COOPERATIEF ONDERNEMEN IN DE ZORG Infosessie 17 januari

VERWELKOMING Dirk De fauw Voorzitter Resoc Brugge en Gedeputeerde Welzijn Provincie West-Vlaanderen

Co-Actief begeleidt werklozen naar zelfstandige job

Contact? Wenst u ook partner te worden van Trefpunt Zorg? - T in samenwerking met

TOELICHTING PROGRAMMA Dirk Dalle Gedelegeerd Bestuurder Hefboom

PROGRAMMA -Inleiding tot coöperatief ondernemen. Principes en modellen -Wettelijk kader. Vergelijking andere rechtsvormen -Pauze -Inspirerende voorbeelden -Vraagstelling -Slotbeschouwingen -Afsluitende netwerkdrink

Design Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra Coöperatief ondernemen voor zorgbehoeften Dr. Caroline Gijselinckx Cera Steunpunt Coöperatief Ondernemen HIVA-K.U.Leuven i.s.m. Cera

Outline Definitie Herontdekking van het coöperatief model Leden Democratische participatie Coöperatief kapitaal Wettelijk kader Types coöperaties op vlak van zorg Caroline Gijselinckx 9

Definitie Caroline Gijselinckx 10

Coöperatief ondernemen is… een manier van ondernemen, die gepraktiseerd wordt in economische organisaties, die vrijwillig worden opgericht door personen, om gemeenschappelijke noden en verwachtingen te lenigen, die ze ieder afzonderlijk niet of niet in dezelfde mate kunnen lenigen, en die het gezamenlijk eigendom zijn van haar leden, die haar democratisch controleren. Caroline Gijselinckx 11

Coöperatieve principes International Co-operative Alliance (ICA), 1995 Vrijwillig en open lidmaatschap Democratische controle door de leden Economische participatie door de leden Autonomie en onafhankelijkheid Opleiding, vorming en informatie Coöperatie tussen coöperaties Aandacht voor de gemeenschap Caroline Gijselinckx 12

Herontdekking van het coöperatief model Caroline Gijselinckx 13

Coöperaties in heden en verleden Historisch belangrijke en opnieuw ontdekte rol in –retail, –farmaceutische distributie, –spaar- en bankwezen, –onderlinge verzekeringen, –landbouwsector Hedendaagse noden –Duurzame productie en consumptie (landbouwproducten, energie, mobiliteit) –Maatschappelijke dienstverlening zorg woon-zorg combinaties wonen, kinderopvang, … –Participatieve economie –Lokale verankering Caroline Gijselinckx 14

Troeven van coöperatief ondernemen Economische voordelen: Coöperatief ondernemen creëert schaalvoordelen –Coöperatief ondernemen werkt kostenverlagend –Coöpereren versterkt de onderhandelingsmacht van haar leden –Coöperatief ondernemen kan de toegang tot de markt openen of vereenvoudigen –Coöperatief ondernemen is middel tot brede en lange termijn kapitaalsopbouw Coöperatief ondernemen verlaagt transactiekosten Coöperatief ondernemen zorgt voor lokale financiële verankering Caroline Gijselinckx 15

Troeven van coöperatief ondernemen Sociale voordelen: Coöperatief ondernemen kan voor draagvlak zorgen Correctie- en prospectiefunctie van coöperatief ondernemen Coöperatief ondernemen is een alternatieve manier van ondernemen: –Nabijheid –Lokale verankering –Democratische participatie –Economische participatie –Zelfverantwoordelijkheid, zelfhulp, solidariteit Caroline Gijselinckx 16

Troeven van coöperatief ondernemen  Meer maatschappijgericht dan kapitalistisch economisch circuit  goede aansluiting formulering behoeften en eigenaarschap  lokale verankering  Meer marktgericht dan verenigingen / vzw’s  in de markt, niet ernaast  pro-actieve houding  winstverdeling toegelaten & democratische besluitvorming  prikkel tot efficiëntie en innovatie  Meer autonomie dan de overheidsinstelling  geen (minder) politieke logica, enz. Caroline Gijselinckx 17

