Mr. Richard Korver Advocaat / Lawyer & Communicatietrainer

De juridische gevolgen van het weigeren van toegang tot schuldhulpverlening

ONOPLOSBARE SCHULDEN Schuldenaren met onoplosbare schulden vaak kwetsbaar: - Kwart (serieuze) gezondheidsproblemen - Gemiddelde schuld € 47.000, gemiddeld inkomen € 1.246 - ¾ beslag op inkomen of uitkering - Schuldregeling niet mogelijk Schatting 2014: ruim 700.000 mensen die in problematische schulden leven en ruim een miljoen die daar een serieus risico op lopen Daarvan zoeken naar schatting ruim 100.000 mensen hulp Cijfers niet eenduidig, maar gemeenschappelijke deler: aantal huishoudens met onoplosbare schuldsituaties neemt toe. Gemiddeld ¾ van cliënten van maatschappelijk werk, verslavingszorg, GGZ, MEE heeft een (problematische) schuldensituatie. Onoplosbare schuldensituaties steeds complexer door toeslagensysteem en toename incassobevoegdheden Rapport Onoplosbare schuldsituaties Hogeschool Utrecht

WET GEMEENTELIJKE SCHULDHULPVERLENING (Wgs) Weigeringsgronden: - Art 3, lid 2: Het college kan schuldhulpverlening in ieder geval weigeren in geval een persoon al eerder gebruik heeft gemaakt van schuldhulpverlening. - Art 3 lid 3: Het college kan schuldhulpverlening in ieder geval weigeren in geval een persoon fraude heeft gepleegd die financiële benadeling van een bestuursorgaan tot gevolg heeft en die persoon in verband daarmee onherroepelijk strafrechtelijk is veroordeeld of een onherroepelijke bestuurlijke sanctie, die beoogt leed toe te voegen, is opgelegd. 1 uitsluitingsgrond: - Art 3, lid 4: vreemdeling die illegaal in Nederland verblijft Besluit tot toekenning of afwijzing

UITSLUITINGSCRITERIA GEMEENTEN Recent nieuwe schulden gemaakt (primaire vaste lasten) Overzicht schulden en crediteuren ontbreekt Eerder beroep op schuldhulpverlening Fraude < 5 jaar geleden Geen inkomen Niet bereid auto deur uit te doen terwijl niet noodzakelijk woon-werkverkeer Niet bereid te bezuinigen op bepaalde uitgavenposten Eigen bedrijf hebben Bezit eigen huis In scheiding liggen en gehuwd in gemeenschap van goederen Loopt bij verslavingszorg, GGZ, etc. Vaste lasten afgelopen 3 maanden betaald Rapport Doorstroom minnelijke schulden naar WNSP

SCHULDHULPVERLENERS Via schuldhulpverlener minnelijk traject: Schuldbemiddeling, Duurzame Financiële Dienstverlening, stabilisatie Schuldsanering, schuldregeling Aangesloten bij NVVK: gedragscode en klachtenregeling Geen instemming schuldeisers -> rechter vragen om dwangakkoord -> anders toelating WNSP Bewindvoerder, verslag maximale inspanning en geen nieuwe schulden Hoge drempels: administratie & motivatie Vaak magere afstemming met crediteur

MINNELIJKE TRAJECTEN 2013: aanmeldingen bij NVVK 89.000 (2009: 53.000) Ongeveer 80% problematische schulden -> 1/3 daarvan geen uitzicht op schuldenvrije toekomst Mate waarin wordt geprobeerd minnelijke regeling te starten verschilt sterk tussen organisaties (varieert van 23% tot 79%) Minder vaak geprobeerd te treffen dan in 2009, lukt wel vaker

MINNELIJKE TRAJECTEN Rapport doorstroom minnelijke schulden naar WNSP (en Onoplosbare schuldensituaties)

WSNP Art 288 Toegewezen indien voldoende aannemelijk: Schulden niet meer betalen Te goeder trouw Voldoen aan verplichtingen en zoveel mogelijk baten voor boedel zal werven Afgewezen indien: Reeds toegang tot WSNP Afgelopen 10 jaar al toegang gehad Minnelijk traject bij niet juiste schuldhulpverlener Strafrechtelijke schulden

