Leiderdorp, 7 juni 2013 Maatschappelijke structuurvisie Leiderdorp Gemeente en (maatschappelijke) organisaties samen aan de slag

Programma TijdstipProgrammaonderdeel – Korte introductie – 1420 Welkom door de wethouder Door: Kees Wassenaar – Inleiding landelijke ontwikkelingen Door: Anouk Op het Veld – Introductie opdracht En verplaatsen naar de subzalen – Aan de slag met de onderwerpen uit de maatschappelijke structuurvisie – Belangrijkste opgaven – Afspraken

Opening door wethouder Kees Wassenaar 3

Landelijke ontwikkelingen 4

Ontwikkelingen in de samenleving Ontgroening en vergrijzing Ouderen langer vitaal Hoogbejaarden (ouderen worden ouder) vragen om dure zorg en ondersteuning Ouderen willen en blijven steeds langer zelfstandig wonen Mondigere burger: regie en zeggenschap bij de cliënt over de ondersteuning en zorg Afnemende solidariteit

6 Ontwikkeling staatsschuld (x 1 mln euro)

De landelijke agenda: drie decentralisaties Kabinet Rutte-Asscher: Overheveling van begeleiding, ondersteuning en verzorging uit de Awbz per 2015 over naar de Wmo. Vanaf 2014: aanspraak op dagbesteding persoonlijke verzorging vervalt/wijzigt. Invoering Participatiewet, afsluiting toegang tot de Wsw; quotum voor werkgevers Verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg naar gemeenten: provinciale jeugdzorg, de jeugdbescherming en -reclassering, de jeugd-ggz en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jeugd.

Wijzigingen in de langdurende zorgbrief Gedeeltelijke extramuralisering ZZP 3 en 4 Gedeeltelijke decentralisatie van de persoonlijke verzorging: thuisverpleging & deels verzorging ook in de Zvw Wijkverpleegkundige naar de Zvw (200 mln) Ondersteuning Sociale Wijkteams (50 mln) Het op behandeling gerichte verblijf in een GGZ-instelling wordt in de Zvw ondergebracht. Begeleid wonen gericht op participatie wordt nader onderzocht, waarschijnlijk naar gemeentelijke domein Gemeenten houden 60% in plaats van 25% van de middelen voor HbH. Wmo maatwerkvoorziening (oplopend tot ruim € 700 miljoen) ter vervanging van de compensatie eigen risico, de aftrek specifieke zorgkosten en de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. Het kabinet creëert een recht op het pgb onder stringente voorwaarden in de nieuwe Wmo en de kern-AWBZ.

Landelijk beeld Landelijk is de verbinding niet vanzelfsprekend Gemeenten vooral met zichzelf in dialoog Grotere gemeenten last van verkokering Veel abstracties, weinig grip op de materie Grote verschillen in rolkeuzen (instellingen én gemeenten) Weinig relatie gemeenten – verzekeraars Taakstellingen blokkeren het denken De tijd dringt…

“It ain’t what you do. It’s the way that you do it. And that's what gets results” Bananarama

Opgaven: Transitie en transformatie Stelsel Organisatie Uitvoering Transitie Transformatie  Transitie: de overgang van verantwoordelijkheden (rijk gemeente)  Transformatie: cultuurverandering, verhouding/houding, anders werken

Waarom is transformatie nodig? 5

Bakens Welzijn Nieuwe Stijl 1. Gericht op de vraag achter de vraag 2. Eigen kracht van de burger 3. Direct er op af 4. Formeel en informeel in verhouding 5. Balans van collectief en individueel 6. Integraal werken 7. Resultaatgericht 8. Ruimte voor de professional “Hoe we iets noemen, bepaalt voor een groot deel hoe we iets zien”

Meedoen Partici- patie naar werk Leerlijnen Geen thuis- zitters Vraag- gericht Specialist aan de voorkant Dialoog Hande- lings- gericht Eigen Kracht Eigen verant- woordelijk- heid Tegen- prestatie Zelfred- zaamheid Dichtbij Eigen leefsi- tuatie Informele zorg Eigen netwerk Op maat

