OVERHEID EN AUTONOMIE VAN DE INSTELLINGEN Micheline Scheys Secretaris-generaal Departement Onderwijs en Vorming VVKHO Studiedag 14 februari 2014 “Beleidsruimte van de hogescholen”

Verkeerde tegenstelling  Beleid en sturing – In functie van het publiek belang (algemeen nut) – Op basis van publieke middelen: blijvend investeren in onderwijs (publiek goed, return on investment)  Autonomie: – Verschilt van academische vrijheid – Uiting van belangentegenstelling en strijd om macht – Beperking rol van de overheid tot financier

Vlaanderen is Nederland niet. Hoewel?  Vlaanderen is Nederland niet. Hoewel?  Overheidsoptreden beperken  Invoering marktprincipes: markt/klant en bedrijf/werknemer  Veranderende beleidsconcepten:  Zelfregulerende markt bestaat niet: markt legt zich geen grenzen en beperkingen op cf. huidige economische crisis  Specificiteit van de publieke sector - Publieke taak en verantwoordelijkheid - Borging van het publieke belang  Overheidstussenkomst nodig om welvaart en welzijn te verzekeren cf. Europese Commissie, OESO

Beleid verschilt van bestuur, regels, toezicht, bekostiging en borging van rechtszekerheid  Besteding van de publieke middelen om de kwaliteit van het (hoger) onderwijs te garanderen: Kwaliteitsvoorwaarden stellen en erop toezien dat de instellingen de voorwaarden in hun werking realiseren = duidelijke visie op:  Gelijke toegang tot publiek gefinancierde onderwijsvoorzieningen  Gelijke kansen en uitkomsten  Maatschappelijk project (gewenste samenleving)

 Borging publiek belang door de overheid  Duidelijke (in hoofdzaak kwalitatieve) doelen vooropstellen ⇒ inzetten op doelen (leerresultaten, …), minder op processen ⇒ financiering moet realisatie van de doelen ondersteunen (evaluatie aan de gang)  Onnodige regeldruk, micromanagement en incidentpolitiek vermijden ⇒ niet minder, wel transparante en eenduidige regels, die afdwingbaar zijn !!! In overleg met de onderwijsverstrekkers

‘Government governance’ Slagkrachtige overheid  Beleidsdoelen op een efficiënte en effectieve wijze formuleren en realiseren  Op een coherente wijze besturen, beheersen en toezicht houden  Op een transparante wijze communiceren en verantwoording afleggen t.a.v. belanghebbenden

Duidelijke beleidsdoelen  HO is geen eiland, HO-beleid is onderdeel van een integraal onderwijsbeleid:  Aansluiting SO-HO  Aansluiting HO-arbeidsmarkt  Levenslang leren  Economische, culturele en sociale evoluties in rekening brengen om:  Af te stemmen  Te veranderen

 Formuleren van beleidsdoelen en controleren van de realisatie daarvan:  Kwaliteit van het hoger onderwijs  Systeem van visitaties en accreditatie (NAS)  Partnerschap tussen overheid en instellingen  Focus realisatie van doelen = onderwijskwaliteit = constant aandachtspunt  Beginselen van onafhankelijkheid, onpartijdigheid en rechtszekerheid  Reductie van de planlast en de kosten  Onderzoek naar planlastvermindering (De Ryck, 2013)  Polycentrisme  Vermenigvuldiging van regelgevende kaders  incoherentie

 Polycentrisme: spanning tussen autonomie versus centrale sturing  Niveau van de centrale overheid  Op alle beleidsniveaus en organisaties  Effect van schaalvergroting: ⇒ centrale diensten in instellingen  Oplossing: beleidsdiscussies over:  Maatschappelijke doelen en uitdagingen  Wat nodig is om de opleidingen in functie daarvan te versterken

Ter afsluiting  Nood aan maatschappelijk debat over het onderwijs in het algemeen en het hoger onderwijs in het bijzonder  Gemeenschappelijk doel: het garanderen van onderwijs op topniveau met gelijke kansen voor iedereen  Realiseren van partnerschappen tussen stakeholders, betrokkenen en overheden om tot dat gemeenschappelijk doel te komen