De coöperatie is een handelsvennootschap Cruciaal verschil met vzw: –Een vzw mag geen winst uitkeren –Een vzw heeft geen aandelen. Ingebrachte middelen kunnen niet teruggevorderd worden –Een vzw mag niet in hoofdzaak handels- of nijverheidszaken drijven Cruciaal verschil met stichting: –Een stichting heeft geen leden –Een stichting mag geen winst uitkeren –De inbreng in de stichting is eeuwig en kan niet teruggevorderd worden –Een stichting mag geen stoffelijk voordeel verschaffen aan een persoon (behalve indien dit kadert in de verwezenlijking van het belangeloos doel) Caroline Gijselinckx 18

Leden Caroline Gijselinckx 19

De coöperatie is een ledenorganisatie Caroline Gijselinckx 20

De relatie van de leden met de coöperatie Klassieke coöperaties: dubbele identiteit van leden –Leden zijn gebruikers Coöperatie is economisch instrument om hun noden & verwachtingen te lenigen –Leden zijn eigenaars Financieel: coöperatieve aandeelhouder Sociaal : inspraak & controle  Door die dubbele identiteit zijn ze Investor & user driven Nieuwe coöperaties: niet alle leden zijn ‘users’ –‘Multistakeholdercoöperaties’ –Welwillend kapitaal ingebracht door private en institutionele investeerders die maatschappelijk verantwoord willen investeren –Belang van betrokkenheid van deze investeerders op doel, visie, missie –Vrijwilligers Caroline Gijselinckx 21

Verschillende bijdragen van leden –In traditionele coöperaties: lid=gebruiker=aandeelhouder Aandeel is toegang tot lidmaatschap Verschillende aandeelhouderscategorieën mogelijk –In multistakeholder-coöperaties: Verschillende aandeelhouderscategorieën mogelijk Verschillende ‘bijdragen’ als toegang tot lidmaatschap –Aandeel –Bijdrage of prijs voor diensten –Werknemer –Vrijwillige inzet –Donateur – investeerder van ‘welwillend kapitaal’ –Inbreng van roerende of onroerende goederen –… Caroline Gijselinckx 22

Verschillende belangen van leden –In traditionele coöperaties: lid=gebruiker=aandeelhouder Balans vinden tussen gebruikswaarde en aandeelhouderswaarde Verschillende belangen van grote en kleine gebruikers/investeerders, Verschillende belangen van jonge en oudere leden Hoe onderlinge solidariteit organiseren is een uitdaging –Extra: in multistakeholder-coöperaties: Tegengestelde belangen werknemers – gebruikers Spanningsveld tussen vrijwilligers en professionelen (in het geval er ook vrijwilligers als leden erkend worden) Nog scherper dan in traditionele coöperatieve vorm: balans vinden tussen gebruikerswaarde en aandeelhouderswaarde (in het geval er ook investeerders zijn die geen directe gebruikersrelatie met de coöperatie hebben)  Belang van het gemeenschappelijk belang! Caroline Gijselinckx 23

Types leden Ngl. economische functie in de coöperatie: werknemer, professional, consument/cliënt, vrijwilliger, investeerder Ngl. rechtspersoonlijkheid: institutionele en particuliere leden Ngl. rol en aansprakelijkheid bij oprichting: stichtende of toegetreden leden Ngl. actief karakter van relatie met coöperatie: werkende, stille of passieve leden Ngl. verschillende grootte van (kapitaals)inbreng Ngl. verschillende aard van inbreng Caroline Gijselinckx 24

Democratische participatie Principe: –Coöperatie is er voor de leden. De leden bepalen de koers die de coöperatie vaart, hoe de coöperatie inspeelt op hun behoeften Structurele verankering van democratische participatie: –AV en RvB bestaan uit leden (evt. aangevuld met experten) –In grote coöperaties: daarnaast extra: lokale ledenkringen, gebruikerscommissies, ledenenquêtes, tevredenheidsmetingen,… –Stemrecht: Eén lid – één stem Collegiaal systeem (vertegenwoordiging ledencategorieën in RvB) Belang van: –Tijdige, duidelijke (As Simple As Possible) en transparante informatie –Vorming en opleiding (coöp. identiteit, kennis & vaardigheden) Van leden Van management Caroline Gijselinckx 25

