Certificering zorgvuldig handelen Niveau 1 Nico Vreeken

Kennis maken

Wat is jullie kennis?

1. Is de Flora- en faunawet alleen van toepassing op beschermde planten- en diersoorten? NEE

2. Mogen volgens de Flora- en faunawet in het broedseizoen bomen worden gesnoeid? JA

3. Moet voor het jaarlijks in augustus maaien van een grasland waar ringslangen leven een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd? NEE

4. Moet voor het kappen van een oude laanbeplanting waar grote bonte spechten broeden een ontheffing van de Flora- en faunawet worden aangevraagd? JA

5. Is het markeren en beschermen van bewoonde nestlocaties in een beplanting, voorafgaand aan het snoeien een taak van het uitvoerend bedrijf? JA

6. Is het verstrekken van informatie over aanwezige beschermde soorten op een werklocatie een taak van de opdrachtgever ? JA Boomkikker Heikikker Hazelworm Vuursalamander Rietorchis Jeneverbes

Wat zijn de regels? Wettelijk kader

Natuurwetgeving Nationale uitwerking Europees kader Flora- en faunawet (F&F wet): Soorten Natuurbeschermingswet (NB wet): Gebieden

Groene gebieden: Natuurbeschermings wet & Flora- en faunawet VOOR ALLE ANDERE GEBIEDEN: alleen Flora – en faunawet

Leefgebieden: Natuurbeschermingswet 1998

Doelstelling Natuurbeschermingswet Gunstige staat van instandhouding van (Europees) beschermd leefgebied. Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde gebieden in principe verboden zijn. Natura 2000 gebieden (162 stuks) Wetlands (o.b.v. internationale verdragen) Beschermde natuurmonumenten

Uitwerking per gebied Aanwijzingsbesluit: Begrenzing gebied Instandhoudingsdoelen: habitats en soorten Beheerplan: Realisatie instandhoudingsdoelen Bestaand gebruik Bescherming (externe werking): Vergunningprocedure

Soorten: Flora- en Faunawet

Flora- en faunawet Per 1 april 2002 in werking getreden Vervanger van: Jachtwet Vogelwet 1936 Nuttige dierenwet 1914 Soortenparagraaf uit Natuurbeschermingswet Wet bedreigde uitheemse dier- en plantensoorten

Doelstelling Flora- en faunawet De doelstelling van de wet is de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten- en diersoorten. (niet op individu !) Het uitgangspunt van de wet is 'nee, tenzij'. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe verboden zijn.

Verboden (artikelen FF-wet) 8Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. 9Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen. 10Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te verontrusten. 11Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren. 12Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen.

Zorgplicht Artikel 2 Een ieder neemt voldoende zorg in acht voor de in het wild levende dieren en planten, alsmede voor hun directe leefomgeving Schade aan flora of fauna: 1 Voorkomen 2 Beperken 3 Ongedaan maken (Intrinsieke waarde)

Risico ? Voor overtreding zorgplicht en/of verbodsbepalingen geldt: Strafrechtelijke vervolging van de persoon en betrokken organisaties. De overtreder/organisatie kan een aanvullende straf worden opgelegd: herstel of compensatie van de schade. Aanvullend gelden de volgende risico’s: Stil leggen van werkzaamheden; claims en/of boetes door contractpartners; imagoschade voor betrokken partijen.

Soortenbescherming in de praktijk Beschermde soorten

Bescherming van: Vrijwel alle zoogdieren Alle reptielen Alle amfibieën Alle vogels Alle vissen (behoudens de visserijwet soorten) Enkele insecten Enkele planten en lagere planten

Status van soorten in de F&F wet

Wettelijk beschermd lijst Flora en Faunawet Habitat richtlijn Bijlage 2, 4 en gebiedsspecifiek Vogelrichtlijn: Bijlage 1 en gebiedsspecifiek Landelijke vrijstelling (schade) Vos, konijn, houtduif, kauw, zwarte kraai, Canadese gans Provinciale vrijstelling (schade) Bejaagbaar (wildsoorten) konijn, haas, wilde eend, houtduif, fazant, patrijs “Vogelvrij” O.a. muskusrat, bruine rat en exoten Status van soorten in de F&F wet

Opdeling flora en fauna In volgorde van licht naar zwaar beschermd betreft het: Niet beschermd (met name flora): algemene zorgplicht geldt Beschermd (met name fauna): zorgplicht en verbodsbepalingen gelden beide Tabel 1: Algemene soorten Tabel 2: Overige soorten Vogels Tabel 3: Specifieke soorten

Waar komen beschermde soorten voor ? Opdracht: buiten of binnen Maak groepen van 3 personen Neem een actueel/recent werkgebied als uitgangspunt Welke beschermde soorten zijn (mogelijk) aanwezig op de werklocatie ? Welke beschermingsgraad hebben deze soorten ? Wat betekent dat voor het uit te voeren werk?

