DOEL: Ouderen motiveren om zichzelf te beschermen tegen financiële uitbuiting en de regie over hun eigen leven en keuzes zo veel mogelijk te geven 4 onderdelen: Voldoende bewustzijn Voldoende bezorgdheid Voldoende vertrouwen dat er iets aan te doen is Er over praten Dia voor de voorlichter. Deze dia is niet zichtbaar bij het presenteren.

Veilig financieel ouder worden Voorlichtingsbijeenkomst voor ouderen in Gelderland-Zuid Datum, plaats Presentator In de notitiepagina’s staat enerzijds achtergrondinformatie en praktische aanwijzingen voor de voorlichter hoe het verhaal te brengen.

Veilig financieel ouder worden Regie houden op uw geldzaken Wat kunt u zelf doen? Hoe voorkom je financiële uitbuiting? Steeds vaker worden we in Nederland geconfronteerd met situaties waarin ouderen financieel niet correct behandeld worden. De mensen worden steeds ouder. Voor de meesten geldt dat dit in goede gezondheid gaat, zowel geestelijk als lichamelijk. Wat nu eenmaal wel bij het ouder worden hoort, is dat je afhankelijker wordt. En juist die afhankelijkheid, geestelijk en lichamelijk maakt mensen kwetsbaar. Omdat we dus zien dat steeds vaker ouderen ook slachtoffer lijken te worden van wat we , met een zwaar woord, financiële uitbuiting noemen heeft het Ministerie van VWS sinds een aantal jaren een speciaal plan in werking gesteld ” Ouderen in vellige handen” Deze voorlichting is daar onderdeel van: het is niet bedoeld u bang te maken maar bedoeld om samen met u te kijken naar hoe ogenschijnlijk goedbedoelde goedgeregelde zaken toch anders blijken te zijn . En om met u in gesprek te gaan en u te informeren wat u daarin kunt doen om uzelf en uw goederen te beschermen. Belangrijk is de voorlichting af te stemmen op de doelgroep. Dit betreft een voorlichting voor ouderen. Een voorlichting gericht op preventie met als doel de ouderen voor te lichten over wat zij oa zelf zouden kunnen doen om de risico’s die zij mogelijk kunnen lopen op het moment dat zij, door ouderdom afhankelijker worden van anderen te verkleinen. Daarbij komt dat het prettig is om zo lang mogelijk de regie te hebben en houden over je eigen leven en de keuzes die je maakt. Bewustwording van dit risico is de eerste stap. Dan pas zullen zij bereid zijn tot handelen over te gaan. Omdat financiële uitbuiting “vakjargon” is en als zeer zwaar kan worden opgevat, is er voor gekozen te spreken over “financiële bescherming”. Omdat we dus zien dat steeds vaker ouderen ook slachtoffer lijken te worden van wat we, met een zwaar woord, financiële uitbuiting noemen heeft het Ministerie van VWS sinds een aantal jaren een speciaal plan in werking gesteld ” Ouderen in vellige handen”. Ook in onze regio wordt dit opgepakt.

Filmfragment https://www.youtube.com/watch?v=8bGWFnh7Qew Dit is het filmpje van de campagne die de overheid in december 2016 is gestart over financieel misbruik van ouderen

Herkent u dit of wat vindt u hiervan.? Bewustwording in gradaties; Presenteer een starter. Het gaat hierbij om een eerste kennismaking met het onderwerp; wie kun je vertrouwen. In deze voorlichting is er voor gekozen te werken met een strip. Een eerste gradatie; bewustwording, bijvoorbeeld in relatie tot babbeltrucs. Je opent het gesprek aan de hand van bijvoorbeeld deze strip. Vragen die je hierbij, plenair meestal, kunt stellen zijn; Belangrijk is om aan te geven dat het gaat over vertrouwen, dat het belangrijk is om mensen te kunnen vertrouwen, dat dit vaak ook kan maar niet altijd . Dit gaat over mensen die je , meestal, niet kent.

