in de lerarenopleiding: Een overzicht op macro-, meso-, en microniveau ICT-integratie in de lerarenopleiding: Een overzicht op macro-, meso-, en microniveau Interactieve sessie (Nl/Vl) ENW AUGent / Kennisnet Jo Tondeur (Ugent/FWO)

Macroniveau Mesoniveau Microniveau Rol van curricula ICT-beleid van de overheid Mesoniveau ICT-integratie op instelingsniveau TPACK in het curriculum van de opleiding Professionaliseringsbeleid opleiders (Teacher design teams) Microniveau Strategieën om toekomstige leraren op te leiden Blended learning Percepties van beginnend leraren

#ictinlo @jotondeur

Macroniveau Rol van curricula ICT-beleid van de overheid

ICT-eindtermen Geïntroduceerd in september 2007: minimumdoelen waarvoor een inspannings- en geen resultaatsverplichting is Lager onderwijs (8) en 1ste graad secundair onderwijs (10) Nadruk op integratie binnen de vak/leergebieden Nadruk op sociale rationaliteit: elke leerling kansen geven Technische vaardigheden zijn geen doel op zich, maar zijn instrumenteel voor het behalen van hogere orde vaardigheden Verwachting dat dit stilaan doorsijpelt in de leergebied- en vakgebonden leerplannen

ICT-competentieprofiel voor de lerarenopleiding ICT-competentieprofiel (zie www.enwaugent.be)

ICT-bekwaamheidseisen voor docenten Kennisnet (zie www.kennisnet.nl)

Nieuw op de beleidsagenda: Mediawijsheid en STEM “Mediawijsheid is het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maatschappelijke participatie“ (Lieten & Smet 2012) Wie van u herinnert zich de titel van deze studiedag? 1’

Om nog maar te zwijgen van… 21st century skills

Welke rol spelen ICT-eindtermen en ICT-competentieprofielen In het opleiden van toekomstige leraren?

ICT-beleidsinitiatieven van de overheid

http://www.klasse.be Mictivo.be

van de Vlaamse overheid ICT-beleid van de Vlaamse overheid - ICT-eindtermen - ICT-coördinatie in scholen(gemeenschappen) - Raamovereenkomsten met commerciële partners (bv. IBM, SchoolNet) - Stimuleringsbeleid vrije software - Projectondersteuning (bv. klascement) - Coördineert publicaties (bv. Klasse) Onderzoek (bv. ICT-monitor Mictivo; Peiling informatieverwerving) … ? Meer info zie: http://www.ond.vlaanderen.be 4tw 1’

Welke bouwstenen hebben we nodig voor ICT-integratie in de lerenopleiding? Focus op fundamenten

Mesoniveau ICT-beleid van de overheid Rol van curricula

Waar zit TPACK in het curriculum van de lerarenopleiding Waar zit TPACK in het curriculum van de lerarenopleiding? (see Koehler & Mishra, 2008) Voogt, J. Fisser, P. , Pareja Roblin, N., Tondeur, J.& Van Braak, J. (2012). Technological Pedagogical Content Knowledge (TPACK) - a review of the literature. Journal of Computer Assisted Learning.

Lerarenopleiding 1 Lerarenopleiding 2 Lerarenopleiding 3 [2’]

Recent onderzoek in Nl: Teveel focus op “learning about ICT”, terwijl “learning with ICT” aandacht verdient (Kirschner & Selinger, 2003) Recent onderzoek in Nl: Weinig aandacht aan het didactisch gebruik van ICT (Uerz, Kral en Ries, 2014)

