NIEUWE OVERHEIDSOPDRACHTENREGLEMENTERING Seminarie 15 februari 2017

OVERHEIDSOPDRACHTEN I. Wetgevend kader II. Plaatsingsprocedures III. Selectie IV. Regelmatigheid van de offerte V. Gunningscriteria  

I. WETGEVEND KADER Europese richtlijnen Richtlijn: Europese regelgeving met noodzaak tot omzetting in Lidstaat 3 nieuwe richtlijnen: (26/02/2014 - 4e generatie OO) * Richtlijn 2014/23/EU: concessies * Richtlijn 2014/24/EU: klassieke sectoren * Richtlijn 2014/25/EU: speciale sectoren

I. WETGEVEND KADER Belgische wetgeving Overheidsopdrachtenwet 17 juni 2016 1ste doelstelling: omzetting van de RL -> sociale en milieudoelstellingen als horizontale doelstellingen Keuze voor nieuwe wet -> veel nieuwigheden Alle stappen van de gunningsfase worden geregeld (meer bepalingen) Begrippen offerteaanvraag en aanbesteding verdwijnen = overeenkomstig EU-recht Op verschillende plaatsen: keuze voor een soepeler regime voor opdrachten onder de drempel -> vereenvoudiging? Verplichting elektronische procedures Meer mogelijkheden tot onderhandeling

I. WETGEVEND KADER Belgische wetgeving Koninklijke besluiten? Gunning: Goedgekeurd door Ministerraad Uitvoering: Goedgekeurd door Commissie Overheidsopdrachten Rechtsbescherming: goedgekeurd in Parlement (DOC54, nr. 2168) Inwerkingtreding: 01/07/2017 ?

II. PLAATSINGSPROCEDURES Openbare procedure Niet openbare procedure Mededingingsprocedure met onderhandeling Concurrentiegerichte dialoog Innovatiepartnerschap Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking

II. PLAATSINGSPROCEDURES Openbare procedure Elke belangstellende ondernemer kan offerte indienen Offerte vergezeld van informatie m.b.t. selectie Termijn ontvangst offertes: Beginsel: min. 35 dagen Elektronische indiening: min. 30 dagen Urgentie: min. 15 dagen Niet-openbare procedure 2 fases: aanvraag tot deelneming (ATD) - offerte Beginsel beide: min. 30 dagen Elektronische indiening offerte: min. 25 dagen Urgentie: min. 15 ATD en min. 10 offerte

II. PLAATSINGSPROCEDURES Mededingingsprocedure met onderhandelingen = onderhandelingsprocedure met bekendmaking Uitbreiding van de situaties Voldoende informatie beschikbaar stellen voor de uitnodiging tot deelneming Mogelijkheid tot gunning op grond van de initiële offerte zonder onderhandeling indien voorzien, anders verplichtingen = verplicht Onderhandelingen over initiële offerte en bepaalde elementen in bestek -> niet over de minimumeisen en de gunningcriteria

II. PLAATSINGSPROCEDURES Concurrentiegerichte dialoog Uitbreiding van de situaties (bijna dezelfde situaties als de mededingingsprocedure) >< bijzonder ingewikkelde opdracht Doel van de dialoog: nagaan en bepalen met welke middelen de AO het best in haar behoeften kan worden voorzien De opdracht wordt uitsluitend gegund op grond van het gunningscriterium van de beste prijs-kwaliteitsverhouding. AO kan voorzien in prijzengeld of vergoeding voor deelnemers aan dialoog Vertrouwelijkheid voorgestelde oplossingen – inlichtingen

II. PLAATSINGSPROCEDURES Concurrentiegerichte dialoog Verloop procedure Indiening ATD Geselecteerde deelnemers worden uitgenodigd tot de dialoog Bekendmaken: behoeften en eisen AO – gunningscriteria – indicatief tijdschema + ev. dialoogfases Einde dialoog: duidelijkheid met welke oplossing in behoeften AO kan worden voorzien Afsluiting dialoog: BAFO + mogelijkheid verduidelijken, preciseren of nauwkeuriger omschrijven (geen wijziging offerte of OHOP op essentiële punten – zie c.)