Hoe zit het bij u? Wie van u regelt zijn financiën (nog) zelf? Wie van de heren regelt thuis de financiën? Wie van de dames? Wie heeft dit overgedragen aan (één van) de kinderen? Wie van u heeft zijn pasje aan één van de kinderen gegeven? Wie van u geeft zijn pasje wel eens aan de thuiszorg of iemand anders mee? Wie van u heeft er een testament? Wie van u heeft er iets op papier staan voor wat er moet gebeuren als hij/zij ernstig ziek wordt? Lichamelijk en geestelijk Wie van u praat hier wel eens over met zijn/haar kinderen en of anderen? Deze vragen kun je stellen aan de mensen in de zaal. Niet te veel “verhorend “afvuren”! Als iemand iets geregeld heeft, antwoorden met “oke, prima”. Ws zullen mensen het idee hebben dat ze het goed geregeld hebben, of er over nagedacht maar vaak hebben ze niets op papier. Benadruk dat het goed is om te horen dat mensen het een en ander regelen, waarschijnlijk meestal met hun kinderen. We weten dat veel mensen inderdaad een testament hebben , maar dat is voor na hun overlijden , niet voor nu. Uit de antwoorden zal waarschijnlijk ook blijken dat we (bijna) allemaal (ook jijzelf) onvoldoende nadenken over wat we willen wat er gebeurd met lijf en leden als we nog leven maar afhankelijk zijn: niet meer mobiel en/of bijvoorbeeld dement.

Wie geeft u het vertrouwen? Wat zou u daarvoor kunnen regelen? Dit brengt ons op de volgende vragen: Wie vertrouw je je lijf en leden toe? Wat zou je daarvoor kunnen regelen? Laat mensen hier hardop over na denken! Afhankelijk van de sfeer en reactie uit de groep kun je dit plenair doen in kleine groepjes en of in tweetallen( met uw buurman)

Een aantal feiten Financieel misbruik: 30.000 ouderen in Nederland slachtoffer 85 % door bekenden Financieel bescherming: Veel mogelijk, maar vaak onbekend. Dit zijn de harde feiten als het gaat om financiële uitbuiting en financiële bescherming. we geven hier dus informatie: De harde cijfers van misbruik. 30.000 ouderen slachtoffer en helaas dus zeer vaak 85 % bekenden. Ook kinderen, ook kleinkinderen. Horen vaak van mensen: dat had ik nooit gedacht van mijn kinderen. Maar ook de harde werkelijkheid van de bescherming: er is veel mogelijk maar nog onbekend. Daarom zijn we hier.

Wie doen het? Gezinsleden Familieleden Buren Kennissen Beroepskrachten Vrijwilligers Plotseling nieuwe vrienden Als wij het hebben over financieel misbruik van ouderen dan is uit onderzoek gebleken dat 85% van de plegers uit de directe omgeving van de slachtoffers komen. Deze opsomming geeft aan wie zich hier zoal schuldig aan maken. Dit is hele opsomming zoals u ziet. Kunt u hier iets bij bedenken? Kunt u voorbeelden geven? Herhaal wat er staat op deze dia: Hierbij werkt het om zoveel mogelijk voorbeelden te geven en te vragen aan de ouderen om zelf met voorbeelden te komen. Enkele voorbeelden; de thuiszorgmedewerker die elke keer aan geeft dat die rode vaas zo mooi is. Eigenlijk wilt u hem niet weg geven, maar ze is zo aardig, dus doet u het toch. Of haar kinderen kunnen niet op schoolkamp…. De plotseling nieuwe vrienden zijn mensen die zonder duidelijke aanleiding ineens in uw leven opduiken. Houdt er rekening mee dat er mensen aanwezig zijn die dit meemaken, die al financieel uitgebuit worden!!! Ouderen schamen zich heel erg hiervoor, dus zullen dat niet snel vertellen. Dus bij deze dia ook goed kijken wat er in de zaal gebeurd.

Waarom doen ze het eigenlijk? Geldproblemen Hebzucht “Vinden dat zij er recht op hebben” Je vraagt je vaak af: hoe komen mensen daartoe want de meeste ouders zullen denken ”dat doen mijn kinderen niet”, “dit soort zaken gebeurt niet in ons milieu” enzovoorts . Toch zien we dat dit in alle milieus voorkomt. Wat beweegt mensen hiertoe? Geldproblemen door werkloosheid, scheiding, verslaving, etc); hebzucht (mooi zilver past heel mooi in mijn servieskast); “Vinden dat zij er recht op hebben” (het wordt straks toch van mij). Leg uit aan de hand van bovenstaande opsomming; Geldproblemen (Uiteraard dit deel presenteren met empathie: “Ik begrijp dat dit heel erg hard over komt, maar helaas weten wij dat dit ook gebeurd”.