Coöperatief kapitaal Aandelen –op naam –niet verhandelbaar op de beurs –in principe vrij overdraagbaar tussen vennoten (tenzij anders bepaald in de statuten –voorwaarden voor uittrede worden bepaald in de statuten (bv. niet in de eerste drie jaren, enkel in de eerste zes maanden van het boekjaar) –dividend uitkering mogelijk bij winst en bepaald door ALV (voor erkende coöperaties en VSO’s wettelijk beperkt tot maximaal 6%) –gelijkblijvende waarde, berekening evt. controle voor inflatie statutair bepaald –Men kan statutair een onderscheid maken tussen A, B, C,…-aandelen Eigen vermogen wordt opgebouwd door inhouding winsten  intergenerationeel, sociaal kapitaal Caroline Gijselinckx 26

Kapitaalsstructuur Vast gedeelte –statutair bepaald –volledig geplaatst –wettelijk minimum: EUR (VSO: EUR) –minimum te volstorten: EUR (VSO: EUR) – 1/4 de per aandeel –financieel plan vereist bij oprichting Variabel gedeelte Caroline Gijselinckx 27

Kapitaalsstructuur Vast gedeelte Variabel gedeelte –kan variëren zonder statutenwijziging –toename kapitaal: Bestaande vennoten nemen aandelen bij Nieuwe vennoten treden toe –afname kapitaal: Bestaande vennoten nemen aandeel terug Bestaande vennoten treden uit of worden uitgesloten Caroline Gijselinckx 28

Vergoeding voor coöperatief kapitaal Coöperatief kapitaal is goedkoper dan extern kapitaal –Investeerders hebben gebruikersrelatie –Investeerders zijn persoonlijk of maatschappelijk betrokken Een lagere tot zero return on investment wordt aanvaard voor –Coöperaties waar leden een groot gebruikersbelang bij hebben –Coöperaties die een hoge gemeenschapswaarde hebben –Coöperaties die ingebed zijn in een belangen- of levensbeschouwelijke gemeenschap –Coöperaties die zowiezo in belangrijke mate of vrijwilligerswerk en liefdadigheid zouden steunen Een hogere return on investment wordt verwacht van –Investeringen die in de markt ook een hogere winst zouden opleveren. Caroline Gijselinckx 29

CVOA en CVBA Caroline Gijselinckx 30

Vergelijking cvba, bvba, nv Caroline Gijselinckx 31

Vergelijking cvba, bvba, nv Caroline Gijselinckx 32

De erkende coöperatie Caroline Gijselinckx 33  Erkenning door de Nationale Raad voor de Coöperatie  Criteria voor erkenning (Wet van 20 juli 1955) de vrijwillige toetreding gelijk stemrecht of beperking van het stemrecht op de algemene vergadering de aanstelling van de bestuurders door de algemene vergadering een matig dividend (*) een restorno aan de vennoten  Voordelen (KB van 8 januari 1962) beperkte vrijstelling roerende voorheffing dividend vrijstelling prospectusplicht bij uitgifte aandelen (onder bepaalde voorwaarden) sociaal statuut bestuurders (*) max. 6 procent

De Vennootschap met Sociaal Oogmerk (VSO) Caroline Gijselinckx 34 Vennootschap met sociaal oogmerk (VSO) (wet van 1995)  Transversaal statuut  Handelsvennootschap met sociaal doel  Vereisten:  Geen / beperkt vermogensvoordeel nastreven  Omschrijving sociaal oogmerk  Omschrijving winstbesteding  Beperking stemrecht AV (10% of 5%)  Beperking vergoeding op kapitaalsinbreng: max. 6% dividend  Speciaal verslag  Modaliteiten waarop werknemer vennoot kan worden / blijven  Bestemming bij vereffening

Types coöperaties Op vlak van zorg Caroline Gijselinckx 35

Types coöperaties Afhankelijk van wie de ‘leden’ zijn -Consumentencoöperatie -Producentencoöperatie -Coöperatie van ondernemers/ondernemingen/organisaties -Werknemers- of expertencoöperatie -Multistakeholdercoöperatie (min. 2, in de praktijk max. 3 groepen van stakeholders zijn ‘leden’) -Investeringscoöperatie Caroline Gijselinckx 36