Essentie in de praktijk Aantoonbaar zorgvuldig handelen: voorkomen/beperken overtreden van de verbodsbepalingen. Aantoonbaar invulling geven aan de zorgplicht. Inzet van gedragscodes of ontheffingen voor activiteiten op locaties met beschermde soorten.

Instrumenten voor beheer Vrijstelling, gedragscode, ontheffing, mitigatie, compensatie

Instrumenten, middelen en begrippen Vrijstelling Vrijstelling van de verbodsbepalingen: Slechts de zorgplicht van toepassing Ontheffing Project specifieke voorschriften van LNV voor zorgvuldig handelen. Gedragscode(s) Beschrijft de wijze van zorgvuldig handelen ter verkrijging van een “generale” ontheffing voor de uitvoering van bestendig beheer (gemeentelijke groenvoorziening) Leidraad Beschrijft de wijze van implementatie van de Flora- en faunawet in de bestuurlijke en ambtelijke processen van o.a. bestendig beheer (gemeentelijke groenvoorziening)

Ontheffing of gedragscode ? Ontheffing: projectspecifieke werkinstructie afgegeven door LNV Voorbereiden ontheffingsaanvraag door opdrachtgever Voorbereiding- en aanvraagprocedure kost de nodige tijd Gedragscode: (eigen) werkinstructie goedgekeurd door LNV Diverse gedragscodes beschikbaar Je komt verschillende gedragscodes tegen Bij sommige gedragscodes dient een projectspecifieke uitwerking te worden gemaakt (door uitvoerende partij of opdrachtgever). Voor beide instrumenten is soortinformatie essentieel !

Verantwoording ruimtelijke ingreep

Beheer Bestendig beheer (gedragscode Stadswerk) Voortzetting van het (reguliere) onderhoud gericht op behoud van de bestaande situatie, bijvoorbeeld: Jaarlijks maaien van een wegberm Schoffelen van een heestervak Begeleidingssnoei van een laanbeplanting Uitmaaien van een slootoever in de nazomer Niet- bestendig beheer (ontheffing/gedragscode) Omvorming van een heestervak naar gazon Aanbrengen beplanting in een grasberm Kappen van een laanbeplanting Baggeren of dempen van een sloot

Compensatie, mitigatie Toepassen bij ruimtelijke ingrepen indien leefgebieden en populaties van beschermde en/of bedreigde diersoorten worden aangetast (ontheffingsplichtig). Compensatie: aanleg vervangend leefgebied Mitigatie: verplaatsen plant en/of diersoorten, c.q. verplaatsing mogelijk maken en verzachten Ontsnippering: aanleg faunavoorzieningen ten behoeve van het overwinnen van barrières

Invulling zorgvuldig handelen D.m.v. inzet gedragscodes Aantoonbaar

Gedragscode Gedragscode moet goedgekeurd zijn door LNV OG schrijft gedragscode voor ON kan ook voorstel doen in gebruik gedragscode In opdracht vermelden (Opdracht is contract) Gedragscode geeft handreikingen om zorgvuldig te handelen (aantoonbaar): Maatwerk: plan van aanpak en werkinstructie

Aantoonbaar zorgvuldig handelen: Inzet gedragscode Door LNV goedgekeurde aanpak voor het behouden van de biodiversiteit Inzet aantoonbaar deskundig personeel: gecertificeerd Niveau 1: medewerker/meewerkend voorman Niveau 2: opzichter/uitvoerder Niveau 3: werkvoorbereider/bedrijfsleider Zorgvuldig werken -Uitvoeren conform plan van aanpak+werkinstructie -Algemene voorzorgmaatregelen -Specifieke voorzorgmaatregelen

Praktijksituatie Opdracht voor een tuinrenovatie: - Nieuw ontwerp - Bestaande inrichting: verwijderen beplanting

Vragen ?