Kan het u ook overkomen? Ziekte Eenzaamheid Rolverdeling partners Gebrek aan kennis / vaardigheden Zou het u nu ook kunnen overkomen? Ja dat kan. Wat als u ziek wordt en niet meer voor u zelf kunt zorgen (al is het maar heel even); Wat als uw partner altijd voor de financiën heeft gezorgd en door ziekte of overlijden, dit niet meer kan doen. Wat als u zelf niet meer mobiel genoeg bent om naar de bank te gaan, boodschappen te doen of naar de pinautomaat. Wat als u niet helemaal thuis bent in de digitale wereld (het gaat toch allemaal heel snel). Wat als je geen kinderen hebt, of dat deze ver weg wonen of als je sowieso weinig familie/kennissen hebt? Probeer mensen niet bang te maken maar ze duidelijk te maken dat het je dus kan “overkomen”, dat je niet altijd zelf in de hand hebt hoe je leven er uit komt te zien. Dat het niet iets is wat alleen maar in “slechte milieus” of bij anderen gebeurt. Het ouder worden brengt een aantal zaken met zich mee, waaronder afhankelijkheid en verminderde mobiliteit, die mensen kwetsbaar maken.

Wat kunt u doen? Regel het nu…. voor later! Praat erover en leg zaken, op papier, vast. Er is veel mogelijk , bijvoorbeeld bij de bank of de notaris, maar ook speciale steunpunten kunnen u goed adviseren En dan nu het goede nieuws: u kunt er zelf iets aan doen, er zijn een aantal middelen waardoor u tot in lengte der dagen de regie kunt houden en de risico's op o.a. financieel uitbuiting kunt verminderen. Er is veel mogelijk. Het allerbelangrijkste is dat u het er met mensen die u vertrouwt over spreekt. Maar laat het daar niet bij, regel ook een aantal dingen zakelijk ook al lijkt dat misschien wat overdreven,: uw situatie kan veranderen. Door het er over te hebben kunt u zelf aangeven hoe U het wilt, wat uw wensen zijn.. Hoe en door wie u wilt dat uw belangen behartigt worden mocht u dat niet meer kunnen. De bank of de notaris kan hierbij helpen. Belangrijkste boodschap hierbij moet zijn: ga naar de bank en/of notaris om advies, de bank en/of notaris kan dan meedenken en per situatie aangeven wat een goede beschermingsmaatregel is. De zorg is verschillend georganiseerd binnen de gemeenten. Belangrijk is dan ook helder te hebben welke betrokkenen in jouw gemeente iets kunnen betekenen (bijvoorbeeld vrijwilligers die helpen met thuisadministratie). Vertel ook iets over een steunpunt huiselijk geweld (wel laagdrempelig aangeven, dus als het echt heel erg ingewikkeld is, of u heeft hier vragen over en wilt vooral een luisterend oor dan kunt ook contact opnemen met het steunpunt huiselijk geweld. Het zal u waarschijnlijk verbazen, maar binnen de steunpunten zijn specialisten werkzaam die u hierover kunnen adviseren. Kijk ook vooraf of je folders van de steunpunten kunt meenemen. Zorg dat je voorafgaand aan de voorlichting weet wie je contactpersonen zijn bij de bank en notariaat en zorg dat je folders en ander infomateriaal vanuit de financiële sector beschikbaar hebt. Er is niet voor gekozen de volledige opsomming van mogelijkheden te geven. Voor de doelgroep zou dit te veel informatie kunnen zijn. Belangrijk is de boodschap dat zij contact kunnen leggen voor advies!! Realiseer je wel dat het voor ouderen niet makkelijk kan zijn om naar een bank of notaris te stappen. “Kan ik ze wel vertrouwen?” “Wat gaat me dat kosten?”

Praktische maatregelen Maatregelen samen met bank En/of rekening (samen met bank) Benoemen vertrouwenspersoon in: volmacht (samen met notaris, bank of onderhands) levenstestament (samen met notaris) Geen vertrouwenspersoon? Mentor of bewindvoerder U kunt dus een aantal praktische maatregelen nemen. Er is veel mogelijk. We hebben informatiemateriaal bij ons wat u eens rustig kunt nalezen, het liefst met iemand die u vertrouwt. Kijk welke maatregel het beste bij u situatie past en wat zou passen als u bedenkt dat de toekomst er ook wel eens anders uit zou kunnen gaan zien. Het betreft dus maatregelen die je kunt nemen bij de bank zoals verlagen va je paslimiet, blokkeren spaarrekening enzovoorts. Het kan ook gaan om het instellen van een en/of rekening. Laat u informeren over voor en nadelen hiervan zijn, bij leven en na uw overlijden. U kunt ook iemand een volmacht verlenen, dat kan via de bank ( dan kan iemand bijvoorbeeld voor jou betalen) en via de notaris ( dan kan en geld en keuzes gemaakt worden als u dat niet meer kunt) U kunt ook een zogenaamd levenstestament laten opstellen : dan legt u vast voor alle beslissingen wat er moet gebeuren en door wie als u dat , om wat voor reden, dan ook niet meer zou kunnen. Als u geen vertrouwenspersoon heeft dan kunt u iemand van “buiten” daarvoor aantrekken. Dat kan een betaald persoon maar ook een vrijwilliger zijn.

