Effectief lesgeven & directe instructie Bijeenkomst 3: Vragen stellen Nicolette Erkelens n.erkelens@hr.nl Kamer MP. P.02.013

Inhoud bijeenkomst 3 Terugblik bijeenkomst 2: Directe instructiemodel + Sleutelbegrippen Afstemmingsmodel Teaching Grammar Deel I: Vragen stellen in het onderwijs Deel II: Motivatie Afronding Let op, we gaan niet in op ‘Samenwerkend Leren’, dit is wel tentamenstof! Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voorbereiden bijeenkomst 4, do. 2 oktober Lezen: Effectief leren, hfdst 5 en 6 Handboek voor leraren. Hfst. 1.5 en 4 Opdracht 1: Studieopdracht: (uitschrijven en meenemen) Beschrijf het verschil tussen een ‘werken voor’ en een ‘werken met’klimaat. Vat dit samen in één A-viertje. Opracht 2: Pas je lessenvoorbereiding aan met de niveaus van vragen stellen. Waarom? Ter voorbereiding voor jezelf op de practica lessen Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voorkennis activeren / toetsen Boeken dicht! Neem twee minuten om voor jezelf te bedenken wat de zes lesfasen van Directe Instructie zijn. Schrijf op wat je per fase weet. Bedacht? Wissel het uit met je buurman/-vrouw Iedereen kan de beurt krijgen (kriskras) Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Zes lesfasen De aandacht op de doelen van de les richten Leerlingen voorzien van informatie en voordoen van de belangrijkste elementen van het leren Nagaan of de belangrijkste begrippen en terugkoppeling/feedback vaardigheden zijn overgekomen Instructie geven op zelfwerkzaamheid van de leerlingen Leerlingen voorzien van geleide of zelfstandige oefening en het begeleiden van de leerlingen daarbij Afronding van de les Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Sleutelbegrippen per lesfase 0. Voorbereiden van de les Niveau lesstof, betekenis, succes Lesdoelen en voorkennis Betekenis geven Lesinstructie Zichtbaarheid, succes, kennis van resultaten, interesse/ veiligheid Check kernbegrippen Individuele aanspreekbaarheid, zichtbaarheid, veiligheid/interesse, kennis resultaten Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Sleutelbegrippen per lesfase Instructie zelfwerkzaamheid Helderheid, zichtbaarheid, individuele aanspreekbaar, kennis van resultaten, interesse/veiligheid. Begeleiding zelfwerkzaamheid Helderheid, zichtbaarheid, individuele aanspreekbaarheid, kennis van resultaten, interesse/veiligheid. Afsluiting Zichtbaarheid, individuele aanspreekbaarheid. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voorkennis peilen / activeren.. Zichtbaarheid van het denken Waarom is dit belangrijk? Het maakt de docent duidelijk hoe leerlingen ervoor staan Aansluiten bij voorkennis Effectievere leerresultaten Effectievere beklijving van nieuw te leren informatie Interactie aangaan (stellen van vragen hardop of op papier) is effectief Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Afstemming teaching grammar Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Deel I : Vragen stellen in het onderwijs Belang Niveaus van vragen stellen Wanneer welke vraag? Reageren op antwoorden Onthouden Begrijpen Toepassen Integreren Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Vragen stellen: waarom? Zichtbaarheid van het denken Aansluiten bij voorkennis Effectievere beklijving van nieuwe informatie Waar zijn deze elementen nog meer belangrijk bij? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Vragen stellen: waarom? Handboek voor leraren: Contact Verzoek Aandacht sturen Stimuleren Controleren Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Niveaus van vragen stellen Onthouden Begrijpen Integreren Creatief toepassen Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voorbeelden (Roodkapje) Onthouden (Waar zei de wolf dat zijn grote ogen voor waren?) Begrijpen (Vertel in eigen woorden wat een kapje is) Integreren (Welke delen van het verhaal zouden werkelijk gebeurd kunnen zijn?) (creatief) toepassen (Wat denk je dat de wolf gedaan zou hebben wanneer grootmoeder niet ziek geweest zou zijn? ) Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Vier niveaus van vragen stellen Onthouden Begrijpen Integreren Creatief toepassen Lage orde Hogere orde Uitstapje: Orde denken en de Taxonomie van Bloom? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Uitstapje: Orde denken en de Taxonomie van Bloom? De taxonomie van Bloom Begrip is in te delen in verschillende niveaus. Opklimmend in moeilijkheidsgraad Om iets te kunnen evalueren, zul je eerst de andere stappen onder de knie moeten hebben Iedere volgende begripsfase is ingewikkelder Voor we iets begrijpen moeten we het ons herinneren, voor we het toe kunnen passen moeten we het begrijpen, enzovoort. Uitstapje: Orde denken en de Taxonomie van Bloom? