VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING : WETTELIJK KADER september 2012 Myriam VANDERZEYPEN Licentiaat in de Rechten Directeur WZC St.-Jozef te Wiekevorst

DE WET OP DE PATIENTENRECHTEN RECHT OP TOESTEMMING RECHT OP WEIGERING RECHT OP INFORMATIE RECHT OP INZAGE DOSSIER Wet op de patiëntenrechten dd. 22/08/2002

Nauwkeurig omschreven wettelijke basis voor de relatie patiënt-zorgverlener.  Doel: verbetering van de kwaliteit van : °de dienstverlening in de gezondheidszorg °de relatie patiënt - zorgverlener  Autonomie en zelfbeschikkingsrecht.  Autonomie ≠ individualisme : belang van de relatie zorgverlener-patiënt belang van het relationele netwerk van de patiënt  Verhoogt ook rechtszekerheid van de arts  Belangrijkste leemte opgevuld: medisch handelen bij wilsonbekwame patiënten

RECHT OP TOESTEMMING “ De patiënt heeft het recht om geïnformeerd, voorafgaandelijk en vrij toe te stemmen in iedere tussenkomst van de beroepsbeoefenaar.”

RECHT OP TOESTEMMING : op welke manier?  voorafgaandelijk  in principe : uitdrukkelijk  impliciet : kan redelijkerwijze afgeleid worden uit de gedragingen van de patiënt  in principe : mondeling is voldoende  schriftelijk vastleggen in patiëntendossier : op verzoek van patiënt of van beroepsbeoefenaar, mits instemming van de andere partij.

RECHT OP TOESTEMMING : op welke manier?  Geïnformeerd.  Patiënt moet gefundeerde beslissing tot toestemming of weigering kunnen nemen.  Welke inlichtingen? Wet specifieert dit uitdrukkelijk en gedetailleerd.  Informatie moet voorafgaandelijk en tijdig gegeven worden.

RECHT OP TOESTEMMING : recht op weigering of intrekking van de toestemming  moet door zorgverlener gerespecteerd worden  schriftelijk toevoegen aan patiëntendossier: op verzoek van patiënt of zorgverlener  grondige informatieplicht van zorgverlener blijft gelden  wilsonbekwame patiënt met voorafgaande schriftelijke weigering : moet gerespecteerd worden  recht op kwaliteitsvolle dienstverlening blijft bestaan!

RECHT OP TOESTEMMING : bij spoedgeval Indien geen mogelijkheid tot toestemming door patiënt geen voorafgaande wilsuitdrukking van de patiënt geen mogelijkheid tot toestemming door vertegenwoordiger → beroepsbeoefenaar moet : onmiddellijk elke noodzakelijke tussenkomst verrichten in belang van patiënt. dit noteren in patiëntendossier Zodra terug mogelijkheid tot toestemming, geldt normale recht op geïnformeerde toestemming.

RECHT OP INFORMATIE “De patiënt heeft tegenover de beroepsbeoefenaar recht op alle hem betreffende informatie die nodig is om inzicht te krijgen in zijn gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan.”

RECHT OP INFORMATIE : welke informatie?  In principe : alle informatie diagnose, therapie, prognose ook bij negatieve prognose alle aspecten van de behandeling  Staat los van een eventuele behandeling

RECHT OP INFORMATIE : welke informatie?  Beperking : therapeutische exceptie.  Welbepaalde voorwaarden : indien meedelen ernstig nadeel voor de gezondheid van patiënt of derden oplevert mits voorafgaande raadpleging van een andere zorgverlener desgevallend mits inlichting van de vertrouwenspersoon mits schriftelijke motivering van de weigering in patiëntendossier  Zeer uitzonderlijk, strikte voorwaarden, beperkt in de tijd!

