Regionale samenwerking: Vanuit urgentie en/of perspectief 30 maart 2017

Besturen & schoolorganisaties Even vanuit het perspectief krimp … Overheidsbeleid Het vraagstuk bagatelliseren De krimp bestrijden met vaak niet al te goed doordachte acties (ad hoc) Het vraagstuk beter begrijpen Het beleid en de praktijk richten op begeleiden en het creëren en benutten van kansen [Bron: Elles Bulder] Besturen & schoolorganisaties

Inherente spanning AMBITIE PRAKTIJK Doelbereiking en verantwoordelijkheid voor de thuisorganisatie Doelbereiking en verantwoordelijkheid voor de regio In het proces zitten inherente spanning rond bestuurlijke verantwoordelijk. Enerzijds voor de eigen organisatie en anderzijds ook voor de regio. Dit leidt tot spanning in de zin van: Samenwerking versus zelfstandig blijven Samenwerken aan de top versus concurreren op de vloer Verschillende opvattingen over onderwijs, goed onderwijs Hoge leerlingendaling als spanningenversterker of juist katalysator van het proces? Wij zien: begin van het proces, wanneer het gaat over visie, ambitie, intentieniveau dan zie je veel meer een aanpak binnen de regionale context (samen) Dan zit de spanning er niet of nauwelijks. Gedurende het proces meer neiging om doelbereiking en verantwoordelijkheid voor eigen organisatie voorop te stellen. Dan wordt het spannend. Wat kan je hierbij helpen? Wat is nodig om door die fase heen te komen? Dat is het gesprek. PRAKTIJK

Agenda’s synchroniseren Beleid Leiderschap Regelgeving/financiën/inspectie Van buiten naar binnen Regio Collegascholen, bedrijven/ instellingen, vervolgonderwijs Leiderschap: REGIO-AGENDA Bestuur Behoeften en wensen Leiderschap Blokkades en belemmeringen Gesynchroniseerde agenda Schoolleiding Voeding regio-agenda Vertaling naar de afzonderlijke scholen Leiderschap Teamleiders Van binnen naar buiten Docenten Leiderschap Leerlingen

Samenwerkingscondities Gevoelde noodzaak (urgentie) Gedeeld (regionaal) perspectief Relatie (persoonlijk en professioneel) Leiderschap (gedurfd leiderschap: extern en intern) Organisatie (regionale samenwerkingsrelaties) Proces (inrichting en vormgeving) [Bron: Edwin Kaats en Wifrid Opheij + Marcel Boogers]

Relatie Goede relatie tussen bestuurders als conditie voor veelbelovende samenwerking Belangrijke aspecten Vormen de bestuurders een goed team? Is de onderlinge relatie bespreekbaar? Geven bestuurders elkaar feedback? Dit vraagt om (her)contracteren op psychologisch niveau Een continu proces van van investeren in onderling vertrouwen door Stil te staan bij onderlinge verhoudingen Oud zeer aan het begin van het proces uit te spreken Te bespreken hoe je rekening wilt en kunt houden met elkaars belangen Afspraken te maken over omgang met elkaar Ruimte te geven voor het uiten van het feit dat het soms ingewikkeld is Leren samenwerken tussen organisaties (boek; adviseurs Twynstra&Gudde) 5 condities en 1 daarvan = relatie tussen de bestuurders

Leiderschap Bestuurders die het initiatief nemen en een voortrekkersrol op zich durven nemen als succesfactor van regionale samenwerking Belangrijke aspecten Durft de bestuurder het gesprek in zijn thuisorganisatie aan te gaan? Is de bestuurder bereid en in staat de meerwaarde van samenwerking uit te leggen? Weet de bestuurder te balanceren tussen ruimte laten en vasthouden aan de koers? Dit vraagt om leiderschap Bestuurlijke moed Een stevige visie op de toekomst Het voelen en nemen van regionale verantwoordelijkheid Ondernemerschap: kansen zien en benutten en relatief snel (durven) handelen Optimisme: organisatie en regio perspectief bieden en daarin voorop willen lopen Oratie uit 2013 met als titel: Waarom regionale samenwerking soms resultaten oplevert 6 factoren, waarvan 1: leiderschap van de bestuurders aan tafel Het enige wat top-down werkt is voorbeeldgedrag

Samenwerkingsagenda over volle breedte van het voortgezet onderwijs. Regionale samenwerkingsagenda Geen (hechte) samenwerkingsagenda (los van verplichte overleggen). De agenda's van de afzonderlijke besturen zijn leidend. Van daaruit (eventueel) samenwerking op ad hoc basis. Partiële samenwerkingsagenda. Er wordt door de afzonderlijke besturen partieel samen gewerkt op relevante dossiers vanuit gezamenlijke belangen (bijv. vmbo-mbo, po-vo, stage, werving, instroom en zij-instroom). Samenwerkingsagenda over volle breedte van het voortgezet onderwijs. Afspraken zijn gericht op samenwerking binnen het VO en te typeren als niet vrijblijvend, gericht op duurzame samenwerking en mogelijk ook bestuurlijk-organisatorisch vertaald in bestuurlijke samenwerkingsvormen Afspraken zijn overstijgend aan voortgezet onderwijs. Er is sprake van een regionale agenda met betrokkenheid van overheden, bedrijven, schoolbesturen en andere maatschappelijke organisaties, die behalve onderwijs ook zaken als arbeidsmarktbeleid en leefbaarheid omvat. I II III IV

Komen tot een keuze: het hele proces in beeld Plek der moeite 1. Het proces opstarten 2. Leerlingen-daling in beeld 3. Risico's, kansen en oplossingen 4. Visie en strategie 5. Meerjaren-beleidsplan 6. Implemen-tatieplan 7. Evaluatie en borging

Het regionale proces in beeld Overeen-komst Personele unie Regie-stichting Holding Fusie 3 1 Coöperatie Onderwijs A B C D 1 Locatie 2 Backoffice (integraal) personeel, inkoop, ICT, professionalisering Of: Bestuur Bestuur Bestuur Locatie A Locatie B Locatie C We lossen het per bestuur zelf op Vitale regio / Vitaal onderwijs 1 Urgentie Perspectief Oplossing

E ? D B C A A B ? C D E REGIONALE SAMENWERKING IN ONTWIKKELING START FLOW ? DIP VERWARRING SUCCES A B ? C D E