Luister, maar vanuit een visie op goed onderwijs…

Resultaten case studie

Hogeschool A Hogeschool B Hogeschool C Visie ICT als vak afgeschaft Doel: ICT integreren binnen de bestaande lessen (TPCK) ICT-lessen binnen bestaande modules Doel: Verdere integratie in de modules, grotere betrokkenheid lectoren Nieuwe module educatief ICT-gebruik Uitwerking van een lange termijnplanning. Kennis, vaardigheden en attitudes Grote verschillen tussen lectoren Individuele begeleiding (kleine opleiding) Idem Externe training Opvolging? Samenwerking beperkt Infra- structuur Voldoende uitgerust, draadloos netwerk Modellokaal met digitaal bord op komst Voldoende uitgerust, draadloos netwerk Aantal digitale borden beperkt. Infrastructuur is onvoldoende.: te weinig PC’s en geen draadloos netwerk. Infrastructuurplan volgt Software en content Divers aanbod en gebruik van digitale leermiddelen Zinvol gebruik van ELO wordt aangemoedigd. Divers gebruik van digitale leermiddelen ELO vooral doorgeefluik Divers gebruik van digitale leermiddelen bv portfolio, stageplatform matig gebruik door gebrekkige kennis en technische problemen

Welke richting slaan we in met de lerarenopleiding? Hoe is het om in 2020 in de lerarenopleiding te studeren? Hoe ziet de leraar van de toekomst eruit? Zijn mobiele devices dan verplicht in onderwijs? … (Expeditie 2020)

Microniveau Strategieën om toekomstige leraren op te leiden Blended learning Percepties van beginnend leraren

Wereldwijd worstelen lerarenopleidingen met de vraag welke strategieën ze kunnen inzetten om toekomstige leraren voor te bereiden op ICT-integratie in onderwijs (Kay, 2006)

Strategieën voor ICT-integratie binnen uw opleiding

Strategieën op een placemat

SQD-model (Synthesis of Qualitative Data) Effectieve strategieën voor ICT-integratie Zie https://ugent.academia.edu/JoTondeur/Papers

Rolmodellen Weinig voorbeelden van geïntegreerd ICT-gebruik “ze (opleiders) stonden voor een PC en werkten met een beamer. Maar dat is niet hoe ze het willen in het lager (onderwijs), ze willen dat het kind daarmee kan omgaan, en dat vind ik niet dat ze tonen” [L4/O2] Beperkte ICT-expertise opleiders als mogelijke oorzaak: “De docenten zelf zijn ook niet zodanig ICT-minded. Ze proberen het wel regelmatig te gebruiken, maar ook hun kennis over ICT was te beperkt” [L5/O3]

Reflectie Samenwerking Weinig ruimte voor reflectie over ICT in onderwijs: “Reflecteren hebben we heel veel gedaan, maar niet over de rol van ICT in onderwijs” [L2/O1] “Echt bij stilstaan niet. Efkes tijdens de les wel een keer tussendoor, maar echt doelbewust niet” [L5/O3] Samenwerking Zelden formeel “We moesten met 2 een klas ontwerpen met een gunstige opstelling voor ICT” [L5/O3] Soms informeel “Natuurlijk gebeurde dat wel: ik verstond minder van Audacity dan mijn maat en hij verstond minder van Powerpoint en zo elkaar een beetje helpen” [L1/O1]

Ontwerpen Via taken (in O1) Met invloed op de huidige praktijk “Wij kregen opdrachten, bv interactieve PowerPoint en Excell dat wij konden gebruiken” [L1/O1] Met invloed op de huidige praktijk “Ook als ik dat nu maak kan ik het gemakkelijk gebruiken in de praktijk. [L1/O1] Te beperkt “Een keer voor een webquest maken, dat wel, maar dat was gewoon 5 minuten uitleg en en dan probeer maar” [L6/O3] Ontwerpen was een heel belangrijk thema doorheen de verschillende studies en dit omdat studentleraren het best moeilijk vinden om lessen te ontwerpen waarbij ICT ondersteunend kan zijn. Een veelgenoemde strategie in dit verband is hen in teamverband lessen te laten (her)ontwerpen.   Op die manier ontwikkelen ze zelfvertrouwen en flexibiliteit om te kunnen bepalen of en hoe specifieke ICT-toepassingen kunnen aansluiten bij specifieke onderwijsleersituaties. Een van de uitgangspunten is dat het werken in teams een meerwaarde is. Zo komen we bij het volgende thema: Ik denk dat dat wel interessant zou zijn moesten we daar hulp bij krijgen, niet alleen de toepassing op zich, ook hoe integreer ik het. En ze zeggen dat dan wel, vlug vlug, maar ze tonen dat niet goed hoe je dat moet toepassingen in een echte les [L5/O3]