Types zorgcoöperaties Afhankelijk van welke diensten aangeboden worden door de coöperatie: type van zorg aanbieden aan zorgbehoevenden (coöperatieve ziekenhuizen, eerstelijns­gezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, ‘self managed care’, woon-zorg formules, thuiszorg, gezinshulp, uitvaartverzorging, geïnformeerde toegang tot verzorgingsproducten, medicijnen en medische hulpmiddelen, …); dienstverlening aanbieden aan zorgverstrekkers, zorgwinkels, apothekers, ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen, uitvaartverzorgers, verzekeraars (samenaankoop, labelling, vorming & opleiding, administratie, logistiek, software, …); ook mutualistische en coöperatieve verzekeringen op vlak van gezondheid en overlijden zijn een type van zorgcoöperaties; ten slotte kunnen we ook investeringscoöperaties onderkennen als instrument om kapitaal te genereren en democratisch te beheren voor de financiering van zorg Caroline Gijselinckx 37

Types coöperaties in domeinen van zorg Afhankelijk van de graad van de coöperatie Eerste graadscoöperatie: coöperatie die primair aanbod op vlak van zorg en/of wonen organiseert Tweede graadscoöperatie: coöperatie die ondernemingen/organisaties ondersteunt bij de realisatie van hun primair aanbod met als bijzondere vorm de ‘topcoöperatie’ = coöperatie van coöperaties Caroline Gijselinckx 38

Contact Dr. Caroline GIJSELINCKX Onderzoeksleider Middenveld en Sociale Economie & Coöperatief Ondernemen HIVA – K.U.Leuven Parkstraat Leuven Tel / GSM Caroline Gijselinckx 39

Het wettelijk kader van coöperatief ondernemen. Vergelijking met andere rechtsvormen, onder andere de VZW 17 januari 2012 Anneleen Steeno Advocaat te Leuven (Curia) Assistent K.U. Leuven

1. Commerciële activiteiten in VZW Toetsing aan de statutaire doelomschrijving Toetsing aan artikel 1 V&S-wet -Aard van de activiteiten: geen nijverheids- of handelszaken -Oogmerk van de activiteiten: geen rechtstreekse of onrechtstreekse winstverdeling

1. Commerciële activiteiten in VZW Evolutie -Van ‘geen’ naar ‘bijkomstige’ commerciële activiteiten (cfr. Cass. 3 oktober 1996)  Criteria (meerderheidsstrekking) -Kwantitatief minder belangrijk (omzet? ingezette mensen en middelen? Geografische of personele reikwijdte?) -Rechtstreekse of onrechtstreekse band met de niet- commerciële activiteiten -Opbrengsten aangewend voor de realisatie van het onbaatzuchtig oogmerk

1. Commerciële activiteiten in VZW Specifieke wettelijke specialiteit: versoepeling of verstrenging -bv. erkenning als sociale werkplaats Risico’s? -Stakingsvordering (art. 95 WMPC) -Ontbindingsvordering wegens schending wet (art. 18 V&S-wet) -Fiscale gevolgen (vennootschapsbelasting en BTW)

2. Potentiële oplossingen Omzetting naar VSO-vorm (art. 26bis t.e.m. 26septies V&S-wet) -Staat open voor iedere vennootschapsvorm van art. 2§2 W.Venn. -Voorwaarden  Geen activiteitenbeperking  Geen of beperkt vermogensvoordeel  Sociaal oogmerk (tijdens bestaan en bij vereffening)  Duidelijke en specifieke bestemming van de winst  Bestemming van het liquidatiesaldo bij vereffening  Stemkrachtbeperking  Werknemersparticipatie

2. Potentiële oplossingen VSO’s waarin geen dividenden worden uitgekeerd onderworpen aan rechtspersonenbelasting CVBA is meest populaire vorm voor de VSO -Kapitaalstructuur maakt vlotte toe- en uittreding zonder statutenwijziging mogelijk -Vermindering van het vast gedeelte minimumkapitaal en van de minimumvolstortingsplicht voor de CVBA-VSO

2. Potentiële oplossingen Verzelfstandiging -Personele unie (vennootschap of stichting) -Filialisering door een VZW valt te betwisten