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Van laag naar hoog Lage orde vragen (onthouden / begrijpen) Noem drie kenmerken van Rotterdam als haven stad Geef de definitie van …… Wat is de hoofdstad van Frankrijk Wanneer werd Karel de Grote gekroond? Leg in je eigen woorden uit.. Hogere orde vragen (Integreren / toepassen) Wat denk je dat er gebeurd zou zijn als…. Hoe kom je dit tegen in je eigen leven? Welke delen van het verhaal zouden werkelijk gebeurd kunnen zijn? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Opdracht (10 minuten) Vragen stellen Begrijpen Toepassen Integreren Opdracht 1: Studieopdracht (uitschrijven en meenemen) “ Wat voor soorten vragen kun je als leraar stellen?” Ontwerp verschillende voorbeelden van de vier niveaus van vragen stellen. Neem deze mee naar de bijeenkomst. Onthouden Begrijpen Toepassen Integreren Lagere orde Maak 4 groepen. Gebruik het vel papier wat je krijgt. Verzamel de vragen. Vul vragen in die passen bij ‘hogere orde’ vragen of ‘lagere orde’ vragen. Bespreken. Vragen stellen Hogere orde Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Stelling Of hogere orde vragen in goede aarde vallen hangt af van het niveau van een leerling. (VMBO – HAVO – VWO) Zie poll presentain Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Jongleren? Hogere orde leren lijkt voor alle leeftijden en niveaus geschikt, mits er rekening wordt gehouden met de leerlingen  door de complexiteit van de vraag meer of minder beperkt te houden. Jongleren kunnen we allemaal, maar niet allemaal met vier ballen Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Het stellen van vragen Sleutelbegrippen Individuele aanspreekbaarheid Veiligheid (pedagogisch klimaat) Structuur - Wachttijd 1: tijd geven voor nadenken (Hoe lang?) - Wachttijd 2: tijd geven om over gegeven antwoord na te denken. (Hoe lang? Waarom?) & Non-(verbale) kwaliteiten Non-(verbaal): de techniek van het stellen van vragen Je en JIJ. Rowe & Tobin deden onderzoek naar snelheid van vragen beantwoorden Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Het stellen van vragen ‘Het is belangrijk de vraag zo te stellen dat alle leerlingen aan het denken slaan’ “Let op, ik ga een vraag voor iedereen stellen. Denk eerst zelf na, niet praten.” “De vraag is…. Zeg in eigen woorden wat een dictatuur is.” “Neem twee minuten om zelf te denken…. en noteer een trefwoord.” “Bedacht…? Wissel het uit met je buur, zo direct vraag ik er een aantal kriskras terug. Nee, je hoeft je vinger niet op te steken.” Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Het stellen van vragen Uitstellen van een goed/fout reactie blijkt het denken van de leerlingen te stimuleren Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Individueel denken  wachttijd  overleg toestaan Het stellen van vragen Samengevat: Individueel denken  wachttijd  overleg toestaan Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Reageren op antwoorden Stilte/wachttijd inbouwen Ruimte geven om na te denken Doorspelen van de antwoorden Laat leerlingen op elkaar reageren Waarderen Waardering mag, mits specifiek aangeven wat er goed is aan het antwoord. En andere leerlingen mogen zich niet achtergesteld voelen (“Zie je wel, zij is veel beter, dat kan ik nooit”) Hardop meedenken, reageren Antwoord erkennen en gebruiken Door het lokaal bewegen Aandacht voor hele groep Weg bewegen als leerling antwoord gaat geven (leerling gaat luider spreken) Waarderen: geef dus duidelijk aan wat wel goed is. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Huiswerkopdracht: Aan de slag met de lesvoorbereiding Bekijk je eigen lesvoorbereiding nogmaals. Op welke momenten wil je vragen stellen? Markeer deze. In hoeverre heb je nagedacht over de precieze formulering van de vragen? Formuleer nu de vragen voor elk moment dat jij hebt gemarkeerd. Welk niveau zou passend zijn en waarom? Het geheel overziende: is er variatie in het niveau van vragen stellen? Formuleer nu voor elk moment ook vragen van een niveau hoger. Hoe zou je les er nu uitzien? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Deel II : Motivatie Wat is motivatie? Motivatie bevorderen Praktische tips om motivatie te bevorderen / versterken Motivatie door betrokkenheid Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Opdracht: Interview je buur Vraag & schrijf op Waardoor werd jij vroeger op het VO en/of nu gemotiveerd? Hoe kun je dit vertalen naar jouw praktijk van lesgeven? