1 Het GELIJKEKANSENBELEID VAN DE VLAAMSE OVERHEID EN VAN DE KULEUVEN: EEN VERGELIJKING Werkgroep Vrouw en universiteit, 4 maart 2005 Annie Hondeghem Instituut voor de Overheid (K.U.Leuven)

2 Achtergrond 15 jaar (actie-)onderzoek naar gelijkekansenbeleid in de overheid aan het Instituut voor de Overheid FWO-onderzoek: Facon, P., Hondeghem, A., Nelen, S., Gelijkekansenbeleid onderweg, Brugge, die keure, Vergelijkend onderzoek: Vlaanderen, Nederland, Groot-Brittannië Opdracht federale overheid: Studie naar de gelijkheid van mannen en vrouwen in het federaal openbaar ambt, Mainstreamingsverantwoordelijke Faculteit sociale wetenschappen

3 Startpunt en terminologie VLAANDERENNEDERLAND GROOT- BRITTANNIË 1990/ Gelijkekansenbeleid Positieve actie Gender mainstreaming Geïntegreerd, transversaal, inclusief, horizontaal beleid diversiteitsbeleid Emancipatiebeleid Positieve actie Facetbeleid, Sectorbeleid Gender Mainstreaming diversiteitsbeleid Equal opportunities policy Affirmative action Integrating gender equality Gender mainstreaming Diversity policy

4 Gelijkekansenbeleid als een duale strategie GELIJKEKANSEN- BELEID FACETBELEID SECTORBELEID GENDER MAINSTREAMING GEDECENTRALISEERD SECTORBELEID

5 Onderzoeksbril GELIJKEKANSEN- BELEID POLITIEK- AMBTELIJK SOCIAAL- CULTUREEL SOCIAAL- ECONOMISCH DOELSTEL- LINGEN INSTRU- MENTEN STRUCTU- REN ACTOREN Intern gelijke- kansen- beleid Extern gelijke- kansen- beleid

6 Toepassing op de Vlaamse overheid Parlement Overleg

7 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

8 Omgevingsfactoren Politiek/ambtelijk –Aantal vrouwen in Vl regering: 30% –Aantal vrouwen in Vl parlement: 32,3% –Aantal vrouwen in MVG: 36,4% –Aantal vrouwen in leidinggevende functies: 22% Sociaal-economisch –Activiteitsgraad van Vlaamse vrouwen: 57,1% tegenover 74,8% voor mannen Sociaal-cultureel –De vrouwenbeweging in Vlaanderen –Vrouwen- en genderstudies in de academische wereld

9 Structuren en actoren van het gelijkekansenbeleid POLITIEK NIVEAU MINISTERIEEL INTERMINISTERIEEL PARLEMENTAIR AMBTELIJK NIVEAU CENTRAAL INTERDEPARTEMENTAAL INTRADEPARTEMENTAAL ADVIESNIVEAU

10 Structuren en actoren van het intern gelijkekansenbeleid Politiek –Minister van bestuurszaken –Vl parlement: Werkgroep gelijke kansen binnen commissie algemene zaken en financiën Ambtelijk –Opdrachthoudster emancipatiezaken –Dienst emancipatiezaken –Emancipatieambtenaren in departementen en VOI’s Advies/netwerk –Commissie emancipatie –Permanente interdepartementale werkgroep personeel –Overleg Kabinet Administratie –VOI Commissie Emancipatie (VOICE)

11 Structuren en actoren van het extern gelijkekansenbeleid Politiek –Minister o.m. bevoegd voor gelijke kansen –(Inter kabinettenwerkgroep voor gelijke kansen) –Vl parlement: Werkgroep gelijke kansen binnen commissie welzijn, gezondheid en gelijke kansen Ambtelijk –Cel gelijke kansen Vlaanderen –Interdepartementale commissie voor gelijke kansen –Departementale werkgroepen Advies –Vlaamse overlegcommissie Vrouwen binnen de SERV (tot 2000), daarna Commissie diversiteit