Transformatie in de praktijk Nieuwe houding, verhoudingen, vertrouwen, gedrag en cultuur Ambities van de stelselwijziging kunnen alleen worden gerealiseerd wanneer ook de transformatie in de dagelijkse praktijk vorm krijgt. Rijk Provincie / verzekeraar Gemeente Instelling Professional Samenleving TransitieTransformatie

Transformatieproces

Wel ideaaltypisch, geen strikte volgordelijkheid Maatschappelij- ke agenda Wat willen we bereiken? (waarom?) Verander- agenda Wat zijn de opgaven? Wie hebben we daar voor nodig? (wat?) Uitvoerings- agenda Wat ga we daarvoor doen? Wat mag het kosten? (hoe?)

Aanpak gemeenten en instellingen Gemeente: INTERVENTIEMODEL Instellingen: VOLGENDE STRATEGIE Gemeente: ONTWIKKELMODEL Instellingen: INITIËRENDE STRATEGIE Dirigeren Ontwikkelen Gemeente: PROGRAMMAMODEL Instellingen: REACTIEVE STRATEGIE

Veranderende rollen RichtingRuimte ResultaatRekenschap A.Richting geven, ruimte bieden, resultaat afspreken en rekenschap afleggen B.Hangt af van het vraagstuk: enkelvoudige (“tame”) vraagstukken versus meervoudige (“wicked”) vraagstukken C.Diversiteit van kapitaalgoederen: geld, expertise, capaciteit, netwerk, tijd Rendement

De coalitieaanpak, met als resultaat een professioneel bondgenootschap

Professioneel bondgenootschap Doel: Gericht op MAATSCHAPPELIJK EFFECT LANGE TERMIJN verbinding Kenmerken: 1. Deelnemers kennen en erkennen elkaar 2. Gezamenlijk spelregels bepalen (niet 1 baas) 3. Niet gelijk, wel gelijkwaardig 4. Gezamenlijke verantwoordelijkheid 5. Als lokale partij wil je er bij horen 6. Nemen elkaar de maat en houden elkaar scherp (horizontaal toezicht) 7. Elke deelnemer brengt eigen netwerk in Maatschappelijke agenda Ontwikkelagenda Uitvoeringsagenda “Eigen kracht” gemeente “Eigen kracht” instelling “Eigen kracht” burger

Voorbeeld uitkomsten instrument Bevindingen U weet waaraan u de komende periode binnen wilt gaan werken. U heeft de belangrijkste problemen, vraagstukken en opgaven in beeld gebracht. Ook weet u waar u met uw organisatie naar toe wilt. Op het onderdeel ‘interne organisatie’ scoort u (redelijk) hoog. U weet wat u te doen staat. Dat weten de professionals van uw organisatie ook. Zij zijn aan de slag met een nieuwe manier van werken waarbij samen met de cliënt gezocht wordt naar ondersteuning of een oplossing dichtbij de eigen leefomgeving van de cliënt. Trajectverwijzingen: Interessante trajecten Welzijn Nieuwe Stijl zijn mogelijk: Trajectpagina Utrecht Interventieverwijzing: Interessante effectieve interventie van MOVISIE is mogelijk: MOOI methodiek Lessen Gemeenten en instellingen die binnen de programma’s Welzijn Nieuwe Stijl en De Kanteling aan de slag zijn gegaan met een maatschappelijke agenda besteden zowel aandacht aan het proces als aan de inhoud. Het samen aan de slag zijn is cruciaal. Dat geldt vooral in het beginstadium als partijen elkaar nog niet kennen of erkennen. Vertrouwen opbouwen is net zo belangrijk als het formuleren van een inhoudelijke koers. Op die manier krijgen partijen (die er toe doen) een gelijkwaardige stem in het proces. Naam gemeente of aanbieder Practice what you preach 22

