Crisisplaatsing Richtlijn

Waarom deze powerpoint? Je wilt jouw collega’s of samenwerkingspartners informeren over deze richtlijn Je bent bijvoorbeeld behandelcoördinator en je wilt je team bijscholen. Of je bent ambulant hulpverlener of pedagogisch medewerker, je werkt met de richtlijn en je wilt jouw ervaringen inbrengen in een teambijeenkomst of werkoverleg. Jij en je collega’s organiseren misschien een organisatiebrede informatiebijeenkomst over de richtlijn. Je hebt binnenkort een afspraak met een gemeenteambtenaar en wilt hem/haar vertellen hoe jullie werken. Gebruik dan deze presentatie! De presentatie start met algemene informatie over richtlijnontwikkeling. Daarna wordt er ingezoomd op deze specifieke richtlijn. Per hoofdstuk van de richtlijn geven we de belangrijkste punten en/of aanbevelingen. Zie deze presentatie als een basis. Maak het van jezelf door slides toe te voegen of weg te laten, het interactief te maken met vragen of opdrachten. Of maak het persoonlijk door eigen ervaringen te verwerken. Instructie voor presentator

Tips voor een goede presentatie Bedenk vooraf wat het doel van je presentatie of bijeenkomst is: wanneer ben je tevreden? Sluit aan bij het niveau van je toehoorders: is het voor jou helder wat mensen al weten over dit onderwerp? Wil je uitwisseling stimuleren? Zorg voor passende werkvormen én neem de tijd. Ken de achtergrond en inhoud van de richtlijn waarover je presenteert. Verdiep je van te voren in de richtlijnproducten. Maak gebruik van de werkkaarten van de richtlijn. De werkkaarten download je op de website. Print ze uit, deel ze rond en verwijs er in de presentatie regelmatig naar. Voeg animaties toe om de presentatie levendiger te maken. Instructie voor presentator

Deze presentatie 1.Richtlijnen voor de jeugdhulp en jeugdbescherming 2.Richtlijn Crisisplaatsing Inleiding Een crisis, en dan? Besluitvorming Programma’s inzetten direct na de crisis

1. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming Initiatief van NIP, NVO en NVMW Om jeugdprofessionals te ondersteunen Programma Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming ( ) gefinancierd door VWS Dagelijkse uitvoering berust bij het Nederlands Jeugdinstituut 14 richtlijnen ontwikkeld tussen 2011 en 2015 Autorisatie door de beroepsverenigingen

14 richtlijnen

De 5 belangrijkste boodschappen 1.Van en voor professionals 2.Samen met cliënten 3.Gemaakt voor de praktijk 4.Ontwikkeling en invoering samen 5.Pas toe of leg uit

2. Richtlijn Crisisplaatsing Handvatten voor weloverwogen besluitvorming rondom uithuisplaatsingen in crisissituaties. Ontwikkeld door het Nederlands Jeugdinstituut “De werkkaarten en kernoordelen die in de richtlijn beschreven staan, maken inzichtelijk welke afwegingen en criteria van belang zijn.” Brigitta Klooster. Gedragswetenschapper bij Bureau Jeugdzorg Haaglanden/Zuid-Holland “De werkkaarten en kernoordelen die in de richtlijn beschreven staan, maken inzichtelijk welke afwegingen en criteria van belang zijn.” Brigitta Klooster. Gedragswetenschapper bij Bureau Jeugdzorg Haaglanden/Zuid-Holland

Beschikbare materialen Om online en offline te raadplegen: De richtlijn zelf De onderbouwing Info voor ouders Set werkkaarten Om aan de slag te gaan met deze richtlijn: Werkblad Deze powerpointpresentatie Meer materiaal op komst!

