COMMISSIE VAN TOEZICHT ACHTERGRONDEN, STRUCTUREN, ERVARINGEN EN REFLECTIES TOM VANDER BEKEN VOORZITTER COMMISSIE VAN TOEZICHT GENT – 12 MEI 2011

INHOUD A. Achtergrond B. Commissie en toezichtsraad C. Samenstelling commissie D. Taken E. Maandcommissarissen F. Bevoegdheden G. Deontologie H. Commissie van toezicht na de basiswet I. (Ervaringen van) de Gentse Commissie

A. ACHTERGROND Raad van Europa (CPT) verwijt België gebrek aan echt extern toezicht op gevangenissen en beklagrecht ( ) en Europese Commissie (2008) Beginselenwet Gevangeniswezen blijft uit – daardoor minimale oplossing door aanvulling KB houdende algemeen reglement van de strafinrichtingen ( ) Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen Vervangt Hoge Raad voor Penitentiair Beleid (opgericht in 1920, gereactiveerd in 1978: (niet gepubliceerde) adviezen) Per gevangenis : Commissie van Toezicht Vervangt de Bestuurscommissie (destijds ook met taken van adviesverlening en besluitvorming)

B. COMMISSIE EN TOEZICHTSRAAD Adviesorganen onafhankelijk (?) van penitentiaire organisatie. Toezicht op bejegening van gedetineerden en terzake geldende voorschriften. Rapporteren en adviseren minister van justitie. Geen beklagrecht (dit kan enkel bij wet)

C. SAMENSTELLING COMMISSIE Minimum 6 leden en maximum 12 leden. Ten minste één lid zittende magistratuur, advocaat en geneesheer - aanwijzing door Minister van Justitie op basis van deskundigheid en ervaring. Max 70 jaar bij aanvang, minstens 2 leden minder dan 50 jaar. Lidmaatschap is vrijwillig en onbezoldigd (de jure verplaatsingsvergoeding) Minstens 1 zitting per maand – meerderheid leden - secretaris Voorzitter-directeur ontmoeten elkaar maandelijks

D. TAKEN Ten aanzien van alles wat betrekking heeft op de bejegening van de gedetineerden en de voorschriften ter zake: Onafhankelijk toezicht houden op de gevangenis; Advies en inlichtingen geven aan centrale toezichtsraad en voorstellen doen in de gevangenis; Jaarlijks verslag aan de toezichtsraad

E. MAANDCOMMISSARIS Eén of meerdere leden (Gent) van de Commissie. Zij bezoeken in principe eenmaal per week de gevangenissen waarvoor ze bevoegd zijn. Houden wekelijks een spreekuur ten behoeve van de gedetineerden.

F. BEVOEGDHEDEN Alle op de gevangenis betrekking hebbende boeken en bescheiden inzien, en, met toestemming gedetineerde, alle stukken die individuele gegevens van de gedetineerde bevatten; Zonder toezicht in contact treden met gedetineerden; Op verzoek, de directeur verslag laten doen van incidenten in de gevangenis

G. DEONTOLOGIE Neutraal optreden. Geen enkele vorm van discriminatie.

H. DE COMMISSIE VAN TOEZICHT NA DE BASISWET BASISWET VAN 12 JANUARI 2005 BETREFFENDE HET GEVANGENISWEZEN EN DE RECHTSPOSITIE VAN DE GEDETINEERDEN (SLECHTS DEELS IN WERKING – EN NOG NIET M.B.T. EXTERN TOEZICHT)

TAKEN VAN DE COMMISSIE Opstellen van een jaarlijks verslag over: de gevangenis; de behandeling van de gedetineerden; de naleving van de voorschriften. Verrichten van activiteiten opgedragen krachtens de wet. Bemiddelen van klachten.

KLACHTENCOMMISSIE Bestaat uit 3 leden van de Commissie waarvan één werkend lid van de zittende magistratuur is – beroepscommissie in de centrale toezichtsraad Zorgt voor de behandeling van klachten van gedetineerden over elke beslissing (of verzuim of weigering daartoe) die door of namens de directeur t.a.v. hen genomen werd

I. (ERVARINGEN VAN) DE GENTSE COMMISSIE

LEDEN Tom Vander Beken (voorzitter): hoogleraar UGent Stephane Criel (ondervoorzitter): advocaat Bart De Temmerman: rechter REA Gent Armand De Meyer: gewezen diensthoofd pedagogische centrum Stad Gent Olivia De Vel: rechter REA Gent Annie Geldhof: arts Ferdinand Hawer: stedelijke integratiedienst Stad Gent Frank Van Damme: gewezen onderzoeksrechter Raoul Van Mol: gewezen directeur en inspecteur onderwijs Tony Van Parys: gewezen minister van justitie Karen Verpoest (secretaris): assistente Ugent

VECHTEN TEGEN WINDMOLENS (?) Commissies van Toezicht hebben (nog?) geen wettelijke status en opdracht – geen klachtrecht in België (tandenloze tijger) Onafhankelijk en professioneel? Gedetineerden en gevangeniswezen koesteren andere/meer verwachtingen Zoeken naar een eigen en relevante plaats in het bestel en naar de “juiste” relatie met de gevangenis Bemiddelen en (voorlopig) behelpen

WAT WIJ IN GENT (NIET) ZIEN Geen algemeen zicht op wat er gebeurt in de gevangenis (in essentie reactief) Contactnames ( ) Houding personeel: 29, 24 en 25 Tuchtsancties: 9, 14, 16 Cel(genoot) en transfer: 11, 6 en 7 Verlies goederen: 6 Algemene besognes Beleid inzake diversiteit Omgaan met gedetineerden: personeel heeft altijd gelijk (tucht)? Commissie van Toezicht : meid voor alle werk? (waar is de balie?) Hoe verder? meer proactiviteit? meer algemeen toezicht en beleid? meer publiciteit? (voorlopig) nie pleujen