RECHT OP INFORMATIE : “het recht om niet te weten”.  Weigering moet uitdrukkelijk gebeuren genoteerd worden in patiëntendossier  Principe : zorgverlener moet deze wens respecteren.  Uitzondering : zorgverlener kan weigering negeren : indien niet meedelen van informatie ernstig nadeel oplevert voor de gezondheid van patiënt of derden mits voorafgaande raadpleging van andere zorgverlener desgevallend na raadpleging van vertrouwenspersoon

RECHT OP INFORMATIE : op welke manier?  in duidelijke taal, begrijpelijk voor de patiënt  in principe : mondeling is voldoende  patiënt kan schriftelijke bevestiging vragen  patiënt kan zich door vertrouwenspersoon laten bijstaan  patiënt kan vragen de informatie aan zijn vertrouwenspersoon mee te delen → identiteit VP noteren in patiëntendossier → noteren in patiëntendossier dat de informatie, met akkoord van de patiënt werd meegedeeld aan de VP of aan de patiënt in aanwezigheid van de VP

DE VERTEGENWOORDIGER  Voor meerderjarige patiënt die niet in staat is zijn rechten zelf uit te oefenen.  Wilsonbekwaam, beslissingsonbekwaam  Niet in staat - de gegeven informatie te begrijpen - inzicht te hebben in de ernst en de aard van zijn situatie - de gevolgen van zijn beslissing te voorzien  Casuïstische klinische beoordeling “De patiënt wordt zoveel als mogelijk en in verhouding tot zijn begripsvermogen betrokken bij de uitoefening van zijn rechten.”

De vertegenwoordiger : wie?  voorafgaandelijk aangewezen door de patiënt schriftelijk mandaat toestemming v/d vertegenwoordiger gedagtekend gehandtekend door beiden

De vertegenwoordiger : wie?  Indien geen vertegenwoordiger aangeduid aangeduide vertegenwoordiger niet kan of wil optreden → rechten worden uitgeoefend door : samenwonende echtgenoot of partner meerderjarig kind ouder meerderjarige broer of zus Volgorde te respecteren!

De vertegenwoordiger : wie?  Indien dergelijke persoon ontbreekt dergelijke persoon weigert er een conflict is tussen 2 of meer van deze personen → de betrokken beroepsbeoefenaar behartigt de belangen van de patiënt, desgevallend in multidisciplinair overleg.

De beroepsbeoefenaar kan afwijken van de beslissing van de vertegenwoordiger :  in het belang van de patiënt en  bij bedreiging van diens leven of gevaar voor ernstige aantasting van diens gezondheid en  desgevallend in multidisciplinair overleg Schriftelijke motivering toevoegen aan patiëntendossier.

Indien de vertegenwoordiger voorafgaandelijk door patiënt werd aangewezen  → afwijking enkel mogelijk indien vertegenwoordiger zich niet kan beroepen op de uitdrukkelijke wil van de patiënt.  Schriftelijke motivering toevoegen aan patiëntendossier.  Belang van het voorafgaandelijk aanduiden van een vertegenwoordiger!  Belang van een duidelijke wilsverklaring!

WILSVERKLARINGEN Onverwacht, zonder voorafgaande ziekte en zonder pijn, stilletjes in zijn slaap overlijden, is een uitzondering. Hoe zich tijdig als patiënt wapenen tegen zinloos medisch handelen voor ingeval men zijn wil niet meer kan uiten?

Wilsverklaringen “ negatieve wilsverklaring” is bindend. “positieve wilsverklaring” is enkel richtinggevend. Niet alleen de periode van het levenseinde, ook gezondheidszorg in situaties buiten het levenseinde.

Wilsverklaringen ° Persoonlijke waarden en opvattingen. “Ik wil” ipv “ik wens” ° Mijn vertegenwoordiger. Beiden tekenen.

Wilsverklaringen ° Gezondheidszorg voor het geval ik mijn wil niet meer zelf kan uiten. °”Elk geval waarin ik mijn wil niet meer kan uiten.” Opgepast! °”Enkel indien ik onomkeerbaar mijn wil niet meer kan uiten”. O.a. dementie, cva °”Enkel indien ik onomkeerbaar buiten bewustzijn ben.” Onomkeerbare coma.

Wilsverklaringen ° Aanvullende nuttige gegevens. ° Overleg met huisarts, specialist, zorgverlener… ° Bespreken met patner, kinderen, vertegenwoordiger.

Wilsverklaringen Geldigheid. Geldig voor onbepaalde duur. Kan op elk moment gewijzig, aangevuld, ingetrokken worden. Bewaring. Best exemplaar bij arts, vertegenwoordiger