Uitgangsvragen Wat is een crisis? In welke situaties is direct ingrijpen noodzakelijk? Wie beoordeelt de crisis en welke bevoegdheden zijn gewenst? Met wie moet er wanneer samengewerkt worden? Hoe handelt de jeugdzorgwerker in de eerste uren na het ontstaan van een crisis? Waar moeten hulpverleners (minimaal) op letten bij crisisplaatsing? Wat moeten ze weten over de aard en ernst van de problematiek om te kunnen beslissen over een crisis plaatsing? Hoe kunnen ze – ondanks de crisissituatie – zorgvuldig beslissen over een crisisplaatsing? Welke programma’s en interventies zijn aan te raden direct na de crisis? Welke interventies – crisiszorg - dragen mogelijk bij aan het voorkomen van een crisisplaatsing?

Inleiding Het belang van een uniforme richtlijn bij een uithuisplaatsing in een crisissituatie Een crisisplaatsing is een zeer ingrijpende beslissing – voor de jeugdige, zijn ouders én voor de beslisser. Beslissingen dienen zeer zorgvuldig te worden genomen. De beslissing is moeilijk omdat gevolgen pas achteraf zichtbaar worden en niet altijd van tevoren te overzien zijn. Veiligheid moet altijd een eerste afweging zijn! Dreigende uithuisplaatsing maar geen sprake van crisissituatie?  Richtlijn Uithuisplaatsing Geen sprake van een dreigende uithuisplaatsing?  Richtlijn Samen Beslissen over passende hulp

Hoofdstuk 1: Een crisis, en dan? Wat is een crisis? Ernstige verstoring alledaags functioneren jeugdige of gezin; Normale oplossingsstrategieën niet langer toereikend, totale ontreddering. Hoe ontstaat een crisis? Kind is gevaar voor zichzelf en anderen (moorddadig, suïcidaal, agressief); Kind loopt gevaar door anderen (verwaarlozing, ernstige mishandeling); Acute psychose ouder of jeugdige; Ernstig misbruik drugs en/of alcohol; Ingrijpen kan niet wachten vanwege risico op mogelijke schade; Er moet per direct in gezag worden voorzien.

Hoofdstuk 1: Een crisis, en dan? In welke situaties is direct ingrijpen noodzakelijk? In het geval van een crisis: de situatie is levensbedreigend of er is direct fysiek gevaar voor de jeugdige (zie voorgaande sheet) is direct ingrijpen nodig. Crisis kan gemeld worden door jeugdige, ouder, gezinslid, naaste of professional (school, politie, ziekenhuis, hulpverlener).

Hoofdstuk 1: Een crisis, en dan? Wie beoordeelt de crisis en welke bevoegdheden zijn gewenst? Een specialistische jeugdzorgwerker doet eerste beoordeling en bezoekt gezin. Deze jeugdzorgwerker beschikt over de volgende competenties: directief kunnen zijn, motiverend kunnen werken; actief informatie kunnen verzamelen, wegen, beoordelen, besluiten en ernaar handelen; gestructureerd kunnen werken en snel kunnen schakelen; samen kunnen werken met andere hulpverlenende instanties; kunnen putten uit een behoorlijke ervaringskennis van crisissituaties; risico’s kunnen inschatten en openstaan voor overleg en consultatie.

Hoofdstuk 1: Een crisis, en dan? Samenwerking met andere instanties Als jeugdzorgwerker van een crisisdienst moet je kunnen samenwerken met verschillende instellingen, en weten wanneer hij welke instantie moet raadplegen. Het gaat hierbij voornamelijk om: Politie Veilig Thuis (voormalig AMHK) De Raad voor de Kinderbescherming ggz Verslavingszorg zorgaanbieders

Aanbevelingen hoofdstuk 1 Stap 1: Aanmelding en eerste inschatting ernst en urgentie 1.Kijk bij een aanmelding wie de melder is: de jeugdige of één van de ouders, een naaste of een professionele instantie? 2.Maak tijdens de melding een eerste inschatting van de aard en ernst van de problemen en van de urgentie van de melding. Bij een acute crisis, dat wil zeggen als er direct fysiek gevaar dreigt voor de jeugdige of andere gezinsleden (ernstige verwaarlozing, ernstig fysiek geweld, een suïcide of psychose), kom je meteen in actie om de kans op schade te verkleinen.