Wettelijke maatregelen Mentorschap (voor zorg) Bewind (voor financiën) Curatele (voor zorg en financiën) Er zijn diverse mogelijkheden: Mentorschap (voor zorg) Bewind (voor financiën) Curatele (voor zorg en financiën) Dit zijn wettelijke maatregelen en kunnen dus alleen via een (kanton)rechter geregeld worden. U kunt dit zelf aanvragen en /of anderen kunnen dit doen als zij menen dat u zelf geen beslissingen meer kunt nemen. Uiteraard wordt dit beoordeeld door een onafhankelijke arts en de rechter.

Informatiemateriaal Wijzer Grijzer map Het is wel erg veel informatie die u nu krijgt. Gelukkig hebben we alles ook nog op papier mee genomen. U kunt dit meenemen en thuis nog eens rustig naar kijken. Het liefst samen met iemand anders. Mocht u dringend hulp nodig hebben omdat datgene wat u gehoord heeft u zeer bekend klinkt, kom dan even na afloop naar ons toe of neem in ieder gevalcontact op met het Steunpunt Huiselijk geweld. We weten dat erover praten best heel lastig is, omdat u bang bent of zich schaamt. We weten ook dat als u niets doet, de situatie niet beter wordt, dus probeer actie te nemen. Het allerbeste is natuurlijk : voorkomen is beter dan genezen, dus…………(volgende dia)

Praat er over met anderen Familieleden (zussen, broers, kinderen) Vrienden en kennissen Binnen verbanden als kerk, moskee, ouderenbond, vereniging en buurthuis Voor de motivatie is het van belang dat de mensen hier over met anderen in gesprek gaan. Zoals je weet, zijn er ook ouderen met weinig netwerk. Zorg dat je op de hoogte bent van de lokale mogelijkheden waar deze ouderen terecht kunnen.

Tijd voor gesprek Tot slot; dank u wel; de voorlichters blijven nog even, als u nog vragen hebt, drink een kop koffie en kom zeker even bij ons langs. Dit was veel informatie. Laat de ouderen nu vooral met elkaar (na) praten. Een voorstel; vraag de ouderen te delen met buurman of -vrouw wat zij morgen gaan doen; bv. Na afloop vragen wat men morgen met deze informatie gaat doen. Dit schrijven wij op, zodat deze tips voor u bewaard blijven…(even nagaan waar dit dan kan blijven/ of kan het digitaal ergens worden weggezet) (ervaring leert dat met grote groepen het beantwoorden van vragen heel lang kan duren)

Regel uw eigen geldzaken Hoe kunt u uw eigen geldzaken regelen? Hierbij voorbeelden van het voorkomen, bij niet pluis gevoel en als er al een probleem is. Benadruk dat ouderen er over praten: met mensen die ze vertrouwen: huisarts, ouderenadviseur, maatschappelijk werk, thuiszorg, buren/familie/kennissen etc. Veilig Thuis is ook beschikbaar in het geval oudere niemand i het eigen netwerk heeft om mee te praten. Tot slot; dank u wel; de voorlichters blijven nog even, als u nog vragen hebt, drink een kop koffie en kom zeker even bij ons langs. Dit was veel informatie. Laat de ouderen nu vooral met elkaar (na) praten. Een voorstel; vraag de ouderen te delen met buurman of -vrouw wat zij morgen gaan doen; bv. Na afloop vragen wat men morgen met deze informatie gaat doen. Dit schrijven wij op, zodat deze tips voor u bewaard blijven…(even nagaan waar dit dan kan blijven/ of kan het digitaal ergens worden weggezet) (ervaring leert dat met grote groepen het beantwoorden van vragen heel lang kan duren)