WNSP

WNSP Monitor WNSP 2014, in 2014: 12258, 102 minder dan in 2013, zie http://www.nu.nl/economie/3398052/toelatingen-schuldsanering-afgenomen.html,

HOF ARNHEM-LEEUWARDEN ECLI:NL:GHARL:2013:BZ3875 “Gebleken is dat de gemeente [...] blijkbaar de eis stelt - welke eis geen steunt vindt in de huidige wetgeving - dat [verzoekers] een onderbewindstelling van hun goederen in de zin van genoemd wetsartikel dienen te verzoeken, alvorens zij in aanmerking kunnen komen voor gemeentelijke schuldhulpverlening, terwijl dit schuldhulpverleningstraject als voorportaal wordt beschouwd, alvorens voor de schuldsanering als bedoeld in de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen in aanmerking te komen.”

RAPPORT 2012 ‘SCHULDEN KOMEN NOOIT ALLEEN’ Wat mag de burger in redelijkheid verwachten van de gemeente? Preventie en vroegsignalering Toegang tot schuldhulpverlening Integrale aanpak binnen gemeenten Inzet van vrijwilligers benutten Randvoorwaarden voor voortvarend handelen MVT: uitgangspunt schuldhulpverlening breed toegankelijk, integrale hulp en maatwerk In de Memorie van Toelichting heeft de regering als uitgangspunt geformuleerd, dat de schuldhulpverlening breed toegankelijk moet zijn en integrale hulp en maatwerk moet bieden. Deze uitgangspunten worden nu in gevaar gebracht doordat gemeenten veel minder financiële middelen hebben. Het grote gevaar is dat het toelatingsbeleid tot de schuldhulpverlening veel selectiever zal worden en een aantal groepen zal uitsluiten. Dat terwijl steeds meer mensen met een hulpvraag zich tot de gemeente of andere schuldhulpverleningsinstanties wenden. Advies: Het uitgangspunt moet zijn dat voor iedereen iets kan worden gedaan.

ONDERZOEK OMBUDSMAN Nav evaluatie Wgs 4 jaar na invoering Uit eigen beweging Zorgen over hoge eisen die veel gemeenten stellen aan hulpzoekers, beperkte aanbod, financiële expertise sociale (wijk-)teams en uitblijven moratorium Wat mogen burgers in redelijkheid van de overheid verwachten als het gaat om gemeentelijke schuldhulpverlening? Brief d.d. 12 oktober 2015 Nationale Ombudsman aan Klijnsma: - Wat kunnen burgers doen als zij niet in aanmerking komen voor deze schuldhulpverlening? - In hoeverre wordt hun een alternatief geboden? - Hoe lang duur het voordat iemand toegang krijgt tot een traject? - Welke ondersteuning krijgen burgers daadwerkelijk? - Wat als het traject voortijdig wordt beëindigd?

VERZAMELBRIEF GEMEENTEN Evaluatie Wgs, doeltreffendheid en effecten, voor 1 juli 2016 resultaten Wgs verbiedt uitsluitingsgronden of algemene weigeringsgronden, altijd individueel toetsen Voorzichtiger weigeren en kijken of motivatie kan worden verkregen, ondersteuning moet passen bij mogelijkheden Extra aandacht voor zelfstandigen, vanwege privé schulden problemen

BEANTWOORDING KAMERVRAGEN DIJKHOFF WSNP succes in slagingspercentage Toename beschermingsbewind wordt onderzocht Deeloorzaak strenger minnelijk toelatingsbeleid van gemeenten obv beleidsplannen en sterkere nadruk medewerking schuldenaar Gemeenten zeer selectief bij toelating schuldhulp eigen woning bezitters en zzp´ers Andere kanalen: budgetbeheer en schuldenbewind

FAILLISSEMENT? Een schuldenaar kan gebruik maken van de mogelijkheid om het eigen faillissement aan te vragen, waarbij na enige tijd een omzetting vanuit een faillissement kan worden verzocht in een schuldsanering In 2013 9,2% van instroom WSNP Hoge Raad: niet met motief schuldhulptraject te omzeilen (ECLI:NL:HR:2013:48)

AANSPRAKELIJKHEID Onrechtmatige daad (6:162 BW) Tekortschieten in nakoming verbintenis (OVO) Zorgplicht financieel adviseur / schuldhulpverlener Gedragscode NvvK