Introductie opdracht 1

Onderwerpen maatschappelijke structuurvisie Voldoen de voorzieningen aan de behoeften in Leiderdorp?. Wat moet behouden blijven? Wat kan efficiënter? Wat is overbodig? Sociale infrastructuur Ontwikkelingen bestaande doelgroepen Nieuwe kwetsbare doelgroepen Aandachtspunten populatie Leiderdorp (demografisch, soc-econ) Nieuwe en bestaande verantwoordelijkheden Belangrijkste principes van verandering Belangrijkste zichtbare veranderingen t.o.v. de huidige situatie; maatschappelijk toekomstbeeld in structuur/gedrag/organisatie Visie en uitgangspunten van verandering en vernieuwing Spankracht van de samenleving: wat kan en mag je verwachten van de samenleving en de Leiderdorpse burgers? Wat is haalbaar? Status van de huidige situatie Wat moet je minimaal organiseren t.a.v. basisinfrastructuur, vangnet en maatwerk? Aard en omvang van de opgaven Hoe wordt de relatie tussen gemeente en aanbieders vormgegeven? Wat zijn belangrijke sturingsprincipes? Opdrachtgeverschap gemeente

Opdracht 1 in groepen Formeer 4 groepen t.b.v. de onderwerpen:  Sociale infrastructuur  Nieuwe en bestaande verantwoordelijkheden  Visie en uitgangspunten  Status van de huidige situatie Elke groep wijst een tafelheer/-dame aan die voldoende in de materie zit en bereid is om ook mee te werken aan het vervolg Elke groep werkt 45 minuten aan een van de bovenstaande onderwerpen die de basis zijn voor de maatschappelijke structuurvisie Brainstorm met stift en pen op een papieren tafellaken. De tafelheer/-dame formuleert samen met de deelnemers de 10 belangrijkste punten op een flap

Vier groepen Sociale infrastructuur Verantwoorde- lijkheden Visie Status huidige situatie Belang- rijkste opgaven

Groepsindeling Zaal 1. Sociale infrastructuur Zaal 2. Nieuwe en bestaande verantwoordelijkheden Zaal 3. Visie en uitgangspunten Zaal 4. Status van de huidige situatie

Introductie opdracht 2

Opdracht 2 individueel Elke deelnemer formuleert op basis van de overzichten die hangen in de ruimte de volgens hem / haar belangrijkste opgave Wat heeft volgens jou topprioriteit? Overzicht van opgaven wordt geordend Plak een sticker met je naam en organisatienaam er op bij de opgaven waaraan jij een bijdrage wilt leveren in de uitwerking

Afspraken

Vervolg: aanscherpen en uitwerken van de opgaven t.b.v. de structuurvisie Daarvoor geldt dat gemeente zelf aan de slag gaat, maar dat ook graag samen met de organisaties wilt doen. Op korte termijn worden werkgroepen geformeerd. Daarvoor neemt de gemeente het initiatief. Werkgroepen komen nog voor de zomer bij elkaar De tafelheren en –dames worden gevraagd om in de voorbereiding hiervan – samen met de gemeente – een rol te spelen. Inventarisatie: wat is er nodig om opgaven verder uit te werken?

Bijlagen

Eigen kracht

Relatie tot de burger

Zes sleutelopgaven voor gemeenten en organisaties Visie Sociaal domein Aard & omvang opgaven Gesteunde samen- leving Dynamisch & dekkend aanbod Zakelijke sturing Profes- sionele capaciteit Netwerk- strategie gemeenten

Zes sleutelopgaven A. Aard & omvang van de opgaven: inzicht in clientgroepen, knelpunten en belangrijkste vitale belangen van de gemeente B. Gesteunde samenleving: bepalen van de spankracht van vitale sociale netwerken en basisvoorzieningen C. Dynamisch en dekkend aanbod: creëren flexibele hulp- en zorgroutes tussen verschillende aanbieders en niveaus D. Zakelijke sturing: realisatie van taakstellingen, bereiken van inverdieneffecten en gezonde bedrijfsvoering E. Netwerkstrategie gemeenten: sturen op maatschappelijke resultaten en ontkokering van gemeentelijke organisatie F. Professionele capaciteit: aantrekken/ontwikkelen van capabele generalisten/’best persons’ op meerdere niveaus.

Vragen: Anouk Op het Veld /