3. De coöperatieve vennootschap – in opmars Dienstverlening garanderen in gebieden waar de markt en de overheid achterblijven -Maatschappelijk draagvlak creëren -Financieel draagvlak creëren Traditioneel coöperatief gedachtegoed – in de praktijk door de grote vrijheid innovatieve coöperatieve modellen

3. De coöperatieve vennootschap: de essentiële vennootschapsrechtelijke kenmerken Rechtspersoonlijkheid Handelsvennootschap – dus winstoogmerk Burgerlijk dan wel commercieel Veranderlijkheid van kapitaal en vennoten -Uittreding en uitsluiting van vennoten -Kapitaalsverhoging mogelijk zonder beslissing AV -Geen voorkeurrecht bij kapitaalsverhoging Naar keuze van de oprichters met onbeperkte/beperkte aansprakelijkheid

3. CV – gekenmerkt door grote flexibiliteit Meeste wettelijke regels zijn suppletief -Bestuur -Toetreding nieuwe vennoten -Uittreding -Uitsluiting -Scheidingsaandeel -Stemrecht AV -Winstverdeling -Overdracht van aandelen Statuten zijn cruciaal!

4. De “erkende” coöperatieve Voorwaarden (K.B. 8 jan. 1962) -Vrijwillige toetreding -De aandelen scheppen dezelfde rechten en plichten -Gelijkheid of beperking van het stemrecht op de AV -De bestuurders en commissarissen worden door de AV benoemd -Beperkt dividend (max. 6%) -Mandaat van bestuurders en commissaris is niet bezoldigd -Vennoten-klanten genieten van ristorno’s -Vennootschap heeft als doel in de behoeften van haar vennoten voorzien

4. De “erkende” coöperatieve Gevolgen van de erkenning -Fiscaal (dividend is tot 180 EUR (AJ 2012) vrijgesteld van belastingen zowel voor de erkende coöperatieve als voor de coöperant-NP) -Dagelijks bestuurder – sociaal statuut van werknemer -Vrijstelling onder de prospectuswet (zie verder)

5. De coöperatieve vennootschap en de prospectusplicht Openbaar aanbod van aandelen – verplichting om prospectus op te stellen In principe wanneer men zich richt tot meer dan 100 personen Uitzondering op prospectusplicht voor erkende coöperatieve vennootschappen -Maar voorwaarden!  Onder drempel blijven van EUR (jaarlijks!)  Coöperanten moeten kunnen genieten van de door de coöperatieve vennootschap geleverde diensten (uitkering dividend ≠ dienstverlening)

Verdere vragen?

PAUZE

INSPIRERENDE VOORBEELDEN UIT BINNEN EN BUITENLAND Dirk Dalle Peter Bosmans Caroline Gijselinckx

INSPIRERENDE VOORBEELDEN -Vlaanderen: een regio van VZW’s -Vaststelling: bepaalde maatschappelijke noden worden niet ingevuld -Bestaande model heeft limieten bereikt -Er komt ruimte, er is beweging

HEFBOOM - Geeft ondersteuning aan organisaties met maatschappelijke doelstelling - Zelf coöperatief model - Financiering, adviesverlening en projectbeheer

HEFBOOM - Adviesverlening: - Audit: externe sterkte-zwakte analyse - Managementondersteuning op alle terreinen - Ondernemingsbeleid (missie, strategie, financieel beheer en beleid, kwaliteit,…) - Coaching - Ook voor coöperaties - Dienstverlening en projectbeheer: - Bv. Beheer aandeelhoudersadministratie, communicatie, aandeelhouders,…

VOORBEELD: INCLUSIE-INVEST - Nood aan huisvesting personen met een handicap - Wil aangepaste infrastructuur aanbieden - Projecten i.s.m. lokale zorgvoorzieningen - Doelstelling (2020): - Min. accomodatie personen mio EUR aandeelhouderskapitaal

VOORBEELD: ZORG MET EEN HANDICAP- CATERING PROJECT - Voorziening met verschillende zorgvormen - Van « klassieke » keuken voorziening naar bredere catering- project - Volledige productieketen: van grondstof tot eindproduct - Interne en externe klanten - Verschillende stakeholders - cvba