Aanbevelingen hoofdstuk 1 Stap 2: Afspraken met melder en direct handelen 1.Maak bij melding door een naaste of een professionele instantie bij het eerste contact afspraken over taken en verantwoordelijkheden: wie doet wat, wanneer en hoe om de veiligheid van de jeugdige of andere gezinsleden te waarborgen. 2.Zorg dat je bij een acute crisis binnen twee uur ter plaatse bent. Zijn er gewonden gevallen, dreigt er ernstig fysiek geweld of vraagt de situatie om ‘beveiliging’ van gezinsleden of hulpverleners, schakel dan direct de hulpdiensten in (112). Bel bij een poging tot suïcide of een (dreigende) psychose direct de crisisdienst van de GGZ. 3.Maak bij de aanmelding een inschatting van de acute veiligheid van de ouder, de jeugdige en van anderen. Vraag hiernaar bij de aanmelder, check de eigen informatiesystemen op een eventuele voorgeschiedenis en schakel bij vermoedens van onveiligheid de politie in. Wanneer je denkt dat de situatie ter plaatse mogelijk onveilig of bedreigend is, ga dan met twee jeugdzorgwerkers naar het gezin.

Het proces van besluitvorming behelst de volgende stappen: 1.Beoordelen type crisis; 2.De veiligheid van de jeugdige taxeren (aandachtslijst Veilig Thuis, bijlage 3 van de richtlijn); 3.Maatregelen nemen voor verbeteren veiligheid; 4.Jeugdigen – indien noodzakelijk – uithuisplaatsen. Hoofdstuk 2: Besluitvorming

Typen crisis: 1.Crisis bij ingrijpende gebeurtenissen; 2.Crisis bij faseovergangen; 3.Crisis bij meervoudige structurele problemen; 4.Crisis bij verzorgingsproblematiek; 5.Crisis bij acute psychiatrische problematiek

Hoofdstuk 2: Besluitvorming De veiligheid van de jeugdige taxeren In een crisissituatie is de eerste prioriteit ervoor te zorgen dat de jeugdige fysiek veilig is. Daarna pas kan verder onderzoek en hulpverlening worden ingezet. In de richtlijn wordt een checklist en een model gepresenteerd op basis waarvan de situatie van de jeugdige – met het oog op diens veiligheid en welzijn – kan worden beoordeeld: checklist Veilig thuis? (bijlage 3) Framework for the assessment of Children in Need and their Families (p. 35) Beide instrumenten bieden geen eindoordeel over de veiligheid op dit moment, maar dienen als middel om de jeugdzorgwerker te ondersteunen in diens oordeelsvorming.

Hoofdstuk 2: Besluitvorming Enkele algemene aandachtpunten bij de besluitvorming, afkomstig uit de lijst ‘Veilig thuis?’: bekijk de situatie van verschillende kanten: verzamel informatie over de onderwerpen bij zo veel mogelijk verschillende informanten; de aandachtspunten helpen om geen belangrijke zaken over het hoofd te zien; maak onderscheid tussen concrete, feitelijke informatie en de beleving of mening van anderen; vraag altijd goed na wat de ander bedoelt; let niet alleen op fysieke en materiële aspecten maar ook op emotionele aspecten; bespreek jouw oordeel met andere professionals; neem moeilijke beslissingen nooit alleen.

Hoofdstuk 2: Besluitvorming Framework for the assessment of Children in Need and their Families

Maatregelen nemen om de veiligheid te verhogen In een crisissituatie zijn de volgende maatregelen beschikbaar: -Het sociale netwerk inzetten in het gezin; -Professionele hulp in het gezin inzetten dan wel intensiveren; -De veroorzaker van de onveiligheid uit huis halen; -De jeugdige uit huis plaatsen Bij uithuisplaatsing van de jeugdige is er een aantal opties: -Plaatsing binnen het eigen netwerk; -Plaatsing in pleeggezin -Plaatsing in een crisisopvanggroep -Plaatsen in een instelling voor gesloten jeugdhulp -Plaatsen in een instelling voor ggz. Hoofdstuk 2: Besluitvorming