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Motivatie Intrinsieke motivatie: Extrinsieke motivatie: Dit komt alleen voor in situaties waarin men een zekere autonomie ervaart en men gelooft in het kunnen bereiken van bepaalde doelen Extrinsieke motivatie: Buitenaf kan heel dwingend zijn, maar ook heel subtiel (iedereen doet het, dus dan doe je het zelf ook maar), en op lange termijn kan dat ‘van buitenaf’ gaan aanvoelen als iets van jezelf. Denk ook aan beloningen, of werken voor een ander. de drang tot gedrag dat plezierig of interessant is uit zichzelf Motivatie die van buitenaf komt Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Motivatie: Marzano Marzano onderscheidt vijf dimensies van leren: Dimensie 1: Een positieve houding en opvatting over het (eigen) leren Dimensie 2: Het verwerven en integreren van nieuwe kennis. Dimensie 3: Het uitbreiden en verfijnen van kennis van vaardigheden. Dimensie 4: Betekenisvol gebruik van kennis. Dimensie 5: Productieve leer- en denkgewoontes. Artikel: vijf dimensies van het leren Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Motivatie : Marzano Het klassenklimaat Schoolse taken en opdrachten De docent en de leerlingen zijn samen verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een goed werkklimaat en een positieve houding ten opzichte van leren. Docent modelleert de strategieën om motivatie en plezier in het leren te bevorderen. Drie thema’s voor de ordening van strategiën om motivatie te bevorderen: Het klassenklimaat Schoolse taken en opdrachten Betrokkenheid voelen bij het eigen leren Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Een positieve houding en opvatting over het (eigen) leren Let bij dit videofragment op de onderdelen: Klassenklimaat positief beïnvloeden Schoolse taken & opdrachten (strategieën) Betrokkenheid leerlingen Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Opdracht: Expertgroepen Artikel Marzano Maak tweetallen ( 16 groepen) Elk tweetal krijgt een kaartje. Hierop staat één onderdeel om een positieve houding ten opzichte van het leren te bevorderen. Je krijgt 10 minuten de tijd om in steekwoorden op te schrijven wat de dimensie inhoudt. Let op: hierna word je gekoppeld aan de tweetallen met de andere onderdelen. Je voegt je steekwoorden samen op een groot A3 vel. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Expertise samenvoegen Klassenklimaat - - - Schoolse taken - - Positief leerklimaat Betrokkenheid leerlingen - - Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voor thuis te lezen.. Een paar tips: klassenklimaat Maak een lijstje van je leerlingen. Wie vergeet je? Bedenk eens waarom deze leerling voor jou onzichtbaar is. Neem je voor deze leerling specifieke aandacht te geven. Verdeel de klas in vier kwadranten en geef bewust elk kwadrant aandacht. Geef als reactie op een ‘ik weet het niet’ de opdracht om de vraag opnieuw te formuleren. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voor thuis te lezen.. Een paar tips: schoolse taken Leerlingen zelf doelen laten stellen bevordert hun motivatie en efficiëntie. (autonomie) - Schoolse taken in verband gebracht met leerlingdoelen, - zelfstandig kunnen werken aan bepaalde taken zorgt ervoor dat leerlingen meer gemotiveerd zijn de schoolse taken te voltooien. Volg niet slaafs het boek, maar sla soms opgaven over en bouw andere opgaven uit. (op ‘gevoel’) Ontwikkel 'authentieke' leertaken, dat zijn taken die een band hebben met het 'echte' leven buiten school. Dit maakt taken relevanter. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voor thuis te lezen.. Een paar tips: schoolse taken Doe af en toe een activerende oefening; energizers zijn oefeningen waarmee je de energie in je lichaam weer verkrijgt. Apps: ‘Onderwijs TipTool’, ‘Energize!’, gratis te downloaden. Laat je leerlingen eens niet aan jouw eisen voldoen, maar draai de zaak eens om. Laat hen zeggen wat zij van jou nodig hebben om zich prettig te voelen. Oefen omdenken met leerlingen Oefen met leerlingen hoe zij zelf hun hulpvraag kunnen formuleren: wat heb ik nodig om deze leertaak tot een goed einde te brengen? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voor thuis te lezen.. Betrokkenheid voelen bij het eigen leren leerling-coaches en leerling-mentoren het in kaart brengen van leerstijlen; het toepassen van vernieuwd mentoraat; het ontwikkelen van lange leer- en ontwikkelingslijnen voor competenties en voor vaardigheden. Deze strategieën kunnen alleen worden ingezet als ze schoolbreed, of afdelingsbreed worden afgesproken en gefaciliteerd. Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Voor thuis te lezen.. Een paar tips: betrokkenheid Richt het mentoraat op school zo in dat de leergerichte begeleiding hierin een belangrijke plaats krijgt, naast de keuze- en de sociaal-emotionele begeleiding. Voer enkele keren per jaar met leerlingen een functioneringsgesprek en maak de balans op: wat is gelukt, wat niet en waarom is dat? Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Afronding Deel I: Vragen stellen Deel II: Motivatie Bijeenkomst 3 - Vragen stellen & motivatie

Afronding Bijeenkomst 3 – Vragen stellen & motivatie