II. PLAATSINGSPROCEDURES Innovatiepartnerschap Behoefte aan innovatieve producten, diensten of werken – op de markt beschikbare producten kunnen niet voorzien in behoefte Doel: ontwikkeling innovatieve P/D/W + daaropvolgende aankoop op voorwaarde Voldoen aan prestatieniveaus afgesproken tussen AO en deelnemers Onder afgesproken maximumkost De opdracht wordt uitsluitend gegund op grond van het gunningscriterium van de beste prijs-kwaliteitsverhouding. Minimumeisen in opdrachtdocumenten -> duidelijke omschrijving aard en strekking gevraagde oplossing (Opgelet: mogelijkheid aanpassen technsiche specificaties -> kans aanpassen offerte) Eén of meerdere partners

II. PLAATSINGSPROCEDURES Innovatiepartnerschap Opeenvolgende fasen (stappen in het onderzoeks- en innovatieproces) met de mogelijkheid tot beëindiging na elke fase of het verminderen van de partners -> tussentijdse doelstellingen voor partners Tijdens de selectie van de kandidaten past de AO in het bijzonder de criteria toe betreffende capaciteiten kandidaten in domein van onderzoek en ontwikkeling en ontwikkeling en implementering van innovatieve oplossingen Mogelijkheid tot onderhandelen in de fasen indien het opdrachtdocument dit voorziet -> niet over minimumeisen en gunningscriteria -> niet over definitieve offerte

II. PLAATSINGSPROCEDURES Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met voorafgaande bekendmaking Voor leveringen en diensten - geraamde waarde lager ligt dan de Europese drempelbedragen Voor werken - geraamde waarde lager ligt dan €750.000 Elke belangstellende ondernemer kan offerte indienen Minimumeisen in opdrachtdocumenten (mogelijkheid aanpassen technsiche specificaties -> kans aanpassen offerte) Onderhandelen over offertes behoudens definitieve offerte (oog op verbetering) -> niet over minimumeisen en gunningscriteria -> niet over definitieve offerte -> geen plicht tot onderhandelen -> initiële offerte als BAFO

II. PLAATSINGSPROCEDURES Vereenvoudigde onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking Minder gevallen Onderhandelen over offertes (oog op verbetering) -> niet over gunningscriteria -> Minimumeisen - Europese opdrachten: neen - Niet-europese opdrachten: ja (tenzij afwijking opdrachtdoc.) Belgische opdrachten: facultatieve uitsluitingsgronden en selectiecriteria zijn niet van toepassing

III. SELECTIE Algemeen Verschil selectiecriteria en gunningscriteria & chronologie Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) Uitsluitingsgronden Verplicht Facultatief Corrigerende maatregelen Selectiecriteria Geschiktheid uitoefenen beroepsactiviteit Economische en financiële draagkracht Technische en beroepsbekwaamheid

III. SELECTIE Algemeen 1.1. Verschil selectiecriteria en gunningscriteria & chronologie Selectie = waarde inschrijver Gunning = waarde offerte / aanbod (prijs, uitvoeringstermijn, plan van aanpak,…) I.p. strikt onderscheid -> afvlakking strikt onderscheid: « de organisatie, de kwalificaties en de persoonlijke ervaring aangewezen voor de uitvoering van de opdracht, evenals de kwaliteit van het aangewezen personeel kan een aanzienlijke invloed hebben op de uitvoering van de opdracht »

III. SELECTIE Algemeen 1.1. Verschil selectiecriteria en gunningscriteria & chronologie = nieuw Europese OHOP: i.g.v. openbare procedure: onderzoek offertes na louter onderzoek UEA (ontbreken uitsluitingsgronden voldoen selectiecriteria) Niet-Europese OHOP: bepaalde gevallen eerst onderzoek offertes, dan pas uitsluitingsgronden en selectie HvJ: mogelijkheid samen onderzoeken selectie en gunning (praktische overwegingen – tijdswinst)

III. SELECTIE Algemeen 1.2. Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) = nieuw Bijgewerkte eigen verklaring – formele verklaring Voorlopig bewijs ter vervanging van door overheidsinstanties of derden afgegeven documenten of certificaten die bevestigen dat de betrokken kandidaat of inschrijver aan alle uitsluitingsgronden en selectiecriteria voldoet Verplicht bij indiening aanvraag tot deelneming of offerte voor Europese opdrachten -> Verboden bij niet-Europese opdrachten loutere indiening = verklaring op erewoord van de kandidaat geen uitsluitingsgronden (niet voor selectiecriteria -> documenten voegen (!)) Enkel indien documenten kosteloos toegankelijk zijn via databanken – anders documenten overleggen