Authentieke ervaringen Leraren (uit O2 en 3) hadden amper ervaring met ICT in de klas “In mijn allerlaatste stage had ik een digitaal bord. Ik moest daar ineens met zo’n bord lesgeven, dus ik kon dat natuurlijk niet. (…) Verder heb ik nooit tijdens de stage ICT gebruikt” [L3/O2] Verplichte ICT-integratie in de laatste stage (van O1) > Gerapporteerde impact op het huidige ICT-gebruik in de klas: “En nu heb ik het kunnen uittesten in stage, dat is eigenlijk wel een groot risico, maar het is daar goed uitgedraaid. Nu kan ik het hier verder gebruiken” [L1/O1]

Evaluatie en feedback Evaluatie en feedback gebeuren sporadisch “Eigenlijk werd er bijna niet naar ons ICT-gebruik gekeken” [L6/O3] Evaluatie na een taak, maar zonder feedback “Enkel op de taken en dat was 1 keer per semester. (...) Dat was goed, of zeer goed of slecht, maar waarom? Waarom is het geen goed, en maar een voldoende? Er mag daar wel uitleg over gegeven worden” [L2/O1] En tijdens de stage? “Als ze het niet zien dan wordt dat niet beoordeeld. Je wist niet wanneer de lectoren kwamen maar de mentoren zitten daar altijd, dus zij kunnen zeggen hoe het zat. ” [L2/O1]

Conclusie en discussie Thema’s uit het SQD-model komen amper aan bod in de drie opleidingen (cf. Kay, 2006). Lerarenopleiders slagen er bv niet in om een voorbeeldfunctie uit te oefenen (cf. Ottenbreit-Leftwich et al., 2010) MAAR: Activiteiten in de lerarenopleiding hadden een positieve invloed op ICT-gebruik van beginnende leraren Mogelijkheden van ICT werden ontdekt en later ook gebruikt ICT-opdrachten en verplicht ICT-gebruik in de stage bepalen mee het ICT-gebruik van beginnende leraren Ter discussie: Op welke wijze kan ICT op een systematische wijze deel uitmaken van de lerarenopleiding? > ICT-beleidsplanning ENWAUGent Hoe kunnen we de opleiders zelf opleiden? > design teams #SO

Wat nu?

Referenties en nuttige informatie Drent, M. (2005). In transitie: op weg naar innovatief ICT-gebruik op de PABO. Proefschrift tot het behalen van de graad doctor in de onderwijspsychologie, Universiteit Twente, Enschede.   Kay, R. H. (2006). Evaluating strategies used to incorporate technology into pre-service education: a review of the literature. Journal of Research on Technology in Education, 38, 383–408. Sang, G., Valcke, M., Braak, J. V., & Tondeur, J. (2010). Student teachers’ thinking processes and ICT integration: Predictors of prospective teaching behaviors with educational technology. Computers & Education, 54(1), 103-112. Tondeur, J., De Roo, N., van Braak, J., Vanderlinde, R., & Thys, J. (2010). ICT-integratie in de lerarenopleiding: Vier in balans?. TIJDSCHRIFT VOOR LERARENOPLEIDERS, 31(2), 11-18.. Tondeur, J., van Braak, J., Sang, G., Voogt, J., Fisser, P., & Ottenbreit-Leftwich, A. (2012). Preparing pre-service teachers to integrate technology in education: A synthesis of qualitative evidence. Computers & Education, 59 (1), 134-144. Uerz, Dana, Marijke Kral, and Kirsten de Ries (2014). "Lerarenopleiding voor de 21ste eeuw: Leren en lesgeven met ict. Valcke, M., Rots, I., Verbeke, M., & van Braak, J. (2007). ICT teacher training: Evaluation of the curriculum and training approaches. Teaching and Teacher Education, 23(6), 795-808.