RB ROTTERDAM 31-12-2009 LJN: BK9064 ‘door een uiterst trage werkwijze van de schuldhulpverlening na 16 maanden nog geheel geen duidelijkheid bestaat met betrekking tot de vraag of de schuldenproblematiek al dan niet met een minnelijke regeling kan worden opgelost’ -> Afwijzing verzoekschrift ex artikel 287b Fw -> mogelijkheid schuldenaar schuldhulpverlener aansprakelijk te stellen en schadevergoeding te eisen wegens traagheid dienstverlening

ECLI:NL:RBROT:2012:BY3650 Schuldhulpverlenende instantie heeft zonder overleg met betrokkenen bepaalde schulden met voorrang voldaan, waarmee zij niet heeft gehandeld als redelijk handelend en redelijk bekwaam schuldhulpverlener. Gebrekkige communicatie; geen overzichten van verrichte betalingen & schuldregeling en budgetbeheer onvoldoende op elkaar afgestemd. Tekortkomingen in de nakoming van overeenkomsten tot schuldregeling en budgetbeheer. Schade: € 3,000,00

ECLI:NL:RBGEL:2013:6461 De bewindvoerder is een toezichthouder, geen schuldhulpverlener: de verantwoordelijkheid voor de nakoming van de uit de schuldsaneringsregeling voortvloeiende verplichtingen rust op de schuldenaar.  Schending zorgplicht: tekortschieten moet voldoende aannemelijk zijn Subsidiair: onrechtmatige daad.

ECLI:NL:RBARN:2010:BN8245 In gesprek tegenover [eisende partij] niet is aangegeven dat de CJIB boetes niet in het schuldhulpverleningstraject worden meegenomen en door [eisende partij] zelf en volledig betaald moeten worden De omstandigheid dat de gemeente tijdens het schuldhulpverleningstraject wel aan het CJIB heeft gevraagd om incassomaatregelen op te schorten doet hier niet aan af.  Schadevergoeding en veroordeling proceskosten

ZORGPLICHT Art. 7:401 BW: opdrachtnemer moet bij werkzaamheden zorg van goed opdrachtnemer in acht nemen AFM: Leidraad zorgvuldig adviseren bij vermogensopbouw -> verantwoordelijkheid schuldhulpverlener WFT: Transparantie, informeren , deskundigheid, integriteit, betrouwbaarheid

GEDRAGSCODE NvvK - SCHULDHULPVERLENING

GEDRAGSCODE NvvK - SCHULDHULPVERLENING Art. 17: Een overeenkomst waarmee een product of dienst door een NVVK-lid wordt geleverd, kan tussentijds worden opgezegd. Opzegging vindt plaats omdat schuldeisers niet akkoord gaan met een minnelijk voorstel, wanneer een schuldenaar zich niet houdt aan de in de overeenkomst gestelde voorwaarden of wanneer de schuldenaar komt te overlijden.

GEDRAGSCODE NvvK – BEWINDVOERDERS WSNP Art 6: De bewindvoerder voert de werkzaamheden die voortvloeien uit zijn functie, zorgvuldig, vakkundig en doelmatig uit met inachtneming van de professionele deskundigheid die van hem mag worden verwacht. Art 7: De bewindvoerder heeft naast de taken die voortvloeien uit wet- en regelgeving, oog voor de oorzaken van de schulden en het opheffen van deze oorzaken gedurende de schuldsanering. Hij is daar echter in beginsel niet verantwoordelijk en/of aansprakelijk voor, tenzij deze aan hem zijn toe te rekenen.

SCHULDENBEWIND – MvT Taak van de beschermingsbewindvoerder: bezien of rechthebbende in aanmerking kan komen voor schuldhulpverlening / schuldsanering, en hem zo nodig te begeleiden om aan de daarvoor geldende eisen te voldoen. De voornaamste taak van een bewindvoerder in een schuldenbewind is het stabiliseren van de financiële situatie.

COLLECTIEF? Aansprakelijkstelling Samen sta je sterk vb BAA Gemeentes?

PRAKTISCHE TIPS Schriftelijke overeenkomst Leg adviezen schriftelijk vast Informed consent Klachtenreglement / ken uw tuchtrecht Algemene voorwaarden @jeadvocaat

Twitter, website, mail?