III. SELECTIE Algemeen 1.2. Uniform Europees Aanbestedingsdocument (UEA) = nieuw Opgesteld o.b.v. model Europese Commissie en uitsluitend in elektronische vorm Richtsnoeren in aankondiging of opdrachtdocumenten om UEA in te vullen Ondernemers kunnen het reeds in een vorige overheidsopdrachtenprocedure gebruikte UEA opnieuw gebruiken, mits zij bevestigen dat de daarin opgenomen gegevens nog steeds correct zijn. AO kan ten alle tijde vragen de vereiste ondersteunde documenten over te maken in het licht van het goede verloop van de procedure Geen verplichting tot overlegging ondersteunende documenten: AO rechtsreeks en gratis verkrijgen middels toegankelijke nationale databanken AO reeds in bezit heeft t.g.v. eerdere opdrachten (identificeren opdracht + nog steeds voldoen)

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.1. Verplichte uitsluitingsgronden Op alle deelnemers die zich samen kandidaat stellen of offerte indienen (THV) Draagkracht beroep andere ondernemers 2.1.1. Veroordeeld door rechterlijke beslissing met kracht van gewijsde Deelname criminele organisatie Omkoping Fraude Terroristische misdrijven of strafbare feiten i.v.m. terroristische activiteiten – uitlokking, medeplichtig of poging (= nieuw) Witwassen geld of financiering terrorisme Kinderarbeid en andere vormen van mensenhandel(= nieuw) Tewerkstelling illegaal verblijvende onderdanen derde landen (= nieuw)

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.1. Verplichte uitsluitingsgronden 2.1.1. Veroordeeld door rechterlijke beslissing met kracht van gewijsde Ongeacht stadium procedure Voor g) volstaat administratieve of rechterlijke beslissing (geen vereiste kracht van gewijsde gegane veroordeling) Afwijkingen: Tenzij aantonen toereikende maatregelen te hebben genomen om zijn betrouwbaarheid aan te tonen – mogelijkheid corrigerende maatregelen Toestaan o.w.v. dwingende redenen van algemeen belang Periode: 5 jaar na veroordeling Voor g) 5 jaar na beëindigen inbreuk

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.1. Verplichte uitsluitingsgronden 2.1.1. Veroordeeld door rechterlijke beslissing met kracht van gewijsde: Veroordeling van wie? Kandidaat of inschrijver Persoon lid van het bestuurs-, leidinggevend of toezichthoudend orgaan van de kandidaat of inschrijver (geen verplichting bij niet-Europese opdrachten !) Persoon die vertegenwoordigings-, beslissings- of controlebevoegdheid heeft over kandidaat of inschrijver(geen verplichting bij niet-Europese opdrachten !)

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.1. Verplichte uitsluitingsgronden 2.1.2. Fiscale en sociale schulden Verplicht uitsluiten tenzij dwingende redenen van algemeen belang Kans in regel stellen t.o.v. sociale en fiscale verplichtingen tijdens procedure (1ste maal niet voldeed) -> 5 werkdagen voor regulariseren + éénmalig Niet alle fiscale en sociale schulden Minder dan 3.000 EUR onbetaald of uitstel van betaling en strikte naleving afbetaling Op een AO of overheidsbedrijf een opeisbare schuldvordering bezit – ten minste gelijk aan openstaande schuld (-3.000 EUR) Verificatie binnen 20 dagen na indiening (i.p. attesten via Telemarc-toepassing)

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.2. Facultatieve uitsluitingsgronden Verplichtingen op vlak van het milieu-, sociaal en arbeidsrecht geschonden – middels elk passend middel aantonen In staat van faillissement of vereffening – staking van zijn werkzaamheden – gerechtelijke reorganisatie of vergelijkbare situatie Ernstige fout begaan in beroepsuitoefening waardoor twijfel integriteit – middels elk passend middel aantonen Plausibele aanwijzingen daden vervalsing mededinging Verhelpen belangenconflict Vervalsing van de mededinging wegens eerdere betrokkenheid bij voorbereiding procedure Blijk van aanzienlijke of voortdurende tekortkomingen bij uitvoering wezenlijk voorschrift tijdens eerdere (OH)OP of concessie die geleid heeft tot ambtshalve maatregelen, schadevergoeding of vgl. sanctie Ernstige mate schuldig aan valse verklaringen bij informatieverstrekking i.h.k.v. controle uitsluitingsgronden of selectiecriteria – informatie achtergehouden – niet in staat ondersteunende documenten over te leggen Poging om besluitvormingsproces AO onrechtmatig te beïnvloeden – vertrouwelijke info te verkrijgen die hem onrechtmatige voordelen zou bezorgen – misleidende info verstrekken die belangrijke impact hebben op beslissing inzake uitsluiting, selectie en gunning