KINDEROPVANG - Consumentencoöperatie - Gezamenlijke aankoop materialen en diensten kinderopvang- initiatieven - Doelstelling: - Betaalbaarheid - Kwaliteit - Samenwerking

KINDEROPVANG - Tekort aan kinderopvangplaatsen - Pilootproject coöperatieve kinderopvang - Participatie als keuze

CONTACT Tel.: 02/

De eerste ervaringen in Vlaanderen Coöperatief ondernemen in de zorg kinderopvang huisvesting bejaarden huisvesting mensen met een beperking 17/01/2012

Kennismaken -Peter Bosmans -Afgevaardigd bestuurder Febecoop Adviesbureau -Erkend adviesbureau voor sociale economie (1999) -Alle aspecten van goed bedrijfsbeheer vertalen naar sociale en coöperatieve economie -Oprichter, vennoot, bestuurder van cv’s 17/01/2012

ONDERNEMER 17/01/2012

Strategie Opera- tioneel beleid Marketing Mede- werkers Leider- schap Financieel beleid Organisatie 17/01/2012

Strategie vzw cvba vso Marketing Mede- werkers Leider- schap Financieel beleid Organisatie 17/01/2012

Voorbeeld coöperatieve bejaardenhomes - demografie: de exploderende generatie - sociologisch: de mondige generatie - financieel: de vermogende generatie  Geen passend antwoord vanuit overheid/privé 17/01/2012

Waarom bejaardenhome coöperatief organiseren? - Bedrijfseconomisch efficiënt beheer zonder speculatief oogmerk - Mogelijkheid om stelstelmatig « welwillend » kapitaal te mobiliseren: 1 aandeel per jaar vanaf 30 jaar – groeiend naarmate leeftijd en inkomen toenemen - Kapitaal billijk, veilig en correct vergoeden (6%) -Mogelijkheid tot solidariteit kansengroepen: 80% - 20% verhouding - Mogelijk multi-stakeholdermodel (overheid kan participeren) - Mogelijkheid tot « billijke » democratie: 10% regeling. - Nalatenschap gevrijwaard via overerfbare aandelen - Anti-betutteling: het eigenaarschap opent rechten op AV (jaarrekening goedkeuren, bestuurders aanduiden,…) - Participatief, ondernemend karakter in dagelijks leven 17/01/2012

AANDACHTSPUNTEN 17/01/2012

Keuze rechtsvorm/statuten opstellen -lijkt bedrieglijk eenvoudig maar is het niet -is een contract tussen vennoten onderling en de gemeenschap (billijkheid): -wordt enkel bovengehaald in geval van conflicten -vaagheid leidt tot verdeeldheid en clanvorming -wijzigen kost geld -liever vooraf iets meer investeren: wat willen we? hoe gaan we met mekaar om? hoe nemen we afscheid? Aandachtspunten 17/01/2012

Aandachtspunten -Schrijf onderbouwd ondernemings- en financieel plan -Coöperatie van enkel zwakkeren = zwakke coöperatie -Wees duidelijk over de missie: wat wel? wat niet? (niet alle problemen oplossen) -Leg de lat op Tia-hoogte (hoog maar niet té hoog) -Leer van mening verschillen -Hak knopen door (begin met believers) -Win advies in: gratis en betalend (maar vaak gesubsidieerd) 17/01/2012

Aandachtspunten -Zorg voor een professioneel bestuur -Wees en blijf transparant -Blijf de vennoten betrekken (creativiteit vereist) -Kennis vermenigvuldig je door te delen -Meld belangenconflicten -Marketingfunctie is essentieel -Zorg voor solide financiële basis (er zijn financiers) -Vergeet niet te vieren 17/01/2012

Meer info? /01/2012

FEBECOOP Adviesbureau Erkend adviesbureau voor sociale economie Hoogstraat Brussel 02/ /01/2012

Design Charles & Ray Eames - Hang it all © Vitra Coöperatief ondernemen voor zorgbehoeften - praktijkvoorbeelden wereldwijd Dr. Caroline Gijselinckx Cera Steunpunt Coöperatief Ondernemen HIVA-K.U.Leuven i.s.m. Cera