Stap 3: Beoordelen crisis en veiligheid taxeren 1. Verzamel actief informatie over het gezin in de bestaande systemen van zijn organisatie, voordat je naar het gezin toegaat. Handel directief, werk gestructureerd en werk samen met andere instanties, zoals de GGZ of de Raad voor de Kinderbescherming. 2. Beoordeel ter plaatse het type crisis. Stem de hulp op dit type crisis af en houd daarbij rekening met de specifieke behoeften van de jeugdige 3. Verzamel informatie over de veiligheid van de jeugdige, de opvoedingscapaciteiten van de ouders en andere relevante gezins- en omgevingsfactoren. Doe dit aan de hand van de aandachtspunten die op p. 34 worden genoemd. Aanbevelingen Hoofdstuk 2:

Stap 4: Inschatten maatregelen om veiligheid te verhogen 1. Beslis met welke van de vier mogelijke maatregelen (zie p ) de veiligheid van de jeugdige direct te verhoogd kan worden: 2. Handel nooit alleen. Overleg over beslissingen altijd met een gekwalificeerde gedragswetenschapper. Werk bij voorkeur actief samen met andere instanties, zoals de politie, de GGZ, de Raad voor de Kinderbescherming en jeugdhulpaanbieders. Vraag hen zo nodig om informatie over de veiligheid van de jeugdige en andere gezinsleden. 3. Leg overwegingen en de beslissingen vast én communiceer hierover met alle betrokkenen.

Hoofdstuk 3: Programma’s inzetten direct na de crisis De jeugdzorgwerker kan besluiten om op korte termijn ambulante interventies in te zetten om de jeugdige en de gezinsleden te helpen het evenwicht te herstellen en zo de veiligheid te verhogen. De programma’s zijn intensief van aard en starten binnen 48 uur. Ze kunnen voorkómen dat een jeugdige uit huis wordt geplaatst wordt of maken het mogelijk dat een jeugdige op korte termijn teruggeplaatst kan worden.

Hoofdstuk 3: Programma’s inzetten direct na de crisis Ambulante interventies Op basis van wetenschappelijk studies is het moeilijk om specifieke interventies aan te wijzen die een crisis kunnen bestrijden en crisisplaatsing van jeugdigen kunnen voorkomen. Wél is bekend dat de volgende elementen van belang zijn: Structuur binnen 48 uur na aanmelding is er hulp beschikbaar; de hulpverlener is 24/7 beschikbaar; hulpverlening vindt plaats in de eigen omgeving; er is minimaal acht tot tien uur face-to-facecontact per week met het gezin; de interventie duurt maximaal vier weken; er is één vaste hulpverlener voor het gezin.

Hoofdstuk 3: Programma’s inzetten direct na de crisis Inhoud zet in op betrokkenheid en motivatie van de gezinsleden; stel samen met het gezin de doelen vast; zet cognitieve en gedragsmatige interventies in; bied concrete, praktische hulp; houd contact met het informele en professionele netwerk van het gezin; stem de hulp zo nodig af op jeugdigen die op grond van een specifieke kwetsbaarheid recht hebben op bijzondere zorg (denk bijvoorbeeld aan jeugdigen met een laag IQ).

Aanbevelingen hoofdstuk 3 1. Zet ambulante interventies in die voldoen aan de inhoudelijke en structurele voorwaarden zoals genoemd op p.47 van de richtlijn. 2. Zet bij voorkeur Ambulante Spoedhulp of Families First in te zetten. Zij voldoen aan de onder 1 genoemde condities voor crisisinterventies. Realiseer je als jeugdzorgwerker dat bij (ernstige) vormen van kindermishandeling crisisplaatsing onvermijdelijk kan zijn.

Vragen?

Meer weten? Bekijk Volg Richtlijnen op Vragen? Stuur een mail naar