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.2. Facultatieve uitsluitingsgronden Ongeacht stadium procedure Afwijkingen: Tenzij aantonen toereikende maatregelen te hebben genomen om zijn betrouwbaarheid aan te tonen – mogelijkheid corrigerende maatregelen Toestaan o.w.v. dwingende redenen van algemeen belang Periode: 3 jaar vanaf gebeurtenis of bij einde (voortdurende inbreuk) Niet t.a.v. personen lid van het bestuurs-, leidinggevend of toezichthoudend orgaan van de kandidaat of inschrijver of personen die vertegenwoordigings-, beslissings- of controlebevoegdheid heeft over kandidaat of inschrijver -> afwijking mogelijk in bestek

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.3. Corrigerende maatregelen Wat? Bewijs dat genomen maatregelen voldoende zijn om betrouwbaarheid aan te tonen. Indien AO oordeelt dat bewijs toereikend is -> geen uitsluiting Welke uitsluitingsgronden? Facultatieve Veroordeeld door rechterlijke beslissing met kracht van gewijsde

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.3. Corrigerende maatregelen Hoe? Op eigen initiatief Bewijs van: de betaling of toezegging vergoeden ev. schade a.g.v. strafrechtelijke inbreuk of fouten; het ophelderen van de feiten en omstandigheden door actieve medewerking met onderzoekende autoriteiten; het nemen van concrete technische, organisatorische en personeelsmaatregelen geschikt om verdere strafrechtelijke inbreuken of fouten te voorkomen

III. SELECTIE Uitsluitingsgronden 2.3. Corrigerende maatregelen Beoordeling geschiktheid maatregelen door AO Inachtneming ernst en bijzondere omstandigheden Beslissing -> materieel en formeel gemotiveerd. Onvoldoende bevonden -> formeel motiveren (meedelen redenen) Uitzondering - Uitgesloten aan plaatsingsprocedures door een rechterlijke beslissing met kracht van gewijsde

III. SELECTIE Selectiecriteria Soorten Geschiktheid uitoefenen beroepsactiviteit bv. lid beroepsregister / vergunning Economische en financiële draagkracht jaarrekening – verklaring totale omzet – verzekering beroepsrisico / bankverklaring Technische en beroepsbekwaamheid (gesloten systeem) Voorwaarden Selectiecriteria alsook bewijsmiddelen vermelden in aankondiging of opdrachtdocumenten Passend niveau (verhouding voorwerp opdracht) Indien onmogelijkheid bepaling passend niveau -> 2de criterium van dezelfde aard hanteren met bepaling minimum niveau

III. SELECTIE Selectiecriteria Mogelijkheid beroep draagkracht andere entiteiten Ongeacht juridische band Daadwerkelijk beschikken (bewijs) -> verbintenis andere entiteit (schriftelijk – ondertekend) Inzake onderwijs- en beroepskwalificaties of beroepservaring (TB) -> enkel indien de andere de werken of diensten zal uitvoeren waarvoor de draagkracht nodig is Check uitsluitingsgronden (incl. mogelijkheid corrigerende maatregelen) -> verzoek tot vervanging (zelf i.g.v. facultatieve uitsluitingsgronden) -> geen vervanging: niet-selectie

IV. REGELMATIGHEID OFFERTE Wat? Nazicht van de offerte (qua vorm en inhoud) Verplicht (iedere procedure) Soorten onregelmatigheden Substantiële en niet-substantiële onregelmatigheid (i.p.v. relatieve) Een offerte is substantieel onregelmatig indien ze van aard is om; een discriminerend voordeel te bieden; te leiden tot concurrentievervalsing; de beoordeling of de vergelijking te verhinderen de verbintenis uitvoeren opdracht onder gestelde voorwaarden onbestaande – onvolledig of onzeker maakt Bv. niet naleven minimumeisen die als substantieel worden aangemerkt in bestek (voorgeschreven op straffe van nietigheid)