Zorgcoöperaties wereldwijd ICA – IHCO: Gezondheidszorgcoöperaties bereiken wereldwijd meer dan 100 miljoen gezinnen en stellen miljoenen werknemers tewerk

Zorgcoöperaties wereldwijd Gezondheidszorgcoöperaties, o.a.: –Japan: eerste lijnsgezondheidszorgcoöperaties (2,5 miljoen leden, meer dan werknemers) –VSA: Gezondheidszorgcoöperaties bereiken 17,7 miljoen leden Ziekenhuiscoöperaties (goed voor 72% van ziekenhuisaankopen) –Canada: ‘solidariteitscoöperaties’ (o.a. ‘community hospitals’ en eerstelijnscoöperaties) –UK,…: Coöperatieve consortia van huisartsen of andere zorgverstrekkers

Zorgcoöperaties wereldwijd Kinderopvangcoöperaties, o.a.: –Frankrijk: Crèches Parentales (ACEPP): 800 crèches, opvangplaatsen, personeelsleden –Zweden: 20% van private kinderopvang is coöperatieve kinderopvang  Oudercoöperaties  werknemerscoöperaties –VSA: Kinderopvangcoöperaties: jobs, jaarlijks meer dan gezinnen bereikt

Zorgcoöperaties wereldwijd -Zorgcoöperaties, o.a.: -Zweden: Coöperatief beheer van persoonlijke assistentiebudgetten (bv. JAG) -UK: Coöperatieve thuiszorg -Nederland: zorgcoöperaties -Italië: Sociale coöperaties

Types zorgcoöperaties Afhankelijk van welke diensten aangeboden worden door de coöperatie: type van zorg aanbieden aan zorgbehoevenden (coöperatieve ziekenhuizen, eerstelijns­gezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, ‘self managed care’, woon-zorg formules, thuiszorg, gezinshulp, uitvaartverzorging, geïnformeerde toegang tot verzorgingsproducten, medicijnen en medische hulpmiddelen, …); dienstverlening aanbieden aan zorgverstrekkers, zorgwinkels, apothekers, ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen, uitvaartverzorgers, verzekeraars (samenaankoop, labelling, vorming & opleiding, administratie, logistiek, software, …); ook mutualistische en coöperatieve verzekeringen op vlak van gezondheid en overlijden zijn een type van zorgcoöperaties; ten slotte kunnen we ook investeringscoöperaties onderkennen als instrument om kapitaal te genereren en democratisch te beheren voor de financiering van zorg

Types coöperaties in domeinen van zorg Afhankelijk van de graad van de coöperatie Eerste graadscoöperatie: coöperatie die primair aanbod op vlak van zorg en/of wonen organiseert Tweede graadscoöperatie: coöperatie die ondernemingen/organisaties ondersteunt bij de realisatie van hun primair aanbod met als bijzondere vorm de ‘topcoöperatie’ = coöperatie van coöperaties

Types coöperaties in domeinen van zorg Afhankelijk van het type leden: Consumenten (of cliënten-)coöperatie Producenten (zorgverstrekkers, huisartsen, ziekenhuizen, verzorgingsinstellingen, kinderopvangdiensten…) –coöperatie Investeringscoöperatie Multistakeholdercoöperatie

Zorgcoöperaties wereldwijd -Cases van zorgcoöperaties in: Gijselinckx, Coates & Deneffe (2011) Coöperatieve antwoorden op maatschappelijke uitdagingen. HIVA-K.U.Leuven i.s.m. UALS. (onderzoek i.o.v. het VIONA-onderzoeksprogramma beheerd door het Dpt. WSE van de Vlaamse overheid) -Zie ook -zie ook e-notes 11 en 12 van het Cera Steunpunt Coöperatief Ondernemen ( -J.P.-Girard over multistakeholdercoöperaties -lezing door J.P. Girard op 14 februari 2012 in Brussel -publicaties:

Contact Dr. Caroline GIJSELINCKX Onderzoeksleider Middenveld en Sociale Economie & Coöperatief Ondernemen HIVA – K.U.Leuven Parkstraat Leuven Tel / GSM

SLOTBESCHOUWINGEN Dirk Dalle

AANSLUITENDE NETWERKDRINK