis) De coach begeleidt traject en levert werkvormen en voorbeelden aan om tot ‘producten’ te komen

Wie zit er in het PBSteam? Directie IB Leraren vanuit onder- midden en bovenbouw evt. conciërge, SMW, ouders e.d ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0

De belangrijke rol van het PBSteam Kartrekkersrol – verantwoordelijk voor de voortgang (samen met de coach) Aanspreekpunt en ondersteuning voor collega’s Informeert over en betrekt schoolteam bij ontwikkelingen SWPBS Houdt het databasesysteem bij (verwerkt gegevens van het SWPBS proces; registratie) Bereidt de studiedagen van SWPBS voor met de coach

Goudmijnen/ voorwaarden bij implementatie De directeur gaat ervoor! 80% van het schoolteam is enthousiast over SWPBS Aansluiten bij krachten van de school leraren worden gefaciliteerd (tijd) Geen grote reorganisaties/ paralleltrajecten Het tempo van de school aanhouden

Uitkomsten Noors onderzoek naar de effecten van SWPBS op leerlingen Afname probleemgedrag algemeen, zowel schoolbreed als in de klas (bijvoorbeeld afname van 18% verbale agressie) Afname probleemgedrag risicoleerlingen met externaliserend gedrag Scholen waar de meeste gedragsproblemen voorkwamen, profiteerden het meeste van de aanpak We maken de overstap naar onderzoek naar de effecten van SWPBS in zijn geheel. (Ogden, Sörlie, Amlund Hagen, 2007)

Uitkomsten RCT in Noorwegen naar de effecten van SWPBS op leerlingen voor wie het Noors hun tweede taal is Resultaten volgens leerkrachten: Leerlingen significant sociaal vaardiger Afname internaliserende problematiek Betere leerprestaties Geen significant verschil in afname externaliserend probleemgedrag (Ogden, Sörlie, Amlund Hagen, 2007)

Uitkomsten onderzoek in de VS Toename gevoel van veiligheid onder leerlingen (Horner, Sugai, Smolkowski & Eber, 2009): Toename sociaal gedrag op school, in de klas en thuis (Eber, 2006; Putnam, Horner, & Algozzine, 2006) Betere schoolprestaties/ toename leesvaardigheid (Eber, 2006; McIntosh, Chard, Boland & Horner, 2006) Toename effectieve leertijd (Bradshaw, Mitchell & Leaf, 2010)

Uitkomsten RCT in Noorwegen naar de effecten van SWPBS op leraren Leraren voelen zich competenter in het omgaan met gedragsproblemen en met verschillen tussen leerlingen (diversiteit)

Resultaten SWPBS VS: het schoolteam Betere vroegsignalering en effectiever interveniëren bij kinderen met matig of (zeer) ernstig probleemgedrag; Betere samenwerking van schoolteam met ouders en (jeugd)zorg; Reductie aantal disciplinaire maatregelen (zoals schorsing of verwijdering); Enthousiast schoolteam en grotere tevredenheid en betrokkenheid van ouders bij school. Minder uitval onder docenten

Hartelijk dank voor jullie aandacht! Afsluiting Hartelijk dank voor jullie aandacht! Hier de duimenoefening? ® Kenniscentrum SWPBS, juli 2011 versie 1.0