IV. REGELMATIGHEID OFFERTE Gevolgen? Openbare of niet-openbare procedure Substantieel -> nietige offerte Niet-substantieel -> geen nietigverklaring tenzij cumulatie of combinatie leidt tot gevolgen substantiële onregelmatigheid Procedure met onderhandelingen Substantieel -> vrije keuze AO (nietig – regulariseren) Meerdere niet-substantieel -> idem

V. GUNNINGSCRITERIA Wat? Beoordeling offerte – geformuleerde aanbod AO baseert gunning op de economisch meest voordelige offerte Hoe vaststellen? De economisch meest voordelige offerte uit het oogpunt van de aanbestedende overheid wordt, naar keuze, vastgesteld o.b.v.: De prijs; De kosten – rekening houden met de kosteneffectiviteit zoals levenscycluskosten; De beste prijs-kwaliteitsverhouding.

V. GUNNINGSCRITERIA Wat is beste prijs-kwaliteitsverhouding? Wordt bepaald o.b.v. prijs of kosten alsook criteria betreffende kwalitatieve, milieu- en/of sociale aspecten, die verband houden met het voorwerp van de betrokken opdracht. Criteria betreffende kwalitatieve, milieu- en/of sociale aspecten kunnen zijn: a) kwaliteit, waaronder technische verdienste, esthetische en functionele kenmerken, toegankelijkheid, geschiktheid van het ontwerp voor alle gebruikers, sociale, milieu- en innovatieve kenmerken, de handel en de voorwaarden waaronder deze plaatsvindt;   b) de organisatie, de kwalificatie en de ervaring van het personeel voor de uitvoering van de opdracht, wanneer de kwaliteit van dat personeel een aanzienlijke invloed kan hebben op het niveau van de uitvoering van de opdracht;   c) klantenservice en technische bijstand, alsook leveringsvoorwaarden zoals de leveringsdatum, de leveringswijze en de leverings- of uitvoeringstermijn.

V. GUNNINGSCRITERIA Wat zijn levenscycluskosten? Hebben betrekking op alle of een deel van de volgende kosten gedurende de levenscyclus van een product, dienst of werk : 1° de kosten gedragen door AO of andere gebruikers, zoals :   a) kosten i.v.m. de verwerving; b) gebruikskosten, zoals kosten voor verbruik van energie en andere hulpbronnen; c) onderhoudskosten; d) kosten volgend uit het einde van de levenscyclus, zoals inzamelings- en recyclingkosten; 2° kosten toegeschreven aan externe milieueffecten, die verband houden met het product, de dienst of de werken gedurende de levenscyclus, mits de geldwaarde ervan kan worden bepaald en gecontroleerd; dergelijke kosten kunnen de kosten van broeikasgasemissies en andere verontreinigende emissies en andere kosten voor de bestrijding van klimaatverandering omvatten.

V. GUNNINGSCRITERIA Voorwaarden m.b.t. gunningscriteria Geacht verband te houden met voorwerp van de opdracht Wanneer criteria betrekking hebben op de te verrichten W/L/D, in alle opzichten en in elk stadium van de levenscyclus, met inbegrip van factoren die te maken hebben met: 1° het specifieke productieproces, het aanbieden of de verhandeling van deze werken, leveringen of diensten, of 2° een specifiek proces voor een andere fase van de levenscyclus ervan, zelfs wanneer deze factoren geen deel uitmaken van de materiële basis ervan. Niet leiden tot onbeperkte keuzevrijheid in hoofde van AO Waarborg daadwerkelijke mededinging Vergezeld van specificaties middels welke het aanbod daadwerkelijk beoordeeld kan worden Opgenomen in aankondiging of ander opdrachtdocument (voorafgaand) Idem subgunningscriteria Idem relatieve weging gunningscriteria (bij Europese opdrachten) Niet: beoordelingsmethode

Jan Ghysels Kris Wauters Sophie Bleux Vennoot Gastprofessor VUB (Notarieel Bestuursrecht) Wetenschappelijk Medewerker Gent (Grondwettelijk Recht) Erevoorzitter Kenniscentrum Onteigeningsrecht CROW j.ghysels@janson.be Kris Wauters Counsel Professor UCL Gastprofessor Ulg k.wauters@janson.be Sophie Bleux Medewerkster Praktijkassistent KUL s.bleux@janson.be