12 Evaluatie van structuren en actoren van het gelijkekansenbeleid Naast mekaar bestaan van intern en extern gelijkekansenbeleid Probleem van capaciteit voor extern gelijkekansenbeleid Belang van politiek leadership Gebrekkig functioneren van interdepartementale structuren Nieuwe strategie: open coördinatiemethode

13 Doelstellingen en instrumenten van het intern gelijkekansenbeleid (I) Decreten –Decreet van 19 december 1990 –Decreet van 8 mei 2002 Doelgroepen –Vrouwen (vanaf het begin) –Gehandicapten en allochtonen (vanaf 1993 in theorie) –Kort geschoolden en ervaren werknemers (vanaf 2004) Strategie –Positieve actie (1e opdrachthoudster) –Gender mainstreaming (2e opdrachthoudster) –Diversiteitsbeleid (3e opdrachthoudster) –??? (4e opdrachthoudster) Jaarlijks positieve-actieplan (PAP)

14 Doelstellingen en instrumenten van het intern gelijkekansenbeleid (II) Beleidsinstrumenten (tot nog toe) –Vorming –Informatie, Campagnes –Onderzoek –Beïnvloeding regelgeving –Kinderopvang –Klachtenfunctie –Managementdoelstellingen Beleidsinstrumenten (toekomst) –Streefcijfers –Beheersovereenkomsten –Managementcode

15 Doelstellingen en instrumenten van het extern gelijkekansenbeleid (I) Beleidsnota, Beleidsbrief –Vanaf het begin: strategie van gender mainstreaming –Focus op de verschillende actieterreinen van de vrouwenconferentie te Peking in 1995 Beleidsprioriteiten –Samenhang met bevoegdheid minister gelijke kansen –Constanten: vrouwen en politieke besluitvorming, combinatie arbeid en gezin Doelgroepen –Vrouwen –Allochtonen –Holebi’s –Personen met een handicap –Leeftijdsgroepen: ouderen en jongeren

16 Doelstellingen en instrumenten van het extern gelijkekansenbeleid (II) Jaarlijkse Pekingrapportage Beleidsinstrumenten (tot nog toe) –Wetgeving: evenredige vertegenwoordiging in advies-, beheers- en bestuursorganen –Subsidiëring –Onderzoek –Informatie en sensibilisering –Netwerkontwikkeling –(Emancipatie-effectrapportage) Beleidsinstrumenten (toekomst) –Monitoring (indicatorenontwikkeling): aansluitend bij open coördinatiemethode

17 Evaluatie van doelstellingen en instrumenten van het extern gelijkekansenbeleid Positionering van de cel gelijke kansen Cumulatie van ongemaakte keuzes Gender mainstreaming of sectorbeleid Emancipatie-effectrapportages: nooit van de grond gekomen Nog geen ervaring met nieuwe beleidsinstrumenten –Genderbudgettering (cf. Nl, UK) –Visitatiecommissies (cf. Nl) –Women’s juries (cf. UK)

18 Vergelijking met het gelijkekansenbeleid van de KULeuven Gelijkenissen en verschillen qua actoren en structuren –Belang van leadership –Centrale en decentrale actoren –Belang van netwerking –Beschikbaarheid van ‘trekkers’ van het gelijkekansenbeleid Gelijkenissen en verschillen qua doelstellingen en instrumenten –Doelgroepen: alleen vrouwen –Intern versus extern gelijkekansenbeleid –Strategie van gender mainstreaming: op papier of in de feiten? –Jaarlijkse rapportering en beleidsplan –Zachte versus harde instrumenten

19 Denkpistes voor de toekomst Integratie in bestaande instrumenten –Beleidsplan van departementen –Jaarverslag KULeuven –Visitatierapporten Streefcijfers/quota voor aanwezigheid in advies-, beheers- en bestuursorganen Bewustwording bij studenten stimuleren Onderzoek naar genderverschillen in verdeling onderzoeksmandaten Uitbouw van ‘consulting’ functie voor centrum voor gelijkekansenbeleid Jaarlijkse doelstellingen